به عقیده بسیاری از پژوهشگران شهرتاریخی و مذهبی لاهیجان به دلیل حاکمیت امیران علوی و سلسله ی سادات کیایی و به عنوان زادگاه آل بویه بنیانگذار اولین حکومت شیعه در جهان خاستگاه بسیاری از آیین های تشییع بویژه سوگواری سالار شهیدان در ماه محرم شناخته می شود.
از سویی تاثیرگذاری و نسبت خانوادگی امیران و بزرگان لاهیجان با حاکمان صفویه را می توان در پر رنگ کردن ارزش ها و آیین های شیعه در خطه ی شمال کشور موثر دانست.
مردم لاهیجان توانستند شیوه های سنتی عزاداری محرم را به همان شکل قدیمی حفظ و به نسل های فعلی منتقل کنند و با انجام آیین های ویژه و متنوع قیام حق طلبانه امام حسین (ع) را با بیش از یک دهه سینه زنی و نوحه خوانی تداوم بخشند.
** سوگواری محرم در لاهیجان :
ویژگی آیین عزاداری محرم در لاهیجان مقررات و نظم حاکم بر آن است که هرسال طبق نوبت های از پیش تعیین شده و به شیوه های قدیمی اجرا می شود که از جمله آن سوگواری اباعبدالله حسین (ع) در هفت محله قدیمی و معروف این شهر است که این دارای مساجد قدیمی و یا امامزادگان مهم و زیارتگاه می باشند .
امیرشهید،شعربافان یا شورامحله،گابنه (مسجد اکبریه ) ، میدان یا چهار پادشاهان، خمیرکلایه ، اردو بازار یا میر شمس الدین ،پردسر و کاروانسرابر از جمله هفت محله معروفی هستند که با همان نظم و نوبت های سال های دور سوگواری های محرم با ابهت و شکوه خاصی در آن ها ادامه دارد.
اجرای برنامه های تعزیه خوانی، نواختن کرنی (کرنا) پیشاپیش دسته عزاداری ،کرب زنی و انجام آیین جذاب و زیبای چهل منبر ویژگی و تنوع خاصی به عزاداری های محرم درلاهیجان بخشیده است.
به گفته برخی قدیمی ها ، رژیم شاهی پس از واقعه معروف سیاهکل از اجرای برخی از این آیین ها ممانعت کرد ولی این جلوه های ویژه بعد از انقلاب اسلامی دوباره جان گرفت و مشتاقان زیادی پیدا کرد.
دسته های عزاداری از گذشته های دور از امیر شهید آغاز به حرکت کرده و با حضور در این هفت محل به پایگاه خود باز می گردند و این کار طبق برنامه از قبل تعیین شده هر شب در یکی از این هفت محل به همان ترتیب آغاز می شود.
* کرب زنی :
از ویژگی های سوگواری محرم درلاهیجان راه اندازی دسته کرب زنان است .مسجد شعربافان مرکز اصلی کرب زنی به شمار می رود و این مراسم نظر همگان را به خودجلب می کند.
گروهی در آن چوب و یا سنگ مخصوص با ابعاد مساوی به شکل مربع دردست می گیرند و با حرکت موزون در زیرپا و یا پشت سر درحالی که خم و راست می شوند آن چوبها و سنگها را بصورت آهنگین و یکنواخت به هم می کوبند.
* زاره ، زاره :
این مراسم مخصوص محله اردوبازار و یا بقعه میرشمس الدین است ، مراسم سوگواری زاره زاره بدون سر و صدای طبل و شیپور ، زنجیر زنی و علم و بیرق و در سکوت برگزار می شود که با غم و اندوه و با سوز و گداز همراه است.
در تاریکی و سکوت شب چیزی که شنیده می شود صدای اندوهناکی است که سکوت شب را می شکند و از بیداد و بیدارگری ناله و فغان ها سرمی دهد و دسته سوگوار این مرثیه زاره ، زاره را با آهنگی موزون و محزون می خوانند و دسته دیگر به زانو نشسته و سر را به دست خود حمایل می کنند.
