به باور برخی از کارشناسان، در زمینه تجاری سازی پژوهش ها کم کاری شده است و پژوهش تا زمانی که به ارزش افزوده تبدیل نشود ارزشمند نخواهد بود.
آنان همچنین معتقدند که پژوهش هنوز در میان جامعه، سازمان ها و بخش های گوناگون اقتصادی و صنعتی کشور جایگاه خود را پیدا نکرده است در حالی که صنعت، سازمان ها و دستگاه ها باید احساس نیاز به پژوهش کنند و الزام هایی هم ایجاد شود که به پژوهشگر رجوع کنند.
مسیر توسعه کشور پژوهش است اگر بخواهیم پژوهشی کاربردی داشته باشیم باید هم افزایی بین تمام دستگاه ها ایجاد شود مسیر مشخص شود و مهمتر از همه اینکه دانشگاه ها هم باید پوست اندازی کنند.
هیات های علمی دانشگاهی باید به دل جامعه بروند و بر اساس نیازها و به منظور رفع مشکلات آنها تحقیق و پژوهش کنند و این کار را نه تنها در جامعه خود بلکه در کشورهای دیگر هم می توانند انجام دهند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز سنندج به مناسبت هفته پژوهش میزگردی با هدف ریزبینی بیشتر وضعیت پژوهش در ایران و استان کردستان، چشم انداز آن و راه های تقویت و افزایش اثرگذاری پژوهش برگزار و آن را واکاوی کرد.
مهمانان این میزگرد رئیس بنیاد نخبگان، رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج و رئیس پارک علم و فناوری کردستان بودند که به پرسش های خبرنگاران ایرنا در خصوص پژوهش و اهداف آن در جامعه پاسخ دادند.
** کشورهای پیشرفته ما را وادار کرده اند که در زمین آنها بازی کنیم
رئیس بنیاد نخبگان استان کردستان در این نشست گفت: هفته پژوهش بهانه ای برای نهادینه کردن، فرهنگ سازی و ترویج پژوهش و فناوری در کشور است.
رحمت صادقی با اشاره به اینکه پژوهش شامل سه نوع بنیادی، کاربردی و توسعه ای است، اظهار کرد: در کشورهای توسعه یافته 25 درصد را به پژوهش های بنیادی و 75 درصد را به پژوهش های توسعه ای اختصاص می دهند.
وی ادامه داد: در ایران این آمار برعکس است و بیشتر مواقعی که بحث پژوهش می شود، پژوهش های بنیادی و تولید مقاله به ذهن تداعی می شود.
به گفته وی، بیشتر پژوهش ها بنیادی و برون داد آن نیز به شکل مقاله است و برخی ها تولید علم را به تعداد مقاله می بینند.
وی افزود: پژوهش کاربری برون دادی به شکل ثبت اختراع و پژوهش توسعه ای همچون تولید انبوه یک پژوهش یا حل کردن مشکل ترافیک یک شهر است.
صادقی تاکید کرد: حدود 2 میلیون و 500 مقاله، آی اس آی در سال 2016 در کل دنیا منتشر شده است که ایران با یک درصد جمعیت جهان، 43 هزار مقاله را به خود اختصاص داده که حدود 1.7 درصد کل مقاله ها را شامل می شود.
وی ادامه داد: ایران در تولید مقاله امسال 14 درصد نسبت به سال 2015 رشد داشته است و رتبه نخست رشد را در مقایسه با دیگر کشورهای دنیا به خود اختصاص داده است.
صادقی با بیان اینکه رتبه 17 از نظر تعداد ارائه مقالات آی اس آی متعلق به ایران است، پرسید: آیا این مقالات اثرگذاری اجتماعی و اقتصادی دارد و آیا به لحاظ کیفیت هم در رتبه های بالا قرار داریم که آمارها این طور نشان نمی دهد.
وی اضافه کرد: تنها 312 مقاله از ایران در میان مقالات آی اس آی وجود دارد که بیشترین ارجاع ها به آن شده و مورد استناد قرار گرفته است که به این ترتیب ایران از لحاظ ارجاعات و کیفیت در رتبه 21 دنیا قرار گرفته است.
وی یادآور شد: پژوهش های بنیادی می تواند برای ما هم نفع داشته باشد اما کشورهای پیشرفته با ایجاد سایت آی اس آی و مجلات علمی ما را وادار کرده اند که در زمین آنها بازی کنیم.
رئیس بنیاد نخبگان استان کردستان گفت: ما هم باید کاری کنیم آنها در زمین ما بازی کنند، آنها مجله ای را مشخص می کنند و پژوهشگر را مجبور می کنند در موضوع های مود نظر آنها پژوهش انجام دهد تا در آن نشریه چاپ شود.
صادقی ادامه داد: انجمن های علمی داخل کشور مطالبی را از پژوهشگران داخل منتشر می کنند و کمتر پژوهش هایی از خارج از کشور در آنها دیده می شود.
وی تاکید کرد: علم مرز نمی شناسد و تا زمانی که خودمان از لحاظ علمی به سطح بالایی نرسیم نمی توانیم دیپلماسی علمی را اجرا کنیم.
این عضو هیات علمی دانشگاه گفت: ایران در بخش هایی همچون نانو، هسته ای و سلول های بنیادی که خواسته است رشد کند بخوبی توانسته به جایگاه خود در جهان برسد.
صادقی یادآور شد: در هر جایی هزینه شده و جوانان وارد عمل شده اند توانسته ایم موفق شویم اما جای تاسف است که در برخی امور ساده و روزمره هم نیاز به امکانات خارجی داریم.
