به گزارش ایرنا، زمانی که بارش باران و برف برای مدت چند ماه در فصل پائیز، زمستان و بهار به تاخیر بیفتد و نازل نشود مردم بخشی از روستاهای دهستان سبزدشت اعتقاد دارند که مشمول خشم و غضب خداوند قرار گرفتند و باید تالو گردانی کرده و با استفاده از حبوبات و آرد جمع آوری شده ، چند دیگ آش باران برای رضایت پروردگار طبخ کنند.
تالو بسیار شبیه انسان است که از سازه های چوبی و بعضا فلزی سبک ساخته می شود و بر آن لباس و شال و کلاه و حتی گیوه می پوشانند تا تقریبا به شکل مترسک مزارع در آید.
یک نفر که صورت خود را کمی سیاه کرده تالو را به دست می گیرد و جلوتر از همه به راه می افتد و بقیه اهالی پشت سر او حرکت می کنند و با سر دادن اشعاری از قبیل 'تالوی ما هو هو داره دنیا را زیر اَو (آب) داره' گفته می شود.
تالو متالو وقت گل شفتالو به در خانه اهالی می روند و حبوبات و سبزی و رشته و سایر مواد مورد نیاز پخت آش باران را جمع آوری می کنند.
در بین اهالی چند جوان با کیسه گونی (همیان) در حرکت هستند تا کمک های غیر نقدی مردم را در آن بریزند و اگر وزن حبوبات جمع آوری شده زیاد باشد از گاری دستی استفاده می شود.
فردی که خود را سیاه کرده و تالو را به دست دارد نشان دهنده این است که مردم نزد پروردگار خود رو سیاه هستند و از درگاهش می خواهند که اگر مورد غضب قرار گرفته اند آنها را ببخشد و باران رحمتش را بر صحرا و بیابان ببارد تا محصولات زراعی بهتر شود و احشام و چهار پایان تلف نشوند.
تالو گردان و جمعیت پست سر او باید با خواندن اشعار فوق به در خانه همه مردم روستا مراجعه کنند و اگر چنین نباشد صاحب خانه این باور را دارد که مشمول مهر و عطوفت خدای منان قرار ندارد و برخی زنان از این بابت ساعتها گریه و شیون می کنند.
از لحظه ای که فریاد تالوگردانی در روستا طنن انداز می شود خانواده ها آنچه که نیت کردند برای طبخ آش باران بدهند آماده می کنند تا گروه تالو گردان معطل نشود.
پس از اینکه کار تالو گردانی تمام شد اهالی در محلی گرد هم می آیند و آنچه جمع آوری شده تمیز برای پختن آش باران آماده می سازند.
زنان روستا دیگ ها و ظرف های مورد مصرف را کنار چشمه و قنات شستشو می دهند و حوالی همانجا برای هر دیگ سه سنگ بزرگ می گذارند و در اصطلاح محلی 'کوته' درست می کنند که دیگها به طور جداگانه روی یک کوته قرار می گیرد.
سپس با استفاده از شاخه های خشک درختان هیزم تهیه و زیر هر دیگ آش، کنده و هیزم روشن می کنند تا پخته شود.
پس از بار گذاشتن دیگهای آش چند نفر مراقب هستند تا هیزم خاموش نشود و از طرفی به اصطلاح ته نگیرد و نسوزد و بقیه اهالی به دعای باران مشغول می شوند.
یک مرد 80 ساله با بیان اینکه آئین تالو گردانی ریشه در چندین قرن گذشته دارد به خبرنگار ما گفت: زمانی که زمستان باران و برف از آسمان نازل نمی شود اعتقاد پیشینیان بر این بوده که غضب و خشم خداوند باعث شده که رحمتش شامل انسانها و وحوش نشود و از این رو تالوگردانی به راه می انداختند و با اعتقادی که به رافت الهی داشتند از خدا طلب نزول رحمت و بارش برف و باران می کردند.
حسن رشیدی افزود: آنچنان باورها و اعتقادات مردم به این موضوع معطوف بود که بسیاری از مواقع هنگام پختن آش، باران توی دیگ ها می ریخت و اهالی با صدای بلند می گفتند حاجت روا شدیم و سجده شکر به جای می آوردند.
وی با اشاره به اینکه بارش برف و باران تاثیر زیادی بر افزایش دبی آب قنات ها دارد خاطر نشان کرد: اگر چند سال پی در پی بارش نداشته باشیم آب چشمه قنات بسیار کم و برخی سالها قنات روستای تاشکوئیه تا مرز خشک شدن پیش می رود.
رشیدی خاطر نشان کرد: در گذشته های دور ریش سفیدان ده این تالو را درست و آذین بندی می کردند و در یک شب تاریک زمستان در اطراف خانه ها می گردانند و به هر خانه که می رسیدند با اشعاری که می خوانند از صاحب خانه طلب آرد و نخود و رشته و سایر حبوبات می کردند .