* چهل منبر:
در غروب نهمین روز ماه محرم در عصر تاسوعهای حسینی در محله های قدیمی و تاریخی شهر لاهیجان مراسم آیینی ویژه ای بر پا می شود که مورد توجه روستاییان ،مردم شهرهای اطراف و پژوهشگران قرار می گیرد .
مراسم چهل منبر لاهیجان در نوع خود بی مانند است. در این شهر، چهل منبر در شب تاسوعا و چند ساعت قبل از اذان مغرب در محلات قدیمی این شهر برگزار می‌شود. در این شب خانه‌هایی که طی سال گذشته مراسم روضه برپا کرده بوده‌اند، منبر آن را در جلوی خانه قرار داده و مقداری برنج، مجمری از آتش و دو ظرف خالی کنارش می‌گذارند. پس از تاریکی هوا، حاجتمندان با 40 شمع مخصوص رشته‌ای و 40 دانه خرما از 40 عدد از این منبرها می‌گذرند، در هر یک شمعی روشن می‌کنند، دانه‌ای خرما بر آن می‌گذارند و مشتی برنج از آن برداشته و برای ادای حاجتشان دعا می‌کنند. چهل منبر لاهیجان به شماره ی 415 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
کرنا نوازی (کرنی ):
سازهایی به طول سه متر و با سر خمیده از نی ساخته شده است که هنگام نواختن باید به جایی تکیه داده شوند.
نواختن آن در یک گروه 25نفره در برخی از روستاهای لاهیجان رهبری می شود که از قدیم بویژه در روستای بالارودپشت و پایین رودپشت ، اکبر آباد و شیشکل وجود داشته و هنوز آوای آن توسط عده ای نوازنده اجرا می شود.
علیرضا ابراهیم دوست از مربیان گروه کرنای بالارودپشت در این باره می گوید: کرنا (نی ) به بازی های چوگان قدیم تعلق دارد که در زمان صفویه وارد ساز سنتی محرم شده و مختص روستاهای لاهیجان است که با دعوت هیات امنای مساجد هفت محله در شهر لاهیجان نیز نواخته می شود.
وی اظهارداشت : این گروه به صورت پیش خوان دسته عزادار عمل می کند و وقتی وارد بقعه و یا مسجدی می شوند به احترام این ساز' احمد مختار سلام علیک ' را سر می دهند و در شب عاشورا این ساز ' چه نینوا و چه کربلا است امشب ، سر حسین مظلوم از سر جداست امشب ' سر داده و وقتی دسته به قبرستانی وارد می شوند برای تمام اموات زاره زاره را با سوز و غمناکی می نوازند.
وی اظهارداشت: این ساز که نوعی مارش عزا محسوب می شود بویژه زمانی که با چاوشی خوانی همراه باشد بسیار غمناک خواهد بود .
وی یادآورشد: هنوز پیران زبردستی در نواختن آن وجود دارند و این وسیله ای موسیقیایی برای آهنگین کردن مراسم سوگواری اباعبدالله الحسین (ع) به شمار می رود.
وی گفت: در 28صفر سال 67 برای اولین بار این گروه به مشهد دعوت شدند و در سال 68 در تهران در مراسم رحلت امام خمینی (ره ) آن را نواختند و در سال های 76، 80 و 83 در تهران به دعوت هیات های مذهبی شرکت کرده اند.
وی اظهارداشت: تاکنون از این نوع مارش که بصورت خودجوش فقط در لاهیجان وجود دارد حمایتی بعمل نیامده است .
ابراهیم دوست خواستار حمایت مسوولان میراث فرهنگی از این ساز مخصوص آیین محرم و ثبت ملی آن شد و افزود: این ساز نیازمند معرفی و شناسایی از سوی هیات های عزاداری در سراسر کشور است.
