به گزارش گروه گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، 42 میلیارد عدد داروی تولید شده در کشور طی چه فرایندی تولید می شود؟ آیا آن اهمیتی که به مثلا صنعت خودرو سازی می دهند به دارو هم توجه می کنند؟ کل فروش این شمار داروی داخلی چقدر است؟ آیا مداخله گرهایی هم داریم که مدام پیش پای تولید کننده دارو مانع می تراشند و دخالت می کنند یا نه، همه چیز خیلی خوب است و مشکلی نداریم؟
الان اگر یک تولید کننده دارو بخواهد دوباره تولید داشته باشد مشکلی ندارد؟ سازمان های ذیربط تا چقدر مشکل او را حل می کنند؟ اصلا تولید کننده برای ادامه خط تولید دارو، به اندازه کافی پول دارد؟ وقتی که دارو را به فروش می رساند، همان لحظه پولش را نقدا دریافت می کند یا اینکه طلبش به آینده موکول می شود؟
تولید کننده دارو ، این روزها یعنی روزهایی که تخصیص ارز باب شده است، چه می کند؟ اصلا ریال دارد؟ این صنعتگر با ارز چهار هزار و 200 تومانی چه می کند؟ راضی است یا خیر؟ آیا ارز چهار هزار و 200 تومانی شامل تمام بخش های دارو می شود؟ مثلا اگر دارو بخواهد بسته بندی شود، این فرایند بسته بندی هم شامل ارز چهار هزار و 200 تومانی می شود؟
اصلا نظر تولیدکنندگان و نیز وزارت بهداشت در خصوص ارز چهار هزار و 200 تومانی چیست؟ اگر ماده اولیه تولید دارو وارد کشور شود، آیا گمرک به راحتی با توجه به حیاتی بودن دارو، ماده اولیه را ترخیص می کند تا زودتر به دست تولید کننده برسد؟ و سوال هایی دیگر که در ذهن خطور می کند و می خواهیم بدانیم که پاسخ آنها چه می شود. در این راستا خبرگزاری جمهوری اسلامی میزگردی با عنوان « چالش های تولید کنندگان دارو» برگزار کرد که در این میزگرد،دکتر «محمد عبده زاده» مدیر کل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، دکتر «مرتضی خیرآبادی»، خزانه دار و عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران و دکتر «بشیر خالقی» عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی حضور داشتند.
قرار بود دکتر «محمد بلوچستانی» مدیر عامل شرکت سبحان انکولوژی به عنوان یکی از تولید کنندگان دارو نیز در این میزگرد حضور داشته باشد که نتوانست شرکت کند اما دکتر خیرآبادی به نمایندگی از تولید کنندگان، سخن گفت.
مشروح این میزگرد به شرح ذیل است:
**ایرنا : آقای دکتر عبده زاده در زمان حاضر میزان تولید دارو چقدر است؟
**عبده زاده: 42 میلیارد عدد سهم تولید (97درصد) و بین یک و نیم تا 2 میلیارد عدد هم سهم واردات ما در زمینه دارو است. در ارزبری این قضیه متفاوت است شاید آن ارزی که برای واردات دارو است خیلی بیشتر است.
**خیر آبادی: سه درصد واردات داریم که می شود، یک و چهار دهم میلیارد دلار و 97 درصد هم تولید می کنیم که حدود 700 میلیون دلار است.
**ایرنا: آقای دکتر عبده زاده، کمبود نقدینگی شرکت های تولید کننده با این حجم تولید از مشکلات آنهاست. در زمان حاضر طلب شرکت های دارویی چقدر است؟
**عبده زاده: میزان طلب سررسید شرکت های پخش در یک ماه و نیم گذشته حدود 2 هزار و 500 میلیارد تومان بود که در زمان حاضر فکر می کنم به سه هزار میلیارد تومان رسیده باشد.نکته ای که پیگیری می کنیم و من به نماینده کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز عرض کردم، بحث تامین نقدینگی شرکت های دارویی اعم از تولید کننده و وارد کننده است.
الان بحث تخصیص ارز را داریم و شرکت ها برای ارز، نقدینگی می خواهند و تا الان هم چیزی که به عنوان بدهی به شرکت ها داده ایم به صورت اوراق بوده است. اگر تولید کننده یا وارد کننده دارو بخواهند این اوراق را تنزیل کنند با 20 تا 30 درصد تنزیل انجام می شود و این باعث می شود که حاشیه سود شرکت به دلیل تنزیل، بسیار کم یا حتی از بین برود. با این شرایط و کمبود نقدینگی که شرکت ها دارند باز هم می بینیم که همه شرکت های دارویی کشور با وجود این فشارهای اقتصادی و از بین رفتن حاشیه سودشان تا الان در حد توان خودشان از نظر حجم عددی دارو تلاش زیاد کرده و کم نگذاشته اند اما با وجود تمام این تلاش ها اگر مشکل نقدینگی شرکت ها حل نشود ، تاثیر منفی بر روند تولید دارو و واردات آن می گذارد.
**خیر آبادی: آقای دکتر (عبده زاده) فرمودند 42 میلیارد دارو در کشور از نظر عددی تولید و یک میلیارد دلار هم دارو وارد کشور می شود. دولت برای 97 درصد دارویی که از نظر عددی در کشور تولید می شود طی سال گذشته،620 میلیون دلار اعتبار گذاشت و برای آن سه درصد داروی وارداتی هم، یک و چهاردهم میلیارد دلار هزینه کرد.
این، اهمیت تولید داخل را نشان می دهد که برای سه درصد داروی وارداتی 4 / 1 میلیارد دلار هزینه می شود. حال، تصور کنید که اگر این عدد ( واردات دارو) بخواهد بالاتر برود دولت باید چه حجمی را پرداخت کند؟
از طرفی آقای دکتر عبده زاده فرمودند که وزارت بهداشت 2 هزار و 500 میلیارد تومان بدهی دارد که باید پرداخت کنند اما ایشان نگفتند که سه هزار میلیارد تومان طلب شرکت ها به صورت اوراق به شرکت ها نرسیده است. به عبارت دیگر دانشگاه های علوم پزشکی، اوراق به شرکت های پخش دارو داده اند که روی دست این شرکت ها باد کرده است و پرسش من این است که شرکت ها با این اوراقی که گرفته اند چه کنند؟
** سوال : منظورتان چیست؟ شرکت ها اوراق را قبول نکرده اند یا نگرفته اند؟
**خیرآبادی: کسی اوراق را از این شرکت ها قبول نمی کند تا پول بدهد. سررسید اوراقی که به تولید کننده دارو داده شده است به اول آذر 99 می رسد. مساله این است که آیا تولید کننده دارو طلب 11 ماه گذشته را باید 2 سال بعد وصول کند؟!
** ایرنا: گفته می شود که این اوراق را بانک ها به عنوان ضمانت هم قبول نمی کنند و برای تنزیل هم خیلی از پول کم می شود.
**خیر آبادی: بله. طلب شرکت های دارویی خیلی بیشتر از این حرف ها است.
**ایرنا: آقای دکتر واقعا چه کنیم؟ الان هم تولید کنندگان تجهیزات پزشکی و هم دارو با این اوراق به نظر می رسد که گرفتار شده اند.
**خیر آبادی: این ضعفی است که مسئولان مملکت دارند. از همان روز اول به آنها تذکر داده شد که مسئولان، بخش بهداشت و درمان را با اوراق تسویه نکنند. اوراق را به دانشگاه علوم پزشکی می دهند تا حقوق پزشک و کادر خود را تامین کند. دانشگاه هم اوراق را به شرکت پخش دارو می دهد و پخش دارو هم به تولید کننده دارو می دهد و خب این تولید کننده با این اوراق چه کند؟ به عنوان مثال، او ( تولید کننده) همین الان به ریال نیاز دارد تا با آن ارز بگیرد با این اوراقی که به جای پول در دست دارد باید تا سال 99 صبر کند؟ اوراق در دست شرکت های پخش دارو مانده است و شما نیز الان به هر شرکت پخشی مراجعه کنید تا دلتان بخواهد به شما اوراق می دهد اما فایده ای ندارد.
** ایرنا: قرار بود 500 میلیون دلار هم از طرف سران سه قوا به عنوان بخشی از مطالبات بدهند، آن چه شد؟
**خیر آبادی: هنوز موافقت دفتر رهبری اعلام نشده است. یعنی هفته گذشته به دفتر رهبری رفته است تا از صندوق توسعه برداشت شود که هنوز مصوبه اش نیامده است. از این سوال بگذرید.
** ایرنا: آقای دکتر عبده زاده، فکر می کنم دکتر اصغری (رییس سازمان غذا و دارو) گفته بود که این هفته مشکلات دارو حل می شود. رفع این مشکلات، چگونه محقق می شود؟
** عبده زاده: صحبت دکتر اصغری، احتمالا برای تغییر اولویت های مواد اولیه دارو بوده است که برخی از مواد اولیه تولید کنندگان دارو با تولید کنندگان صنایع دیگرمشترک است. یعنی گروه تعرفه ای مواد اولیه دارو با سایر کالاهای دیگر، مشترک است. در این راستا، کاری نرم افزاری تکنیکال انجام شد که بر اساس آن لینک هایی که از یک تعرفه کالایی فقط ماده اولیه دارویی استفاده می کند، غیر دارویی استفاده ای نداشته باشد که این مهم به تایید وزیر صمت (صنعت، معدن و تجارت) رسید و به بانک مرکزی نیز رفته است تا انشاء الله ظرف این هفته اجرایی شود تا ماده اولیه برای دارو که در اولویت است زودتر از گمرک ترخیص شود. این، یکی از مشکلات تولید کنندگان دارو است اما مشکل دیگر در زمینه تخصیص و تامین ارز، همان مشکل تامین کنندگان دارو در بحث تامین ریال است که دکتر خیرآبادی درست می گویند یعنی اوراق، وقتی تحویل یک شرکت تولید کننده دارو می شود اگر شرکت بخواهد تنزیل کند با این کار، فقط اصل سرمایه به شرکت بر می گردد اما سودی دریافت نمی کند که با این شرایط این شرکت است که متضرر می شود.
شرکت، یک بنگاه اقتصادی است و وقتی هم که ضرر کند، تولید نمی کند چون امکان تولید برای آن وجود ندارد. در زمان حاضر همه شرکت های داروسازی تعهد دارند که برای تولید دارو، کم نگذارند اما همین کمبود تامین ریال که دارد جدی می شود، می تواند برای تولید دارو مشکل ایجاد کند.
از سوی دیگر برای تامین و انتقال ارز هم باید فکری کنیم که اگر تحریم دوم، شروع شود، بانک مرکزی به فهرست تحریم ها می رود و آن وقت یک سازوکار دیگری برای انتقال ارز لازم است. یعنی اگر ارز بدهند اما شرکت ها نتوانند این ارز را برای تهیه مواد اولیه و دارو جابجا کنند دچار مشکلی می شوند که به مشکلات آنها اضافه می شود.
با وجود اینکه می گویند دارو و غذا تحریم نیست وقتی یک سیستم بانکی را تحریم می کنند، عملا هیچ پولی جابجا نمی شود و شرکت ها ریال و ارز هم داشته باشند، نمی توانند کاری کنند. البته این بحث، نفی است و امیدواریم با کمک بانک مرکزی بتوانیم راهکاری بدست آوریم.
