2سال پس از امضای توافق هسته ای 'برجام' در وین ، این توافق همچنان به عنوان یکی از دستاوردهای دیپلماسی چندجانبه مورد تمجید علنی یا تایید ضمنی طرف های مختلف قرار دارد؛ بطوری که آمریکا نیز برجام را با دست پس می زند و با پا پیش می کشد!
به گزارش جماران، توافق هسته ای موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) حاصل مذاکراتی دشوار و طولانی بود که بدون احتساب سوابق بحث با تروییکای اروپایی، دستکم از توافق نوامبر 2013 ژنو، به مدت حدود 20 ماه ادامه داشت تا سرانجام در 14 ژوییه 2015 (23 تیر 94) در وین به سرانجام رسید.
در این 2سال، اجرای برجام با فراز و نشیب هایی رو به رو بوده و کمیسیون مشترک برجام نیز در وین بطور مرتب تشکیل جلسه داده و به روند اجرای آن نظارت کرده است. جمهوری اسلامی ایران در ادامه سیاست اصولی خود برای حل مساله هسته ای و ایجاد اعتمادسازی در 2سال گذشته به اجرای دقیق برجام ادامه داده و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در گزارش های متعدد، خود اجرای برجام توسط ایران را مورد تایید قرار داده است. دومین گزارش آژانس درباره ایران در سال 2017 با عنوان 'راستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران مطابق با قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل' ، روز جمعه 12 خرداد (دوم ژوئن) منتشر شد و در اختیار اعضای شورای حکام قرار گرفت.
یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز روز دوشنبه 22 خرداد امسال در آغاز نشست فصلی شورای حکام ضمن تایید دوباره اجرای تعهدات ایران تاکید کرد که آژانس به راستی آزمایی و نظارت بر اجرای تمام تعهدات مرتبط با هسته ای ایران ادامه می دهد.
** اتحادیه اروپا و تاکید بر اجرای کامل تمام بخش های برجام
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز سه شنبه این هفته بار دیگر از توافق هسته ای دفاع و بر ضرورت ادامه اجرای کامل آن توسط تمام طرف ها از جمله آمریکا تاکید کرد.
وی پس از دیدار با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در بروکسل در یک کنفرانس خبری در پاسخ به سوالی درباره برجام گفت: من با اعداد و ارقام تجارت و سرمایه گذاری سخن می گویم؛ پس از برجام مبادلات تجاری ما با ایران افزایش یافته و این روند ادامه خواهد یافت.
وی با بیان اینکه اتحادیه اروپا در دفاع از برجام متحد است، افزود: اروپا در اجرای کامل برجام و تعامل با ایران، منافع امنیتی دارد. ما همچنین برای طرف اروپایی منافع اقتصادی متصور هستیم.
موگرینی با بیان اینکه 'تضمین خواهیم کرد که تعامل با ایران ادامه خواهد یافت و برجام بطور کامل و توسط همه طرف ها از جمله بخش های هسته ای و بخش های مربوط به لغو تحریم ها در برجام اجرا خواهد شد' ، افزود: می دانیم که آمریکا در حال مرور سیاست خود است و به آن احترام می گذاریم اما برجام متعلق به یک کشور نیست، متعلق به جامعه بین المللی و مورد تایید شورای امنیت است و مسئولیت داریم اجرای کامل آن توسط همه طرف ها را تضمین کنیم.
اتحادیه اروپا پیش از این نیز با صدور بیانیه ای در نشست خرداد ماه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی ، ضمن حمایت از برجام و تایید اجرای تعهدات ایران مطابق با توافق هسته ای خواستار ادامه همکاری برای رسیدن به 'نتیجه گیری گسترده' درباره ایران شد.
سایر کشورهای عضو گروه 1+5 نیز هر کدام به نوعی حمایت خود از برجام را اعلام کرده اند: چین از توافق هسته ای به عنوان یک نقطه عطف تاریخی یاد کرده و با تاکید بر اینکه این موفقیت سیاسی الهام بخش حل و فصل سایر مسائل (جهانی) از طریق دیپلماسی است، خواستار اجرای کامل برجام شده است.
روسیه نیز تاکید کرده که کارایی، قابلیت اجرا و پذیرفته شدن برجام به عنوان یک توافق بین المللی برای تمامی طرف های مذاکره کننده ثابت شده است.
بوریس جانسون وزیر امور خارجه انگلیس نیز به مناسبت دومین سالگرد اجرای برجام در مقاله ای در روزنامه آمریکایی 'واشنگتن پست' تلاش کرد تا به نوعی از برجام دفاع کند که بتواند بیش از پیش دولت آمریکا را به ضرورت اجرای برجام متقاعد سازد. جانسون مدعی شد که با برجام خطر بزرگ وجود یک ایران هسته ای از بین رفته است!