وی افزود: تخصیص بودجه پژوهشی باید متوازن باشد و در پژوهش های بنیادی در دنیا سهم داشته باشیم اما نه به این شکل که همه پژوهش به این سمت رود بلکه ضروری است که در پژوهش های کاربردی و توسعه ای نیز نسبت را رعایت کنیم.
رئیس بنیاد نخبگان کردستان اظهار کرد: سه درصد GDP طبق قانون باید به پژوهش اختصاص یابد اما بسیار کمتر از این میزان اختصاص می یابد و منابع پژوهشی نیز بسیار پراکنده است.
وی گفت: تا زمانی هم دانشگاه های ما استقلال مالی نداشته و به پول نفت وابسته باشند نمی توانیم به دانشگاه کارآفرین فکر کنیم.
*** بیش از 95 درصد پژوهش های دانشگاه خواهان ندارد
رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج نیز در این نشست گفت: پژوهش مقدم بر عمل است و پیش از انجام هر کاری پژوهش انجام می شود.
عادل صلواتی افزود: اگر می خواهیم دوباره کاری نشود و خطاهای خود را تکرار نکنیم ناچار به انجام پژوهش هستیم اما امروز در بسیاری از سازمان ها خطاها تکرار می شود.
وی تاکید کرد: پژوهش در مقایسه با دیگر بخش ها در یک سازمان، به عنوان مثال بخش هایی همچون حسابداری، انبارداری، بازاریابی و فروش جایگاهی ندارد.
صلواتی یادآور شد: سازمان ها بر اساس قانون موظف اند یک درصد از اعتبارات خود را صرف حوزه پژوهش کنند اما چون این بخش مسئول مشخص و ناظر مشخصی ندارد در عمل بخش زیادی از این یک درصد یا هزینه نمی شود و برگشت می خورد و یا در بخش های دیگر هزینه می شود.
به گفته وی، پژوهش جایگاه قابل توجهی در کشور ندارد و این ناشی از این امر است که الزامی برای مدیران ایجاد نشده است و باید مدیران سازمان های دولتی نظارت کنند که اعتبار یک درصد پژوهش در بخش خود هزینه شود.
صلواتی با اشاره به اینکه درصد بالایی از دانشجویان در حوزه تحصیلات تکمیلی به تحصیل می پردازند، گفت: حلقه های زیادی در زمینه ارتباط بین صنعت و دانشگاه مفقود است که اگر این ارتباط تقویت شود شاهد به ثمر نشستن پژوهش ها و کاربردی شدن آنها هستیم.
وی اظهار کرد: برخی از پژوهش های پژوهشگر محور است و خود پژوهشگر بنا به علاقه خود، بدون توجه به نیاز صنعت، پژوهشی را انجام می دهد و اغلب این نوع پژوهش خواهانی ندارد و به جرات می توانم بگویم بالاتر از 95 درصد از پژوهش های دانشگاه به همین شکل است.
رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج ادامه داد: در عمل این پژوهش ها در کتابخانه ها می ماند و بایگانی می شود و زمانی که سرریز علم در دانشگاه صورت نگیرد نمی تواند بخش صنعت را سیراب کند.
صلواتی با بیان اینکه پژوهش در سازمان های ما جایگاه مناسبی ندارد و اهمیت زیادی به آن داده نمی شود، افزود: تقاضای آن چنانی برای پژوهش وجود ندارد و کمتر دیده می شود سازمانی پژوهش هایی جدی انجام دهد یا از دانشگاه ها بخواهد این کار را انجام دهد.
وی گفت: ناچاریم به این سمت حرکت کنیم که پژوهش ها تقاضا محور شود و هم صنعت مسائل و مشکلات واقعی خود را مطرح کند و هم دانشگاه بتواند برای آن زمان و نیرو اختصاص دهد تا بخشی از مشکلات از طریق پژوهش حل شود.
صلواتی یادآور شد: بخشی از مشکلات ناشی از این است که بستر مناسبی برای پژوهش بویژه در تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی وجود ندارد، پژوهش زمانی ارزشمند است که منجر به ارزش افزوده شود یعنی افزون بر اینکه در حل بخشی از مشکلات موثر باشد بتوان بخشی از آن را به فروش رساند.
این عضو هیات علمی دانشگاه افزود: ما هفته ای به نام پژوهش نامگذاری می کنیم که جایگاه آن در دانشگاه فراموش نشود اما در حوزه تجاری سازی ضعف های بزرگی داریم.
وی تایید کرد: پژوهش های خوبی هم به لحاظ بنیادی و هم به لحاظ کاربردی انجام می شود اما بدنبال آن دستاوردهای پژوهشی بازاریابی وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه این دستاوردها در داخل می ماند و فروش کمتری دارد، گفت: این انتظار می رود که دستاوردهای پژوهشی ما نه تنها در درون سازمان بلکه از راه بازاریابی بین المللی به فروش برسد.
رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: امروز این الزام وجود ندارد که سازمانی برای گرفتن تصمیم های بهتر به سمت پژوهش و دانشگاه برود.
صلواتی می گوید: سازمان برای بهره وری بهتر زیر هیچ فشاری قرار ندارد و در نتیجه اجباری وجود ندارد و شرایط همانطور می ماند.
او گفت: یک پژوهشگر با اینکه برای کمک به سازمان اعلام آمادگی می کند اما به علت اینکه در آن سو هیچ الزامی وجود ندارد استقبالی از علاقه و توان او نمی شود.