**خیر آبادی: دو مشکل عمده در تامین دارو به طور قطع وجود دارد.
اول اینکه دولت در بودجه های سنواتی اشتباه کرده و سه هزار میلیارد تومان بودجه دارو را کم، پیش بینی کرده است؛ یعنی در ردیف های مربوط به یارانه دارو، در ردیف های مربوط به سازمان بیمه سلامت ایران و در مابه التفاوت ارز، اعتبار را کم پیش بینی کرده است. دولت این سه ردیف متعلق به دارو را در سال گذشته افزایش نداد و حدود سه هزار میلیارد تومان کمبود اعتبار پیش بینی کرد. در واقع سه ردیفی که به دارو تعلق دارد. وقتی این همه بحران داریم چطور می شود که بودجه سازمان بیمه سلامت در سال 96 و 97 ثابت باشد؟ دولت باید برای این بودجه، حداقل، تورم را در نظر می گرفت و آن را افزایش می داد. بودجه سازمان بیمه سلامت در سال گذشته، 10 هزار میلیارد تومان بود و امسال همه همین میزان است. در کجای دنیا با بخش سلامت این گونه برخورد می شود؟
من در شورای ارزی کشور اثبات کردم که دارو، نکته اول زندگی ما به شمار می آید و از گندم هم واجب تر است. چیزی که از گندم واجب تر است چرا به اندازه یک دهم همین گندم، بررسی نمی شود؟ چرا اینقدر به گندم توجه دارید؟ چرا اینهمه به گندم یارانه می دهید و نان بد دست مردم می دهید ولی حاضر نمی شوید به دارو توجه کنید!؟
دومین مشکل ما، ایجاد فرماندهی ثابت برای دارو است. برای چه تمام وزارتخانه های مملکت در امر دارو دخالت می کنند؟ به چه حقی؟ دستگاه هایی مثل وزارت صمت و وزارت اقتصاد و دارایی چه حقی در دخالت دارند؟ چه کاری به کار دارو دارند؟ ردیف ها، اعتبارها و ریال ما (دارو) را دست می زنند. فروش کل داروی مملکت به اندازه کارخانه سیمان تهران است. این در حالی است که تمام مملکت اعم از بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات، وزارت بازرگانی، صنایع، گمرک، هواپیمایی و باربری، در آن دخالت می کنند. چه خبر شده است مگر؟ چرا در مجلس لج می کنند و اعتبار را افزایش نمی دهند؟
ما می گوییم 10 درصد حمایتی که دولت از صنعت خودرو می کند از دارو حمایت کند. چرا دست و پای همه را می بندید؟ این بنده خدا (دکتر عبده زاده) به جای اینکه برنامه ریزی کند هر روز باید به جاهایی مثل وزارت صمت، سازمان توسعه تجارت و گمرک برود. این که نشد کار کردن! هر روز باید بروی هماهنگ کنی آنوقت این هماهنگی، حداکثر یک هفته اعتبار داشته باشد و بعد از آن نیز یک تصمیم دیگری گرفته شود که چه شود!
ما می گوییم یک فرمانده ثابت برای دارو اعلام شود. هیات وزیران را برای فرمانده دارو بگذارید تا مردم نجات یابند. من به طور قطع می گویم که بحران دارو شروع شده است و اگر بخواهد این رویه ادامه یابد ما در دو ماه آینده مشکل جدی در دارو خواهیم داشت. این در حالی است که حل این مساله برای دولت هیچ کاری ندارد. فقط یک فکر فرماندهی و عقلانیت می خواهد.
به سازمان غذا و دارو باید یک فرماندهی ثابت بدهند؛ فرماندهی ثابت در جایی که دولت، سه هزار میلیارد تومان در پیش بینی هایش – بودجه - اشتباه کرده است؛ تازه داریم با قیمت سال 96 محاسبه می کنیم. الان نگاه کنید گوشت گوسفندی که از برزیل وارد می شود. پارسال در این کشور ستادی تشکیل شد تا مردم راضی شوند همین گوشت 26 هزار تومانی را مصرف کنند. امسال به همان گوشت، ارز چهار هزار و 200 تومانی داده و وارد کرده اند با قیمت 26 هزار تومان، اما بروید به یکی از میدان ها تره بار اگر همان گوشت را کمتر از 60 هزار تومان به شما دادند؟ یعنی همان جایی که دلار چهار هزار و 200 تومانی می گیرد، گوشت 26 هزار تومانی را 60 هزار تومان می فروشد؛ ولی تولید کننده دارو را مجبور می کنند تا قیمت دارو را بیشتر از 9 درصد افزایش ندهد. سوال اینجاست، چطور این گوشت 26 هزار تومانی با دلار چهار هزار و 200 تومان، 60 هزار تومان به فروش می رسد اما دارو را 9 در صد بیشتر نباید افزایش داد؟!
** ایرنا: آقای دکتر، این 9 درصدی که شما می فرمایید میانگین افزایش قیمت دارو است! برخی دارو ها را گفته می شود خیلی رشد قیمت داشته است.
** خیر آبادی: اصلا این طور نیست. بالای 20 درصد اصلا نداریم. من قبول ندارم.20 درصد هم برای داروهایی است که پنج سال ضرر می کرده است و تولید کننده را مجبور می کردند تا با 20 درصد تولید کند. شما بروید به کارخانه داروپخش به عنوان بزرگ ترین کارخانه دارویی خاورمیانه، ببینید که با 50 درصد ظرفیت دارد کار می کند. بروید کارخانه های داروسازی دیگر را هم ببینید. همه آنها دارند به خاطر عشق به هموطنان و تعهدشان کار می کنند وگرنه این صنعت از 2ماه پیش تعطیل بود.
الان پول مان - بودجه - را اشتباه پیش بینی کرده اند همان را هم که اشتباه پیش بینی کرده اند در قالب اوراق می دهند اینها که به تولید کننده به جای پول، اوراق می دهند. آنوقت تولید کننده با کدام پول و از کجا ارز بخرد؟ برای اوراق، 15 درصد کم می کنند و تولید کننده 25 درصد هم وام می گیرد. با این شرایط برای چه 40 درصد ضرر بدهد؟ این ضرر را برای چه کسی و چرا باید تولید کننده، متحمل شود؟ در کنار صنعت دارو، صنعت خودرو را ببینید که قیمت مثلا پراید، 40 میلیون شده است چرا پراید می تواند 40 میلیون تومان شود اما قیمت دارو نمی تواند 20 درصد بالا برود؟!
از تمام ارگان ها به تولید کننده دارو فشار می آورند که 9 درصد دارو را بیشتر افزایش ندهد و آن 9 درصد را هم قطعا ندیده اند و این منجر به این می شود که سازمان بیمه سلامت ایران در سال گذشته پنج هزار و 800 میلیارد تومان، زیان انباشته تولید کند. سوال این است، دولتی که می بیند یک سازمان دولتی (بیمه سلامت ایران)، زیان انباشته دارد چرا برای سال آینده، بودجه این سازمان را بالا نمی برد؟ دولت دارد می بینند که بیمه سلامت ایران در سال 96، پنج هزار و 800 میلیارد تومان کمبود اعتبار داشته است اما باز برای سال 97 بودجه این سازمان را بالا نمی برد حتی به تورم هم توجه نمی کند.
**ایرنا: آقای دکتر خالقی -نماینده مجلس - به نظر شما چرا در این شرایط بودجه سازمانی مثل بیمه سلامت ایران بالا نرفته است؟
**خالقی: ما این موضوع را از دی ماه سال گذشته پیش بینی می کردیم. ما در مجلس به جز کمیسیون بهداشت و درمان، فراکسیون غذا و دارو را هم تشکیل داده ایم که عمدتا برای رسیدگی به این مشکلات است. ما هر 2 هفته با کسانی همچون تولید کنندگان دارو و انجمن های دارویی تشکیل جلسه می دهیم. به هر حال به مشکلات دارو واقفیم .دارو، سرنوشت بیمار است. اعضای این فراکسیون تمام کارخانجات تولید دارو را بازدید کرده اند و در اسفند ماه پارسال ما متوجه بدهی های انباشته بودند. از نظر ما اوراق، آنهم با موعد 2 ساله قابل قبول نیست.
** ایرنا: اگر مهم است چرا به بودجه امسال توجهی نشد؟
** خالقی: خب (دولت) باید پیش بینی می کرد. 11 میلیون حاشیه نشین در شهرها بیمه شدند و سال گذشته همین مجلس برای کسری بیمه سلامت ایران، هشت هزار میلیارد تومان را تایید کرد تا به این سازمان داده شود و این ناشی از این بود که ما هم مشکلات را درک می کنیم چون مردم ضرر می کنند. پس ما یک بار هشت هزار میلیارد تومان برای ترمیم بودجه دادیم.
پیگیری ما این است که مریض پرداخت از جیب را کم داشته باشد و از طرفی هم شرکت ها هم ضرر نکنند. این ها (شرکت های دارویی) تا الان هم کار می کنند به خاطر فداکاری خودشان است و اگر فداکاری تولید کنندگان نبود، ما طی چند ماه گذشته دچار مشکلات زیادی در تامین دارو می شدیم.
** ایرنا: همیشه که نمی توان فداکاری کرد وقتی شرکت ها مشکل نقدینگی دارند باید چه کرد؟ آیا این شرکت ها می توانند دوباره فداکاری کنند؟
**خالقی: ما دو بار با وزیر بهداشت در فراکسیون جلسه تشکیل دادیم یک بار هم جلسه ای با رییس مجلس با حضور وزیر بهداشت و تعاون تشکیل دادیم و به دنبال شناساندن اهمیت قضیه دارو به مسئولان هستیم. ما به دنبال این هستیم تا نقدینگی شرکت ها را با اوراق تامین نکنیم چون ضرر می کنند و این جزو برنامه های ما است که برای بودجه سال آینده این مسایل را هم در نظر بگیریم.
** خیرآبادی: ببینید این ها کم پول دادند. اعتبار را به صورت اوراق مشارکت دیدند. درد آقای دکتر(خالقی) این است که سهم پرداخت از جییب بیمار کم شود. اما واقعیت امروز این است؛ اول اینکه بودجه را کم داده اید. دوم اینکه اوراق داده اید و سوم اینکه کارخانه نمی تواند تولید کند و بازرگان هم مجبور است برای نیاز کشور، دارو را وارد کند وقتی هم دارو وارد می شود گران تر است. بیمه می گوید؛ من سهم عددی این داروی گران تر را نمی پذیرم همان عددی را که در بیمه است می پذیرم و مابقی را بیمار باید از جیبش بدهد. برای مثال ویتامین B1300، 30 سال است در کشور تولید می شود که دانه ای 100 تومان بود. وقتی به کارخانه پول نرسید و نتوانست دارو را تولید کند بنابراین این دارو به ازای هر عدد، هزار و 200 تومان وارد کشور شد؛ یعنی 100 تومان قرص یک دفعه هزار و 200 تومان شد. بعد با تشکیل جلسات متعدد با شرکت وارد کننده، قیمت به 400 تومان رسید. بیمار هم به داروخانه می رود از آنجا که سقف بیمه برای این دارو، 100 تومان است، بیمه 100 تومان از 400 تومان را می پذیرد و 30 درصد را هم می گیرد و بیمار برای این ویتامین باید 330 تومان بپردازد. این پیامد پولی است که به شرکت دارویی نمی دهید و تبعاتش همین امثال داروی ویتامین یادشده است یعنی بیماری که قرصی را با دفترچه بیمه 30 تومان می خرید باید 330 تومان از این به بعد تهیه کند.
**ایرنا: آقای دکتر عبده زاده باید با این شرایط چه کرد؟ به عنوان مثال از آن موقع که تخصیص ارز ایجاد شده جلسات شما هم زیاد شده است. مساله این است که چرا تدابیر، از قبل اندیشیده نشده است مگر ما قبلا هم تحریم نبودیم؟
**عبده زاده: متاسفانه از خیلی از اتفاقاتی که رخ می دهد درس نمی گیریم. ما در خیلی از مواقع راجع به واقعیات بازار رویکرد واقع بینانه نداریم به همین خاطر دستورالعمل ها و تدابیر ما با واقعیات جامعه متفاوت است که حوزه دارو و تجهیزات از جمله آنهاست.در این حوزه وزارت بهداشت اصلا متقاضی ارز چهار هزار و 200 تومانی نیست. چون ما تبعات آن را می بینیم.
** پس وزارت بهداشت متقاضی چیست؟!
**عبده زاده: ارز را آزاد کنند مابه التفاوت نرخ ارز را به سازمان های بیمه گر بدهند. به همین راحتی! مگر داروی ما تحت پوشش بیمه نیست؟ ارز را آزاد کنند و شرکت ها برای قیمت گذاری هم متناسب با ارز آزاد عمل کنند. مابه التفاوت نرخ ارز آزاد را همان موقع که ثبت سفارش می شود به بیمه ها بدهند. بنابراین هم بودجه بیمه ها زیاد می شود، هم شرکت ها از ورشکستگی بیرون می آیند و هم اینکه مشکل تامین و تدارک دارو، رفع و جلوی قاچاق نیز گرفته می شود.
الان دارند ارز چهار هزار و 200 تومانی می دهند اما اینکه چه بخشی از دارو قاچاق می شود، خدا می داند. اتفاقا دارو یک زنجیره عرضه و توزیع مشخص دارد. کنترل روی دارو خیلی شدیدتر است.
