اقبال محمدی روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، با اشاره به وقوع سیل در استان های شمالی کشور اظهار داشت: در سال های اخیر بهره برداری بی رویه از طبیعت به صورت قطع درختان یا چرای دام در مراتع به ویژه پس از افزایش جمعیت و افزایش بهره برداری از جنگل‌ها و مراتع و تخریب حوزه های بالادست شهرها و عدم احیای آنها با عملیات آبخیزداری باعث تشدید سیل و کوتاه شدن دوره‌های بازگشت سیل شده است.
وی با اشاره به اینکه مدیریت سیل به 2 روش انجام می‌شود اضافه کرد: در روش اول استفاده از سازه‌های مختلف از جمله احداث سیل بند اعم از گابیونی، خشکه چین و انحراف جریان آب و حفاظت خاک خسارت ناشی از وقوع سیل کم می‌شود.
دانشجوی دوره دکترای علوم و مهندسی آبخیزداری یادآور شد: روش دوم نیز با بهره گرفتن از روش‌های مدیریتی از جمله شامل آبخیزداری و مدیریت کاربری حوزه‌ها، برنامه‌ریزی و مدیریت در مسیر رودخانه‌ها و مسیل‌ها، پهنه‌بندی سیل، مدیریت سیلاب در دشت و مناطق سیل‌گیر، پیش‌بینی و هشدار سیل و عملیات پیشگیری و حمایتی در مناطق سیل‌گیر، حفظ و احیای پوشش گیاهی با هدف افزایش نفوذ بارندگی و کاهش رواناب صورت می‌گیرد.
وی اظهار داشت: در آبخیزداری کارهای مختلفی برای مهار آب انجام می‌شود، در حال حاضر از 400 میلیارد متر مکعب حجم ریزش جوی سالانه در ایران فقط 100میلیارد متر مکعب آن هم با راندمان ضریب بهره وری 40 درصد قابل دسترسی و استفاده برای کشاورزی، شرب و صنعت است.
وی یادآور شد: 300 میلیارد متر مکعب نیز به صورت جریان های سطحی، سیلاب و تبخیر از دسترس خارج می شود و زمان آن رسیده که مدیریت حوزه های آبخیز اعم از شهری و منابع طبیعی را به متخصصین آبخیزداری سپرد.
محمدی اضافه کرد: در نتیجه با عملیات آبخیزداری و مدیریت حوزه آبخیز زمانِ رسیدن آب به مناطق پایین‌دست زیاد می‌شود و از اینکه در زمانی کوتاه حجم عظیمی از آب به سمت خروجی حوزه برود جلوگیری شود که در کاهش آبدهی و خطر سیل موثر است.
وی افزود: اقداماتی همچون قرق کردن و کُپّه‌کاری و بذرپاشی و در ادامه آن، استفاده از بانکت و تراس بندی، احداث بندهای اصلاحی و سایراقدامات فنی آبخیزداری، سیل را در مراحل اولیه مهار می کند تا شدت نگیرد زیرا هر چه سیل به سمت پایین‌دست بیاید حجم آب و قدرت تخریبش بیشتر می‌شود.
دانشجوی دکترای علوم و آبخیزداری تاکید کرد: اگر سامانه هشدار سیل وجود داشته باشد می‌توانیم در هنگام خطر مردم را از حاشیه رودخانه‌ها دور کرده و به مناطق امن منتقل کنیم.
محمدی گفت: باید بدانیم که اعتبارات و هزینه درمان هر حادثه ای صد برابر پیشگیری آن است و بر این اساس بدون توجه به علم و مهندسی آبخیزداری و عدم تخصیص اعتبارات در بودجه سالیانه و به حاشیه راندن صاحب نظران این تخصص، خسارات ناشی از وقوع سیلاب در سالهای آتی به چندین برابر خواهد رسید و باعث پر شدن مخازن سدها، افزایش هزینه‌های پالایش آب، کاهش منابع آبی، تخریب وکاهش حاصل‌خیزی خاک، افت سطح سفره‌های آب زیرزمینی، تاثیرات منفی زیست‌محیطی، آثار مخرب اقتصادی و مالی و ایجاد زمینه مهاجرت روستاییان می شود.
