در این کتاب به جغرافیا، تجارت، تاریخ و تحولات اقتصادی و سیاسی حکومت ها در قرون مختلف خلیج فارس به طور مفصل پرداخته شده که در حال حاضر منبع درسی ۲ واحدی برای دانشجویان رشته تاریخ مقطع کارشناسی به عنوان منبع درس «تاریخ خلیج فارس و سرزمین های همجوار» تدریس می شود.
قسمت هایی از کتاب
در بخشی از این کتاب آمده است: بررسی تاریخ خلیج فارس در حقیقت به معنای مروری بر تاریخ تمدن های بین النهرین (سومر، اکد، آشور و بابل)، فلات ایران (ایلام - ایران باستان و اسلامی)، شبه جزیره عربستان، (تاریخ قبل و بعد از پیدایش اسلام و عصر خلافت اموی و عباسی) و آسیای صغیر(امپراتوری عثمانی) است.
از سوی دیگر به دلیل حضور چشمگیر و موثر استعمارگران در خلیج فارس باید آگاهی مختصر از تاریخ تحولات سیاسی کشورهای پرتغال، انگلستان، هلند، فرانسه، روسیه و آمریکا را نیز بدان افزود.
از این منظر می توان گفت که تاریخ خلیج فارس در واقع چکیده و خلاصه رویدادهای مهم تاریخ بشری به ویژه در شرق نزدیک محسوب می شود و پیوندی ناگسستنی با حوادث نواحی پس کرانه ای دارد.
عوامل و دلایل شکل گیری هر رویدادی در این منطقه را باید در سه دایره هم مرکز تحولات محلی، منطقه ای و جهانی جستجو کرد و پیوندها و ارتباطات پیدا و پنهان آن را از درون حوادث متنوع و گوناگون تاریخی پیدا نمود.
به عبارت ساده تر حوادث تاریخی خلیج فارس برایند تحولات و تغییرات و دگرگونی هایی است که در سه دایره محلی، منطقه ای و جهانی روی داده اند.
بدون در نظر گرفتن پیوندهای این تحولات امکان دستیابی به علل و عوامل شکل گیری حوادث کنونی میسر نخواهد بود و از این رو می توان گفت که کیفیت رویدادهای خلیج فارس از فرایندی پیچیده و دشوار برخوردار است.
کتاب ها و مقالات منتشر شده تا این ایام، بیشتر از اسناد و مدارک انگلیسی برای بازسازی رویدادها و حوادث استفاده کرده اند و با توجه به اینکه استفاده از این گونه اسناد نیازمند تجزیه و تحلیل کامل و بازشناسی صحت و سقم داده های آن است، از این رو می توان گفت که بسیاری از این نوشته ها و تحلیل ها بر پایه و منابعی استوار شده که به طور کامل مورد ارزیابی دقیق قرار نگرفته اند.
از طرف دیگر واضح است که بخش عمده ای از اسناد آرشیوی انگلستان به قصد تحکیم و تثبیت این قدرت استعماری تنظیم و تدوین شده است و از این رو استفاده از آن هادر تحلیل های تاریخی بدون مقابله و تطبیق آن با اسناد غیرانگلیسی می تواند گمراه کننده باشد.
۹۹۴۴/۶۰۴۸
