نیاز امروز اقتصاد ایران، ارز دیجیتال است

به نقل از شعارسال؛ ارز دیجیتال چتر خود را بیش از گذشته در آسمان اقتصادی جهان گسترانیده است. اما در اینجا؛ آسیای غربی و در شمال خلیج فارس، یعنی ایران با دو نگاه متفاوت رو به رو شده است: نگاهی که می گوید چه بخواهیم، چه نخواهیم ارز دیجیتال به زودی از حاشیه به متن خواهد آمد؛ لذا باید با آن تعامل کرد و نگاهی که کاملا موضوع را نفی کرده و حتی نمی خواهد درباره آن فکر کند.

عدم تصمیم‌گیری در خصوص ارز دیجیتال

چند ماه بیشتر از اظهارات این دو تفکر متفاوت نگذشته است.

در اوایل بهمن ماه سال ۱۳۹۶، وزیر ارتباطات از عدم تصمیم‌گیری مناسب درباره بیت کوین و ارزهای دیجیتال انتقاد کرد. محمد جواد آذری جهارمی، در برج میلاد جایی که هفتمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت برگزار شد، با اذعان به ضعف ساختاری در نظام بانکداری الکترونیک به خصوص در بحث امنیتی آن گفته بود:

مدل اقتصادی کشورهای مختلف در زمینه اقتصاد دیجیتال باید مدنظر ما نیز قرار بگیرد تا از توسعه دور نمانیم.

چهار ماه طول کشید تا به اظهارنظر وزیر ارتباطات دولت دوازدهم از سوی یک مقام رسمی پاسخ داده شود.

در قدیمی ترین منطقه تهران، بهارستان؛ در ساختمان هرمی شکل مجلس، یک نماینده اعلام کرده که خرید و فروش ارزهای مجازی ممنوع است. به هیچ وجه نباید صرافی ها وارد چنین بحثی شوند.

معصومه آقاپور علیشاهی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، گفته است:

مادامی که بانک مرکزی بر غیرقانونی بودن خرید و فروش ارز دیجیتال تاکید دارد، توصیه می کنیم مردم به سمت این بازار نروند، در صورتی که در این معامله ایراد و اشکالی ایجاد شود به لحاظ قانونی نمی توان آن را دنبال کرد.

وی با بیان اینکه برای ارز دیجیتال قانون نداریم، گفته است:

در حال حاضر قانونی برای ساز و کار ارزهای مجازی نداریم و تا زمانی که بانک‌های ایران به بانک‌های جهانی مرتبط نشود نمی توانیم وارد معاملات مجازی بشویم.

دلیل خروج ارز از کشور

این در حالی است که وزیر جوان ارتباطات در همان زمان پاسخ این نماینده را داده بود.

جهرمی به موضع مخالفان ارزهای دیجیتالی واکنش نشان داد و تفکری که نوآوری و خلاقیت در حوزه بانکداری الکترونیک را نفی می کند را نادرست توصیف کرد و گفت:

نباید به توفیقات حاصل شده در شبکه بانکی اکتفا کنیم، وقتی فرمولی را برای حل مساله یاد می گیریم پس از مدتی به اشباع می رسیم اما باید بدانیم برای توسعه بسترها و شبکه باید دست به نوآوری زده و از یکنواختی بدور باشیم.

بر اساس آنچه که خبرگزاری ها در آن هنگام بر روی خروجی خود برده بودند، جهرمی، با اشاره به وضعیت بانکداری الکترونیک و همچنین تبادلات ارزی مبتنی بر رمز و بیت کوین گفته بود:

متاسفانه این موضوع و عدم آینده‌نگری در آن ضررهای بسیاری را متوجه مردم کرده و باعث خروج ارز از کشور شد.

یک اظهار نظر و چند پرسش بی پاسخ در کنار همه این مسائل

معصومه آقا پورعلیشاهی، نماینده مردم شبستر در مجلس دهم به نبود سازو کار قانونی اشاره کرده و گفته است:

تا زمانی که اصلاح قانون مبارزه با پولشویی و FATF پذیرفته نشود و به بانک‌های جهانی متصل نشویم نمی توانیم به سمت خرید و فروش ارزهای مجازی برویم و توصیه می کنم مردم از معاملات این ارز فاصله بگیرند.

