کاریکاتور ایتالیایی در امارات سر از میادین تهران در آورد! دکتر براتی: چرا تاریخ و فرهنگ ما را از کالبد جدا کرده اید؟ دکتر منصوری: خطر در کمین تهران است! طرح جامع باید دانش بنیان، مساله محور و شفاف باشد

استاد دانشگاه تهران با اشاره به تاریخچه شکل گیری نهاد طرح جامع، گفت: برای اولین بار پیشنهاد تاسیس نهاد طرح جامع توسط من و دکتر براتی ارائه شد اما وقتی این را به  حبیب اللهی (معاون وقت وزیر مسکن) گفتیم، ایشان فرمودند قبل از ما این پیشنهاد توسط خود ایشان ارائه شده است. ما هنوز هم نمی دانیم واقعا چنین چیزی صحت داشته یا خیر اما ما در یک کمیته متشکل از بنده، آقایان غمامی، براتی، مهندس موسوی(معاون وزیر کشور) و دکتر دولت آبادی این پیشنهاد را ارائه دادیم. اسم نهاد و اولین اساسنامه آن هم توسط همین کمیته نوشته شد. پس از رایزنی ها با عبدالعلی زاده - وزیر مسکن وقت، پذیرفته شد که نهاد تاسیس شود. در چنین موقعیتی، طی یک فرآیند 6 تا 9 ماهه ما را دفع کردند و بزرگترین طرح کشور کنار گذاشته شد. امروز ما می خواهیم راجع به مکانیزم های مدیریت تولید طرح جامع تهران صحبت کنیم و از کج سلیقگی هایی که طرح جامع را از یک محتوای خوب و قابلیت اجرایی شدن محروم کرد بگوییم. طرح جامع تهران در زمان خود(سال 1383) حدود 70 تا 80 میلیاردتومان هزینه برداشت که هزینه بسیار هنگفتی است. در جلسه ای که چند هفته پیش در سالگرد این طرح برگزار شد، مسئولان فعلی نهاد طرح جامع گفتند 27 درصد طرح اجرا شده است که آن هم بیشتر طرح های نیمه تمام گذشته بود که در طرح جامع جدید گذاشته شد یعنی اگر طرح جامع نبود هم همین مقدار طرح به پایان می رسید.

وی افزود: خیلی حرف است که چند ده میلیارد تومان در آن زمان خرج طرحی شود که قرار بود کنار گذاشته شود! علت این شکست، نحوه مدیریت پروژه طرح جامع تهران بود. البته بازیگر این ماجرا فقط حبیب اللهیان نبود بلکه تمام آن کسانی هستند که زیر آن را امضا کردند. همان ها نگذاشتند انتقادات شنیده شود. همان ها به این سوال پاسخ ندادند که چرا بافت فرسوده در این طرح دیده نشد. الان که در سال 1402 هستیم مدیران این طرح بدانند که نباید پا در جای پای قبلی ها بگذارند.

رییس پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر با اشاره برخی عبرت ها از تهیه طرح جامع 86 اظهار کرد: جلسه ای که دو هفته پیش توسط نهاد طرح جامع به منسابت سالگرد این طرح برگزار شد در واقع یک زنگ خطر بسیار بزرگ بود که بدانیم چقدر سازوکارهای بازتولید طرح جامع خام و ساده اندیشانه است گویی تصورشان از طرح چیزی در حد تهیه طرح میدان ولیعصر است. متاسفانه در آن جلسه همه تصمیم گیران طرح جامع بودند اما هیچ کدام شان به خطری که شهر را تهدید می کند اشاره نکردند. آن جلسه آنقدر من را بر آشفته کرده است که می خواهم به  وزیر شهرسازی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، شهردار تهران و  اعضای شورای شهر تهران اعلام خطر کنم! ما در شرایط بسیار بحرانی و خطرناک نسبت به برنامه توسعه شهر تهران هستیم. اصلا خودتان را بخواب نزنید و ساده اندیشی نکنید! به نصیحت دلسوزان توجه کنید و خطای دور اول را تکرار نکنید. لطفا استبداد رای نداشته باشید و به خاطر منافع شهروندان و محرومان یک مکانیزم سالم و علمی صادقانه را برای این طرح پیش بگیرید. دنبال بله قربان‌گوها نباشید و فکر نکنید بهترین کارشناسان کسانی هستند که مجیز شما را می گویند و به جای دستمزد، روابط ناسالمی چون تهاتر نقش محلل را برای تصمیمات نابخردانه بازی می کنند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: طرح جامع 86 محصول یک ذهن مدیریتی بیمار بود که توسط یک گروه محلل، وجهه قانونی به خود گرفت. اگر الان جوان تهرانی نمی تواند زندگی کند و صاحب خانه شود، به خاطر طرح جامع تهران و تبعیض هایی است که در آن صورت گرفته است. لطفا منتقدان را بایکوت و آن ها را محاصره اقتصادی نکنید تا مصالح مردم قربانی زورگویی ها نشود.