آیین ها جلوه های مهمی از زندگی و میراث فرهنگی ما بشمار می آیند حفظ و انتقال آنها بعنوان بخشی از فرهنگ مان دارای ارزش است .
خبرنگار: نظرپور **انتشار دهنده: بابایی
6029 /6030
انتهای پیام از سویی تاثیرگذاری و نسبت خانوادگی امیران و بزرگان لاهیجان با حاکمان صفویه را می توان در پر رنگ کردن ارزش ها و آیین های شیعه در خطه ی شمال کشور موثر دانست.
مردم لاهیجان توانستند شیوه های سنتی عزاداری محرم را به همان شکل قدیمی حفظ و به نسل های فعلی منتقل کنند و با انجام آیین های ویژه و متنوع قیام حق طلبانه امام حسین (ع) را با بیش از یک دهه سینه زنی و نوحه خوانی تداوم بخشند.
** سوگواری محرم در لاهیجان :
ویژگی آیین عزاداری محرم در لاهیجان مقررات و نظم حاکم بر آن است که هرسال طبق نوبت های از پیش تعیین شده و به شیوه های قدیمی اجرا می شود که از جمله آن سوگواری اباعبدالله حسین (ع) در هفت محله قدیمی و معروف این شهر است که این دارای مساجد قدیمی و یا امامزادگان مهم و زیارتگاه می باشند .
امیرشهید،شعربافان یا شورامحله،گابنه (مسجد اکبریه ) ، میدان یا چهار پادشاهان، خمیرکلایه ، اردو بازار یا میر شمس الدین ،پردسر و کاروانسرابر از جمله هفت محله معروفی هستند که با همان نظم و نوبت های سال های دور سوگواری های محرم با ابهت و شکوه خاصی در آن ها ادامه دارد.
اجرای برنامه های تعزیه خوانی، نواختن کرنی (کرنا) پیشاپیش دسته عزاداری ،کرب زنی و انجام آیین جذاب و زیبای چهل منبر ویژگی و تنوع خاصی به عزاداری های محرم درلاهیجان بخشیده است.
به گفته برخی قدیمی ها ، رژیم شاهی پس از واقعه معروف سیاهکل از اجرای برخی از این آیین ها ممانعت کرد ولی این جلوه های ویژه بعد از انقلاب اسلامی دوباره جان گرفت و مشتاقان زیادی پیدا کرد.
دسته های عزاداری از گذشته های دور از امیر شهید آغاز به حرکت کرده و با حضور در این هفت محل به پایگاه خود باز می گردند و این کار طبق برنامه از قبل تعیین شده هر شب در یکی از این هفت محل به همان ترتیب آغاز می شود.
* کرب زنی :
از ویژگی های سوگواری محرم درلاهیجان راه اندازی دسته کرب زنان است .مسجد شعربافان مرکز اصلی کرب زنی به شمار می رود و این مراسم نظر همگان را به خودجلب می کند.
گروهی در آن چوب و یا سنگ مخصوص با ابعاد مساوی به شکل مربع دردست می گیرند و با حرکت موزون در زیرپا و یا پشت سر درحالی که خم و راست می شوند آن چوبها و سنگها را بصورت آهنگین و یکنواخت به هم می کوبند.
* زاره ، زاره :
این مراسم مخصوص محله اردوبازار و یا بقعه میرشمس الدین است ، مراسم سوگواری زاره زاره بدون سر و صدای طبل و شیپور ، زنجیر زنی و علم و بیرق و در سکوت برگزار می شود که با غم و اندوه و با سوز و گداز همراه است.
در تاریکی و سکوت شب چیزی که شنیده می شود صدای اندوهناکی است که سکوت شب را می شکند و از بیداد و بیدارگری ناله و فغان ها سرمی دهد و دسته سوگوار این مرثیه زاره ، زاره را با آهنگی موزون و محزون می خوانند و دسته دیگر به زانو نشسته و سر را به دست خود حمایل می کنند.