وی با بیان اینکه نیاز به بودجه های پژوهشی جهشی داریم، افزود: امروزه بهره وری را کار هوشمندانه می دانند یعنی بتوانیم با ورودی کم، خروجی بیشتری داشته باشیم و این تنها با پژوهش امکان پذیر است.
** مسیری تعیین نشده که پژوهشگر نیاز جامعه را برطرف کند
رئیس پارک علم و فناوری کردستان هم با اشاره به اینکه ایران گام به گام در حال پیش رفتن است، گفت: زمانی بود که فقط آموزش داشتیم و پژوهشی صورت نمی گرفت اما مشوق هایی برای انجام پژوهش داده شد تا کشور به سمت آن برود.
خالد سعیدی افزود: از نظر کمی به این نتیجه رسیدیم که توان کار پژوهشی را داریم اما بقای عمر یک پژوهشگر را به انجام پژوهش گره زده اند و چون شرایطی درست شده که هدف فقط پژوهش است، پژوهشگر هم به سمت دیگری نمی رود.
وی اظهار کرد: در تمام دنیا پژوهش را سرمایه گذاری می دانند اما برای ما به طور دقیق این موضوع هزینه شده است هر چند پژوهشگران نابی داریم که کارهای مهمی انجام و به راحتی آن را در اختیار خارجی ها قرار می دهند.
سعیدی یادآور شد: پژوهش هایی که در اختیار خارجی ها قرار می گیرد استفاده های کلانی از آن می کنند، آنها مسیری را که ما در حال گذر آن هستیم با شتاب بیشتری طی کرده و اکنون برای اینکه پژوهشگرهای کشور را به سمتی ببریم که تقاضا محور باشند و خودمحور نباشند مجبور به گذاشتن مشوق هایی هستیم.
وی گفت: البته استان های بزرگ این مشوق ها را ایجاد کرده اند و برای ارتقای اعضای هیات علمی فناوری را وارد عرصه کرده تا ببینند پژوهش های آنها تا چه میزان به سمت فناوری رفته اند.
وی ادامه داد: تجاری سازی مراحل مختلفی دارد که برای هر مرحله امتیاز خاصی در نظر گرفته می شود و همین موجب شده محقق وقتی کاری را انجام می دهد با هدف رفع نیازی در جامعه باشد.
رئیس پارک علم و فناوری کردستان افزود: افراد شایسته زیادی در کشور داریم اما سیستم های نامناسب موجود شرایط برای رشد و فعالیت آنها را فراهم نمی کند.
وی با بیان اینکه نتوانسته ایم مسیری تعیین کنیم که پژوهشگر بتواند نیاز جامعه را برطرف کند، ادامه داد: پژوهشگر پژوهش نابی را انجام می دهد اما ما ابزار و شرایط استفاده از آن را نداریم.
سعیدی با اشاره به اینکه تغییرات در این زمینه نیاز به سیاست گذاری کلان دارد، اظهار کرد: وقتی در حوزه نانو و هسته ای پیشرفت کردیم سیاست گذاری کلان انجام، مسیر تعیین شد و کسانی که توانایی داشتند، جذب آن شدند.
وی یادآور شد: در استان کردستان در زمینه تبدیل پژوهش به ارزش افزوده در مقایسه با استان های دیگر در رده های پایین جدول قرار داریم.
سعیدی افزود: ما در کردستان کمی دیرخیز هستیم و پس از حرکت دیگران شروع به فعالیت می کنیم که باید تلاش بیشتری در پیشتازی در حوزه های مختلف صورت گیرد.
به گفته وی، به شکل موردی پژوهشگران خوبی در کردستان حضور دارند اما به علت مدیریت نامناسب، این پژوهشگران دیده نمی شوند.
وی گفت: در سال 2015 بر اساس شاخص های فناوری ایران در رده 128 قرار داشته است که در سال 2016 به رده 78 رسیده است و این تغییر رتبه نشان می دهد تلاش و فشار دولت و ایجاد مشوق ها موجب شده، رده ایران به شکلی عمده رشد پیدا کند که ثابت می کند استعداد و ظرفیت وجود دارد.
سعیدی اظهار کرد: باید در تجاری سازی تیمی وجود داشته باشد تا المان ها و چالش ها را بررسی کند و طرح از جنبه های مختلف حتی جامعه شناسانه دیده شود.
*** کارگروه پژوهش و فناوری در استان کردستان تشکیل نمی شود
رئیس بنیاد نخبگان استان کردستان در بخش دیگری گفت: سیاست گذاری های کلان پژوهش و فناوری استان کردستان باید در کارگروه پژوهش و فناری استان صورت گیرد تا هر کسی یا بخشی به صورت جداگانه و جزیره ای عمل نکند.
صادقی ادامه داد: ستادی که چنین تاثیرگذاری در حوزه پژوهش در استان دارد تشکیل نمی شود.
وی با اشاره به آیین نامه های موجود در دانشگاه افزود: عضو هیات علمی برای ارتقای شرایط شغلی خود ناچار به توجه به این آیین نامه ها است.
وی یادآور شد: گاهی تنها به مزیت های نسبی در استان توجه می شود و به استعدادهای موجود توجه نمی شود که باید در فکر بروز و ظهور این استعدادها هم باشیم.
به گفته وی، مزیت های تازه و ایجادی برای استان درست نمی کنیم، به عنوان مثال سوئیس بزرگترین تولید کننده شکلات جهان است اما هیچ کاکائویی در این کشور تولید نمی شود.
صادقی با بیان اینکه برای رشد پژوهش باید همکاری های بین المللی افزایش یابد، ادامه داد: هر چقدر پژوهشگر بتواند راحت تر به خارج از کشور برود یا از خارج از کشور کسانی را به ایران دعوت کنیم این به رشد پژوهش کمک می کند.