وی اضافه کرد: صاحب خانه با سرور و شادی از گروه تالو گردان استقبال می کرد با احساس شعف، اطمینان خاطر و امید نزول باران، علاوه بر دادن آرد و حبوبات، نقل و نبات را هم در کیسه همراه گروه تالو می ریخت.
این مرد سالخورده گفت: اکنون این فرهنگ در عمق وجود جوانان و حتی کودکان هم ریشه دوانده و خودشان هر سال آئین تالو گردانی را با شور و نشاط و بهتر از گذشتگان برگزار می کنند.
یک جوان هم گفت: تالو گردانی میراث گذشتگان است که امروز این فرهنگ در نسل جوان و نوجوان ترویج شده و هر سال یکی دوبار و برخی سالها بیشتر از این تالو گردانی انجام می شود.
وی ادامه داد: از آنجایی که بارها در پی تالو گردانی ریزش باران را شاهد بودیم این باور درجوانان هم نهادینه شده است و این قشر همیشه با راهنمایی سالخوردگان و ریش سفیدان این آئین را برگزار می کنند.
این جوان افزود: اگر در پائیز و زمستان تا فصل بهار ، باران کافی نبارد مردم اعتقاد دارند چون امسال تالو گردانی نکردیم باران نیامده به همین خاطر به فکر می افتند باید تالو را اطراف خانه ها بگردانیم و خیرات و مبراتی جمع آوری و مراسم را بر پا کنیم تا اینکه رحمت خداوند شامل انسانها و وحوش شده و باران رحمتش بر زمین نازل شود و اگر در هنگام برگزاری این آئین باران می بارید مردم می گفتند تالوی ما با برکت و پر آب بود.
روستاهای قطرم، تاشکوئیه، بشکان، گودگینستان و دشتخان از جمله روستاهایی هستند که سنت تالو گردانی در آنها بیشتر از سایر روستاهای شهرستان بافق رواج دارد.
تالو گردانی یا دعای باران روستای قطرم شهرستان بافق امسال به شماره 1507 همراه پنج اثر معنوی غیر ملموس در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
مرکز شهرستان 50 هزار نفری بافق در فاصله 110 کیلومتری جنوب شرق شهر یزد قرار دارد.
این شهرستان دارای یک بخش مرکزی، سه دهستان، 28 شورای و 26 دهیاری مصوب و 100 روستا و آبادی است.
7543/ 6197
اصغر عسکری- ایرنا بافق
انتهای پیام تالو بسیار شبیه انسان است که از سازه های چوبی و بعضا فلزی سبک ساخته می شود و بر آن لباس و شال و کلاه و حتی گیوه می پوشانند تا تقریبا به شکل مترسک مزارع در آید.
یک نفر که صورت خود را کمی سیاه کرده تالو را به دست می گیرد و جلوتر از همه به راه می افتد و بقیه اهالی پشت سر او حرکت می کنند و با سر دادن اشعاری از قبیل 'تالوی ما هو هو داره دنیا را زیر اَو (آب) داره' گفته می شود.
تالو متالو وقت گل شفتالو به در خانه اهالی می روند و حبوبات و سبزی و رشته و سایر مواد مورد نیاز پخت آش باران را جمع آوری می کنند.
در بین اهالی چند جوان با کیسه گونی (همیان) در حرکت هستند تا کمک های غیر نقدی مردم را در آن بریزند و اگر وزن حبوبات جمع آوری شده زیاد باشد از گاری دستی استفاده می شود.
فردی که خود را سیاه کرده و تالو را به دست دارد نشان دهنده این است که مردم نزد پروردگار خود رو سیاه هستند و از درگاهش می خواهند که اگر مورد غضب قرار گرفته اند آنها را ببخشد و باران رحمتش را بر صحرا و بیابان ببارد تا محصولات زراعی بهتر شود و احشام و چهار پایان تلف نشوند.
تالو گردان و جمعیت پست سر او باید با خواندن اشعار فوق به در خانه همه مردم روستا مراجعه کنند و اگر چنین نباشد صاحب خانه این باور را دارد که مشمول مهر و عطوفت خدای منان قرار ندارد و برخی زنان از این بابت ساعتها گریه و شیون می کنند.
از لحظه ای که فریاد تالوگردانی در روستا طنن انداز می شود خانواده ها آنچه که نیت کردند برای طبخ آش باران بدهند آماده می کنند تا گروه تالو گردان معطل نشود.
پس از اینکه کار تالو گردانی تمام شد اهالی در محلی گرد هم می آیند و آنچه جمع آوری شده تمیز برای پختن آش باران آماده می سازند.