** آمریکا برجام را با دست پس می زند و با پا پیش می کشد!
در این میان دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری جنجالی آمریکا به بسیاری از دستاوردهای دولت باراک اوباما از جمله در مورد توافق آب و هوایی پاریس و توافق سیاسی با کوبا پشت کرده است، در مورد برجام که شاید بتوان آن را بزرگترین میراث سیاسی و دیپلماتیک دولت اوباما دانست، در عمل کنار آمده و برجام را به عنوان یک واقعیت مهم دیپلماتیک پذیرفته است.
ترامپ که در جریان مبارزات انتخاباتی و در حالی که شاید خودش هم باور نمی کرد به ریاست جمهوری برسد، در تبلیغات انتخاباتی بارها از برجام انتقاد کرد و آن را بدترین توافق تاریخ توصیف کرد اما لفاظی های ترامپ علیه برجام پس از رسیدن به مقام ریاست جمهوری به تدریج کمتر و کمتر شد تا اینکه در آخرین مورد در اواخر خرداد ماه در سخنرانی درباره کوبا در واکنش به برخی حضار مجبور شد بار دیگر و با چاشنی طنز انتقاد خود را از برجام تکرار کند.
این درحالی است که تصویب طرح جدید تحریم ایران نیز در کنگره آمریکا به علت نگرانی از به خطر انداختن برجام در وضعیت نامشخصی قرار گرفته و پس از تصویب در مجلس سنا تکلیف آن در مجلس نمایندگان هنوز مشخص نشده و حتی درصورت تصویب نیز امضای آن توسط ترامپ با ابهام هایی رو به رو خواهد بود.
سناتور برنی سندرز از جمله منتقدان جدی طرح جدید تحریم ایران بوده که تاکید کرده است که این طرح ممکن است توافق هسته ای بسیار مهم با ایران را به خطر اندازد و به ریسکش نمی ارزد.
در این حال و همزمان با فشارهای سیاسی و درخواست هایی مانند نامه سرگشاده اخیر ژنرال های بازنشسته ارتش آمریکا در دفاع از برجام ، رسانه های آمریکایی گزارش داده اند که دولت آمریکا نیز بار دیگر قبل از پایان مهلت کنگره در روز دوشنبه آینده ، پایبندی ایران به برجام را تایید خواهد کرد.
آمریکا همچنین بارها تاکید کرده که فعلا در حال 'مرور' (review) سیاست خود درباره ایران است و در این مدت به برجام پایبند خواهد بود.
** وین ؛ از مذاکرات هسته ای تا جذب سرمایه پس از برجام
شهر وین پایتخت اتریش که در طول مذاکرات هسته ای، ماه ها کانون دیپلماسی جهانی بود ، اکنون در فضای پسابرجام نیز در زمینه محقق کردن ظرفیت های بالقوه برجام همچنان یکی از کانون های فعالیت های سیاسی و اقتصادی است. علاوه بر برگزاری منظم جلسات کمیسیون مشترک برجام و کارگروه کانال خرید برجام در وین ، پایتخت اتریش در زمینه تعاملات اقتصادی نیز نقش مهمی دارد.
نخستین همایش صنایع میان دستی و پایین دستی پتروشیمی ایران با محوریت سرمایه گذاری و توسعه روزهای پنجشنبه و جمعه هفته گذشته با حضور جمعی از مدیران، کارشناسان، سرمایه گذاران و صاحبان فناوری ایرانی و کشورهای اروپایی در اتاق بازرگانی اتریش در وین برگزار شد.
این همایش 2 روزه با هدف بررسی راهکارهای توسعه صنایع میان دستی و پایین دستی از طریق جذب سرمایه گذاران ملی و بین المللی و انتقال فناوری از طریق همکاری های مشترک با شرکت های مهم بین المللی برپا شد.
مرضیه شاهدایی معاون وزیر نفت ومدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، در گفت وگو با ایرنا در پایان این همایش 2 روزه، بر اهمیت برجام در شکوفایی صنعت پتروشیمی ایران تاکید کرد.
وی با بیان اینکه صنعت پتروشیمی بسیار به روابط بین المللی ایران و کشورهای خارجی و کشورهای صاحب فناوری وابسته است، گفت: بخاطر همین پس از برجام شرایط برای ما بسیار بهتر شد.
وی افزود: در زمان تحریم ها ، واحدهای تولیدی ما هم با مشکل مواجه بودند و هم به علت مسائل بیمه و تحریم های صنعت پتروشیمی، محصولات را نمی توانستند انتقال دهند و بفروشند. قطعات لازم و مهم برای تعمیرات را نمی توانستند از منبع اصلی بخرند یا مجبور بودند با چند واسطه یا اصلا جنس مشابهی را از کشور دیگری خریداری کنند. حتی پول نمی توانستند نقل و انتقال دهند اما پس از برجام شرایط مدام رو به بهبود بوده و روند بهتر شده است.
