نشست «بسط مفهومی و نظری مسئولیت اجتماعی» عصر امروز(چهارشنبه 28 مرداد ماه) با همکاری گروه مسئولیت اجتماعی انجمن جامعه شناسی ایران و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات برگزار شد و علی ربیعی، محمد فاضلی، مشکات اسدی و روزبه کردونی در این نشست سخنرانی کردند.
نشست «بسط مفهومی و نظری مسئولیت اجتماعی» عصر امروز(چهارشنبه 28 مرداد ماه) با همکاری گروه مسئولیت اجتماعی انجمن جامعه شناسی ایران و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات برگزار شد.
به گزارش خبرنگار جماران، علی ربیعی در این نشست با تأکید بر اینکه جامعه ایران دچار تغییرات ارزشی گسترده‌ای شده است، گفت: یک وقت فقر استثناء بود و برای آن برنامه ریزی می کردیم. اما وقتی 30 درصد از جامعه بر اساس آمار رسمی در تله فقر گرفتار شده اند مسأله خیلی بنیادی تر می شود و به نظر می رسد بیش از هر دوره دیگری نیاز به مسئولیت اجتماعی داریم.
وزیر پیشین تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه جامعه نیازمند مسئولیت پذیری است، افزود: برداشت من از مسئولیت اجتماعی این است که هر کسی در هر جایی هست به آثار فعالیت یا عدم کنش خودش توجه کند. این را می شود در هر جایی بسط داد و متأسفانه شاهدیم افرادی غیر مسئولانه در مسئولیت هایی قرار می گیرند. به عنوان مثال 17 تصمیم غیر کارشناسی آنچنان بلایی بر سر صندوق های بازنشستگی آورده که تا نسل ها درگیر آن هستند.
محمد فاضلی: مسئولیت های اجتماعی قرار نیست جایگزین کارکردهای سایر دستگاه ها شود
به گزارش خبرنگار جماران، محمد فاضلی نیز در این نشست با بیان اینکه «مسئولیت اجتماعی شرکتی» خیریه نیست، گفت: این سوء تعبیر سال ها است که در ایران وجود دارد؛ یک شرکتی در منطقه ای کار صنعتی و محیط زیست را تخریب می کند و ما به ازای آن در معامله ای با قدرتمندان محلی یا ملی یک مسجد یا دو مدرسه می سازد. یعنی گازهای خروجی یک کارخانه مردم را از نفس می اندازد و بعد درمانگاهی می سازد که زخم پایشان را ببندد. این به نوعی به یک رشوه اجتماعی برای سکوت تبدیل شده است. اول باید این را نفی کرد و به صراحت در موردش حرف زد.
عضو سابق هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: فرض کنید یک کسی در میانکاله پتروشیمی بسازد و یک منطقه محیط زیستی را تخریب کند و ما به ازای آن یک مدرسه درست کند. مسئولیت اجتماعی شرکتی نماد سطح بالاتری از «عقلانیت توسعه» است. این کار نه تنها نماد رشد و عقلانیت توسعه نیست، بلکه حماقت توسعه است. به نظر من مسئولیت اجتماعی انجمن جامعه شناسی این است که این را باید نقد کرد.
وی اظهار داشت: مسئولیت اجتماعی شرکتی از نقطه ای شروع می شود که شرکت کار خودش را مطابق با بهترین استانداردها، قوانین روز، شفافیت، صداقت و سلامت انجام بدهد. یعنی اگر شما یک شرکت پتروشیمی هستی اول باید تکنولوژی روز داشته باشی و ما به ازای منابعی که از نسل امروز و فردا می گیری، ارزشی متناسب خلق کنی؛ نه اینکه با رانت هایی که در اختیار داری تخریب محیط زیست انجام بدهی و بعد بگویی داری مسئولیت اجتماعی انجام می دهی.
فاضلی یادآور شد: عمده شرکت های ما اساسا پایداری اقتصادی ندارند؛ مجتمع های کسب و بازتولید رانت هستند. مثل یک پزشک نمی تواند کارش را درست انجام ندهد و بعد با پولی که می گیرد به همه بیماران شربت می دهد! اولین مسئولیت اجتماعی هر شرکت این است که کارش را درست انجام بدهد. مسئولیت اجتماعی شرکتی باید به بهبود کاری که انجام می دهد کمک کند. یعنی مثلا شرکت تولید مبلمان بگوید من چوب کمتری مصرف می کنم. به عبارتی از انجام مسئولیت اجتماعی دارد پول در می آورد و این پول در آوردن به بهره وری آن کمک می کند.