زنان روستا دیگ ها و ظرف های مورد مصرف را کنار چشمه و قنات شستشو می دهند و حوالی همانجا برای هر دیگ سه سنگ بزرگ می گذارند و در اصطلاح محلی 'کوته' درست می کنند که دیگها به طور جداگانه روی یک کوته قرار می گیرد.
سپس با استفاده از شاخه های خشک درختان هیزم تهیه و زیر هر دیگ آش، کنده و هیزم روشن می کنند تا پخته شود.
پس از بار گذاشتن دیگهای آش چند نفر مراقب هستند تا هیزم خاموش نشود و از طرفی به اصطلاح ته نگیرد و نسوزد و بقیه اهالی به دعای باران مشغول می شوند.
یک مرد 80 ساله با بیان اینکه آئین تالو گردانی ریشه در چندین قرن گذشته دارد به خبرنگار ما گفت: زمانی که زمستان باران و برف از آسمان نازل نمی شود اعتقاد پیشینیان بر این بوده که غضب و خشم خداوند باعث شده که رحمتش شامل انسانها و وحوش نشود و از این رو تالوگردانی به راه می انداختند و با اعتقادی که به رافت الهی داشتند از خدا طلب نزول رحمت و بارش برف و باران می کردند.
حسن رشیدی افزود: آنچنان باورها و اعتقادات مردم به این موضوع معطوف بود که بسیاری از مواقع هنگام پختن آش، باران توی دیگ ها می ریخت و اهالی با صدای بلند می گفتند حاجت روا شدیم و سجده شکر به جای می آوردند.
وی با اشاره به اینکه بارش برف و باران تاثیر زیادی بر افزایش دبی آب قنات ها دارد خاطر نشان کرد: اگر چند سال پی در پی بارش نداشته باشیم آب چشمه قنات بسیار کم و برخی سالها قنات روستای تاشکوئیه تا مرز خشک شدن پیش می رود.
رشیدی خاطر نشان کرد: در گذشته های دور ریش سفیدان ده این تالو را درست و آذین بندی می کردند و در یک شب تاریک زمستان در اطراف خانه ها می گردانند و به هر خانه که می رسیدند با اشعاری که می خوانند از صاحب خانه طلب آرد و نخود و رشته و سایر حبوبات می کردند .
وی اضافه کرد: صاحب خانه با سرور و شادی از گروه تالو گردان استقبال می کرد با احساس شعف، اطمینان خاطر و امید نزول باران، علاوه بر دادن آرد و حبوبات، نقل و نبات را هم در کیسه همراه گروه تالو می ریخت.
این مرد سالخورده گفت: اکنون این فرهنگ در عمق وجود جوانان و حتی کودکان هم ریشه دوانده و خودشان هر سال آئین تالو گردانی را با شور و نشاط و بهتر از گذشتگان برگزار می کنند.
یک جوان هم گفت: تالو گردانی میراث گذشتگان است که امروز این فرهنگ در نسل جوان و نوجوان ترویج شده و هر سال یکی دوبار و برخی سالها بیشتر از این تالو گردانی انجام می شود.
وی ادامه داد: از آنجایی که بارها در پی تالو گردانی ریزش باران را شاهد بودیم این باور درجوانان هم نهادینه شده است و این قشر همیشه با راهنمایی سالخوردگان و ریش سفیدان این آئین را برگزار می کنند.
این جوان افزود: اگر در پائیز و زمستان تا فصل بهار ، باران کافی نبارد مردم اعتقاد دارند چون امسال تالو گردانی نکردیم باران نیامده به همین خاطر به فکر می افتند باید تالو را اطراف خانه ها بگردانیم و خیرات و مبراتی جمع آوری و مراسم را بر پا کنیم تا اینکه رحمت خداوند شامل انسانها و وحوش شده و باران رحمتش بر زمین نازل شود و اگر در هنگام برگزاری این آئین باران می بارید مردم می گفتند تالوی ما با برکت و پر آب بود.
روستاهای قطرم، تاشکوئیه، بشکان، گودگینستان و دشتخان از جمله روستاهایی هستند که سنت تالو گردانی در آنها بیشتر از سایر روستاهای شهرستان بافق رواج دارد.
تالو گردانی یا دعای باران روستای قطرم شهرستان بافق امسال به شماره 1507 همراه پنج اثر معنوی غیر ملموس در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
مرکز شهرستان 50 هزار نفری بافق در فاصله 110 کیلومتری جنوب شرق شهر یزد قرار دارد.
این شهرستان دارای یک بخش مرکزی، سه دهستان، 28 شورای و 26 دهیاری مصوب و 100 روستا و آبادی است.
7543/ 6197
اصغر عسکری- ایرنا بافق
کپی شد
