طبق بررسی اسناد تاریخی، حسینیه اعظم برغان با ۵۶۰ سال قدمت به عنوان اثری خشتی و چوبی در دوره‌های مختلف مرمت و بازسازی شده است. این حسینیه با یک هزارو ۲۰۰ متر مربع زیربنا در۲ طبقه ساخته شده و نوای عاشورایی و جانسوز تعزیه خوانان همه ساله درماه محرم شمار زیادی از علاقه مندان را به سوی خود می‌کشاند.
حسینیه اعظم برغان به عنوان اثری باقیمانده از دوره صفویه دوم بهمن سال ۸۲ به شماره ۱۰۸۲۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و مراسم تعزیه این حسینیه هم به عنوان اثری معنوی و غیر ملموس به شماره ۲۰۳ در تاریخ ۲۳ خرداد سال ۹۱ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
از جمله بزرگان تعزیه کشور در عصر معاصر می‌توان به مرحوم میرزا ابوالقاسم بکایی و علی اصغر برغانی اشاره کرد که هر ۲ ساوجبلاغی بودند.
دست اندرکاران حسینیه اعظم برغان همه ساله چند روز قبل از محرم با تلاشی وصف ناپذیر این مکان را برای پذیرایی از خیل عاشقان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) آماده می کنند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ساوجبلاغ می گوید: تعزیه‌خوانان برجسته کشور امسال نیز همچون سال‌های گذشته در حسینیه «اعظمبرغان» به تعزیهخوانی می‌پردازند.
علیرضا طهماسبی گفت: اکنون برنامه ۱۰ مجلس هر روز از ساعت ۱۴ تا ۱۶ در حسینیه اعظم برغان اجرا می‌شود که شامل تعزیه شهادت در سوگ حضرت حمزه سیدالشهدا(ع)، شهادت حربن یزید ریاحی، شهادت حضرت مسلم ابن‌عقیل(ع)، ۲ طفلان مسلم، شهادت حضرت علی‌اکبر(ع)، شهادت حضرت عباس(ع)، شهادت امام حسین (ع)، شهادت حضرت قاسم (ع ) ، شهادت حضرت علی اصغر (ع) و شهادت دیگر یاران امام حسین (ع) است.
عاشورا در برغان رنگ و بوی دیگر دارد و خشت خشت این آبادی شاهد برگزاری مراسم مختلف برای زنده نگه داشتن واقعه کربلا است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ساوجبلاغ گفت: سردر حسینیه اعظم برغان سال ۱۳۶۷ شمسی بازسازی‌شد و زمان ساخت حسینیه به حدود سال ۸۶۰ هجری قمری (زمان فرمانروایی آخرین شاه رستمدار) نسبت داده می‌شود و محتمل است پایه‌گذاری این بنا به‌عنوان تکیه مربوط به همان سال‌ها باشد، زیرا ایجاد هر بنایی در یک مکان آن هم با این وسعت و دقت اغلب بدون سابقه و علت نیست هرچند که در سرستون شرقی بخش شاه‌نشین این حسینیه سال ساخت آن ۹۳۱ هجری قمری قد شده و معمار آن استاد اسماعیل بنا میدانند.
وی افزود: حسینیه اعظم بَرغان در ضلع شمالی میدان روستا واقع‌شده و دارای ۲ طبقه است، طبقه همکف یا اول، دارای ۱۰ حجره بوده و مخصوص عزاداران است، شاه‌نشین (ضلع شمالی بنا نقطه مقابل در) فضای ورودی مردانه و زنانه، اتاق تعزیه‌خوان‌ها، رخت‌کن، انبار، راه‌پله‌ها، تخت تعزیه‌خوان‌ها و کف بنا نیز از دیگر فضاهای موجود در این بنای تاریخی است.
طهماسبی افزود: طبقه اول ویژه مردان بوده و همچنین در طبقه دوم معجرها و راهروهایی وجود دارد که زنان در آن مکان‌ها به مراسم مذهبی می‌پردازند. ساختمان حسینیه از چوب و دیوارها همه از خشت خام و کاه‌گل هستند.
مصطفی کرمی برغانی از گردانندگان بزرگ تعزیه البرز می گوید: هرساله مردم با شور حسینی مراسم عزاداری برگزار می‌کنند، اما از همه زنده‌تر برگزاری تعزیه درحسینیه اعظم است زیرا تعزیه به‌عنوان بخشی از مراسم سوگواری ماه محرم بیانگر وجهی از تاریخ دینی شیعیان و نشان‌دهنده رخدادی واقعی در جهان تشییع است، تعزیه از گذشته‌های دور وجود داشته و تاکنون ادامه دارد. مرحوم ناظم، مرحوم ملا محمد بکائی و ملا قاسم بکائی از تعزیه‌خوانان مشهور برغانی هستند که خود به‌نوعی صاحب سبک بودند.
وی گفت: علاقه مندان به این هنر اصیل ایرانی از نقاط مختلف دنیا در محرم به البرز می آیند تا در حسینیه برغان پای تعزیه بنشینند و عزاداری کنند.
مجتبی حسن بیگی از دیگر تعزیه خوانانی که بیش از ۲۷ سال است به این هنر می‌پردازد می‌گوید: هنر آئینی مذهبی شبیه خوانی سرآمد هنرهای جهان و از کامل‌ترین هنرها است و برای اینکه این هنر ماندگار شود باید آن را پشت ویترین قرار داد.
وی از مسئولان و عوامل فرهنگی و اجتماعی خواست به هنر تعزیه بها داده و از این هنر که جهان را مبهوت خود کرده حمایت کنند و تمهیداتی اندیشیده شود تا مردم این هنر را از زوایای مختلف بشناسند.
حسن برکتی از مخالف خوانان هنر تعزیه که ۴۰ سالی است به این هنر می‌پردازد، می‌گوید: درسته ما همیشه در نقش اشقیا هستیم اما در جاهایی منقلب می‌شویم و زمانی‌که دست حضرت ابوالفضل(ع) یا سر مبارک امام حسین (ع) بریده می شود، وجودمان از درون می‌سوزد و ابوالفضل گویان به مردمی که آزادانه گریه می‌کنند غبطه می خوریم.
برکتی می‌افزاید: تعزیه هنر بالایی‌ست که موسیقی و دکلمه خاص را به خوبی حفظ کرده است.
وی دلیل ماندگاری هنر تعزیه را که به نام ایران در جهان ثبت شده مردمی بودن هنر می‌داند و می‌افزاید: این هنر هیچ‌وقت توسط سازمان یا تشکیلات دولتی مدیریت نشده و در نهاد مردم بوده و مردم آن را مدیریت می‌کنند و این است دلیل ماندگاری هنر تعزیه!
برغان یکی از روستاهای هدف گردشگری استان البرز است که در شهرستان ساوجبلاغ قرار گرفته و هرساله گردشگران زیادی از این روستا بازدید می کنند، گردشگری مذهبی در این روستا همچنان در محرم هم رونق دارد.
این روستا با جمعیتی حدود ۶۰۰ خانوار در هشت کیلومتری شمال غربی کرج مرکز استان البرز واقع شده است.
۹۹۳۳/ ۶۱۵۵