وی با اشاره به اینکه علم مرز نمی شناسد، تاکید کرد: گاهی یک پژوهشگر برای شرکت در یک کنفرانس خارج از کشور نیاز به سه ماه دوندگی دارد.
رئیس بنیاد نخبگان استان کردستان اضافه کرد: سر فصل دروس های دانشگاهی هم باید تغییر کند و به سمت ایجاد رشته هایی که مورد نیاز ما است، برویم.
صادقی با بیان اینکه توجه بیش از حد به رشته هایی که بازار کار دارد نگران کننده است، افزود: بسیاری از نخبگان ما به سمت رشته هایی همچون پزشکی و دندانپزشکی می روند و درگیر کارهای روزمره می شوند.
وی یادآور شد: شرکت سامسونگ امروز با ثبت 400 هزار اختراع به نقطه کنونی رسیده است و این ثبت اختراع ها توسط مغزها و پژوهشگرهای آنها صورت گرفته است.
صادقی تاکید کرد: باید به سمتی برویم که دانش آموخته های دانشگاه های ما بتوانند کارآفرین باشند و منتظر نمانند تا استخدام شوند و پشت میز بشینند.
وی ادامه داد: تفکر هیات علمی را هم باید اصلاح کنیم چون معتقدیم هیات علمی باید توانایی این را داشته باشد که دانش آموخته کارآفرین به ما بدهد.
وی گفت: در درجه دوم، سرفصل دروس باید تغییر کند چرا که با سرفصل های کلیشه ای که مربوط به 20 تا 30 سال گذشته است نمی توان تحول ایجاد کرد.
صادقی با بیان اینکه باید رشته هایی بین رشته ای و چند رشته ای ایجاد کرد، افزود: به عنوان مثال ایجاد رشته حقوق دریا در دانشگاه های شمال کشور می تواند نیازهایی که در این حوزه در پیوند با رژیم حقوقی دریای خزر وجود دارد را تامین کند.
*** ارکانی که موجب موفقیت پژوهش می شود
رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج هم در بخش دیگری از سخنان خود گفت: برای نهادینه شدن پژوهش در هر جامعه ای باید چند رکن در کنار یکدیگر قرار گیرند و در نبود آنها پژوهش ناقص می شود و به هدف نمی رسد.
به گفته صلواتی، نخستین رکن پژوهشگران و جامعه دانشگاهی است که باید پژوهشگر در آن تربیت می شود.
وی با بیان اینکه دولت باید مسیرها را تعیین و نظارت راهبردی داشته باشد، افزود: سرمایه دار بخش خصوصی رکن دیگر است که ما در این بخش به شدت ضعیف بوده ایم.
صلواتی ادامه داد: جامعه و صنعت که باید نیازهای خود را به جایی برای اینکه حل شود منتقل کنند که این مکان ها در واقع مراکز پژوهشی است.
وی افزود: بازار نیز آخرین بخش است که اگر این چند رکن با هم و در کنار هم به آنها توجه نشود پژوهش نمی تواند موفق باشد.
وی با اشاره به اینکه یکی از آفت های سازمان ها روزمرگی است، اظهار کرد: سازمان ها آن قدر درگیر حل مشکلات موجود هستند کمتر به آینده توجه می کنند و پژوهش جایگاه آن چنانی پیدا نمی کند.
وی با بیان اینکه تدوین راهبرد از اهمیت خاصی برخوردار است که ما فقط تاکتیک داریم، یادآور شد: به آخر سال که نزدیک می شویم به پژوهشگر فشار می آورند که پروپوزال بیاورید تا اعتبارات پژوهشی برگشت نخورد.
*** آی تی ابزار بسیاری از کسب و کارها است
رئیس پارک علم و فناوری با اشاره به اینکه در حوزه استارتاپ در شرایط فرهنگ سازی قرار داریم، گفت: هر استارتاپی فوری به شرکت تبدیل می شود و کسب و کاری راه اندازی نمی شود و در این بخش بویژه در استان هایی که از مرکز دور هستند در حالت ترویج قرار داریم.
سعیدی با بیان اینکه آی تی امروز ابزار بسیاری از کسب و کارها شده است، ادامه داد: می توانیم در این حوزه بیش از 20 رشته دانشگاهی ایجاد کنیم.
وی به ذکر مثال هایی در حوزه رشته های نوین دانشگاهی اشاره کرد و افزود: در زمینه بومی سازی و کاشت گیاهانی که عصاره های آن قیمت کلان دارد می توانیم آموزش دهیم تا اشتغالزایی هم ایجاد شود.
به گفته سعیدی، آموزش صرف اصول پایه ای کشاورزی به تنهایی جوابگو نیست و باید بدنبال رشته های کاربردی هم برویم البته برای کاربردی کردن پژوهش ها راه هایی وجود دارد اما مسئولیت اصلی و موثر بر عهده سیاستگذاران است.
وی با بیان اینکه باید به این سمت برویم که نیاز جامعه را ببینیم و مشکلات جامعه را حل کنیم، اضافه کرد: پژوهشگر اگر ببیند که مسئول و مدیری به سمت او نمی آید خود باید دست بکار شود.
نزدیک به یک هزار استاد در قالب هیات علمی در دانشگاه های کردستان حضور دارد که ظرفیت مناسبی برای اجرای پژوهش های جدید و کاربردی و همچنین تربیت دانشجویانی است که پژوهشگران قابلی شوند.