وی تاکید کرد: مدیریت نادرست حوزه‌های آبخیز موجب کاهش نفوذ آب در خاک و افزایش رواناب و در نهایت بروز سیل می‌شود، در حال حاضر میزان فرسایش خاک در ایران 2 میلیارد تن در سال برآورد شده است که حدود 16/7 تن در هکتار است ، در حالی که شاخص جهانی این پدیده به پنج تا 6 تن در هکتار می رسد.
وی گفت: بر اساس مفاد برنامه پنجم توسعه و به منظور رسیدن به شاخص های جهانی در افق 1404 ارتقاء شاخص فعلی به پنج تا هشت تن در هکتار در پایان سند افق 1404 برنامه ریزی شده و در دستور کار قرار گرفته است که تحقق آن محال است.
دانشجوی دکترای علوم و مهندسی آبخیزداری افزود: تبعات این میزان فرسایش خاک بالغ بر 236 میلیون مترمکعب رسوب گذاری در مخازن پشت سدها و به میزان حدود500 میلیون متر مکعب رسوب گذاری در شبکه های آبیاری و زهکشی جدید و سنتی و از دسترس خارج شدن هزاران هکتار اراضی کشاورزی است.
محمدی گفت: نگرش جامع و نظام مند آبخیزداری در بعد وسیع آن با رویکرد به تمامی جنبه ها می تواند به تعادل در امر توسعه کشور بیانجامد، اگر آبخیزداری به طور علمی انجام و کاربری هر منطقه‌ای مشخص شود بسیاری از مشکلات موجود پیش نمی‌آید.
وی افزود: اهداف آبخیزداری، تثبیت و پایش تولید، افزایش بهره‌وری کشاورزی،کاهش تخریب محیط زیست و گشودن دریچه‌های جدید برای مشارکت آبخیزنشینان در چارچوب برنامه‌های توسعه پایدار است که در قالب اقدامات مکانیکی و بیو مکانیکی و مدیریتی انجام می‌شود.
7354 / 3034
انتهای پیام وی با اشاره به اینکه مدیریت سیل به 2 روش انجام می‌شود اضافه کرد: در روش اول استفاده از سازه‌های مختلف از جمله احداث سیل بند اعم از گابیونی، خشکه چین و انحراف جریان آب و حفاظت خاک خسارت ناشی از وقوع سیل کم می‌شود.
دانشجوی دوره دکترای علوم و مهندسی آبخیزداری یادآور شد: روش دوم نیز با بهره گرفتن از روش‌های مدیریتی از جمله شامل آبخیزداری و مدیریت کاربری حوزه‌ها، برنامه‌ریزی و مدیریت در مسیر رودخانه‌ها و مسیل‌ها، پهنه‌بندی سیل، مدیریت سیلاب در دشت و مناطق سیل‌گیر، پیش‌بینی و هشدار سیل و عملیات پیشگیری و حمایتی در مناطق سیل‌گیر، حفظ و احیای پوشش گیاهی با هدف افزایش نفوذ بارندگی و کاهش رواناب صورت می‌گیرد.
وی اظهار داشت: در آبخیزداری کارهای مختلفی برای مهار آب انجام می‌شود، در حال حاضر از 400 میلیارد متر مکعب حجم ریزش جوی سالانه در ایران فقط 100میلیارد متر مکعب آن هم با راندمان ضریب بهره وری 40 درصد قابل دسترسی و استفاده برای کشاورزی، شرب و صنعت است.
وی یادآور شد: 300 میلیارد متر مکعب نیز به صورت جریان های سطحی، سیلاب و تبخیر از دسترس خارج می شود و زمان آن رسیده که مدیریت حوزه های آبخیز اعم از شهری و منابع طبیعی را به متخصصین آبخیزداری سپرد.
