نوری شاهرودی: با همسایگان حرف بزنیم/ شاکری: چین بزرگترین برنده خارج از منطقه توافق عربستان و ایران است

نشست «هوشمندی در سیاست همسایگی» عصر دیروز(سه‌شنبه 30 آبان ماه) در خانه اندیشه‌ورزان برگزار شد.

به گزارش خبرنگار جماران، حجت‌الاسلام و المسملین محمدرضا نوری شاهرودی طی سخنانی در این نشست گفت: باید این امر تبدیل به بزرگترین راهبرد ما شود که چه کار کنیم با همسایگان کمتر چالش داشته باشیم. وقتی که من در عربستان سعودی سفیر شدم، دوره ریاست جمهوری آقای خاتمی بود خیلی تلاش کردیم روابطی که از سرد شدن به فریز می‌انجامید را حل کنیم. به من گفتند کلید رابطه با عربستان در دست آمریکا است.

سفیر پیشین ایران در عربستان سعودی با اشاره به اینکه آن دوره قیمت نفت به هر بشکه 10 دلار رسیده بود، افزود: خیلی سخت بود و ما نمی‌توانستیم قوت خودمان را تأمین کنیم. آقای هاشمی و وزیر وقت امور خارجه گفتند ما این قیمت نفت نمی‌توانیم کشور را اداره کنیم. البته در  این وضعیت تنها ما ضرر نمی‌کردیم و سعودی هم ضرر می‌کردند. ما چهار میلیون بشکه داشتیم که دو میلیون از آن را برای داخل می‌خواستیم ولی عربستان 11 میلیون بشکه تولید نفت داشت و دو میلیون هم مصرف داخلی نداشت.

وی تأکید کرد: من پیش ملک عبدالله رفتم و گفتم شما 27 میلیارد دلار به عراقی‌ها دادید، درست است که برای 400 هزار بشکه تولدی اضافه نفت با ما این کار را می‌کنید؟! تولید ما اضافه نیست؛ ولی بگویید هست و نادیده بگیرید. پس از آن جلسه اوپک و برگزار شد و همین که خبرنگاران دیدند وزرای نفت کشورها شاد جلسه را ترک کردند، نفت از 10 به 115 دلار رسید؛ و سود کشورهای اوپک و غیر اوپک از این موضوع حدود سه هزار میلیارد دلار شد.

نوری شاهرودی با تأکید بر اینکه «با همسایگان حرف بزنیم»، گفت: آن زمان عده‌ای مطرح می‌کردند که مدیریت خانه خدا نباید دست آل سعود باشد و تشکیل مجمعی برای این موضوع را پیشنهاد می‌دادند، اما من گفتم حرمین شریفین را خودتان اداره کنید. همان موقع برای دفتر من تلگراف آمد که سه هزار نفر عمره را حالا شش هزار نفر بیاورید.

وی با اشاره به اینکه وقتی احمدی‌نژاد رئیس جمهور شد 720 میلیارد دلار در اختیارش بود، اظهار داشت: مهمترین مقوله عصر حاضر اقتصاد است و در حال حاضر بخواهیم یا نخواهیم، مهمترین قدرت اقتصادی دنیا آمریکا است و به تنهایی 25 درصد از اقتصاد دنیا را در دست دارد؛ موقعیت اقتصادی ایران در دنیا بیست و یکم است.

سفیر پیشین ایران در عربستان با بیان اینکه توافق پکن محرمانه است، افزود: من  در شورایعالی امنیت ملی هم گفتم، چرا به اینجا می‌رسانید که بخواهد پکن وارد شود؟ می‌شود با گفت‌وگو حل کرد. البته سعودی‌ها هم خیالاتی در یمن داشتند که باطل شد.

وی تأکید کرد: مسائل سیاسی قوس و نزول دارد و ما باید با همسایگان به این تفاهم برسیم که یک سازمان منطقه‌ای اقتصادی درست کنیم. دو ماه پیش من را به قطر دعوت کردند و آنجا خطاب به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس گفتم باور کنید که این کارتان ناقص است؛ برای اینکه نصف آب را نادیده گرفته‌اید. در صورتی کار سازمان شما به نتیجه می‌رسد که «شورای همکاری خلیج فارس» را کامل کنید. شاید باورش برای خیلی‌ها سخت باشد که همین امسال تصمیم بر این شد که شورای همکاری اقتصادی خلیج فارس با حضور هشت کشور تشکیل شود و آخر کار کویت بازی در آورد.

نوری شاهرودی با اشاره به کارشکنی کویت در قضیه میدان نفتی آرش، افزود: میدان آرش تقریبا 350 میلیون بشکه نفت و 32 ترلیارد فوت مکعب گاز دارد. یعنی خداوند متعال تمام ثروت را در میدان آرش قرار داده و کویتی‌ها این را مطرح کردند که روابط ایران و عربستان پا نگیرد. ولی در منطقه عربستان مبصر کلاس است و قدرت یارگیری به شدت بالایی دارد. عربستان نمی‌خواست مشکلی به اسم آرش باشد و ما هم نمی‌خواستیم و مسکوت ماند.

به گزارش خبرنگار جماران، مجید شاکری، کارشناس اقتصاد بین‌الملل، نیز در این نشست گفت: توافق ایران و عربستان یک تهدید بزرگ برای منافع ملی بود؛ چون این نحوه از توافق کردن، فرصت‌ها را می‌سوزاند. معامله عربستان با آمریکا، نفت در برابر امنیت است. پاسخ عربستان و امارات به از بین رفتن مزیت نفت، اسرائیل در برابر امنیت است. چون آمریکا به هر شکلی از منطقه خارج شود، نمی‌تواند از اسرائیل صرف نظر کند. یعنی تطبیع جزء جداناشدنی سیاست عربستان و امارات در دوره جدید است. او دنبال معامله امنیت است و دشمنی با ایران یک وجه مهم از معامله جدید است.