خبرنگاران: امید بهمنی و شیوا اردلان منش ** انتشار دهنده: جلال اسکندری
6108/7352/9102/6033
انتهای پیام آنان همچنین معتقدند که پژوهش هنوز در میان جامعه، سازمان ها و بخش های گوناگون اقتصادی و صنعتی کشور جایگاه خود را پیدا نکرده است در حالی که صنعت، سازمان ها و دستگاه ها باید احساس نیاز به پژوهش کنند و الزام هایی هم ایجاد شود که به پژوهشگر رجوع کنند.
مسیر توسعه کشور پژوهش است اگر بخواهیم پژوهشی کاربردی داشته باشیم باید هم افزایی بین تمام دستگاه ها ایجاد شود مسیر مشخص شود و مهمتر از همه اینکه دانشگاه ها هم باید پوست اندازی کنند.
هیات های علمی دانشگاهی باید به دل جامعه بروند و بر اساس نیازها و به منظور رفع مشکلات آنها تحقیق و پژوهش کنند و این کار را نه تنها در جامعه خود بلکه در کشورهای دیگر هم می توانند انجام دهند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز سنندج به مناسبت هفته پژوهش میزگردی با هدف ریزبینی بیشتر وضعیت پژوهش در ایران و استان کردستان، چشم انداز آن و راه های تقویت و افزایش اثرگذاری پژوهش برگزار و آن را واکاوی کرد.
مهمانان این میزگرد رئیس بنیاد نخبگان، رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج و رئیس پارک علم و فناوری کردستان بودند که به پرسش های خبرنگاران ایرنا در خصوص پژوهش و اهداف آن در جامعه پاسخ دادند.
** کشورهای پیشرفته ما را وادار کرده اند که در زمین آنها بازی کنیم
رئیس بنیاد نخبگان استان کردستان در این نشست گفت: هفته پژوهش بهانه ای برای نهادینه کردن، فرهنگ سازی و ترویج پژوهش و فناوری در کشور است.
رحمت صادقی با اشاره به اینکه پژوهش شامل سه نوع بنیادی، کاربردی و توسعه ای است، اظهار کرد: در کشورهای توسعه یافته 25 درصد را به پژوهش های بنیادی و 75 درصد را به پژوهش های توسعه ای اختصاص می دهند.
وی ادامه داد: در ایران این آمار برعکس است و بیشتر مواقعی که بحث پژوهش می شود، پژوهش های بنیادی و تولید مقاله به ذهن تداعی می شود.
به گفته وی، بیشتر پژوهش ها بنیادی و برون داد آن نیز به شکل مقاله است و برخی ها تولید علم را به تعداد مقاله می بینند.
وی افزود: پژوهش کاربری برون دادی به شکل ثبت اختراع و پژوهش توسعه ای همچون تولید انبوه یک پژوهش یا حل کردن مشکل ترافیک یک شهر است.
صادقی تاکید کرد: حدود 2 میلیون و 500 مقاله، آی اس آی در سال 2016 در کل دنیا منتشر شده است که ایران با یک درصد جمعیت جهان، 43 هزار مقاله را به خود اختصاص داده که حدود 1.7 درصد کل مقاله ها را شامل می شود.
وی ادامه داد: ایران در تولید مقاله امسال 14 درصد نسبت به سال 2015 رشد داشته است و رتبه نخست رشد را در مقایسه با دیگر کشورهای دنیا به خود اختصاص داده است.
صادقی با بیان اینکه رتبه 17 از نظر تعداد ارائه مقالات آی اس آی متعلق به ایران است، پرسید: آیا این مقالات اثرگذاری اجتماعی و اقتصادی دارد و آیا به لحاظ کیفیت هم در رتبه های بالا قرار داریم که آمارها این طور نشان نمی دهد.
وی اضافه کرد: تنها 312 مقاله از ایران در میان مقالات آی اس آی وجود دارد که بیشترین ارجاع ها به آن شده و مورد استناد قرار گرفته است که به این ترتیب ایران از لحاظ ارجاعات و کیفیت در رتبه 21 دنیا قرار گرفته است.
وی یادآور شد: پژوهش های بنیادی می تواند برای ما هم نفع داشته باشد اما کشورهای پیشرفته با ایجاد سایت آی اس آی و مجلات علمی ما را وادار کرده اند که در زمین آنها بازی کنیم.
رئیس بنیاد نخبگان استان کردستان گفت: ما هم باید کاری کنیم آنها در زمین ما بازی کنند، آنها مجله ای را مشخص می کنند و پژوهشگر را مجبور می کنند در موضوع های مود نظر آنها پژوهش انجام دهد تا در آن نشریه چاپ شود.
صادقی ادامه داد: انجمن های علمی داخل کشور مطالبی را از پژوهشگران داخل منتشر می کنند و کمتر پژوهش هایی از خارج از کشور در آنها دیده می شود.
وی تاکید کرد: علم مرز نمی شناسد و تا زمانی که خودمان از لحاظ علمی به سطح بالایی نرسیم نمی توانیم دیپلماسی علمی را اجرا کنیم.
این عضو هیات علمی دانشگاه گفت: ایران در بخش هایی همچون نانو، هسته ای و سلول های بنیادی که خواسته است رشد کند بخوبی توانسته به جایگاه خود در جهان برسد.
صادقی یادآور شد: در هر جایی هزینه شده و جوانان وارد عمل شده اند توانسته ایم موفق شویم اما جای تاسف است که در برخی امور ساده و روزمره هم نیاز به امکانات خارجی داریم.