محمدی اضافه کرد: در نتیجه با عملیات آبخیزداری و مدیریت حوزه آبخیز زمانِ رسیدن آب به مناطق پایین‌دست زیاد می‌شود و از اینکه در زمانی کوتاه حجم عظیمی از آب به سمت خروجی حوزه برود جلوگیری شود که در کاهش آبدهی و خطر سیل موثر است.
وی افزود: اقداماتی همچون قرق کردن و کُپّه‌کاری و بذرپاشی و در ادامه آن، استفاده از بانکت و تراس بندی، احداث بندهای اصلاحی و سایراقدامات فنی آبخیزداری، سیل را در مراحل اولیه مهار می کند تا شدت نگیرد زیرا هر چه سیل به سمت پایین‌دست بیاید حجم آب و قدرت تخریبش بیشتر می‌شود.
دانشجوی دکترای علوم و آبخیزداری تاکید کرد: اگر سامانه هشدار سیل وجود داشته باشد می‌توانیم در هنگام خطر مردم را از حاشیه رودخانه‌ها دور کرده و به مناطق امن منتقل کنیم.
محمدی گفت: باید بدانیم که اعتبارات و هزینه درمان هر حادثه ای صد برابر پیشگیری آن است و بر این اساس بدون توجه به علم و مهندسی آبخیزداری و عدم تخصیص اعتبارات در بودجه سالیانه و به حاشیه راندن صاحب نظران این تخصص، خسارات ناشی از وقوع سیلاب در سالهای آتی به چندین برابر خواهد رسید و باعث پر شدن مخازن سدها، افزایش هزینه‌های پالایش آب، کاهش منابع آبی، تخریب وکاهش حاصل‌خیزی خاک، افت سطح سفره‌های آب زیرزمینی، تاثیرات منفی زیست‌محیطی، آثار مخرب اقتصادی و مالی و ایجاد زمینه مهاجرت روستاییان می شود.
وی تاکید کرد: مدیریت نادرست حوزه‌های آبخیز موجب کاهش نفوذ آب در خاک و افزایش رواناب و در نهایت بروز سیل می‌شود، در حال حاضر میزان فرسایش خاک در ایران 2 میلیارد تن در سال برآورد شده است که حدود 16/7 تن در هکتار است ، در حالی که شاخص جهانی این پدیده به پنج تا 6 تن در هکتار می رسد.
وی گفت: بر اساس مفاد برنامه پنجم توسعه و به منظور رسیدن به شاخص های جهانی در افق 1404 ارتقاء شاخص فعلی به پنج تا هشت تن در هکتار در پایان سند افق 1404 برنامه ریزی شده و در دستور کار قرار گرفته است که تحقق آن محال است.
دانشجوی دکترای علوم و مهندسی آبخیزداری افزود: تبعات این میزان فرسایش خاک بالغ بر 236 میلیون مترمکعب رسوب گذاری در مخازن پشت سدها و به میزان حدود500 میلیون متر مکعب رسوب گذاری در شبکه های آبیاری و زهکشی جدید و سنتی و از دسترس خارج شدن هزاران هکتار اراضی کشاورزی است.
محمدی گفت: نگرش جامع و نظام مند آبخیزداری در بعد وسیع آن با رویکرد به تمامی جنبه ها می تواند به تعادل در امر توسعه کشور بیانجامد، اگر آبخیزداری به طور علمی انجام و کاربری هر منطقه‌ای مشخص شود بسیاری از مشکلات موجود پیش نمی‌آید.
وی افزود: اهداف آبخیزداری، تثبیت و پایش تولید، افزایش بهره‌وری کشاورزی،کاهش تخریب محیط زیست و گشودن دریچه‌های جدید برای مشارکت آبخیزنشینان در چارچوب برنامه‌های توسعه پایدار است که در قالب اقدامات مکانیکی و بیو مکانیکی و مدیریتی انجام می‌شود.
7354 / 3034
کپی شد