وی تأکید کرد: تصویب قانون برای مسئولیت اجتماعی در سیاست و اقتصاد ایران، مجوز دادن به بروکرات ها و گرفتن نفس بخش خصوصی است. غیر ممکن است شرکت خصوصی در ایران پیدا کنید که نامه ای از یک نماینده یا بروکرات نداشته باشد که فلانی را استخدام کن و یا فلان مدرسه و درمانگاه را بساز. چیزی که باید اتفاق بیفتد، حاکمیت قانون بر عملکرد شرکت ها است.
این استاد جامعه شناسی گفت: مسئولیت اجتماعی حکومت تصویب قانون در این مرحله نیست؛ اگر قانون برای آن تصویب شود یک گردنه دیگر به گردنه ها اضافه می کند. یعنی به بستری برای معامله بوروکرات ها و بخش خصوصی تبدیل خواهد شد. وظیفه حکومت این است که موانع کارآمدی و اثربخشی شرکت ها را بردارد، حاکمیت قانون را تضمین کند و اجازه بدهد که شرکت ها به بهترین شکل عملکردش خودشان را ارائه بدهند.
وی تأکید کرد: مسئولیت اجتماعی چیزی نیست که شما تحمیل کنید؛ در اصل به قانون بازار سپرده شده و یک عقلانیت اقتصادی است. وظیفه قانونگذار این است که شرایطی فراهم کند که شرکت ها مجبور باشند و بتوانند در محیط قانونی حداکثر بهره وری را داشته باشند. شرکت ها در رقابت برای کارآمدی بهتر، بازار بیشتر و تصویر اجتماعی به سراغ مسئولیت اجتماعی می روند و مسئولیت اجتماعی چیزی نیست که با قانون تحمیل کنید. ممکن است شما به عنوان امر تشویقی بگویید اگر یک استادی علی رغم اینکه فیزیکدان است در عرصه عمومی هم کارهایی انجام می دهد اما اگر تنبیهی کنید، یقین بدانید که در عرصه اقتصاد سیاسی ایران هیچ مسئولیت اجتماعی رقم نخواهد خورد.
فاضلی اظهار داشت: مسئولیت های اجتماعی قرار نیست جایگزین کارکردهای سایر دستگاه ها شود. او قرار است کار خودش را درست انجام بدهد. چه کسی گفته وزارت نفت باید ساختمان محیط زیست بسازد؟! منطقه محروم یک تیم فوتبال دارد که نتوانسته حقوق مربی و بازیکنانش را بدهد و بعد شورای تأمین استان تصویب کرده که یک تیم فولاد ورشکسته پول مربی و بازینکنان را بدهد. این گردنه گیری بوروکراسی است. قانون اضافه گذاشتن افزودن گره به اقتصاد سیاسی ایران است.
مشکات اسدی: حنای خیریه های بزرگ پیش مردم رنگی ندارد
به گزارش خبرنگار جماران، مشکات اسدی نیز در این نشست گفت: واقعیت این است که مفاهیمی مثل مسئولیت اجتماعی، کارآفرینی اجتماعی، خیریه و توانمندی اجتماعی به شدت با هم خلط شده اند. انتظار از انجمن جامعه شناسی و اساسا دانشگاه محافظت کردن از این مفاهیم است. وقتی شما زمین بازی را طراحی می کنید به معنای این است که بازیگران مختلف را به رسمیت شناخته اید. مسئولیت اجتماعی یک پروژه مشارکتی است و ان جی او ها و شرکت ها در سایزهای مختلف باید سهم داشته باشند و رسانه به صورت جدی در مسئولیت اجتماعی باید نقش داشته باشد.
وی افزود: نکته دیگر این است که پروژه مسئولیت اجتماعی برای شرکت ها باید در خور کار خودشان باشد و از همه مهم تر تقویت کننده کار خودش باشد. بدیهی است که اگر مسئولیت اجتماعی خودش را درست انجام بدهد، منجر به توسعه آن کسب و کار می شود. دولت باید تسهیل گری کند. یعنی زمین بازی را تعریف و کمک کند که بازیگران دیگر ارتباط بگیرند. برای این تسهیل گری می تواند از ظرفیت های فناوری اطلاعات استفاده کند.
اسدی با اشاره به اینکه درآمد بیش از 10 میلیون نفر متأثر از تاکسی های اینترنتی است، افزود: فناوری اطلاعات بستر بسیار مهمی برای مسئولیت اجتماعی است. خیریه های بزرگی که در ایران طبق اسناد بالادستی اجازه جمع کردن پول های مردم را دارند، حنایشان پیش مردم رنگی ندارد و این را در موارد مختلف تجربه کرده ایم. پروژه های مسئولیت اجتماعی پیچیده است و نیاز به همراهی بازیگران مختلف دارد. تجربه و مشاهده ما نشان داد که پروژه های مسئولیت اجتماعی به شدت با شرط بلوغ کارها ارتباط دارند. در پروژه های اجتماعی نظارت نقش بسیار جدی دارد و ما موظف به دادن گزارش هستیم.