وی افزود: تخصیص بودجه پژوهشی باید متوازن باشد و در پژوهش های بنیادی در دنیا سهم داشته باشیم اما نه به این شکل که همه پژوهش به این سمت رود بلکه ضروری است که در پژوهش های کاربردی و توسعه ای نیز نسبت را رعایت کنیم.
رئیس بنیاد نخبگان کردستان اظهار کرد: سه درصد GDP طبق قانون باید به پژوهش اختصاص یابد اما بسیار کمتر از این میزان اختصاص می یابد و منابع پژوهشی نیز بسیار پراکنده است.
وی گفت: تا زمانی هم دانشگاه های ما استقلال مالی نداشته و به پول نفت وابسته باشند نمی توانیم به دانشگاه کارآفرین فکر کنیم.
*** بیش از 95 درصد پژوهش های دانشگاه خواهان ندارد
رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج نیز در این نشست گفت: پژوهش مقدم بر عمل است و پیش از انجام هر کاری پژوهش انجام می شود.
عادل صلواتی افزود: اگر می خواهیم دوباره کاری نشود و خطاهای خود را تکرار نکنیم ناچار به انجام پژوهش هستیم اما امروز در بسیاری از سازمان ها خطاها تکرار می شود.
وی تاکید کرد: پژوهش در مقایسه با دیگر بخش ها در یک سازمان، به عنوان مثال بخش هایی همچون حسابداری، انبارداری، بازاریابی و فروش جایگاهی ندارد.
صلواتی یادآور شد: سازمان ها بر اساس قانون موظف اند یک درصد از اعتبارات خود را صرف حوزه پژوهش کنند اما چون این بخش مسئول مشخص و ناظر مشخصی ندارد در عمل بخش زیادی از این یک درصد یا هزینه نمی شود و برگشت می خورد و یا در بخش های دیگر هزینه می شود.
به گفته وی، پژوهش جایگاه قابل توجهی در کشور ندارد و این ناشی از این امر است که الزامی برای مدیران ایجاد نشده است و باید مدیران سازمان های دولتی نظارت کنند که اعتبار یک درصد پژوهش در بخش خود هزینه شود.
صلواتی با اشاره به اینکه درصد بالایی از دانشجویان در حوزه تحصیلات تکمیلی به تحصیل می پردازند، گفت: حلقه های زیادی در زمینه ارتباط بین صنعت و دانشگاه مفقود است که اگر این ارتباط تقویت شود شاهد به ثمر نشستن پژوهش ها و کاربردی شدن آنها هستیم.
وی اظهار کرد: برخی از پژوهش های پژوهشگر محور است و خود پژوهشگر بنا به علاقه خود، بدون توجه به نیاز صنعت، پژوهشی را انجام می دهد و اغلب این نوع پژوهش خواهانی ندارد و به جرات می توانم بگویم بالاتر از 95 درصد از پژوهش های دانشگاه به همین شکل است.
رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج ادامه داد: در عمل این پژوهش ها در کتابخانه ها می ماند و بایگانی می شود و زمانی که سرریز علم در دانشگاه صورت نگیرد نمی تواند بخش صنعت را سیراب کند.
صلواتی با بیان اینکه پژوهش در سازمان های ما جایگاه مناسبی ندارد و اهمیت زیادی به آن داده نمی شود، افزود: تقاضای آن چنانی برای پژوهش وجود ندارد و کمتر دیده می شود سازمانی پژوهش هایی جدی انجام دهد یا از دانشگاه ها بخواهد این کار را انجام دهد.
وی گفت: ناچاریم به این سمت حرکت کنیم که پژوهش ها تقاضا محور شود و هم صنعت مسائل و مشکلات واقعی خود را مطرح کند و هم دانشگاه بتواند برای آن زمان و نیرو اختصاص دهد تا بخشی از مشکلات از طریق پژوهش حل شود.
صلواتی یادآور شد: بخشی از مشکلات ناشی از این است که بستر مناسبی برای پژوهش بویژه در تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی وجود ندارد، پژوهش زمانی ارزشمند است که منجر به ارزش افزوده شود یعنی افزون بر اینکه در حل بخشی از مشکلات موثر باشد بتوان بخشی از آن را به فروش رساند.
این عضو هیات علمی دانشگاه افزود: ما هفته ای به نام پژوهش نامگذاری می کنیم که جایگاه آن در دانشگاه فراموش نشود اما در حوزه تجاری سازی ضعف های بزرگی داریم.
وی تایید کرد: پژوهش های خوبی هم به لحاظ بنیادی و هم به لحاظ کاربردی انجام می شود اما بدنبال آن دستاوردهای پژوهشی بازاریابی وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه این دستاوردها در داخل می ماند و فروش کمتری دارد، گفت: این انتظار می رود که دستاوردهای پژوهشی ما نه تنها در درون سازمان بلکه از راه بازاریابی بین المللی به فروش برسد.
رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: امروز این الزام وجود ندارد که سازمانی برای گرفتن تصمیم های بهتر به سمت پژوهش و دانشگاه برود.
صلواتی می گوید: سازمان برای بهره وری بهتر زیر هیچ فشاری قرار ندارد و در نتیجه اجباری وجود ندارد و شرایط همانطور می ماند.
او گفت: یک پژوهشگر با اینکه برای کمک به سازمان اعلام آمادگی می کند اما به علت اینکه در آن سو هیچ الزامی وجود ندارد استقبالی از علاقه و توان او نمی شود.
وی با بیان اینکه نیاز به بودجه های پژوهشی جهشی داریم، افزود: امروزه بهره وری را کار هوشمندانه می دانند یعنی بتوانیم با ورودی کم، خروجی بیشتری داشته باشیم و این تنها با پژوهش امکان پذیر است.