به گزارش جماران؛ سیدامیر منصوری با طرح چند خطای رویه ای در طرح جامع تهران که باید از آن درس گرفت، بیان کرد: اولین خطا مدیر محوری به جای کارشناس محوری است. کسی مدیر طرح جامع بود که به دهان هر کس با او مخالفت می کرد، زد. این چیزی که تحت عنوان پهنه بندی در تهران بنا شد از کجا آمد؟ رفرنس آن چه بود؟ تخصص همه این شده که چطور می شود تجاری و اداری بیشتر گرفت و در کدام پهنه می توان بیشتر زیرمیزی بدهی! همه اینها از دل این پهنه بندی نامیمون و پلید درآمد. کدام منبع شهرسازی می آید چنین سند تفسیر پذیری و انعطاف پذیری را در اختیار کارشناسی قرار دهد که در پستوها با مالک توافق کند؟ این کار را مدیر طرح جامع شکل داد و هیچ کارشناسی آن را تایید نکرد لذا این طرح کارشناسان را به مترسک هایی در دست مدیر خود تبدیل می کرد که به خاطر نوع قراردادهای انها تنها وظیفه شان اطاعت از مدیر است.

خطای دوم تاسیس یک شورای راهبری بود که تشریفاتی بود. در این شورای تزاحم و تعارض منافع وجود داشت. رییس هیات مدیره شرکت مشاوری که پیمانکار طرح بود در این شورای راهبری حضور داشت! یعنی خودش، خودش را راهبری می کرد. اعضای این شورا در میانه راه از آنجا رفتند چون می دانستند که حصورشان تشریفاتی است.

خطای سوم گم شدن مسئولیت ها بود  یعنی کار را انقدر پیچیده می کردند که مشخص نمی شد چه کسی چه پیشنهادی داده و چگونه تصویب شده است. مهم ترین اتفاق این طرح این بود که چه کسی مشاور طرح شود. برای این طرح بزرگ، مشاور خلق کردند یعنی شبانه در پستوها یک شرکت مشاور تشکیل دادند و فردای آن طرح را به او دادند. این رویه ناصوابی بود که معلوم نمی کرد مسئولیت چه تصمیمی با کیست؟ البته اینها برای این بود که کسی مسئولیت این کارها را گردن نگیرد.