روزبه کردونی: نگاه دولت به مسئولیت اجتماعی حیات خلوتی است که چاله چوله ها را پر کند
به گزارش خبرنگار جماران، روزبه کردونی نیز در این نشست گفت: ما در حوزه های اجتماعی رفاهی یک دام داریم که در حوزه مسئولیت اجتماعی باید از آن عبور کنیم. اگر بخواهیم منتظر باشیم همه ابعاد انجام شود، رویکرد اشتباهی است. اصولا برخی معتقدند مفهوم مسئولیت اجتماعی منسوخ شده و اتفاقا بهانه ای است برای اینکه شرکت ها مسئولیت اجتماعی خود را انجام ندهند و به خاطر همین مفاهیم جدید تولید شده است. امروز هنوز «مسئولیت اجتماعی شرکتی» در ایران تبیین نشده ولی در خیلی از کشورها مثل هند اصولا جایگاهی ندارد و با مسئولیت شرکتی روبرو است.
مشاور پیشین وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: شرکت های ما فاضلاب تولید می کنند، توجه به محیط زیست ندارند و با کلکسیونی از اعتصاب های کارگری مواجه هستیم و بعد می گویند می خواهیم مسئولیت اجتماعی انجام بدهیم. در حالی که در مسئولیت اجتماعی شرکتی اولین اولویت رضایت کارمندان شما است. مهمترین مسئولیت اجتماعی شرکت ها تولید ثروت است اما اگر بخواهیم ثروت هم ایجاد کنیم باید این سؤال را پاسخ بدهیم که هدف مردم هستند و یا تجارت و سود هدف است؟ اینجا است که هدف تغییر می کند و راجع به تجارت مسئولانه می توانید صحبت کنید.
وی تأکید کرد: من ندیده ام کشوری رئیس جمهورش وارد شود و بگوید قانون مسئولیت اجتماعی بنویسید و مسئولیت اجتماعی متولی غیر از دولت دارد. در برخی کشورها نه تنها از حوزه گزارش دهی عبور کرده اند، در ارزیابی ایستاده اند ولی ما فاقد این گزارش ها هستیم. چقدر کسب و کارهای کوچک ما نسبت به مسئولیت اجتماعی اطلاع دارند؟ وقتی ما از مسئولیت اجتماعی صحبت می کنیم می گویند کسب و کارهای بزرگ چه می شود، در حالی که کسب و کارهای کوچک هم نسبت به حقوق کارکنان خودشان مسئول هستند.
کردونی ادامه داد: نگاه دولت به مسئولیت اجتماعی حیات خلوتی است که چاله چوله ها را پر کند. در کشورهای دیگر راز بقا کسب رضایت مردم، وفاداری به محیط زیست است و در برخی مناطق کشور ما راز بقا تأمین منافع ذی نفعان خاص است و بنابر این مدیر آن شرکت منابع را برای راز بقایش صرف می کند. به هر حال وقتی از مسئولیت اجتماعی شرکت صحبت می کنیم نمی توانیم خودمان را از فضای ملی و دینی که در آن هستیم دور بدانیم؛ ما باید تفاوت مفهومی قائل باشیم. نمی توانید در کشوری که کلکسیونی از مفاهیم خیریه دارد بگویید نسبت به آنها بی تفاوت هستید. من معتقدم باید تبیین کرد و آن وقت می توانید
وی تأکید کرد: اگر به سمت ضابطه مند کردن هزینه های مسئولیت های اجتماعی نرویم، تصویب قانون بد، بدترش می کند. راهگشا تجارب دنیا است. اما رها کردن این حوزه چیزی بالاتر از چیزی که الآن داریم به ما خروجی نخواهد داد. هیچ کس نمی تواند بگوید منابع مسئولیت اجتماعی شرکت های ما چقدر است؛ چون این عدد اصلا شفاف نیست.
مشاور پیشین وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: اصولا بوروکراسی ما گزارش به بالا است و وقتی به گزارش به پایین دست می رسیم نه مهارتش را داریم و نه اصلا قبولش داریم. برای همین است که 10 نفری که در پست من تأثیر دارند را باید حفظ کنم؛ نه 10 میلیون نفری که از کار من تأثیر می گیرند.