** مسیری تعیین نشده که پژوهشگر نیاز جامعه را برطرف کند
رئیس پارک علم و فناوری کردستان هم با اشاره به اینکه ایران گام به گام در حال پیش رفتن است، گفت: زمانی بود که فقط آموزش داشتیم و پژوهشی صورت نمی گرفت اما مشوق هایی برای انجام پژوهش داده شد تا کشور به سمت آن برود.
خالد سعیدی افزود: از نظر کمی به این نتیجه رسیدیم که توان کار پژوهشی را داریم اما بقای عمر یک پژوهشگر را به انجام پژوهش گره زده اند و چون شرایطی درست شده که هدف فقط پژوهش است، پژوهشگر هم به سمت دیگری نمی رود.
وی اظهار کرد: در تمام دنیا پژوهش را سرمایه گذاری می دانند اما برای ما به طور دقیق این موضوع هزینه شده است هر چند پژوهشگران نابی داریم که کارهای مهمی انجام و به راحتی آن را در اختیار خارجی ها قرار می دهند.
سعیدی یادآور شد: پژوهش هایی که در اختیار خارجی ها قرار می گیرد استفاده های کلانی از آن می کنند، آنها مسیری را که ما در حال گذر آن هستیم با شتاب بیشتری طی کرده و اکنون برای اینکه پژوهشگرهای کشور را به سمتی ببریم که تقاضا محور باشند و خودمحور نباشند مجبور به گذاشتن مشوق هایی هستیم.
وی گفت: البته استان های بزرگ این مشوق ها را ایجاد کرده اند و برای ارتقای اعضای هیات علمی فناوری را وارد عرصه کرده تا ببینند پژوهش های آنها تا چه میزان به سمت فناوری رفته اند.
وی ادامه داد: تجاری سازی مراحل مختلفی دارد که برای هر مرحله امتیاز خاصی در نظر گرفته می شود و همین موجب شده محقق وقتی کاری را انجام می دهد با هدف رفع نیازی در جامعه باشد.
رئیس پارک علم و فناوری کردستان افزود: افراد شایسته زیادی در کشور داریم اما سیستم های نامناسب موجود شرایط برای رشد و فعالیت آنها را فراهم نمی کند.
وی با بیان اینکه نتوانسته ایم مسیری تعیین کنیم که پژوهشگر بتواند نیاز جامعه را برطرف کند، ادامه داد: پژوهشگر پژوهش نابی را انجام می دهد اما ما ابزار و شرایط استفاده از آن را نداریم.
سعیدی با اشاره به اینکه تغییرات در این زمینه نیاز به سیاست گذاری کلان دارد، اظهار کرد: وقتی در حوزه نانو و هسته ای پیشرفت کردیم سیاست گذاری کلان انجام، مسیر تعیین شد و کسانی که توانایی داشتند، جذب آن شدند.
وی یادآور شد: در استان کردستان در زمینه تبدیل پژوهش به ارزش افزوده در مقایسه با استان های دیگر در رده های پایین جدول قرار داریم.
سعیدی افزود: ما در کردستان کمی دیرخیز هستیم و پس از حرکت دیگران شروع به فعالیت می کنیم که باید تلاش بیشتری در پیشتازی در حوزه های مختلف صورت گیرد.
به گفته وی، به شکل موردی پژوهشگران خوبی در کردستان حضور دارند اما به علت مدیریت نامناسب، این پژوهشگران دیده نمی شوند.
وی گفت: در سال 2015 بر اساس شاخص های فناوری ایران در رده 128 قرار داشته است که در سال 2016 به رده 78 رسیده است و این تغییر رتبه نشان می دهد تلاش و فشار دولت و ایجاد مشوق ها موجب شده، رده ایران به شکلی عمده رشد پیدا کند که ثابت می کند استعداد و ظرفیت وجود دارد.
سعیدی اظهار کرد: باید در تجاری سازی تیمی وجود داشته باشد تا المان ها و چالش ها را بررسی کند و طرح از جنبه های مختلف حتی جامعه شناسانه دیده شود.
*** کارگروه پژوهش و فناوری در استان کردستان تشکیل نمی شود
رئیس بنیاد نخبگان استان کردستان در بخش دیگری گفت: سیاست گذاری های کلان پژوهش و فناوری استان کردستان باید در کارگروه پژوهش و فناری استان صورت گیرد تا هر کسی یا بخشی به صورت جداگانه و جزیره ای عمل نکند.
صادقی ادامه داد: ستادی که چنین تاثیرگذاری در حوزه پژوهش در استان دارد تشکیل نمی شود.
وی با اشاره به آیین نامه های موجود در دانشگاه افزود: عضو هیات علمی برای ارتقای شرایط شغلی خود ناچار به توجه به این آیین نامه ها است.
وی یادآور شد: گاهی تنها به مزیت های نسبی در استان توجه می شود و به استعدادهای موجود توجه نمی شود که باید در فکر بروز و ظهور این استعدادها هم باشیم.
به گفته وی، مزیت های تازه و ایجادی برای استان درست نمی کنیم، به عنوان مثال سوئیس بزرگترین تولید کننده شکلات جهان است اما هیچ کاکائویی در این کشور تولید نمی شود.
صادقی با بیان اینکه برای رشد پژوهش باید همکاری های بین المللی افزایش یابد، ادامه داد: هر چقدر پژوهشگر بتواند راحت تر به خارج از کشور برود یا از خارج از کشور کسانی را به ایران دعوت کنیم این به رشد پژوهش کمک می کند.
