انتخاب مجدد اردوغان تغییر چندانی در سیاست ترکیه در سوریه ایجاد نخواهد کرد و اولویت‌های آنکارا در سوریه به جلوگیری از هجوم پناهجویان و تضعیف گرو‌های شبه نظامی کرد محدود می‌ماند.
به گزارش جماران، در حالی که رهبر ترکیه به مدت پنج سال دیگر بر کرسی قدرت باقی مانده است، آنکارا قصد دارد نیروهای خود را در بخش‌هایی از شمال سوریه نگه دارد. همچنین به نظر می‌رسد که بیش از سه میلیون پناهجوی سوری در ترکیه، اقامت خواهند داشت. اخیرا آنکارا و دمشق درباره عادی سازی روابط گفت‌وگوهایی داشته‌اند اما کابینه جدید اردوغان از مقاماتی تشکیل شده است که نگرانی‌های امنیت زیادی را ناشی از همسایه جنوبی ترکیه می‌دانند.
اردوغان سومین دوره ریاست جمهوری خود را در موقعیتی قدرتمند اما با چالش‌های متعددی آغاز می‌کند. ترکیه در یک بحران اقتصادی قرار دارد که فشاری سیاسی بر رویکرد آنکارا در قبال پناهندگان سوری وارد می‌کند. توافق آنکارا در ماه گذشته بر توقف ممانعت از الحاق سوئد به ناتو به هموار شدن روابط این کشور در داخل این ائتلاف کمک خواهد کرد اما تنش‌ها با ایالات متحده، از جمله بر سر خرید سامانه‌های دفاع موشکی روسیه از سوی ترکیه و همچنین انتخاب نیروهای سوریه دموکراتیک تحت رهبری کردها (SDF) توسط واشنگتن به عنوان شریک اصلی خود در کمپین ضد داعش در سوریه، همچنان ادامه دارد.
چالش ژئوپلیتیکی
ترکیه دارای 900 کیلومتر مرز مشترک با سوریه است که این همسایگی مجموعه پیچیده‌ای از خطرات و فرصت‌ها را برای آنکارا به همراه دارد. علاوه بر این ترکیه میزبان بیش از 3.3 میلیون پناه جو و آواره سوری در خاک خود است که این مسئله خود بر روابط ترکیه با سوریه و همچنین مهم‌تر از آن بر سیاست داخلی ترکیه نیز اثرگذار است.
ترکیه در کنار اتحادیه اروپا، حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) که وابسته به سوریه در شمال شرق آن و شمال عراق هستند را یک سازمان تروریستی می‌داند. با این حال مهم‌ترین شریک ایالات متحده در سوریه اعضای گروه «پ پ ک» هستند.
سیاست امنیتی ترکیه
جلوگیری از هجوم بیشتر پناهجویان که در شمال غرب سوریه به‌طور مخاطره‌آمیزی زندگی می‌کنند و تضعیف و انزوای نیروهای پ پ ک، دو ستون سیاست امنیت ملی ترکیه را تشکیل می‌دهد و برای ترکیه عمیقا این تردید وجود دارد که رژیم بشار اسد مایل باشد یا بتواند به این دو نگرانی ترکیه به طور رضایت بخشی رسیدگی کند.
از زمان آغاز جنگ داخلی در سوریه، آنکارا همانند بسیاری از کشورهای غربی موضع قاطعانه‌ای علیه بشار اسد اتخاذ کرد و از شورشیان در تلاش برای برکناری رهبر سوریه حمایت کرد اما زمانی که که مشخص شد قرار نیست اسد از قدرت کنار رود، دو هدف فوق در اولویت سیاست خارجی ترکیه نسبت به سوریه قرار گرفت.
آنکارا از سال 2016 تا امروز چهار حمله و تهاجم نیرو به سوریه را آغاز کرده است. ترکیه با حدود 10000 نیرو در سه بخش شمال سوریه مستقر است و به بازیگری بسیار تأثیرگذار تبدیل شده است که قادر به شکل دادن به جهت‌گیری درگیری است.
دمشق ترکیه را یک قدرت اشغالگر می‌داند و در حالی که میلیون‌ها آواره سوری، ارتش ترکیه را تنها حائل بین خود و دولت اسد می‌دانند. نیروهای ترکیه در ادلب در شمال غرب سوریه به گروه احرار الشام، وابسته سابق القاعده که هنوز از سوی سازمان ملل و اکثر از کشورهای دنیا به عنوان یک گروه تروریستی و تکفیری شناخته می‌شود، اجازه داده است تا کنترل خود را بر این منطقه تقویت کند. در شمال حلب، ارتش، پلیس امنیتی و سازمان‌های اطلاعاتی ترکیه بر مجموعه‌ای از گروه‌های سوری به نام ارتش ملی سوریه نظارت می‌کنند که به طور گسترده به فساد و جنایت متهم هستند. در شرق دورتر، آنکارا مناطقی را که در سال‌های 2018 و 2019 از کنترل نیروهای پ پ ک خارج کرده بود را حفظ می‌کند و اغلب در تبادل آتش با این گروه قرار دارد.