**خیر آبادی: ارز آزاد یعنی چی؟ یعنی با دلار 17 هزار تومان بخریم؟
**عبده زاده: فرقی نمی کند. اگر نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی که بانک مرکزی با هدف سامان بخشیدن به بازار ارز در حوزه واردات ایجاد کرده است) می خواهد تامین کند، خب تامین کند.
**خیر آبادی: نیما که بدتر است!
** عبده زاده: به شرطی که بانک مرکزی کار را انجام دهد در بازار آزاد که پول نقدی نیست. بانک مرکزی نرخ چهار هزار و 200 تومان را برای همه صنایع مصوب کرده است و فرقی نمی کند. نرخ ارزی که مورد تایید بانک مرکزی است، آزاد شود و ما به التفاوت را به بیمه بدهد. ما الان ارز چهار هزار و 200 را برای کالاهای اساسی داریم اما همیشه هم کمبود داریم.
**ایرنا: این پیشنهاد را وزارت بهداشت (آزاد سازی ارز) داده است؟
** عبده زاده: بله.
**ایرنا: آنوقت قیمت داروها با این منوال، آزاد می شود؟
** عبده زاده: قیمت دارو بر اساس نرخ ارز، آزاد است.
**ایرنا: برخی معتقدند که اگر نرخ ارز آزاد شود، فساد ایجاد می شود و ممکن است در بیمه این بار مشکل پیدا کنیم.
** عبده زاده :خیر. اینطور نیست. در ارز چهار و 200 تومانی و اختلاف نرخ آن، فساد ایجاد می شود اما وقتی که نرخ ارز آزاد گردد، فساد برای چه ایجاد شود؟ این مابه التفاوت نرخ ارز در واقع سوبسیدی است که دولت می دهد همان را به سازمان های بیمه گر بدهد و درصد پوشش بیمه ای را از 70 به 90 و 95 برساند به شرطی که بودجه به سازمان های بیمه گر داده شود. بین آمارنامه توزیع داروهای کشور و بودجه سازمان های بیمه گر اختلاف فاحشی وجود دارد. هر چه قدر در بحث تخصیص بودجه به سازمان های بیمه گر بسته تر عمل کنیم میزان پرداختی از جیب مردم نیز بیشتر می شود. این چیزی طبیعی است. از طرفی در بودجه های کلان کشور محدودیت هایی داریم. ولی واقعیت این است که بودجه دارویی کشور در مقایسه با سایر هزینه ها، عددی ناچیز است و با این ناچیز بودن بودجه دارویی در عین حال به جایی رسیده ایم که بحث کسری بودجه، عدم تامین نقدینگی، بحث تامین ارز و تخصیص آن با هم در یکجا جمع شده است. یعنی شرکتی که می خواهد دارویی را تولید یا وارد کند هم باید برای تخصیص و تامین ارز، نگران باشد هم برای تامین ریال و هم برای برگشت پولش در زمان تحویل دارو به بیمارستان نگران باشد.
الان وزارت بهداشت با 10 درصد حاشیه سود به شرکت دارویی قیمت داده است و این شرکت دارو را می فروشد آنها اوراق به جای پول می گیرند به سررسید یک یا دو سال دیگر که اگر تنزیل شود به عنوان مثال 20 درصد هم کاهش ارزش پول دارد؛ یعنی سیستم توزیع دارو و تجهیزات با این شرایط از الگوهای پذیرفته شده اقتصادی دنیا پیروی نمی کند و قطع یقین ادامه این روش در یکجایی به نقطه ای می رسد که شرکت بدون اینکه بخواهد امکان کار و فعالیت ندارد.
الان می گویند دارو از ارزش افزوده معاف است اما ماده اولیه آن که در گمرک مانده است که معاف نیست. یعنی برای ترخیص ماده اولیه از گمرک باید به دارایی مراجعه شود تا مفاصا حساب ارزش افزوده دریافت شود و هزینه ها و عوارض پرداخت شود تمام مطالباتی که در دارایی و بیمه باید پرداخت شود و حق و حقوق عوارض گمرکی و بحث ارزش افزوده و هم صورت های فصلی سه ماهه، تمام این ها باید به روز پرداخت شود و شرکت در پرداخت با یک روز تاخیر، جریمه می شود. اما وقتی پای وصول مطالبات به میان می آید هیچ کس جوابگوی شرکت نیست.این روش نمی تواند ادامه دار باشد.
ما با کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، رییس مجلس و هیات دولت جلسه می گذاریم و مطرح می شود اما باید عملیاتی مشخص شود و این مساله الان باز مانده و به سرانجام نرسیده است.
**ایرنا: در خصوص آزاد شدن ارز فرمودید که وزارت بهداشت این پیشنهاد را داده است اما از طرفی آقای جهانگیری (معاون رییس جمهوری) تاکید بر دلار چهار هزار و 200 تومانی دارد.
**عبده زاده: ما خدمت رییس مجلس و کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم اعلام کردیم که وزارت بهداشت متقاضی این ارز چهار هزار و 200 تومانی نیست. ما مکلف هستیم که براساس این ارز، قیمت گذاری کنیم. داروهای خارجی بر اساس این ارز قیمت گذاری می شود اما همین ارز چهار هزار و 200 تومانی برای داروهای داخلی نگرانی جدی ایجاد می کند و آنهم این است که برای تامین دارو به مواد اولیه و جانبی، ارز چهار هزار و 200 تومانی تعلق می گیرد، اما پرسش این است که چند در صد قیمت تمام شده یک دارو را ماده اولیه اش تشکیل می دهد؟ حداکثر 40 درصد دارو را ماده اولیه تشکیل می دهد اما 60 درصد دیگر از دلار آزاد و ارز آزاد و از تورم در بازار تبعیت می کند. بنابراین کل عوامل موثر بر تولید از ارز چهار هزار و 200 تومانی باید تبعیت کند این در حالی است که 60 درصد آن تبعیت نمی کند. مثلا تمام وسایل آزمایشگاهی، فویل و مقوا برای دارو شامل ارز چهار هزار و 200 تومانی نمی شود. این ملزومات به روز قیمت دارد و باید به روز پرداخت شود. ماده موثره یک قرص، ارز چهار و 200 تعلق می گیرد اما پول فویل که شامل ارز یاد شده نمی شود، پس باید این موارد، یعنی 60 درصد هم تحت پوشش ارز یاد شده بیاید.
بهترین راه این است که ارز چهار و 200 را رها کنیم و نرخ ارز واقعی بانک مرکزی یکسان سازی شود و بر اساس آن قیمت گذاری شود و هر کمک و سوبسیدی هم که هست به سازمان های بیمه گر بدهیم تا سوبسید مستقیما به بیمار داده شود.
** خیر آبادی: مشکلی که این کار دارد این است که طرف ما دولتی است که به آن نمی شود اعتماد کرد. احمدی نژاد، ارز را از مرجع، مبادله ای کرد و آن را به 2 هزار و 200 تومان رساند. هزار و صد میلیارد تومان هم برای یارانه دارو، پول گذاشت. الان آن ارز، چهار هزار و 200 تومان، یارانه هم هزار و 600 میلیارد تومان شده است. این در حالی است که رشد جمعیت داشتیم، نرخ عوامل تولید و چهار سال هم تورم داشتیم و نرخ ارز هم 2 برابر شده است بعد یارانه را 500 میلیارد تومان، یعنی 30 درصد افزایش داده اند.
از طرفی دیگر، دولت، پشتیبان این ارز چهار هزار و 200 تومانی، است و پشتیبان ارز نیما، شرکت های پتروشیمی است که در زمان حاضر در اتاق بازرگانی از 28 میلیارد دلار صادراتی که در چهار ماه گذشته فروش داشتند، چهار میلیاردش را در نیما آورده اند اصلا معلوم نیست این ارز را به من تولید کننده بدهند یا ندهند. حرف ایشان (عبده زاده) درست است ولی باید چقدر روی تولید کننده فشار بیاورند که به این نتیجه برسد که با ارز آزاد کار کند؟ خب بیایند فشار را از تولید کننده بردارند. مگر فکر می کنید عدد دارویی کشور چقدر است؟
** عبده زاده : الان از چهار روز دیگر باید دنبال آن باشیم که چه کسی ارز گرفت، چرا گرفت و چه کاری انجام داد؟ یعنی بیشتر از اینکه کار کنیم باید به سازمان های نظارتی جواب بدهیم. این اتفاق یکی دو تا نیست ما الان بیشتر از چیزی که در سیستم های اجرایی داریم کار می کنیم به سیستم های نظارتی در طول روز باید جواب بدهیم ما این ارز چهار هزار و 200 تومانی را با این شرایط نمی خواهیم. آزاد کنید تا سواستفاده شود.
**خیرآبادی: باز هم سوء استفاده می شود.
** عبده زاده: ارز هر چه که هست تک نرخی شود.
** خیرآبادی: خدا خیرتان دهد.
**ایرنا: اگر این طور شود قیمت دارو دائما در نوسان بازار قرار می گیرد. کدام دستگاه نظارتی کنترل بازار را در اختیار می گیرد؟
**خالقی: وزارت بهداشت سلب مسئولیت می کند. هر وقت قیمت آزاد شود ما به التفاوت را گردن بیمه می اندازد آنوقت ما با چه اطمینانی می توانیم نرخ را آزاد کنیم؟
**عبده زاده: وزارت بهداشت باید به چند ارگان جواب بدهد. سیستم وزارت بهداشت سیستم رگولیشن است. علاوه بر این سیستم، کار تامین و تدارک را نیز انجام می دهد. خیلی از مولفه های موثر بر قیمت از حوزه اختیارات وزارت بهداشت خارج است. اینکه ارز تک نرخی یا 10 نرخی شود وزارت بهداشت که در آن دخیل نیست. شما (دکتر خالقی) به ما می گویید که ما سلب مسئولیت می کنیم. این طور نیست و ما سلب مسئولیت نمی کنیم. اگر قرار باشد قیمت تولید را ثابت کنم و افزایش هم ندهم، باشد من این کار را می کنم، اما به شرط اینکه در کشور تورم، صفر باشد. دارو هم مثل بقیه کالاها است، اگر شما توانستید بر تمام عوامل موثر بر تولید دارو، ارز چهار هزار و 200 تومانی بدهید من هم قیمت دارو را صفر می کنم. خیلی از مولفه ها در حوزه و تصمیم گیری وزارت بهداشت نیست. این قضیه تا یکجایی کشش دارد بالاخره در یکجایی تولید کننده مجبور می شود که داروی تولیدی خود را وارد کند که پرداخت از جیب مردم هم بابت آن بیشتر می شود.