وی افزود: خطای چهارم محرمانگی طرح جامع بود. من یادم نمی رود که طرح جامع را امنیتی و محرمانه کردند. شکیب - استاد دانشگاه تربیت مدرس و عضو شورای شهر تهران می خواست طرح را ببیند اما به او نمی دادند و گاها خلاصه ای از طرح را به او می دادند. توجیه آنها این بود که این طرح محرمانه است و تا زمان انتشار آن را به کسی نمی دهیم! در تمام دنیا این طرح ها روی سایت های اینترنتی می گذارند را همه در مورد ان نظر بدهند. این چه کاری بود که شما کردید؟! در این فرآیند معاون وقت وزارت شهرسازی، رییس وقت شورای شهر تهران، شهردار تهران و ... نقش داشتند. خطای پنجم هم ابهام در روش ها و معیارهای تصمیم گیری بود. به هرجایی از این طرح ایراد می گرفتیم می گفتند این یک مصلحت است. ما می پرسیدیم چرا نام آن را طرح ساختاری و راهبردی گذاشته اید؟ پاسخ می دادند چون ماجدی گفته باید طرح ساختاری باشد و  آخوندی می گوید طرح راهبردی باشد، باید وسط اینها را بگیریم و نام ساختاری و راهبردی را بر طرح جامع بگذاریم! مگر شما تقسیم غنیمت می کنید که باید همه را راضی نگه دارید؟ شما طرحی را نوشته اید که در ابتدای آن هدف تعریف نشده است و نمی دانیم قرار است به کجا برسد! شفیق (مشاور طرح جامع) وقتی طرح تمام شد گفت شما راست می گویید، حالا بیایید شما بگویید هدف آن چیست؟!

منصوری در ادامه گفت: خطای ششم حذف منتقدان بود. در کشور ما رسم است که تا انتقاد می کنی حقوقت را قطع می کنند، قراردادهایت را قطع می کنند، بازنشسته ات می کنند و ... آن زمان رییس دانشگاه تهران با من تماس گرفت که از شهرداری گفته اند شما تند می روید و یک ذره آرام تر صحبت کنید. در ماجرای طرح توسعه دانشگاه ما انتقاداتی مطرح کردیم سپس دیدیم  نیلی - رییس دانشگاه من را دو سال قبل از پایان خدمت  بازنشسته کرد که بعدا از طریق مرجع قضایی خلافش را ثابت کردیم و حکم او را لغو کردیم. در طرح جامع هم همینگونه بود. آنها بین منتقدین اختلاف افکنی می کردند و مارا دیوانه و بدخواه می نامیدند! انتقاد ما این بود که این مشاوری که یک شبه تاسیس شده، از کجا آمده است؟ این طرف و آن طرف می رفتند و می گفتند ما ضد ولایت فقیه هستیم. من می خواهم بگویم مسئولان فعلی دوباره در این دام نیافتند که منتقدان را برانند و بگویند چون به این ها طرح و پروژه نداده ایم منتقد شده اند و ...

وی تصریح کرد: آن جلسه ای که دوسه هفته پیش توسط نهاد جامع برگزار شد به طور فشرده خاطرات تمام آن روزها را برای من زنده کرد که چطور حبیب اللهیان با همکاری شفیق چنین چاهی برای شهر حفر کردند و الان متاسفانه دوباره همان آدم ها ما را نصیحت می کنند و می خواهند ما را دوباره در چاه بیندازند البته ما نمرده ایم و نمی گذاریم. مگر می شود تیمی که با نتیجه ده هیچ باخته است، دوباره راهی میدان مسابقه کرد؟ می شود به مفسدان ماجرای چای دبش بگوییم شما در مورد مبارزه با فساد برای ما حرف بزنید؟

این نظریه پرداز حوزه معماری منظر خاطرنشان کرد: خطای هفتم تلاش برای خرید منتقدان بود. یک بار شخصی در حاشیه جلسه ای از سلسله جلساتی که بنده به همراه دکتر براتی و دکتر مطوف برای پرداختن به نهاد طرح جامع در خبرگزاری ایسنا در آن مقطع زمانی؛ ترتیب داده بودیم، گفت به حیات بیایید و در آنجا گفتند آقای فلانی گفته است من سخنان شما را شنیده ام و مستفیذ شده ام، یک قسمت هایی وجود دارد در طرح که فقط شما می توانید آن را انجام بدهید پس لطفا یک قیمت به ما بدهید بگویید چقدر می گیرید این قسمت های باقی مانده را انجام دهید. ما گفتیم آن قسمت ها چیست؟ گفتند خودتان بگویید دوست دارید چه قسمت هایی باشد! این یعنی می خواستند نرخ ما را بپرسند. اگر ما می گفتیم فلان قدر بدهید، جزء خوب ها حساب می شدیم و دیگر ما را دیوانه صدا نمی کردند. 