وی افزود: اولین اشتباه طرف ایرانی این بود که اصلا متوجه دلیل ورود طرف چینی به این موضوع نشده است. چین بزرگترین برنده خارج از منطقه توافق عربستان و ایران است. چون چین حساس‌ترین کشور تغییر مسیر نفت منطقه است. روزی که می‌خواهیم معامله کنیم بدانیم چه می‌خواهیم و چیزی که می‌خواهیم در جیب کیست؟ فرصت معامله با عربستان این طور نیست که دوباره بتوان دکمه را زد و باید منطق روابط دیپلماتیک ایران را به معاملات برابر تبدیل کنیم.

شاکری یادآور شد: عادت جمهوری اسلامی این بوده که اول در سطح امنیتی و سیاسی توافق کند، در حالی که امنیتی‌ترین چیزی که شما می‌خواهید، «اقتصاد» است. ساختار ذهنی و نوع فکر کردن ما به سیاست خارجی اصلا متناسب با دوره جدید تغییر نکرده است. چون سفره ما جا به جا می‌شود، کمتر بهره‌مند می‌شویم.

به گزارش خبرنگار جماران، مصطفی مصلح‌زاده، سفیر پیشین ایران در اردن، نیز در این نشست گفت: اسرائیل اصالتا قدرت منطقه نیست و زائیده قدرت اروپا و آمریکا است و استقلال استراتژیک ندارد. در جنگ فعلی غزه کم مانده بود که ناک اوت شود و آمریکا ناو جرالد را به منطقه آورد و سنتکام فرماندهی جنگ را بر عهده گرفته است. در منطقه یک بازیگر استراتژیک داریم و بقیه ژئوپلیتیک هستند. بازیگر ژئوپلیتیک مستر پلن ندارد و طبق مَستر پلن دیگران عمل می‌کند. اسرائیل نماینده آمریکا در منطقه است.

وی تأکید کرد: ایران بازیگر استراتژیک است و برای منطقه مستر پلن دارد. اما استراتژی آمریکا لی لی پوت است؛ یعنی همه اندازه اسرائیل شوند و لذا فکر تجزیه ایران افتاده‌اند و از سوی دیگر اولین هدف جنگ‌ها کم کردن جمعیت مسلمانان است. بخشی از مشکلات عربستان با ایران دو جانبه و بخشی در راستای مستر پلن آمریکا است. آمریکایی‌ها عمدا می‌خواهند ما را به جان عربستان بیاندازند. چرا خودتان را در حد یک بازیگر ژئوپلیتیک پایین آوردید؟ در بازی عربستان باختیم به خاطر اینکه از بازی استراتژیک به ژئوپلیتیک آمدیم.

مصلح‌زاده افزود: همان بازی که در چین با عربستان کردیم، در برجام هم داشتیم. یعنی نتوانستیم در سطح خودمان وارد شویم و اصلا بسته پیشنهادی نداشتیم؛ او با بسته 158 صفحه‌ای روی میز نشسته و ما با بسته صفر. من معتقدم با آمریکا حتی مستقیم مذاکره کنید. اما دیپلمات‌های ما نه می‌دانند چطور باید مذاکره کنند و نه بسته دارند؛ پس با غول مذاکره نکن.

وی با اشاره به اینکه در 45 سال گذشته بعد از عراق، عربستان بیشترین ایرانی را کشته، تأکید کرد: اهل سنت ایران را چه کسی تحریک می‌کند؟ آیا حمایت از شیعیان عربستان را می‌خواهیم در مذاکرات بیاوریم؟ چه بخواهیم و چه نخواهیم چالش وهابیت و شیعه یک چالش تاریخی است. ایران اینترنشنال را چه کسی ساخته است؟ عین خیالمان نیست که یک اینترنشنال ساخته که می‌تواند در ایران شورش به پا کند. اینها خسارت ندارد؟ خسارت 1401 را چه کسی باید پرداخت کند؟

به گزارش خبرنگار جماران، سید هاشم رضوی، دبیر میز خلیج فارس اندیشکده مرصاد، نیز در این نشست گفت: ما معتقدیم سفر آقای دکتر رئیسی به عربستان بسیار اشتباه و ناپخته بود. چون آقای رئیس جمهور نمی‌دانست در این سفر دنبال چه دستاوردی است. مشکل ما این است که دیپلماسی می‌تواند جایگزین ایدئولوژی شود. دیپلماسی ابزار پیشبرد سیاست خارجی است؛ نه خود سیاست خارجی. شما باید یک سری اصول مسلّم و مدون و چهارچوب کلی داشته باشید که در آن چهارچوب حرکت کنید.

وی تأکید کرد: اینکه جمهوری اسلامی توانست از شرقی‌ترین نقاط آسیا تا غربی‌ترین نقاط آمریکا نفوذ کند، ایدئولوژی جمهوری اسلامی بود. او ایدئولوژی را شنیده و جذب ایدئولوژی شما شده و متأسفانه بعضی‌ها دنبال این هستند که به خاطر منافع ملی، ایدئولوژی را کنار بگذارند. منافع ملی شما زمانی تأمین می‌شود که بتوانید ایدئولوژی را درست تعریف کنید.