شاهدایی تاکید کرد: تمام این سدهایی که گذاشته شد یک باره برداشته نمی شود اما به مرور زمان بر طرف خواهد شد و ما بسیار به آینده امیدوار هستیم و تمام تلاش خود را خواهیم کرد که بتوانیم یک صنعت و توسعه پایدار ایجاد کنیم.
جمهوری اسلامی ایران در سال های اخیر تاکید زیادی بر توسعه بخش های میان دستی و پایین دستی برای خلق ارزش افزوده و جلوگیری از خام فروشی تولیدات نفتی داشته و برجام با بهبود روابط بین المللی و زمینه سازی لغو تحریم ها و بهبود مراودات بانکی در این زمینه نقش مهمی دارد.
** بانک های اروپایی آماده ارائه تسهیلات به شرکت های ایرانی هستند
فرامرز غمخوار رئیس بانک سپه شعبه رم در حاشیه همایش سرمایه گذاری پتروشیمی در وین، به خبرنگار ایرنا گفت: مساله ارائه تضمین در مراحل پایانی مذاکرات است و بزودی حل می شود و بانک های اروپایی که پس از برجام برای ارائه تسهیلات به شرکت های ایرانی اعلام آمادگی کرده اند، به محض ارائه تضمین آماده ارائه تسهیلات به شرکت های ایرانی هستند.
وی افزود: اکثر بانکها و شرکت های اروپایی تمایل به مراوده با ایران دارند و بازار بسیار جذابی در ایران مشاهده می کنند؛ در حال حاضر مراودات در حال انجام است و از جمله 'ال سی' گشایش می شود و پرداخت ها انجام می شود و با حل مساله تضمین، تسهیلات هم عملی می شود البته الان ارائه تسهیلات کوتاه مدت هم انجام می شود.
** برای دوام دستاوردی جهانی توپ در زمین آمریکا است
در این میان مساله مهم این است که بنا به تاکید مقام های مختلف جهان از جمله مقام های جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا ، برجام متعلق به یک کشور خاص نیست و به جامعه جهانی تعلق دارد و دستاورد دیپلماسی چندجانبه جهانی است که شورای امنیت نیز آن را مورد تایید قرار داده است.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بامداد جمعه هنگام ورود به نیویورک تاکید کرد که برجام یک توافق جهانی و گواه این حقیقت است که پیروان سیاست های فشار در نهایت به این نتیجه رسیده اند که چنین سیاست هایی کارگر نیست؛ بنابراین آمریکا نیز باید در مواضع خود نسبت به این توافق بین المللی تجدید نظر کند.
بسیاری از دیپلمات های سابق هم که تا حدی به دور از ملاحظات دیپلماتیک سخن می گویند بر موفقیت و دوام برجام تاکید دارند.
ریچارد دالتون رئیس اتاق بازرگانی انگلیس ـ ایران و سفیر سابق انگلیس در ایران بتازگی گفت که توافق هسته ای فشارهای کنونی را به سلامت پشت سر خواهد گذاشت.
دالتون هفته گذشته در همایش پتروشیمی ایران در وین، با اشاره به تنش ها و ناآرامی ها در خاورمیانه، گفت: پیام اتاق بازرگانی انگلیس ـ ایران بطور مختصر و مفید برای همه افراد در دولت ها و شرکتها این است که در مسیر مشخص شده در توافق هسته ای 2015 باقی بمانید.
سفیر سابق انگلیس در ایران افزود: هر چند در اجرای برجام پیچیدگی ها و افت و خیزهای زیادی وجود داشته است اما به گمانم ، همه باید اطمینان داشته باشیم که برجام فشارهای کنونی را به سلامت پشت سر خواهد گذاشت. ما باید به رهبری پراگماتیک در ایران و عزم اتحادیه اروپا برای توسعه همکاری با ایران اطمینان داشته باشیم و تا جایی که به شرکت های انگلیسی مربوط می شود ، ما مصمم هستیم به همکاری ها و سرمایه گذاری و غلبه بر موانع ادامه دهیم.
در همین ارتباط ، 'جن ساکی' سخنگوی سابق کاخ سفید نیز با انتشار پیامی در توییتر تاکید کرد: برجام یادآور این است که آمریکا از طریق دیپلماسی و تعامل می تواند چه دستاوردهایی داشته باشد.
اکنون با گذشت 2 سال از امضای یکی از مهمترین توافق های سیاسی جهان ، بیش از پیش حسن نیت ایران به جامعه بین الملل برای اعتماد سازی و حل مشکل ساختگی هسته ای به اثبات رسیده است و اکنون از منظر بسیاری از جهانیان، توپ در زمین آمریکا است تا با پایبندی به تعهدات خود و خودداری از نقض برجام ، به دوام این سند مهم بین المللی کمک کند.