نقش سوریه در سیاست داخلی ترکیه
سقوط اقتصادی ترکیه به همراه خصومت روز افزون ملی گرایانه با پناهندگان، منجر به موجی از لفاظی‌های ضد سوری در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ماه مه شد. هم اردوغان و هم مخالف اصلی او، کمال قلیچدار اوغلو، در کمپین‌های خود از بازگشت پناهجویان به سوریه صحبت کردند. احزاب اپوزیسیون ترکیه تا آنجا پیش رفتند که به منظور تسهیل بازگشت پناهجویان و کاهش دخالت نظامی ترکیه در سوریه، وعده عادی سازی روابط با اسد را دادند.
به نظر می‌رسد انتخاب مجدد اردوغان به طور موقت، نیاز او به ادامه مذاکرات اساسی با دمشق را برطرف کرده است اما انتخابات شهرداری سال آینده که هم از سوی رئیس جمهور و هم از سوی مخالفان او به عنوان یک خطر بزرگ تلقی می‌شود، سیاست او در مورد سوریه را در ماه‌های آینده در کانون توجه قرار خواهد داد.
وضعیت موجود برخی از سؤالات عمده در مورد دخالت ترکیه در سوریه، از جمله آینده شورشیان مورد حمایت و مناطق تحت کنترل آن را بدون پاسخ نگه داشته است. آنکارا متقاعد شده است که بازگشت نیروهای ارتش سوریه به مناطق شمالی این کشور، پناهندگان بیشتری را به جانب ترکیه سوق خواهد داد و پیامدهای سیاسی داخلی عظیمی را به همراه خواهد داشت. حفظ کنترل این مناطق به طور نامحدود از نظر سیاسی و مالی پرهزینه است، اما مسلما از نظر دولت ترکیه کمتر از هزینه بلند مدت گزینه‌های دیگر است.
نبرد ارتش ترکیه با نیروهای SDF نیز منجر به تلفات غیرنظامیان شده و واکنش‌های بین‌المللی را برانگیخته است. علاوه بر این، برخی از موشک‌های ترکیه به‌طور نگران کننده‌ای نزدیک به نیروهای آمریکایی در سوریه و عراق فرود آمده‌اند و روابط آنکارا با واشنگتن را بیشتر مختل کرده‌اند.
آنکارا بارها با دمشق تماس گرفته است و به طور بی سر و صدا با مقامات امنیتی دولت سوریه ارتباط برقرار کرده است تا راه‌هایی را برای رسیدگی به آنچه آنکارا به عنوان نگرانی‌های امنیتی اصلی خود می‌داند، آزمایش کند. مقامات ترکیه و سوریه می‌گویند که گفت‌وگوها بر سر ابزارهای محدود کردن نفوذ نیروهای SDF به جنوب ترکیه است.
با این حال در مورد تمایل دمشق یا توانایی دولت مرکزی سوریه برای رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی ترکیه تردید وجود دارد. برای ترکیه که بیشتر از 20 درصد از جمعیت آن را کردها تشکیل می‌دهند حضور نیروهای «پ ی ک» و «پ پ ک» در مرزهای نزدیک به این کشور نگرانی بسیار بزرگی است. علاوه بر این هجوم آوارگان و پناهندگان مخالف با دولت سوریه به سمت ترکیه نیز این نگرانی را دو چندان می‌کند. مقامات ترکیه بارها اعلام کرده‌اند که «هر کیلومتری که دمشق باز پس می‌گیرد، هزاران پناهجو را به سمت ترکیه سوق می‌دهد و بازگشت نیروهای دولتی سوریه به سمت مرزهای شمالی، مشروعیت نیروهای SDF را تقویت می‌کند.»
در مجموع، انتخاب مجدد اردوغان تغییر چندانی در سیاست ترکیه در سوریه ایجاد نخواهد کرد و اولویت‌های آنکارا در سوریه به جلوگیری از هجوم پناهجویان و تضعیف گرو‌های شبه نظامی کرد محدود می‌ماند. پیش بینی آینده سوریه بسیار مشکل است و دولت ترکیه نمی‌تواند چشم انداز بلندمدتی برای سیاست خود در سوریه ارائه دهد.
حضور بازیگران منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای، نامشخص بودن پایان بازی در سوریه و همچنین حضور جغرافیایی-قومی کردها در شمال سوریه و جنوب ترکیه این پیغام را برای مقامات ترکیه مخابره می‌کند که نمی‌توانند در کوتاه مدت سیاست مورد نظر خود را در این منطقه پیاده کرده و باید دید که اردوغان در پنج سال پیشِ رو با کارت‌های خود چگونه بازی خواهد کرد.