** خالقی: حداقل از وزارت بهداشت این انتظار می رود که قانون برنامه ششم را اجرا کند. اگر اجرا شود جلوی خیلی از اسراف ها مثل اسراف دارو کم می شود که نسبت به دنیا به طور متوسط سه چهار برابر بیشتر مصرف می کنیم. ما باید گاید لاین(راهنمای بالینی) برای نسخه ها تعریف کنیم. آیا وزارت بهداشت برای پرونده الکترونیک کاری از پیش برده است؟ اگر عملیاتی نشود هر چه بودجه ممکلت را در حوزه سلامت هزینه کنیم باز هم کم می آید. مگر قانون برنامه برای چه کسی نوشته شده است؟ الان سال دوم اجرای برنامه ششم است اما وزارت بهداشت چقدر موفق بوده است؟ آیا مثلا انجمن های پزشکی، گاید لاین ها را تدوین کرده اند؟ الان پزشکان زیادی تجویز ام.آر.آی و پت اسکن برای بیماران را دارند این تجویزهای بی مورد، پدر بیمه ها را در آورده است. مجلس به وظیفه خود، عمل و قانون وضع کرده است. اگر این ها اجرا شود 30 درصد از هزینه مصرف دارو کم می شود؟
**ایرنا: آقای دکتر! الان ما نقطه ای بحرانی داریم که همه جور کمبودی داریم که دارو هم جزوی از آن است. در زمان حاضر بهتر نیست یک طرح اورژانسی، داشته باشیم؟
**خالقی: برای چه کسی قابل قبول است که مثلا داروی وارفارین در داروخانه نباشد؟ اگر برای بیمار، مشکلی ناشی از این کمبودها ایجاد شود، آیا وجدان ما راحت خواهد بود؟ باید همه دست به دست هم بدهیم. این دولت و این مجلس. مجلس که کار خود را که همان قانونگذاری است انجام داده است اما آیا دولت به این قانون عمل کرده است؟
** عبده زاده: آن قسمتی که مربوط به من است مثلا کمبود دارو را باید جواب بدهم اما آن قسمت ( دستگاه های دیگر) هایی که باید در کنار وزارت بهداشت باشند به وظیفه خود عمل کرده اند؟ این را کسی نمی پرسد. مسئولان ما در بیشتر وقت ها دنبال یک نفر می گردند تا تقصیرها را گردن او بیاندازند. خیلی از کمبودها را (به عنوان یک مسئول نظام سلامت) باید جواب بدهم اما باید پذیرفت جنس شرکت دارویی در گمرک مانده است و تولید کننده از من می پرسد؛ «شما به من تولید کننده فشار می آورید که جنس را ترخیص کنم این در حالی است که من پول - ریال- ندارم که ترخیص کنم، ریال من هم گیر کرده است (به علت اینکه تولید کننده طلب دارد) خب وزارت بهداشت به عنوان سیستم رگولیشن که نمی تواند پول بدهد تا جنس تولید کننده را ترخیص کند. این یک طرف کار است. درست است که در وزارت بهداشت متخصصان ما برای بحث دارو، کم نیستند اما قبول کنید بحث دارو به صورت زنجیر وار وصل است اگر همه ما در جاهایی که هستیم درست کارمان را انجام دهیم، کارها درست می شود؛ این در حالی است که الان دولت به یک سمت و کمیسیون بهداشت و مجلس به سمت دیگری می رود که برایندش همین وضعیتی می شود که هیچ کس جوابگو نیست. چیزی که مهم است این است که همه ما در یک کشتی نشسته ایم و همه ما باید به یک سمت برویم.
**خالقی: دیگر از یک سری از گلایه ها گذشته است الان باید دست به دست هم بدهیم تا خدایی ناکرده در تامین دارو مشکل نداشته باشیم که اگر اتفاقی رخ دهد دیگر کسی نمی تواند جواب دهد. باید همکاری کرد یعنی دولت و مجلس وارد عمل شوند و هر روز جلسات تشکیل شود. مجلس که اعلام آمادگی کرده است اگر لازم است بازدید و جلسات بیشتری صورت بگیرد ما (نمایندگان مجلس) آمادگی داریم. اگر لازم است با وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت) جلساتی برگزار شود، ما انجام می دهیم حتی با رییس جمهوری هم جلسه می گذاریم. ما موظفیم. ما حاضریم وقت بگذاریم.
**ایرنا: آقای دکترعبده زاده در آخر جلسه چه خواسته ای از مجلس دارید؟
** عبده زاده: من می خواهم از آقای دکتر (خالقی) که در این جلسه تشریف دارند، خواهش کنم که وزارت بهداشت را در تامین ریال یا نقدینگی برای شرکت های دارویی کمک کنند که زمان زیادی نداریم. من دو هفته قبل به آقای هاشمی (عضو کمیسیون بهداشت) گفته ام هر چه که از دست ما بر می آید پیگیری می کنیم اما یکسری از کارها از دست وزارت بهداشت خارج است؛ مثل تامین نقدینگی که به بودجه بر می گردد از مجلس می خواهیم که البته شاید کار مستقیم آنها نباشد اما بالاخره ما باید در تامین ریال کمک مجلس را هم داشته باشیم.
**خیرآبادی: من همان بحث فرماندهی دارو را مهم می دانم و ایجاد همان نقدینگی از محل مازاد فروش نرخ ارز را هم متذکر می شوم. دولت در بودجه سال 97 قیمت ارز را سه هزار و 700 تومان محاسبه کرد الان 10 میلیارد دلارش را برای کالاهای اساسی با نرخ چهار هزار و 200 تومان می فروشد و حدود 50 میلیارد دلار را با نرخ 9 هزار تومان در کالاهای غیر اساسی به فروش می رساند. قطعا نیز همین طور است. من قبلا نماینده مجلس و در کمیسیون بودجه بودم این ها را می فهمم. از این محل درآمد، حدود 45 هزار میلیارد تومان برای دولت ایجاد می شود و هیچ مشکلی نیز برای دولت پیش نمی آید که از این محل، سه یا چهار هزار میلیارد تومان را برای نقدینگی دارو کمک کند.
** عبده زاده: حتی تولید کنندگان دارو هم وارد کننده ماده اولیه دارو هستند. ما اگر فکر کنیم که همه چیز را تولید می کنیم به بیراهه رفته ایم. الان 97 درصدی که تولید می کنیم میزان ارزی که نیاز دارد نصف آن سه درصدی است که وارد می کنیم.
**خیر آبادی: ببینید که چقدر تولید داخل مهم است اگر می خواستیم همه این ها را وارد کنیم باید هشت میلیارد دلار می دادیم. اگر 97 درصد داروها ( از نظر عددی) را تولید نمی کردیم باید هشت میلیارد دلار پول می دادیم.عراق و ترکیه و پاکستان و روسیه را که می توانید مقایسه کنید. صنعت دارویی ما در منطقه درجه یک است. نه روسیه نه ترکیه و نه عراق این صنعت را ندارند ما به طور قطع در منطقه اول هستیم. روسیه با آن عظمتش برای اینکه به جایگاه ما برسد 20 میلیارد دلار، پول گذاشته است؛ این در حالی است که این کشور یک دهم صنعت داروی ما را ندارد. عراق با جمعیتی نصف جمعیت ایران در سال گذشته 5. 6 میلیارد دلار پول واردات دارو داد. این در حالی است که ما یک میلیارد دلار می خواهیم برای دارو بدهیم آن هم با جمعیتی دو برابر عراق، پدر تولید کننده دارو را درآورده ایم. می دانید مشکل چیست؟ یک میلیارد دلار می خواهند پول بدهند هر روز یا در بازرسی کل کشور یا در دیوان محاسبات هستیم.
** عبده زاده: کشور ما تولید محور نیست. تولید کننده در این کشور بیچاره است.
** خیر آبادی: کمیسیون بهداشت باید در این مدت کوتاه یعنی در این یک ماه باید خیلی تلاش کند تا مشکلات حل شود؛ تا که مردم در دو سه ماه آینده وارد بحران دارو نشوند؛ اما علایمی که وجود دارد قطعا بحران دارو بروز می کند. در سال 76- آخر دوره ریاست جمهوری مرحوم هاشمی - اولین بحران را داشتیم در آخر 92 زمان آقای احمدی نژاد هم داشتیم. در زمان آقای احمدی نژاد، دولت مجبور شد یک و نیم میلیارد دلار پول بدهد و به طور قطع یک میلیارد آن را به چاه ریختند. یعنی به هر شرکتی گفتند که فقط دارو بیاورد یعنی به شرکت ها ارز دادند که دارو بیاورند و دارو وارد شد اما دارو در کشور ماند. الان دارند دارو را به همین وضعیت می رسانند فقط تفاوت ما با دوره آخر آقای احمدی نژاد این است که آن زمان ریال بود این زمان ریال نیست. یعنی اگر فردا به ما دلار هم بدهند کاری نمی توانیم بکنیم. اگر امروز به من تولید کننده پول بدهید این پول برای 6 ماه دیگر به دارو تبدیل می شود؛ چرا که تولید کننده که ماده اولیه می خرد باید در آزمایشگاه تاییدکنم که یک ماه و نیم طول می کشد و آزمایش نهایی هم یک ماه دیگر طول می کشد؛ یعنی اگر امروز به تولید کننده پول بدهید 6 ماه دیگر این پول به دارو تبدیل می شود.
** عبده زاده : شاید اگر در یک دارویی با یک تعداد کم، کمبود شود بتوانیم وارد کنیم اما مساله این است که داروی با تعداد زیاد مصرف اگر در لیست کمبود برود، سخت می شود. مثلا داروی متفورمین در ماه به تعداد 150 میلیون عدد در کشور مصرف می شود چگونه می توان این مقدار را در یک بازه کم وارد کرد؟
تولید دارو، سهم زیادی در ثبات بازار دارو در کشور دارد. اگر از 9 هزار قلم دارویی که داریم 20 تا 30 تای آن با کمبود مواجه شود، خبرش، فورا در رسانه ها پخش می شود این در حالی است که هشت هزار و اندی در بازار دارد تولید می شود و کسب به آن توجهی نمی کند و مردم به آن شمار انگشت شمار دارو که دچار کمبود شده است، توجه می کنند. به همین خاطر چون دارو مهم است باید به صنعت آن اهمیت داد. چون به نفع کشور و استراتژیک است.
** ایرنا: برای برخی داروها مثل داروهای سرطانی و شیمی درمانی اگر کمبود باشد چه نظری دارید؟
** خیرآبادی: متاسفانه در این چند ماه اخیر تمام فرهنگ سازی های انجام شده برای جلوگیری از حرص مردم در جمع آوری کالا، سودی نداشته است. شما بروید در سوپر مارکت ها ببینید که چطور مردم به جنس ها حمله می کنند و می خرند. همه را جمع می کنند و می برند.
الان در زمینه دارو هم دارد همین اتفاق در دو بعد یکی در داروخانه و یکی هم برای مصرف کننده رخ می دهد. من آماری که دیروز ازیکی از شرکت های پخش دارو گرفتم، دیدم که فروش 140 میلیاردی اش در ماه 210 میلیارد شده است. این فاجعه است.الان مردم دارند دارو جمع می کنند.
**خالقی: باید دست به دست هم دهیم. گذشته ها گذشته است با جدیت بیشتر کارها را انجام دهیم. از دولت هم انتظار داریم قانون برنامه را اجرا کند. مگر قانون برنامه برای چه کسی نوشته شده است؟ اگر قانون اجرا شود 30 درصد هزینه ها کم می شود.این همه مصرف دارو داریم هر خانه ای به انبار دارو تبدیل شده است.
** ایرنا:یعنی می گویید که مردم به فکر دارو و خریدن بیشتر آن نباشند.
** خیر آبادی: این فکراشتباه است مردم باید صبور باشند.
**عبده زاده: مردم برای چند ماه می خواهند این کار(خرید داروی زیاد) را بکنند؟ الان داروهایی که در لیست کمبودهای ما قرار گرفته است براساس میانگین مصرف عادی به داروخانه ها ارسال شده اما به دلیل نگرانی هایی که جو تحریم ایجاد کرده است مردم آنها را بیشتر می خرند. وقتی دارو از داروخانه خارج می شود و به خانه می آید، کمبود آن احساس می شود چرا که همین دارویی که به جای داروخانه در خانه ها مانده است به مراجعه کننده بعدی داروخانه نمی رسد و به همین علت گزارش کمبود منتشر می شود. از طرف دیگر شرکت اعلام می کند که نه تنها به اندازه مصرف سال گذشته دارو به داروخانه داده که حتی 20 درصد بیشتر نیز این دارو را تولید کرده؛ این همان فضایی که عدم اعتماد در کشور ایجاد کرده است.
من متخصص اجتماعی نیستم اما به نظر من در شاخص های اجتماعی کشور نیاز به بحث جدی داریم. یک زمانی در ژاپن زلزله آمد و مردم به اندازه یک وعده غذا برمی داشتند که اگر کسی نیاز داشت بیاید غذا ببرد اما ما از نظر فرهنگی مشکل داریم.
در زمان حاضر نیز به شرکت ها اعلام کرده ام که داروهایی که متقاضی بیشتر دارد فقط به اندازه توزیع یک ماه توزیع شود و شرکت ها بیشتر از این حق توزیع ندارند. اما اگر بیمارستان یا مرکز خاصی به دارو نیاز داشت می توان داروها را به آنها رساند.
**خیرآبادی: یک روز من در شورای ارزی به عنوان نماینده وزارت بهداشت این نکته را بیان کردم که در زمان حاضر پنج میلیون نفر توان خرید 10 هزار دلار را دارند. الان اگر دولت 50 میلیارد دلار به بازار بریزد این پنج میلیون نفر می روند دلارها را می خرند؛ دولت برای همین، پول را نمی تواند به بازار بریزد. این در خصوص دارو هم مصداق دارد و الان دارند دارو را به این وضعیت می رسانند. اگر هر چه دارو به بازار سرازیر کنند، مردم داروها را می خرند و در خانه انبار می کنند. این داروها پس از مدتی تاریخ مصرف گذشته می شود، پس هموطنان دارو را دپو نکنند و به اندازه مصرفی که دارند، آن را خریداری کنند.