وی با اشاره به اینکه علم مرز نمی شناسد، تاکید کرد: گاهی یک پژوهشگر برای شرکت در یک کنفرانس خارج از کشور نیاز به سه ماه دوندگی دارد.
رئیس بنیاد نخبگان استان کردستان اضافه کرد: سر فصل دروس های دانشگاهی هم باید تغییر کند و به سمت ایجاد رشته هایی که مورد نیاز ما است، برویم.
صادقی با بیان اینکه توجه بیش از حد به رشته هایی که بازار کار دارد نگران کننده است، افزود: بسیاری از نخبگان ما به سمت رشته هایی همچون پزشکی و دندانپزشکی می روند و درگیر کارهای روزمره می شوند.
وی یادآور شد: شرکت سامسونگ امروز با ثبت 400 هزار اختراع به نقطه کنونی رسیده است و این ثبت اختراع ها توسط مغزها و پژوهشگرهای آنها صورت گرفته است.
صادقی تاکید کرد: باید به سمتی برویم که دانش آموخته های دانشگاه های ما بتوانند کارآفرین باشند و منتظر نمانند تا استخدام شوند و پشت میز بشینند.
وی ادامه داد: تفکر هیات علمی را هم باید اصلاح کنیم چون معتقدیم هیات علمی باید توانایی این را داشته باشد که دانش آموخته کارآفرین به ما بدهد.
وی گفت: در درجه دوم، سرفصل دروس باید تغییر کند چرا که با سرفصل های کلیشه ای که مربوط به 20 تا 30 سال گذشته است نمی توان تحول ایجاد کرد.
صادقی با بیان اینکه باید رشته هایی بین رشته ای و چند رشته ای ایجاد کرد، افزود: به عنوان مثال ایجاد رشته حقوق دریا در دانشگاه های شمال کشور می تواند نیازهایی که در این حوزه در پیوند با رژیم حقوقی دریای خزر وجود دارد را تامین کند.
*** ارکانی که موجب موفقیت پژوهش می شود
رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج هم در بخش دیگری از سخنان خود گفت: برای نهادینه شدن پژوهش در هر جامعه ای باید چند رکن در کنار یکدیگر قرار گیرند و در نبود آنها پژوهش ناقص می شود و به هدف نمی رسد.
به گفته صلواتی، نخستین رکن پژوهشگران و جامعه دانشگاهی است که باید پژوهشگر در آن تربیت می شود.
وی با بیان اینکه دولت باید مسیرها را تعیین و نظارت راهبردی داشته باشد، افزود: سرمایه دار بخش خصوصی رکن دیگر است که ما در این بخش به شدت ضعیف بوده ایم.
صلواتی ادامه داد: جامعه و صنعت که باید نیازهای خود را به جایی برای اینکه حل شود منتقل کنند که این مکان ها در واقع مراکز پژوهشی است.
وی افزود: بازار نیز آخرین بخش است که اگر این چند رکن با هم و در کنار هم به آنها توجه نشود پژوهش نمی تواند موفق باشد.
وی با اشاره به اینکه یکی از آفت های سازمان ها روزمرگی است، اظهار کرد: سازمان ها آن قدر درگیر حل مشکلات موجود هستند کمتر به آینده توجه می کنند و پژوهش جایگاه آن چنانی پیدا نمی کند.
وی با بیان اینکه تدوین راهبرد از اهمیت خاصی برخوردار است که ما فقط تاکتیک داریم، یادآور شد: به آخر سال که نزدیک می شویم به پژوهشگر فشار می آورند که پروپوزال بیاورید تا اعتبارات پژوهشی برگشت نخورد.
*** آی تی ابزار بسیاری از کسب و کارها است
رئیس پارک علم و فناوری با اشاره به اینکه در حوزه استارتاپ در شرایط فرهنگ سازی قرار داریم، گفت: هر استارتاپی فوری به شرکت تبدیل می شود و کسب و کاری راه اندازی نمی شود و در این بخش بویژه در استان هایی که از مرکز دور هستند در حالت ترویج قرار داریم.
سعیدی با بیان اینکه آی تی امروز ابزار بسیاری از کسب و کارها شده است، ادامه داد: می توانیم در این حوزه بیش از 20 رشته دانشگاهی ایجاد کنیم.
وی به ذکر مثال هایی در حوزه رشته های نوین دانشگاهی اشاره کرد و افزود: در زمینه بومی سازی و کاشت گیاهانی که عصاره های آن قیمت کلان دارد می توانیم آموزش دهیم تا اشتغالزایی هم ایجاد شود.
به گفته سعیدی، آموزش صرف اصول پایه ای کشاورزی به تنهایی جوابگو نیست و باید بدنبال رشته های کاربردی هم برویم البته برای کاربردی کردن پژوهش ها راه هایی وجود دارد اما مسئولیت اصلی و موثر بر عهده سیاستگذاران است.
وی با بیان اینکه باید به این سمت برویم که نیاز جامعه را ببینیم و مشکلات جامعه را حل کنیم، اضافه کرد: پژوهشگر اگر ببیند که مسئول و مدیری به سمت او نمی آید خود باید دست بکار شود.
نزدیک به یک هزار استاد در قالب هیات علمی در دانشگاه های کردستان حضور دارد که ظرفیت مناسبی برای اجرای پژوهش های جدید و کاربردی و همچنین تربیت دانشجویانی است که پژوهشگران قابلی شوند.
خبرنگاران: امید بهمنی و شیوا اردلان منش ** انتشار دهنده: جلال اسکندری
6108/7352/9102/6033
کپی شد