* چهل منبر:
در غروب نهمین روز ماه محرم در عصر تاسوعهای حسینی در محله های قدیمی و تاریخی شهر لاهیجان مراسم آیینی ویژه ای بر پا می شود که مورد توجه روستاییان ،مردم شهرهای اطراف و پژوهشگران قرار می گیرد .
مراسم چهل منبر لاهیجان در نوع خود بی مانند است. در این شهر، چهل منبر در شب تاسوعا و چند ساعت قبل از اذان مغرب در محلات قدیمی این شهر برگزار می‌شود. در این شب خانه‌هایی که طی سال گذشته مراسم روضه برپا کرده بوده‌اند، منبر آن را در جلوی خانه قرار داده و مقداری برنج، مجمری از آتش و دو ظرف خالی کنارش می‌گذارند. پس از تاریکی هوا، حاجتمندان با 40 شمع مخصوص رشته‌ای و 40 دانه خرما از 40 عدد از این منبرها می‌گذرند، در هر یک شمعی روشن می‌کنند، دانه‌ای خرما بر آن می‌گذارند و مشتی برنج از آن برداشته و برای ادای حاجتشان دعا می‌کنند. چهل منبر لاهیجان به شماره ی 415 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
کرنا نوازی (کرنی ):
سازهایی به طول سه متر و با سر خمیده از نی ساخته شده است که هنگام نواختن باید به جایی تکیه داده شوند.
نواختن آن در یک گروه 25نفره در برخی از روستاهای لاهیجان رهبری می شود که از قدیم بویژه در روستای بالارودپشت و پایین رودپشت ، اکبر آباد و شیشکل وجود داشته و هنوز آوای آن توسط عده ای نوازنده اجرا می شود.
علیرضا ابراهیم دوست از مربیان گروه کرنای بالارودپشت در این باره می گوید: کرنا (نی ) به بازی های چوگان قدیم تعلق دارد که در زمان صفویه وارد ساز سنتی محرم شده و مختص روستاهای لاهیجان است که با دعوت هیات امنای مساجد هفت محله در شهر لاهیجان نیز نواخته می شود.
وی اظهارداشت : این گروه به صورت پیش خوان دسته عزادار عمل می کند و وقتی وارد بقعه و یا مسجدی می شوند به احترام این ساز' احمد مختار سلام علیک ' را سر می دهند و در شب عاشورا این ساز ' چه نینوا و چه کربلا است امشب ، سر حسین مظلوم از سر جداست امشب ' سر داده و وقتی دسته به قبرستانی وارد می شوند برای تمام اموات زاره زاره را با سوز و غمناکی می نوازند.
وی اظهارداشت: این ساز که نوعی مارش عزا محسوب می شود بویژه زمانی که با چاوشی خوانی همراه باشد بسیار غمناک خواهد بود .
وی یادآورشد: هنوز پیران زبردستی در نواختن آن وجود دارند و این وسیله ای موسیقیایی برای آهنگین کردن مراسم سوگواری اباعبدالله الحسین (ع) به شمار می رود.
وی گفت: در 28صفر سال 67 برای اولین بار این گروه به مشهد دعوت شدند و در سال 68 در تهران در مراسم رحلت امام خمینی (ره ) آن را نواختند و در سال های 76، 80 و 83 در تهران به دعوت هیات های مذهبی شرکت کرده اند.
وی اظهارداشت: تاکنون از این نوع مارش که بصورت خودجوش فقط در لاهیجان وجود دارد حمایتی بعمل نیامده است .
ابراهیم دوست خواستار حمایت مسوولان میراث فرهنگی از این ساز مخصوص آیین محرم و ثبت ملی آن شد و افزود: این ساز نیازمند معرفی و شناسایی از سوی هیات های عزاداری در سراسر کشور است.
آیین ها جلوه های مهمی از زندگی و میراث فرهنگی ما بشمار می آیند حفظ و انتقال آنها بعنوان بخشی از فرهنگ مان دارای ارزش است .
خبرنگار: نظرپور **انتشار دهنده: بابایی
6029 /6030
کپی شد