گفت و گو: لیلا خطیب زاده
پژوهشم**
پژوهش ** 1776
انتهای پیام الان اگر یک تولید کننده دارو بخواهد دوباره تولید داشته باشد مشکلی ندارد؟ سازمان های ذیربط تا چقدر مشکل او را حل می کنند؟ اصلا تولید کننده برای ادامه خط تولید دارو، به اندازه کافی پول دارد؟ وقتی که دارو را به فروش می رساند، همان لحظه پولش را نقدا دریافت می کند یا اینکه طلبش به آینده موکول می شود؟
تولید کننده دارو ، این روزها یعنی روزهایی که تخصیص ارز باب شده است، چه می کند؟ اصلا ریال دارد؟ این صنعتگر با ارز چهار هزار و 200 تومانی چه می کند؟ راضی است یا خیر؟ آیا ارز چهار هزار و 200 تومانی شامل تمام بخش های دارو می شود؟ مثلا اگر دارو بخواهد بسته بندی شود، این فرایند بسته بندی هم شامل ارز چهار هزار و 200 تومانی می شود؟
اصلا نظر تولیدکنندگان و نیز وزارت بهداشت در خصوص ارز چهار هزار و 200 تومانی چیست؟ اگر ماده اولیه تولید دارو وارد کشور شود، آیا گمرک به راحتی با توجه به حیاتی بودن دارو، ماده اولیه را ترخیص می کند تا زودتر به دست تولید کننده برسد؟ و سوال هایی دیگر که در ذهن خطور می کند و می خواهیم بدانیم که پاسخ آنها چه می شود. در این راستا خبرگزاری جمهوری اسلامی میزگردی با عنوان « چالش های تولید کنندگان دارو» برگزار کرد که در این میزگرد،دکتر «محمد عبده زاده» مدیر کل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، دکتر «مرتضی خیرآبادی»، خزانه دار و عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران و دکتر «بشیر خالقی» عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی حضور داشتند.
قرار بود دکتر «محمد بلوچستانی» مدیر عامل شرکت سبحان انکولوژی به عنوان یکی از تولید کنندگان دارو نیز در این میزگرد حضور داشته باشد که نتوانست شرکت کند اما دکتر خیرآبادی به نمایندگی از تولید کنندگان، سخن گفت.
مشروح این میزگرد به شرح ذیل است:
**ایرنا : آقای دکتر عبده زاده در زمان حاضر میزان تولید دارو چقدر است؟
**عبده زاده: 42 میلیارد عدد سهم تولید (97درصد) و بین یک و نیم تا 2 میلیارد عدد هم سهم واردات ما در زمینه دارو است. در ارزبری این قضیه متفاوت است شاید آن ارزی که برای واردات دارو است خیلی بیشتر است.
**خیر آبادی: سه درصد واردات داریم که می شود، یک و چهار دهم میلیارد دلار و 97 درصد هم تولید می کنیم که حدود 700 میلیون دلار است.
**ایرنا: آقای دکتر عبده زاده، کمبود نقدینگی شرکت های تولید کننده با این حجم تولید از مشکلات آنهاست. در زمان حاضر طلب شرکت های دارویی چقدر است؟
**عبده زاده: میزان طلب سررسید شرکت های پخش در یک ماه و نیم گذشته حدود 2 هزار و 500 میلیارد تومان بود که در زمان حاضر فکر می کنم به سه هزار میلیارد تومان رسیده باشد.نکته ای که پیگیری می کنیم و من به نماینده کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز عرض کردم، بحث تامین نقدینگی شرکت های دارویی اعم از تولید کننده و وارد کننده است.
الان بحث تخصیص ارز را داریم و شرکت ها برای ارز، نقدینگی می خواهند و تا الان هم چیزی که به عنوان بدهی به شرکت ها داده ایم به صورت اوراق بوده است. اگر تولید کننده یا وارد کننده دارو بخواهند این اوراق را تنزیل کنند با 20 تا 30 درصد تنزیل انجام می شود و این باعث می شود که حاشیه سود شرکت به دلیل تنزیل، بسیار کم یا حتی از بین برود. با این شرایط و کمبود نقدینگی که شرکت ها دارند باز هم می بینیم که همه شرکت های دارویی کشور با وجود این فشارهای اقتصادی و از بین رفتن حاشیه سودشان تا الان در حد توان خودشان از نظر حجم عددی دارو تلاش زیاد کرده و کم نگذاشته اند اما با وجود تمام این تلاش ها اگر مشکل نقدینگی شرکت ها حل نشود ، تاثیر منفی بر روند تولید دارو و واردات آن می گذارد.
**خیر آبادی: آقای دکتر (عبده زاده) فرمودند 42 میلیارد دارو در کشور از نظر عددی تولید و یک میلیارد دلار هم دارو وارد کشور می شود. دولت برای 97 درصد دارویی که از نظر عددی در کشور تولید می شود طی سال گذشته،620 میلیون دلار اعتبار گذاشت و برای آن سه درصد داروی وارداتی هم، یک و چهاردهم میلیارد دلار هزینه کرد.
این، اهمیت تولید داخل را نشان می دهد که برای سه درصد داروی وارداتی 4 / 1 میلیارد دلار هزینه می شود. حال، تصور کنید که اگر این عدد ( واردات دارو) بخواهد بالاتر برود دولت باید چه حجمی را پرداخت کند؟
از طرفی آقای دکتر عبده زاده فرمودند که وزارت بهداشت 2 هزار و 500 میلیارد تومان بدهی دارد که باید پرداخت کنند اما ایشان نگفتند که سه هزار میلیارد تومان طلب شرکت ها به صورت اوراق به شرکت ها نرسیده است. به عبارت دیگر دانشگاه های علوم پزشکی، اوراق به شرکت های پخش دارو داده اند که روی دست این شرکت ها باد کرده است و پرسش من این است که شرکت ها با این اوراقی که گرفته اند چه کنند؟
** سوال : منظورتان چیست؟ شرکت ها اوراق را قبول نکرده اند یا نگرفته اند؟
**خیرآبادی: کسی اوراق را از این شرکت ها قبول نمی کند تا پول بدهد. سررسید اوراقی که به تولید کننده دارو داده شده است به اول آذر 99 می رسد. مساله این است که آیا تولید کننده دارو طلب 11 ماه گذشته را باید 2 سال بعد وصول کند؟!
** ایرنا: گفته می شود که این اوراق را بانک ها به عنوان ضمانت هم قبول نمی کنند و برای تنزیل هم خیلی از پول کم می شود.
**خیر آبادی: بله. طلب شرکت های دارویی خیلی بیشتر از این حرف ها است.
**ایرنا: آقای دکتر واقعا چه کنیم؟ الان هم تولید کنندگان تجهیزات پزشکی و هم دارو با این اوراق به نظر می رسد که گرفتار شده اند.
**خیر آبادی: این ضعفی است که مسئولان مملکت دارند. از همان روز اول به آنها تذکر داده شد که مسئولان، بخش بهداشت و درمان را با اوراق تسویه نکنند. اوراق را به دانشگاه علوم پزشکی می دهند تا حقوق پزشک و کادر خود را تامین کند. دانشگاه هم اوراق را به شرکت پخش دارو می دهد و پخش دارو هم به تولید کننده دارو می دهد و خب این تولید کننده با این اوراق چه کند؟ به عنوان مثال، او ( تولید کننده) همین الان به ریال نیاز دارد تا با آن ارز بگیرد با این اوراقی که به جای پول در دست دارد باید تا سال 99 صبر کند؟ اوراق در دست شرکت های پخش دارو مانده است و شما نیز الان به هر شرکت پخشی مراجعه کنید تا دلتان بخواهد به شما اوراق می دهد اما فایده ای ندارد.
** ایرنا: قرار بود 500 میلیون دلار هم از طرف سران سه قوا به عنوان بخشی از مطالبات بدهند، آن چه شد؟
**خیر آبادی: هنوز موافقت دفتر رهبری اعلام نشده است. یعنی هفته گذشته به دفتر رهبری رفته است تا از صندوق توسعه برداشت شود که هنوز مصوبه اش نیامده است. از این سوال بگذرید.
** ایرنا: آقای دکتر عبده زاده، فکر می کنم دکتر اصغری (رییس سازمان غذا و دارو) گفته بود که این هفته مشکلات دارو حل می شود. رفع این مشکلات، چگونه محقق می شود؟
** عبده زاده: صحبت دکتر اصغری، احتمالا برای تغییر اولویت های مواد اولیه دارو بوده است که برخی از مواد اولیه تولید کنندگان دارو با تولید کنندگان صنایع دیگرمشترک است. یعنی گروه تعرفه ای مواد اولیه دارو با سایر کالاهای دیگر، مشترک است. در این راستا، کاری نرم افزاری تکنیکال انجام شد که بر اساس آن لینک هایی که از یک تعرفه کالایی فقط ماده اولیه دارویی استفاده می کند، غیر دارویی استفاده ای نداشته باشد که این مهم به تایید وزیر صمت (صنعت، معدن و تجارت) رسید و به بانک مرکزی نیز رفته است تا انشاء الله ظرف این هفته اجرایی شود تا ماده اولیه برای دارو که در اولویت است زودتر از گمرک ترخیص شود. این، یکی از مشکلات تولید کنندگان دارو است اما مشکل دیگر در زمینه تخصیص و تامین ارز، همان مشکل تامین کنندگان دارو در بحث تامین ریال است که دکتر خیرآبادی درست می گویند یعنی اوراق، وقتی تحویل یک شرکت تولید کننده دارو می شود اگر شرکت بخواهد تنزیل کند با این کار، فقط اصل سرمایه به شرکت بر می گردد اما سودی دریافت نمی کند که با این شرایط این شرکت است که متضرر می شود.
شرکت، یک بنگاه اقتصادی است و وقتی هم که ضرر کند، تولید نمی کند چون امکان تولید برای آن وجود ندارد. در زمان حاضر همه شرکت های داروسازی تعهد دارند که برای تولید دارو، کم نگذارند اما همین کمبود تامین ریال که دارد جدی می شود، می تواند برای تولید دارو مشکل ایجاد کند.
از سوی دیگر برای تامین و انتقال ارز هم باید فکری کنیم که اگر تحریم دوم، شروع شود، بانک مرکزی به فهرست تحریم ها می رود و آن وقت یک سازوکار دیگری برای انتقال ارز لازم است. یعنی اگر ارز بدهند اما شرکت ها نتوانند این ارز را برای تهیه مواد اولیه و دارو جابجا کنند دچار مشکلی می شوند که به مشکلات آنها اضافه می شود.
با وجود اینکه می گویند دارو و غذا تحریم نیست وقتی یک سیستم بانکی را تحریم می کنند، عملا هیچ پولی جابجا نمی شود و شرکت ها ریال و ارز هم داشته باشند، نمی توانند کاری کنند. البته این بحث، نفی است و امیدواریم با کمک بانک مرکزی بتوانیم راهکاری بدست آوریم.