در این میان پاسخ به این پرسش که چرا تا به حال اقدام مناسبی صورت نگرفته است؟ چرا سرنوشت پیش نویس سند استراتژی اقتصاد دیجیتال که چند ماه پیش از سوی وزیر ارتباطات مطرح شده بود، هنوز مشخص نیست؟ و اما مهمتر آنکه چرا هنوز نظام بانکداری الکترونیک ما باید درجا بزند؛ مسئله‌ای است که اغلب کارشناسان اقتصادی به آن اذعان دارند.

مسئله ارزهای دیجیتال مثل سناریوهای ناکام اقتصاد بوده که تا زمان آوار شدن بر سر آن نسخه‌ای تعیین نمی شود و بعد از آن تنها دولت‌ها به نسخه‌های دم دستی و موقتی مبادرت می کنند.

نمونه آن را می توان در نسخه‌هایی که سیاست‌گذاران پولی برای معضلات نظام بانکی کشور می پیچند مشاهده کرد. این همان نوش داروی بعد از مرگ سهراب است.

ارزهای دیجیتال و دور زدن تحریم‌ها

تحلیل‌گران اقتصادی معتقدند استفاده از بیت کوین و ارز‌های دیجیتال دیگر در معاملات بین مرزی فرصت خوبی برای شرکت‌های ایرانی در خصوص دور زدن تحریم‌هاست.

محسن قادری، کارشناس بانکداری الکترونیک، درباره پیامدها و تبعات ارزهای دیجیتال و بلاک چین در هفتمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک گفته بود:

اگر سوار موج بلاک چین و ارزهای دیجیتال نشویم، غرق می شویم و از دنیا عقب خواهیم افتاد.

در حال حاضر موضوع بلاک چین در حال تغییر دادن کل پارادایم سیستمی در دنیا است و ما در ایران نیز باید این موضوع را به صورت صحیح و دقیق مورد بررسی قرار دهیم تا با تحولات تاثیرگذار جهان همراه شویم. تمرکز ما در ایران باید روی تغییرات باشد و با نگاه باز به استقبال اینگونه تغییرات برویم.

اتاق تاریک اقتصاد به نقل از خبرگزاری‌ها

محسن قادری به آمارهایی در این باره اشاره کرده و گفت:

در ۶۱ کشور دنیا، نزدیک به ۵۷ درصد این گونه کشورها قوانین نحوه برخورد با بلاک چین را نوشته‌اند اما اجرا نکرده‌اند و ۳ درصد حاکمیت‌ها نیز با آن مخالفت کرده‌اند و در عین حال ۱۴ درصد اینگونه کشورها اعلام کرده‌اند که مساله ارزهای الکترونیک را پذیرفته‌اند. در حال حاضر همه در ایران به خاطر ریسک بالای ارزهای دیجیتال با بی اعتمادی به آن نگاه می کنند و برای همه، این رویداد همانند اتاق تاریکی است که هیچ چیز در آن مشخص نیست.

راهکارها

عباس آشتیانی، پژوهشگر ارزهای دیجیتال نیز گفته است ما نمی توانیم از بلاک چین و کاربردهای آن استقبال کنیم ولی چشم خودمان را بر روی بزرگترین محصول آن یعنی ارزهای دیجیتال ببندیم.

برای ورود به این حوزه زمان زیادی باقی نمانده و باید تسریع کرد. وقتی با ارز رایج کشور مواد مخدر خریداری شود نمی توان به دستگاه قضا گفت که سیستم بانکی را مسدود کند. حوزه ارزهای دیجیتال و بلاک چین نیز همین‌گونه است. راه حل، گفتگو و تعامل ملی و یک طوفان ذهنی در بین کارشناسان حقیقی این حوزه و حمایت بانک مرکزی است. دو طرف باید همدیگر را به رسمیت بشناسند. کارشناسان زیادی در این حوزه در داخل کشور وجود دارند و باید از این ظرفیت استفاده کرد. دلایل رگولاتوری در کشور‌های دیگر باید بررسی شود. همچنین بهتر است از تجربه‌های دیگر کشورها نیز در این زمینه استفاده شود.