موج جدید ایدز همراه با گرد سفید

اتفاقی که هم خوب است و هم بد؛ مصرف شیشه در فارس و کشور کمتر شده ولی در عوض مصرف هروئین بالا رفته. مسئولان کشوری می گویند پایین آمدن مصرف شیشه اتفاق خوبی است. آنها حوادثی چون قتل، درگیری ها، همسر آزاری و فرزند آزاری را یادآوری میکنند و می گویند که بخش بزرگی از این رویدادها نتیجه مصرف مواد محرک و صنعتی شیشه بوده است. چه اینکه فارس هم که خود یکی از بالاترین نرخ درگیری و قتل را داشته، مصرف شیشه قابل توجهی دارد. اینک و این طور که آمار رسمی نشان می دهد، قیمت مواد مخدر در استان فارس نسبت به میانگین کل کشور پایین تر است. به ویژه تریاک که یکی از مشتقات اصلی آن، «هروئین» است. خبر بالا رفتن مصرف هروئین در مقایسه با مصرف شیشه، نگرانی از بازگشت موج دوم ابتلا به ایدز را به قدری بالا برده که بسیاری می گویند چه بسا، مصرف هروئین ابتلا به ایدز و هپاتیت را دوباره افزایش دهد؛ آن هم هروئین که بسیاری از معتادان آن را به صورت تزریقی مصرف می کنند و این طور که مدیر باشگاه مثبت شیراز به گزارشگر «خبرجنوب» میگوید، «بی بازگشت ترین مواد مخدر در میان مواد مخدر سنتی است».
بازاریابی برای مواد صنعتی
«کاظم» نام مستعار مردی است که مدتی پیش و در حین مصاحبه با بیماران مبتلا به اچ آی وی، او را در باشگاه مثبت شیراز ملاقات کردم؛ او سال ها پیش، زمانی که هنوز برنامههای پیشگیرانه در زندانهای کشور شروع نشده بود، به خاطر تزریق مشترک، در زندان عادل آباد شیراز به اچ آی وی
مبتلا شد.
سال ها از آزادی اش از زندان می گذرد؛ 2 ماه پس از آزاد شدن از زندان و در پی ابتلای شدید به آنفلوآنزا پزشکان به احتمال ابتلا به ایدز شک کردند و آزمایش، اچ آی وی
او مثبت بود. همسرش خیلی زود او را ترک کرد و اکنون با متادون، به نوعی با مواد مخدر کنار آمده و زندگی اش را سر و سامان اندکی داده است. اکنون که مصرف هروئین در کشور دوباره بالا رفته، این نگرانی وجود دارد که با مصرف تزریقی و مشترک این ماده مخدر، دوباره افراد بیشتری چون «کاظم» به بیماری های عفونی مبتلا شوند؛ عبدالنفیس باقری، مدیر باشگاه مثبت شیراز می گوید که بیشترین احتمال برای ابتلا از مصرف تزریقی، «هپاتیت نوع سی، هپاتیت نوع بی و اچ آی وی» است. آن هم در شرایطی که برخی از معتادان در دورههای مصرف مواد مخدر، استفاده از سرنگ های جداگانه را یک «ضدحال» می دانند. این ها همه در شرایطی است که قیمت مواد مخدر هم در استانی چون فارس نسبت به کشور کمی ارزان تر است. این طور که اسدا... هادی نژاد، معاون مقابله با عرضه ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور به خبرگزاری ایسنا گفته، میانگین قیمت هر کیلو تریاک در کشور 2 میلیون و 300 هزار تا 2 میلیون و 400 هزار تومان است. البته قیمت تریاک در افغانستان، بسیار پایین تر و چیزی است در حدود هر کیلو 800 هزار تومان. اینک، محمدرضا ابراهیمی، دبیر ستاد مواد با مواد مخدر فارس به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید که در فارس هر کیلو تریاک یک میلیون و 800 هزار تومان تا 2 میلیون و 100 هزار تومان قیمت دارد. این یعنی، مواد مخدر در فارس نسبت به میانگین کشوری، بین 300 تا 600 هزار تومان ارزان تر است، چیزی که احتمالا فارس را بیشتر مستعد آسیب های ناشی از مواد مخدر می کند. آقای ابراهیمی می گوید سیاست مبارزه با شیشه موفق بوده و با توجه به اینکه شیشه به مراتب ویرانگرتر از مواد مخدر سنتی است، باید کاهش مصرف شیشه را به فال نیک گرفت: «مواد مخدر و محرک هر دو بد هستند؛ ولی مواد سنتی نسبت به صنعتی خطرات کمتری دارند. شیشه قدرت روانگردانی بالایی دارد و به خاطر مصرف بالای آن شاهد درگیری ها، همسرآزاریها و فرزند آزاریهای خانمانسوزی بودیم».