**خیر آبادی: دو مشکل عمده در تامین دارو به طور قطع وجود دارد.
اول اینکه دولت در بودجه های سنواتی اشتباه کرده و سه هزار میلیارد تومان بودجه دارو را کم، پیش بینی کرده است؛ یعنی در ردیف های مربوط به یارانه دارو، در ردیف های مربوط به سازمان بیمه سلامت ایران و در مابه التفاوت ارز، اعتبار را کم پیش بینی کرده است. دولت این سه ردیف متعلق به دارو را در سال گذشته افزایش نداد و حدود سه هزار میلیارد تومان کمبود اعتبار پیش بینی کرد. در واقع سه ردیفی که به دارو تعلق دارد. وقتی این همه بحران داریم چطور می شود که بودجه سازمان بیمه سلامت در سال 96 و 97 ثابت باشد؟ دولت باید برای این بودجه، حداقل، تورم را در نظر می گرفت و آن را افزایش می داد. بودجه سازمان بیمه سلامت در سال گذشته، 10 هزار میلیارد تومان بود و امسال همه همین میزان است. در کجای دنیا با بخش سلامت این گونه برخورد می شود؟
من در شورای ارزی کشور اثبات کردم که دارو، نکته اول زندگی ما به شمار می آید و از گندم هم واجب تر است. چیزی که از گندم واجب تر است چرا به اندازه یک دهم همین گندم، بررسی نمی شود؟ چرا اینقدر به گندم توجه دارید؟ چرا اینهمه به گندم یارانه می دهید و نان بد دست مردم می دهید ولی حاضر نمی شوید به دارو توجه کنید!؟
دومین مشکل ما، ایجاد فرماندهی ثابت برای دارو است. برای چه تمام وزارتخانه های مملکت در امر دارو دخالت می کنند؟ به چه حقی؟ دستگاه هایی مثل وزارت صمت و وزارت اقتصاد و دارایی چه حقی در دخالت دارند؟ چه کاری به کار دارو دارند؟ ردیف ها، اعتبارها و ریال ما (دارو) را دست می زنند. فروش کل داروی مملکت به اندازه کارخانه سیمان تهران است. این در حالی است که تمام مملکت اعم از بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات، وزارت بازرگانی، صنایع، گمرک، هواپیمایی و باربری، در آن دخالت می کنند. چه خبر شده است مگر؟ چرا در مجلس لج می کنند و اعتبار را افزایش نمی دهند؟
ما می گوییم 10 درصد حمایتی که دولت از صنعت خودرو می کند از دارو حمایت کند. چرا دست و پای همه را می بندید؟ این بنده خدا (دکتر عبده زاده) به جای اینکه برنامه ریزی کند هر روز باید به جاهایی مثل وزارت صمت، سازمان توسعه تجارت و گمرک برود. این که نشد کار کردن! هر روز باید بروی هماهنگ کنی آنوقت این هماهنگی، حداکثر یک هفته اعتبار داشته باشد و بعد از آن نیز یک تصمیم دیگری گرفته شود که چه شود!
ما می گوییم یک فرمانده ثابت برای دارو اعلام شود. هیات وزیران را برای فرمانده دارو بگذارید تا مردم نجات یابند. من به طور قطع می گویم که بحران دارو شروع شده است و اگر بخواهد این رویه ادامه یابد ما در دو ماه آینده مشکل جدی در دارو خواهیم داشت. این در حالی است که حل این مساله برای دولت هیچ کاری ندارد. فقط یک فکر فرماندهی و عقلانیت می خواهد.
به سازمان غذا و دارو باید یک فرماندهی ثابت بدهند؛ فرماندهی ثابت در جایی که دولت، سه هزار میلیارد تومان در پیش بینی هایش – بودجه - اشتباه کرده است؛ تازه داریم با قیمت سال 96 محاسبه می کنیم. الان نگاه کنید گوشت گوسفندی که از برزیل وارد می شود. پارسال در این کشور ستادی تشکیل شد تا مردم راضی شوند همین گوشت 26 هزار تومانی را مصرف کنند. امسال به همان گوشت، ارز چهار هزار و 200 تومانی داده و وارد کرده اند با قیمت 26 هزار تومان، اما بروید به یکی از میدان ها تره بار اگر همان گوشت را کمتر از 60 هزار تومان به شما دادند؟ یعنی همان جایی که دلار چهار هزار و 200 تومانی می گیرد، گوشت 26 هزار تومانی را 60 هزار تومان می فروشد؛ ولی تولید کننده دارو را مجبور می کنند تا قیمت دارو را بیشتر از 9 درصد افزایش ندهد. سوال اینجاست، چطور این گوشت 26 هزار تومانی با دلار چهار هزار و 200 تومان، 60 هزار تومان به فروش می رسد اما دارو را 9 در صد بیشتر نباید افزایش داد؟!
** ایرنا: آقای دکتر، این 9 درصدی که شما می فرمایید میانگین افزایش قیمت دارو است! برخی دارو ها را گفته می شود خیلی رشد قیمت داشته است.
** خیر آبادی: اصلا این طور نیست. بالای 20 درصد اصلا نداریم. من قبول ندارم.20 درصد هم برای داروهایی است که پنج سال ضرر می کرده است و تولید کننده را مجبور می کردند تا با 20 درصد تولید کند. شما بروید به کارخانه داروپخش به عنوان بزرگ ترین کارخانه دارویی خاورمیانه، ببینید که با 50 درصد ظرفیت دارد کار می کند. بروید کارخانه های داروسازی دیگر را هم ببینید. همه آنها دارند به خاطر عشق به هموطنان و تعهدشان کار می کنند وگرنه این صنعت از 2ماه پیش تعطیل بود.
الان پول مان - بودجه - را اشتباه پیش بینی کرده اند همان را هم که اشتباه پیش بینی کرده اند در قالب اوراق می دهند اینها که به تولید کننده به جای پول، اوراق می دهند. آنوقت تولید کننده با کدام پول و از کجا ارز بخرد؟ برای اوراق، 15 درصد کم می کنند و تولید کننده 25 درصد هم وام می گیرد. با این شرایط برای چه 40 درصد ضرر بدهد؟ این ضرر را برای چه کسی و چرا باید تولید کننده، متحمل شود؟ در کنار صنعت دارو، صنعت خودرو را ببینید که قیمت مثلا پراید، 40 میلیون شده است چرا پراید می تواند 40 میلیون تومان شود اما قیمت دارو نمی تواند 20 درصد بالا برود؟!
از تمام ارگان ها به تولید کننده دارو فشار می آورند که 9 درصد دارو را بیشتر افزایش ندهد و آن 9 درصد را هم قطعا ندیده اند و این منجر به این می شود که سازمان بیمه سلامت ایران در سال گذشته پنج هزار و 800 میلیارد تومان، زیان انباشته تولید کند. سوال این است، دولتی که می بیند یک سازمان دولتی (بیمه سلامت ایران)، زیان انباشته دارد چرا برای سال آینده، بودجه این سازمان را بالا نمی برد؟ دولت دارد می بینند که بیمه سلامت ایران در سال 96، پنج هزار و 800 میلیارد تومان کمبود اعتبار داشته است اما باز برای سال 97 بودجه این سازمان را بالا نمی برد حتی به تورم هم توجه نمی کند.
**ایرنا: آقای دکتر خالقی -نماینده مجلس - به نظر شما چرا در این شرایط بودجه سازمانی مثل بیمه سلامت ایران بالا نرفته است؟
**خالقی: ما این موضوع را از دی ماه سال گذشته پیش بینی می کردیم. ما در مجلس به جز کمیسیون بهداشت و درمان، فراکسیون غذا و دارو را هم تشکیل داده ایم که عمدتا برای رسیدگی به این مشکلات است. ما هر 2 هفته با کسانی همچون تولید کنندگان دارو و انجمن های دارویی تشکیل جلسه می دهیم. به هر حال به مشکلات دارو واقفیم .دارو، سرنوشت بیمار است. اعضای این فراکسیون تمام کارخانجات تولید دارو را بازدید کرده اند و در اسفند ماه پارسال ما متوجه بدهی های انباشته بودند. از نظر ما اوراق، آنهم با موعد 2 ساله قابل قبول نیست.
** ایرنا: اگر مهم است چرا به بودجه امسال توجهی نشد؟
** خالقی: خب (دولت) باید پیش بینی می کرد. 11 میلیون حاشیه نشین در شهرها بیمه شدند و سال گذشته همین مجلس برای کسری بیمه سلامت ایران، هشت هزار میلیارد تومان را تایید کرد تا به این سازمان داده شود و این ناشی از این بود که ما هم مشکلات را درک می کنیم چون مردم ضرر می کنند. پس ما یک بار هشت هزار میلیارد تومان برای ترمیم بودجه دادیم.
پیگیری ما این است که مریض پرداخت از جیب را کم داشته باشد و از طرفی هم شرکت ها هم ضرر نکنند. این ها (شرکت های دارویی) تا الان هم کار می کنند به خاطر فداکاری خودشان است و اگر فداکاری تولید کنندگان نبود، ما طی چند ماه گذشته دچار مشکلات زیادی در تامین دارو می شدیم.
** ایرنا: همیشه که نمی توان فداکاری کرد وقتی شرکت ها مشکل نقدینگی دارند باید چه کرد؟ آیا این شرکت ها می توانند دوباره فداکاری کنند؟
**خالقی: ما دو بار با وزیر بهداشت در فراکسیون جلسه تشکیل دادیم یک بار هم جلسه ای با رییس مجلس با حضور وزیر بهداشت و تعاون تشکیل دادیم و به دنبال شناساندن اهمیت قضیه دارو به مسئولان هستیم. ما به دنبال این هستیم تا نقدینگی شرکت ها را با اوراق تامین نکنیم چون ضرر می کنند و این جزو برنامه های ما است که برای بودجه سال آینده این مسایل را هم در نظر بگیریم.
** خیرآبادی: ببینید این ها کم پول دادند. اعتبار را به صورت اوراق مشارکت دیدند. درد آقای دکتر(خالقی) این است که سهم پرداخت از جییب بیمار کم شود. اما واقعیت امروز این است؛ اول اینکه بودجه را کم داده اید. دوم اینکه اوراق داده اید و سوم اینکه کارخانه نمی تواند تولید کند و بازرگان هم مجبور است برای نیاز کشور، دارو را وارد کند وقتی هم دارو وارد می شود گران تر است. بیمه می گوید؛ من سهم عددی این داروی گران تر را نمی پذیرم همان عددی را که در بیمه است می پذیرم و مابقی را بیمار باید از جیبش بدهد. برای مثال ویتامین B1300، 30 سال است در کشور تولید می شود که دانه ای 100 تومان بود. وقتی به کارخانه پول نرسید و نتوانست دارو را تولید کند بنابراین این دارو به ازای هر عدد، هزار و 200 تومان وارد کشور شد؛ یعنی 100 تومان قرص یک دفعه هزار و 200 تومان شد. بعد با تشکیل جلسات متعدد با شرکت وارد کننده، قیمت به 400 تومان رسید. بیمار هم به داروخانه می رود از آنجا که سقف بیمه برای این دارو، 100 تومان است، بیمه 100 تومان از 400 تومان را می پذیرد و 30 درصد را هم می گیرد و بیمار برای این ویتامین باید 330 تومان بپردازد. این پیامد پولی است که به شرکت دارویی نمی دهید و تبعاتش همین امثال داروی ویتامین یادشده است یعنی بیماری که قرصی را با دفترچه بیمه 30 تومان می خرید باید 330 تومان از این به بعد تهیه کند.
**ایرنا: آقای دکتر عبده زاده باید با این شرایط چه کرد؟ به عنوان مثال از آن موقع که تخصیص ارز ایجاد شده جلسات شما هم زیاد شده است. مساله این است که چرا تدابیر، از قبل اندیشیده نشده است مگر ما قبلا هم تحریم نبودیم؟
**عبده زاده: متاسفانه از خیلی از اتفاقاتی که رخ می دهد درس نمی گیریم. ما در خیلی از مواقع راجع به واقعیات بازار رویکرد واقع بینانه نداریم به همین خاطر دستورالعمل ها و تدابیر ما با واقعیات جامعه متفاوت است که حوزه دارو و تجهیزات از جمله آنهاست.در این حوزه وزارت بهداشت اصلا متقاضی ارز چهار هزار و 200 تومانی نیست. چون ما تبعات آن را می بینیم.
** پس وزارت بهداشت متقاضی چیست؟!
**عبده زاده: ارز را آزاد کنند مابه التفاوت نرخ ارز را به سازمان های بیمه گر بدهند. به همین راحتی! مگر داروی ما تحت پوشش بیمه نیست؟ ارز را آزاد کنند و شرکت ها برای قیمت گذاری هم متناسب با ارز آزاد عمل کنند. مابه التفاوت نرخ ارز آزاد را همان موقع که ثبت سفارش می شود به بیمه ها بدهند. بنابراین هم بودجه بیمه ها زیاد می شود، هم شرکت ها از ورشکستگی بیرون می آیند و هم اینکه مشکل تامین و تدارک دارو، رفع و جلوی قاچاق نیز گرفته می شود.
الان دارند ارز چهار هزار و 200 تومانی می دهند اما اینکه چه بخشی از دارو قاچاق می شود، خدا می داند. اتفاقا دارو یک زنجیره عرضه و توزیع مشخص دارد. کنترل روی دارو خیلی شدیدتر است.
**خیر آبادی: ارز آزاد یعنی چی؟ یعنی با دلار 17 هزار تومان بخریم؟
**عبده زاده: فرقی نمی کند. اگر نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی که بانک مرکزی با هدف سامان بخشیدن به بازار ارز در حوزه واردات ایجاد کرده است) می خواهد تامین کند، خب تامین کند.
