کاروانسرا یا سرای گمرک از بناهای دوره زندیه در شیراز است که قدمتش به 250 سال قبل برمی گردد و در محله درب شاهزاده ، در نیمه شمال شرقی بازار وکیل قرار گرفته است.
این کاروانسرا دارای دو طبقه می باشد و در هر طبقه حجره هایی وجود دارد که سطح آن ها اندکی از سطح زمین بالاتر است. این حجره ها در چهار ضلع کاروانسرا قرار دارند. در این بنا چهارراه ارتباطی در چهار گوشه آن به طبقه دوم دیده می شود که در هر یک دو رشته پلکان وجود دارد.
حجره های طبقه دوم در هر ضلع به وسیله یک در چوبی کوچک به دو قسمت تقسیم شده اند. در جلو حجره های این طبقه ایوان های کوچکی نیز بنا شده است و در بالای آن حجره ها روزنه های مشبکی برای سهولت در نورگیری به کار رفته است. این بنا دارای ازاره سنگی تراشیده شده است و هم اینک کاروانسرا مرکز عمده فروش محصولات می باشد.
این روزها با ورود به این بنای تاریخی می توان بی مهری ها را در آن به وضوح دید. از متروکه شدن برخی از حجره ها گرفته تا آسیب های جدی که بر بدنه و دیوارهای تاریخی بنا وارد شده است! اما آنچه که هم اینک کاروانسرای گمرک با آن مواجه شده وجود ترک و شکاف های عمیقی بر دیوارهای آن است. به طوری که فقط کافی است دیوارهای این بنای تاریخی که مشرف به طاق اسکرو است، نگاهی بیندازید تا این ترک ها را ببینید. ترک هایی که درازای آن به 3 متر می رسد و پهنای حدود 20 تا 30 سانتی دارند و بنا به گفته برخی از فعالین حوزه میراث فرهنگی فارس اگر این روند ادامه یابد به زودی این دیوارهای تاریخی تخریب و فرو می ریزد.
در این رابطه سیامک بصیری کارشناس حوزه فنی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس به خبرنگار ما گفت: شکاف ها و ترک های متعددی که بر دیوارهای این بنای تاریخی به وجود آمده بررسی شده و در حال حاضر نیز مرمت و ساماندهی آن ها در دستور کار است، به شرط آنکه اعتبار موردنیاز آن هرچه سریع تر تامین گردد.
وی در ادامه خواستار توجه بیشتر کسبه بازار وکیل و حجره داران این سرای تاریخی نسبت به ساماندهی و مرمت آن شد.
بصیری ادامه داد: در برخی موارد مرمت بازار وکیل بدون مشارکت بازاریان و حجره داران انجام شده است، اما جا دارد که این افراد نیز در پروژه های مرمتی مشارکت گسترده تری داشته باشند.
کارشناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس اضافه کرد: باتوجه به حساسیت های موجود درخصوص ترک ها و شکاف هایی که بر دیوار تاریخی کاروانسرای گمرک وارد شده، جا دارد که پروژه مرمت این اثر هرچه سریع تر و به صورت مشارکت با بخش خصوصی (بازاریان و حجره داران این سرای) گشوده شود.
۴۶