منصوری در پایان گفت: من توصیه ام این است مدیریت طرح جامع تهران باید سه اصل را حفظ کند. اصل اول این است که این طرح باید دانش بنیان باشد و اصلا قابل پذیرش نیست تحت عناوینی مانند مصلحت و ... متخصصان را مرعوب کنند. باید آدم هایی در حد و اندازه این طرح اورده شود که دانا و شجاع باشد. نباید از پرروهایی با سواد نیمه بخواهیم بیاید که فقط جواب بقیه را بدهد. اصل دوم این است که بازبینی طرح جامع باید مساله محور باشد. به موازات آن ما باید قانون شهرسازی خود را اصلاح کنیم. مساله بعدی حل کردن وابستگی مدیریت شهر به فروش تراکم و ساخت و ساز باید قطع شود. فروش تراکم هر رشته ریسیده شده ای را پنبه می کند. از سویی مساله زلزله تهران در راس مسائل شهر تهران است که بافت فرسوده و ... را در خود جای می دهد. مساله آلودگی هوا که مردم را می کشد باید در معرض توجه طرح جامع قرار بگیرد. مساله نهایی هم موضوع مسکن است. ما نمی توانیم اصلی ترین دغدغه ساکنان شهر را نادیده بگیریم چرا با طرح جامع راه را بر آن هستیم.

اصل سومی که باید توسط مدیران طرح جامع حفظ شود، اصل شفافیت و غیر محرمانگی است. اگر مسئولین در اتاق های شیشه ای تصمیم بگیند، تفوق حاصل می شود.

بنابر گزارش جماران؛ دکتر ناصر براتی عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین دیگر سخنران این نشست با اشاره به مقدمات تصویب طرح جامع تهران، گفت: اولین پیشنهاد ما این بود که مناطق 21 گانه تهران وضعیت موجود، بسترها، ویژگی و مسائل مخصوص خود را دارد برای همین برای هر منطقه جداگانه فکر شود سپس یک کمیته تلفیق این مسائل را جمع بندی کند برای همین از اساس نباید اصطلاح طرح جامع تهران بر این طرح اتلاق می شد. البته ابتدا نام این طرح چیز دیگری بود که بعدها در داخل پرانتز طرح جامع به آن اضافه شد و در نهایت هم آن اصطلاح خارج پرانتز را حذف کردند و این عبارت خاص باقی ماند. ما که از نهاد خارج شدیم، به ما گفتند شما خائن هستید و بعد از راه انداختن این نهاد و سیر شدن شکم هایتان از آن خارج شدید و به منتقد آن تبدیل شدید درحالی که ما به خاطر خلف وعده آنها تصمیم به خروج گرفتیم. دکتر مطوف، دکتر بهزادفر و دکتر دانشور هم جزء کسانی بودند که از نهاد استعفا دادند. حبیب اللهیان - رییس وقت نهاد در رسانه ها پاسخ هایی داد که در نهایت در خبرگزاری ایسنای آن زمان، یک سری مناظره بین ما و آنها برگزار شد. در آن مناظره ها آنها به ما می گفتند شما چرا نقد می کنید در حالی که طرح جامع هنوز نهایی نشده است! در یک جایی به ما می گفتند شما حرف های آکادمیک می زنید! آنجا من دیدم خبرنگاران در حال یادداشت این هستند که فلانی به فلانی گفت شما آکادمیک هستید، انگار که دارند از ما تعریف می کنند. من همانجا به آن خبرنگاران گفتم که شما فکر نکنید اینها دارند از ما تعریف می کنند، اینها روی شان نمی شود به ما بگویند اسکیزوفرنیک؛ در نتیجه می گویند آکادمیسین یعنی در دنیای واقعی سیر نمی کنیم و در تخیلات خود غرق هستیم!