**خیر آبادی: نیما که بدتر است!
** عبده زاده: به شرطی که بانک مرکزی کار را انجام دهد در بازار آزاد که پول نقدی نیست. بانک مرکزی نرخ چهار هزار و 200 تومان را برای همه صنایع مصوب کرده است و فرقی نمی کند. نرخ ارزی که مورد تایید بانک مرکزی است، آزاد شود و ما به التفاوت را به بیمه بدهد. ما الان ارز چهار هزار و 200 را برای کالاهای اساسی داریم اما همیشه هم کمبود داریم.
**ایرنا: این پیشنهاد را وزارت بهداشت (آزاد سازی ارز) داده است؟
** عبده زاده: بله.
**ایرنا: آنوقت قیمت داروها با این منوال، آزاد می شود؟
** عبده زاده: قیمت دارو بر اساس نرخ ارز، آزاد است.
**ایرنا: برخی معتقدند که اگر نرخ ارز آزاد شود، فساد ایجاد می شود و ممکن است در بیمه این بار مشکل پیدا کنیم.
** عبده زاده :خیر. اینطور نیست. در ارز چهار و 200 تومانی و اختلاف نرخ آن، فساد ایجاد می شود اما وقتی که نرخ ارز آزاد گردد، فساد برای چه ایجاد شود؟ این مابه التفاوت نرخ ارز در واقع سوبسیدی است که دولت می دهد همان را به سازمان های بیمه گر بدهد و درصد پوشش بیمه ای را از 70 به 90 و 95 برساند به شرطی که بودجه به سازمان های بیمه گر داده شود. بین آمارنامه توزیع داروهای کشور و بودجه سازمان های بیمه گر اختلاف فاحشی وجود دارد. هر چه قدر در بحث تخصیص بودجه به سازمان های بیمه گر بسته تر عمل کنیم میزان پرداختی از جیب مردم نیز بیشتر می شود. این چیزی طبیعی است. از طرفی در بودجه های کلان کشور محدودیت هایی داریم. ولی واقعیت این است که بودجه دارویی کشور در مقایسه با سایر هزینه ها، عددی ناچیز است و با این ناچیز بودن بودجه دارویی در عین حال به جایی رسیده ایم که بحث کسری بودجه، عدم تامین نقدینگی، بحث تامین ارز و تخصیص آن با هم در یکجا جمع شده است. یعنی شرکتی که می خواهد دارویی را تولید یا وارد کند هم باید برای تخصیص و تامین ارز، نگران باشد هم برای تامین ریال و هم برای برگشت پولش در زمان تحویل دارو به بیمارستان نگران باشد.
الان وزارت بهداشت با 10 درصد حاشیه سود به شرکت دارویی قیمت داده است و این شرکت دارو را می فروشد آنها اوراق به جای پول می گیرند به سررسید یک یا دو سال دیگر که اگر تنزیل شود به عنوان مثال 20 درصد هم کاهش ارزش پول دارد؛ یعنی سیستم توزیع دارو و تجهیزات با این شرایط از الگوهای پذیرفته شده اقتصادی دنیا پیروی نمی کند و قطع یقین ادامه این روش در یکجایی به نقطه ای می رسد که شرکت بدون اینکه بخواهد امکان کار و فعالیت ندارد.
الان می گویند دارو از ارزش افزوده معاف است اما ماده اولیه آن که در گمرک مانده است که معاف نیست. یعنی برای ترخیص ماده اولیه از گمرک باید به دارایی مراجعه شود تا مفاصا حساب ارزش افزوده دریافت شود و هزینه ها و عوارض پرداخت شود تمام مطالباتی که در دارایی و بیمه باید پرداخت شود و حق و حقوق عوارض گمرکی و بحث ارزش افزوده و هم صورت های فصلی سه ماهه، تمام این ها باید به روز پرداخت شود و شرکت در پرداخت با یک روز تاخیر، جریمه می شود. اما وقتی پای وصول مطالبات به میان می آید هیچ کس جوابگوی شرکت نیست.این روش نمی تواند ادامه دار باشد.
ما با کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، رییس مجلس و هیات دولت جلسه می گذاریم و مطرح می شود اما باید عملیاتی مشخص شود و این مساله الان باز مانده و به سرانجام نرسیده است.
**ایرنا: در خصوص آزاد شدن ارز فرمودید که وزارت بهداشت این پیشنهاد را داده است اما از طرفی آقای جهانگیری (معاون رییس جمهوری) تاکید بر دلار چهار هزار و 200 تومانی دارد.
**عبده زاده: ما خدمت رییس مجلس و کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم اعلام کردیم که وزارت بهداشت متقاضی این ارز چهار هزار و 200 تومانی نیست. ما مکلف هستیم که براساس این ارز، قیمت گذاری کنیم. داروهای خارجی بر اساس این ارز قیمت گذاری می شود اما همین ارز چهار هزار و 200 تومانی برای داروهای داخلی نگرانی جدی ایجاد می کند و آنهم این است که برای تامین دارو به مواد اولیه و جانبی، ارز چهار هزار و 200 تومانی تعلق می گیرد، اما پرسش این است که چند در صد قیمت تمام شده یک دارو را ماده اولیه اش تشکیل می دهد؟ حداکثر 40 درصد دارو را ماده اولیه تشکیل می دهد اما 60 درصد دیگر از دلار آزاد و ارز آزاد و از تورم در بازار تبعیت می کند. بنابراین کل عوامل موثر بر تولید از ارز چهار هزار و 200 تومانی باید تبعیت کند این در حالی است که 60 درصد آن تبعیت نمی کند. مثلا تمام وسایل آزمایشگاهی، فویل و مقوا برای دارو شامل ارز چهار هزار و 200 تومانی نمی شود. این ملزومات به روز قیمت دارد و باید به روز پرداخت شود. ماده موثره یک قرص، ارز چهار و 200 تعلق می گیرد اما پول فویل که شامل ارز یاد شده نمی شود، پس باید این موارد، یعنی 60 درصد هم تحت پوشش ارز یاد شده بیاید.
بهترین راه این است که ارز چهار و 200 را رها کنیم و نرخ ارز واقعی بانک مرکزی یکسان سازی شود و بر اساس آن قیمت گذاری شود و هر کمک و سوبسیدی هم که هست به سازمان های بیمه گر بدهیم تا سوبسید مستقیما به بیمار داده شود.
** خیر آبادی: مشکلی که این کار دارد این است که طرف ما دولتی است که به آن نمی شود اعتماد کرد. احمدی نژاد، ارز را از مرجع، مبادله ای کرد و آن را به 2 هزار و 200 تومان رساند. هزار و صد میلیارد تومان هم برای یارانه دارو، پول گذاشت. الان آن ارز، چهار هزار و 200 تومان، یارانه هم هزار و 600 میلیارد تومان شده است. این در حالی است که رشد جمعیت داشتیم، نرخ عوامل تولید و چهار سال هم تورم داشتیم و نرخ ارز هم 2 برابر شده است بعد یارانه را 500 میلیارد تومان، یعنی 30 درصد افزایش داده اند.
از طرفی دیگر، دولت، پشتیبان این ارز چهار هزار و 200 تومانی، است و پشتیبان ارز نیما، شرکت های پتروشیمی است که در زمان حاضر در اتاق بازرگانی از 28 میلیارد دلار صادراتی که در چهار ماه گذشته فروش داشتند، چهار میلیاردش را در نیما آورده اند اصلا معلوم نیست این ارز را به من تولید کننده بدهند یا ندهند. حرف ایشان (عبده زاده) درست است ولی باید چقدر روی تولید کننده فشار بیاورند که به این نتیجه برسد که با ارز آزاد کار کند؟ خب بیایند فشار را از تولید کننده بردارند. مگر فکر می کنید عدد دارویی کشور چقدر است؟
** عبده زاده : الان از چهار روز دیگر باید دنبال آن باشیم که چه کسی ارز گرفت، چرا گرفت و چه کاری انجام داد؟ یعنی بیشتر از اینکه کار کنیم باید به سازمان های نظارتی جواب بدهیم. این اتفاق یکی دو تا نیست ما الان بیشتر از چیزی که در سیستم های اجرایی داریم کار می کنیم به سیستم های نظارتی در طول روز باید جواب بدهیم ما این ارز چهار هزار و 200 تومانی را با این شرایط نمی خواهیم. آزاد کنید تا سواستفاده شود.
**خیرآبادی: باز هم سوء استفاده می شود.
** عبده زاده: ارز هر چه که هست تک نرخی شود.
** خیرآبادی: خدا خیرتان دهد.
**ایرنا: اگر این طور شود قیمت دارو دائما در نوسان بازار قرار می گیرد. کدام دستگاه نظارتی کنترل بازار را در اختیار می گیرد؟
**خالقی: وزارت بهداشت سلب مسئولیت می کند. هر وقت قیمت آزاد شود ما به التفاوت را گردن بیمه می اندازد آنوقت ما با چه اطمینانی می توانیم نرخ را آزاد کنیم؟
**عبده زاده: وزارت بهداشت باید به چند ارگان جواب بدهد. سیستم وزارت بهداشت سیستم رگولیشن است. علاوه بر این سیستم، کار تامین و تدارک را نیز انجام می دهد. خیلی از مولفه های موثر بر قیمت از حوزه اختیارات وزارت بهداشت خارج است. اینکه ارز تک نرخی یا 10 نرخی شود وزارت بهداشت که در آن دخیل نیست. شما (دکتر خالقی) به ما می گویید که ما سلب مسئولیت می کنیم. این طور نیست و ما سلب مسئولیت نمی کنیم. اگر قرار باشد قیمت تولید را ثابت کنم و افزایش هم ندهم، باشد من این کار را می کنم، اما به شرط اینکه در کشور تورم، صفر باشد. دارو هم مثل بقیه کالاها است، اگر شما توانستید بر تمام عوامل موثر بر تولید دارو، ارز چهار هزار و 200 تومانی بدهید من هم قیمت دارو را صفر می کنم. خیلی از مولفه ها در حوزه و تصمیم گیری وزارت بهداشت نیست. این قضیه تا یکجایی کشش دارد بالاخره در یکجایی تولید کننده مجبور می شود که داروی تولیدی خود را وارد کند که پرداخت از جیب مردم هم بابت آن بیشتر می شود.
** خالقی: حداقل از وزارت بهداشت این انتظار می رود که قانون برنامه ششم را اجرا کند. اگر اجرا شود جلوی خیلی از اسراف ها مثل اسراف دارو کم می شود که نسبت به دنیا به طور متوسط سه چهار برابر بیشتر مصرف می کنیم. ما باید گاید لاین(راهنمای بالینی) برای نسخه ها تعریف کنیم. آیا وزارت بهداشت برای پرونده الکترونیک کاری از پیش برده است؟ اگر عملیاتی نشود هر چه بودجه ممکلت را در حوزه سلامت هزینه کنیم باز هم کم می آید. مگر قانون برنامه برای چه کسی نوشته شده است؟ الان سال دوم اجرای برنامه ششم است اما وزارت بهداشت چقدر موفق بوده است؟ آیا مثلا انجمن های پزشکی، گاید لاین ها را تدوین کرده اند؟ الان پزشکان زیادی تجویز ام.آر.آی و پت اسکن برای بیماران را دارند این تجویزهای بی مورد، پدر بیمه ها را در آورده است. مجلس به وظیفه خود، عمل و قانون وضع کرده است. اگر این ها اجرا شود 30 درصد از هزینه مصرف دارو کم می شود؟
**ایرنا: آقای دکتر! الان ما نقطه ای بحرانی داریم که همه جور کمبودی داریم که دارو هم جزوی از آن است. در زمان حاضر بهتر نیست یک طرح اورژانسی، داشته باشیم؟
**خالقی: برای چه کسی قابل قبول است که مثلا داروی وارفارین در داروخانه نباشد؟ اگر برای بیمار، مشکلی ناشی از این کمبودها ایجاد شود، آیا وجدان ما راحت خواهد بود؟ باید همه دست به دست هم بدهیم. این دولت و این مجلس. مجلس که کار خود را که همان قانونگذاری است انجام داده است اما آیا دولت به این قانون عمل کرده است؟
** عبده زاده: آن قسمتی که مربوط به من است مثلا کمبود دارو را باید جواب بدهم اما آن قسمت ( دستگاه های دیگر) هایی که باید در کنار وزارت بهداشت باشند به وظیفه خود عمل کرده اند؟ این را کسی نمی پرسد. مسئولان ما در بیشتر وقت ها دنبال یک نفر می گردند تا تقصیرها را گردن او بیاندازند. خیلی از کمبودها را (به عنوان یک مسئول نظام سلامت) باید جواب بدهم اما باید پذیرفت جنس شرکت دارویی در گمرک مانده است و تولید کننده از من می پرسد؛ «شما به من تولید کننده فشار می آورید که جنس را ترخیص کنم این در حالی است که من پول - ریال- ندارم که ترخیص کنم، ریال من هم گیر کرده است (به علت اینکه تولید کننده طلب دارد) خب وزارت بهداشت به عنوان سیستم رگولیشن که نمی تواند پول بدهد تا جنس تولید کننده را ترخیص کند. این یک طرف کار است. درست است که در وزارت بهداشت متخصصان ما برای بحث دارو، کم نیستند اما قبول کنید بحث دارو به صورت زنجیر وار وصل است اگر همه ما در جاهایی که هستیم درست کارمان را انجام دهیم، کارها درست می شود؛ این در حالی است که الان دولت به یک سمت و کمیسیون بهداشت و مجلس به سمت دیگری می رود که برایندش همین وضعیتی می شود که هیچ کس جوابگو نیست. چیزی که مهم است این است که همه ما در یک کشتی نشسته ایم و همه ما باید به یک سمت برویم.