البته همین الان هم مصرف شیشه در فارس کم نیست. این طور که دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر فارس به «خبرجنوب» اعلام می کند، پس از تریاک، حشیش پر مصرف ترین ماده مخدر در فارس است. سپس هروئین. شیشه در این زمینه رتبه چهارم را دارد. دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر فارس می گوید که در سال های اخیر استانداری، ستاد مبارزه با مواد مخدر و دادگستری همه تلاش های خود را کرده اند تا آزمایشگاه های ساخت شیشه از میان برود: «سیاست ما این بود که همه آزمایشگاه ها را نابود کنیم؛ ضمن اینکه دادگستری استان روی شیشه به شدت حساس است و جناب مهندس تبادار، استاندار فارس هم نسبت به مواد مخدر حساسیت های زیادی دارند. به همین خاطر ما به نتیجه دادن رویکردهای مقابله ای بسیار امیدوار هستیم».هروئین اما به خودی خود یکی از خطرسازترین گونه های مواد مخدر است؛ در این شرایط، این ماده مخدر به عنوان سومین ماده مخدر پرمصرف فارس هم به شمار می رود.
همزمان اما جذابیت مواد مخدر صنعتی هم دارد بالاتر می رود. آن هم به خاطر بازاریابی قاچاقچیانی که احتمالا بازار را رصد می کنند و این طور که ابراهیمی می گوید، «این مواد را هر لحظه با رنگ و بو و کیفیت متفاوتی ارایه
می دهند».
بی بازگشت
«هروئین برگشت ندارد»؛ این را عبدالنفیس باقری میگوید؛ مدیر باشگاه مثبت شیراز که به نوعی مدیر انجمن بیماران مبتلا به اچ آی وی است.
برگشت ناپذیری هروئین به ویژه از این رو است که وقتی معتادان تحمل زیادی نسبت به تریاک پیدا می کنند، سراغش می روند و بدترین نوع مصرف آن، مصرف تزریقی است. یعنی زمانی که معتاد به مصرف هروئین هم «تحمل» پیدا کرده و به عبارتی دیگر لذت اولیه را نمی برد، آن را به خود تزریق میکند؛ و این آغاز ابتلا به بیماری های عفونی است.
باقری می گوید: «مصرف ترزیقی هروئین با سرنگ مشترک فرد را در خطر این 3 بیماری خطر قرار می دهد؛ یکی هپاتیت نوع سی، سپس هپاتیت نوع بی و سرانجام اچ آی وی. در نظر داشته باشیم که هروئین بی بازگشت است؛ یعنی اگر کسی به سمت مصرف آن رفت، امکان بازگشت او به ماده سبک تر بسیار کم است یا اینکه اصلا امکان این بازگشت وجود ندارد. از آنجا که فرد معتاد پس از مدتی نسبت به هروئین هم تحمل پیدا می کند، برای رسیدن به لذت، تزریق میکند. اگر تزریق به تنهایی انجام شود، خطری وجود ندارد مگر اینکه تزریق، مشترک باشد».
اما آیا معتادان این قدر آگاهی دارند که در هنگام تزریق از سرنگ مشترک استفاده نکنند؟ مدیر باشگاه مثبت شیراز می گوید: «به خاطر برنامه های گسترده کاهش آسیب، معتادان این را درک کرده اند که تزریق مشترک بد است ولی گاهی پیش می آید که معتادان در جمع تزریق می کنند و گروه پذیرای تزریق جداگانه نیست و آن را «ضدحال» می داند؛ این تصور اتفاقا در میان معتادان بسیار شایع است در نتیجه یک معتاد برای اینکه تبدیل به ضدحال گروه نشود، تن به تزریق مشترک میدهد و بیماری گسترش پیدا می کند».
نگرانی از بالا رفتن ابتلا به بیماری های عفونی به ویژه در پی افزایش مصرف هروئین، همزمان است با رشد فزاینده ایدز و هپاتیت بر اثر روابط حفاظت نشده جنسی. این است که شاید به تعبیر مرضیه وحید دستجردی، وزیر پیشین بهداشت،
«آتشفشانی از ایدز» در راه باشد. در این شرایط شاید اثرگذارترین رویکرد همان شعاری باشد که از تکرار، تبدیل به کلیشه شده است: «پیشگیری بهتر از درمان است».