**خالقی: دیگر از یک سری از گلایه ها گذشته است الان باید دست به دست هم بدهیم تا خدایی ناکرده در تامین دارو مشکل نداشته باشیم که اگر اتفاقی رخ دهد دیگر کسی نمی تواند جواب دهد. باید همکاری کرد یعنی دولت و مجلس وارد عمل شوند و هر روز جلسات تشکیل شود. مجلس که اعلام آمادگی کرده است اگر لازم است بازدید و جلسات بیشتری صورت بگیرد ما (نمایندگان مجلس) آمادگی داریم. اگر لازم است با وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت) جلساتی برگزار شود، ما انجام می دهیم حتی با رییس جمهوری هم جلسه می گذاریم. ما موظفیم. ما حاضریم وقت بگذاریم.
**ایرنا: آقای دکترعبده زاده در آخر جلسه چه خواسته ای از مجلس دارید؟
** عبده زاده: من می خواهم از آقای دکتر (خالقی) که در این جلسه تشریف دارند، خواهش کنم که وزارت بهداشت را در تامین ریال یا نقدینگی برای شرکت های دارویی کمک کنند که زمان زیادی نداریم. من دو هفته قبل به آقای هاشمی (عضو کمیسیون بهداشت) گفته ام هر چه که از دست ما بر می آید پیگیری می کنیم اما یکسری از کارها از دست وزارت بهداشت خارج است؛ مثل تامین نقدینگی که به بودجه بر می گردد از مجلس می خواهیم که البته شاید کار مستقیم آنها نباشد اما بالاخره ما باید در تامین ریال کمک مجلس را هم داشته باشیم.
**خیرآبادی: من همان بحث فرماندهی دارو را مهم می دانم و ایجاد همان نقدینگی از محل مازاد فروش نرخ ارز را هم متذکر می شوم. دولت در بودجه سال 97 قیمت ارز را سه هزار و 700 تومان محاسبه کرد الان 10 میلیارد دلارش را برای کالاهای اساسی با نرخ چهار هزار و 200 تومان می فروشد و حدود 50 میلیارد دلار را با نرخ 9 هزار تومان در کالاهای غیر اساسی به فروش می رساند. قطعا نیز همین طور است. من قبلا نماینده مجلس و در کمیسیون بودجه بودم این ها را می فهمم. از این محل درآمد، حدود 45 هزار میلیارد تومان برای دولت ایجاد می شود و هیچ مشکلی نیز برای دولت پیش نمی آید که از این محل، سه یا چهار هزار میلیارد تومان را برای نقدینگی دارو کمک کند.
** عبده زاده: حتی تولید کنندگان دارو هم وارد کننده ماده اولیه دارو هستند. ما اگر فکر کنیم که همه چیز را تولید می کنیم به بیراهه رفته ایم. الان 97 درصدی که تولید می کنیم میزان ارزی که نیاز دارد نصف آن سه درصدی است که وارد می کنیم.
**خیر آبادی: ببینید که چقدر تولید داخل مهم است اگر می خواستیم همه این ها را وارد کنیم باید هشت میلیارد دلار می دادیم. اگر 97 درصد داروها ( از نظر عددی) را تولید نمی کردیم باید هشت میلیارد دلار پول می دادیم.عراق و ترکیه و پاکستان و روسیه را که می توانید مقایسه کنید. صنعت دارویی ما در منطقه درجه یک است. نه روسیه نه ترکیه و نه عراق این صنعت را ندارند ما به طور قطع در منطقه اول هستیم. روسیه با آن عظمتش برای اینکه به جایگاه ما برسد 20 میلیارد دلار، پول گذاشته است؛ این در حالی است که این کشور یک دهم صنعت داروی ما را ندارد. عراق با جمعیتی نصف جمعیت ایران در سال گذشته 5. 6 میلیارد دلار پول واردات دارو داد. این در حالی است که ما یک میلیارد دلار می خواهیم برای دارو بدهیم آن هم با جمعیتی دو برابر عراق، پدر تولید کننده دارو را درآورده ایم. می دانید مشکل چیست؟ یک میلیارد دلار می خواهند پول بدهند هر روز یا در بازرسی کل کشور یا در دیوان محاسبات هستیم.
** عبده زاده: کشور ما تولید محور نیست. تولید کننده در این کشور بیچاره است.
** خیر آبادی: کمیسیون بهداشت باید در این مدت کوتاه یعنی در این یک ماه باید خیلی تلاش کند تا مشکلات حل شود؛ تا که مردم در دو سه ماه آینده وارد بحران دارو نشوند؛ اما علایمی که وجود دارد قطعا بحران دارو بروز می کند. در سال 76- آخر دوره ریاست جمهوری مرحوم هاشمی - اولین بحران را داشتیم در آخر 92 زمان آقای احمدی نژاد هم داشتیم. در زمان آقای احمدی نژاد، دولت مجبور شد یک و نیم میلیارد دلار پول بدهد و به طور قطع یک میلیارد آن را به چاه ریختند. یعنی به هر شرکتی گفتند که فقط دارو بیاورد یعنی به شرکت ها ارز دادند که دارو بیاورند و دارو وارد شد اما دارو در کشور ماند. الان دارند دارو را به همین وضعیت می رسانند فقط تفاوت ما با دوره آخر آقای احمدی نژاد این است که آن زمان ریال بود این زمان ریال نیست. یعنی اگر فردا به ما دلار هم بدهند کاری نمی توانیم بکنیم. اگر امروز به من تولید کننده پول بدهید این پول برای 6 ماه دیگر به دارو تبدیل می شود؛ چرا که تولید کننده که ماده اولیه می خرد باید در آزمایشگاه تاییدکنم که یک ماه و نیم طول می کشد و آزمایش نهایی هم یک ماه دیگر طول می کشد؛ یعنی اگر امروز به تولید کننده پول بدهید 6 ماه دیگر این پول به دارو تبدیل می شود.
** عبده زاده : شاید اگر در یک دارویی با یک تعداد کم، کمبود شود بتوانیم وارد کنیم اما مساله این است که داروی با تعداد زیاد مصرف اگر در لیست کمبود برود، سخت می شود. مثلا داروی متفورمین در ماه به تعداد 150 میلیون عدد در کشور مصرف می شود چگونه می توان این مقدار را در یک بازه کم وارد کرد؟
تولید دارو، سهم زیادی در ثبات بازار دارو در کشور دارد. اگر از 9 هزار قلم دارویی که داریم 20 تا 30 تای آن با کمبود مواجه شود، خبرش، فورا در رسانه ها پخش می شود این در حالی است که هشت هزار و اندی در بازار دارد تولید می شود و کسب به آن توجهی نمی کند و مردم به آن شمار انگشت شمار دارو که دچار کمبود شده است، توجه می کنند. به همین خاطر چون دارو مهم است باید به صنعت آن اهمیت داد. چون به نفع کشور و استراتژیک است.
** ایرنا: برای برخی داروها مثل داروهای سرطانی و شیمی درمانی اگر کمبود باشد چه نظری دارید؟
** خیرآبادی: متاسفانه در این چند ماه اخیر تمام فرهنگ سازی های انجام شده برای جلوگیری از حرص مردم در جمع آوری کالا، سودی نداشته است. شما بروید در سوپر مارکت ها ببینید که چطور مردم به جنس ها حمله می کنند و می خرند. همه را جمع می کنند و می برند.
الان در زمینه دارو هم دارد همین اتفاق در دو بعد یکی در داروخانه و یکی هم برای مصرف کننده رخ می دهد. من آماری که دیروز ازیکی از شرکت های پخش دارو گرفتم، دیدم که فروش 140 میلیاردی اش در ماه 210 میلیارد شده است. این فاجعه است.الان مردم دارند دارو جمع می کنند.
**خالقی: باید دست به دست هم دهیم. گذشته ها گذشته است با جدیت بیشتر کارها را انجام دهیم. از دولت هم انتظار داریم قانون برنامه را اجرا کند. مگر قانون برنامه برای چه کسی نوشته شده است؟ اگر قانون اجرا شود 30 درصد هزینه ها کم می شود.این همه مصرف دارو داریم هر خانه ای به انبار دارو تبدیل شده است.
** ایرنا:یعنی می گویید که مردم به فکر دارو و خریدن بیشتر آن نباشند.
** خیر آبادی: این فکراشتباه است مردم باید صبور باشند.
**عبده زاده: مردم برای چند ماه می خواهند این کار(خرید داروی زیاد) را بکنند؟ الان داروهایی که در لیست کمبودهای ما قرار گرفته است براساس میانگین مصرف عادی به داروخانه ها ارسال شده اما به دلیل نگرانی هایی که جو تحریم ایجاد کرده است مردم آنها را بیشتر می خرند. وقتی دارو از داروخانه خارج می شود و به خانه می آید، کمبود آن احساس می شود چرا که همین دارویی که به جای داروخانه در خانه ها مانده است به مراجعه کننده بعدی داروخانه نمی رسد و به همین علت گزارش کمبود منتشر می شود. از طرف دیگر شرکت اعلام می کند که نه تنها به اندازه مصرف سال گذشته دارو به داروخانه داده که حتی 20 درصد بیشتر نیز این دارو را تولید کرده؛ این همان فضایی که عدم اعتماد در کشور ایجاد کرده است.
من متخصص اجتماعی نیستم اما به نظر من در شاخص های اجتماعی کشور نیاز به بحث جدی داریم. یک زمانی در ژاپن زلزله آمد و مردم به اندازه یک وعده غذا برمی داشتند که اگر کسی نیاز داشت بیاید غذا ببرد اما ما از نظر فرهنگی مشکل داریم.
در زمان حاضر نیز به شرکت ها اعلام کرده ام که داروهایی که متقاضی بیشتر دارد فقط به اندازه توزیع یک ماه توزیع شود و شرکت ها بیشتر از این حق توزیع ندارند. اما اگر بیمارستان یا مرکز خاصی به دارو نیاز داشت می توان داروها را به آنها رساند.
**خیرآبادی: یک روز من در شورای ارزی به عنوان نماینده وزارت بهداشت این نکته را بیان کردم که در زمان حاضر پنج میلیون نفر توان خرید 10 هزار دلار را دارند. الان اگر دولت 50 میلیارد دلار به بازار بریزد این پنج میلیون نفر می روند دلارها را می خرند؛ دولت برای همین، پول را نمی تواند به بازار بریزد. این در خصوص دارو هم مصداق دارد و الان دارند دارو را به این وضعیت می رسانند. اگر هر چه دارو به بازار سرازیر کنند، مردم داروها را می خرند و در خانه انبار می کنند. این داروها پس از مدتی تاریخ مصرف گذشته می شود، پس هموطنان دارو را دپو نکنند و به اندازه مصرفی که دارند، آن را خریداری کنند.
گفت و گو: لیلا خطیب زاده
پژوهشم**
پژوهش ** 1776
کپی شد
