طی سال‌های گذشته در بیشتر شهرهای ایران، معماری بومی و سنتی ایرانی به‌تدریج از نما و شهرسازی ایران حذف و شهروند ایرانی در میان موجی بی‌سرانجام از انواع نماها و معماری‌های وارداتی سرگردان شد؛ موجی که هر چند سال به سمت‌وسویی کشیده می‌شود.
نمای یونانی، رومی، مدیترانه‌ای، آمریکایی و چینی هر کدام کپی ناشیانه‌ای از معماری‌های وارداتی و غیرایرانی است که نه در اجرا اصالت مبدا اصلی خود را دارد و نه با ذائقه ایرانی همخوان و سازگار است.
همین ناهمخوانی سبک‌های نما و معماری غیریرانی باعث شده تا طی سال‌های گذشته سبک های وارداتی هیچگاه نتواند انتظار ذائقه و سلیقه ایرانی را برآورده کند و بر هر اساس هر از چندسالی نوعی از معماری وارداتی از مُد افتاد و جای خود را به سبک وارداتی دیگری می‌دهد. امسال سبک رومی مد می‌شود و سال دیگری یونانی و سال دیگری لندنی.
این در حالی است که ایران خود گنجینه غنی از سبک‌های معماری گوناگون و دلنواز ویژه شهروند ایرانی است که هزاران سال بناهای ایرانی براساس آن ساخته شد و چشم غیر ایرانیان را به خود خیره کرد.
بازمانده سبک معماری ایرانی، امروز به ندرت در گوشه هایی از ایران از جمله کاشان، یزد، اصفهان، تبریز و در جنوب ایران در شهرهایی همچون شیراز، کازرون و بوشهر دیده می شود اگرچه این بناها بسیار کمیاب و نادر شده‌اند.
در کازرون نیز به عنوان یکی از شهرهای جنوبی ایران که دارای سبک معماری اصیل و شناخته شده منحصر به فرد خودش با استفاده از گچ است، با وجود موج ویرانگر ساخت و سازهای بی هویت که معماری سنتی کازرون را در اغمای فراموشی برد، اما همچنان هستند محدود بناهای قدیمی که البته مورد بی مهری و غفلت واقع شده‌اند.
خانه تاریخی توتونچی، عمارت تاریخی حاج اسماعیل، خانه اولیا، خانه حسینی و خانه شریعتمدار از جمله آخرین بناهای تاریخی کازرون هستند که با معماری خاص خود و با استفاده از گچ طی سال‌های سال اما در معرض فروش، تخریب و یا تبدیل شدن به ویرانه هستند.
طاقی‌های هشتی که با گچ سفیدکاری می‌شدند، پنج دری‌ها، ایوان‌ها و راهروهای جلوبازی که در خانه‌های قدیمی کازرون به آن طارمه می‌گویند، از جمله مهم‌ترین شاخصه‌ها و ویژگی معماری سنتی کازرون به‌شمار می‌روند که در بیشتر خانه‌های تاریخی و قدیمی این شهر که گاه قدمت آن‌ها به چند صد سال نیز می‌رسد، دیده می‌شود.
با توجه به اهمیت همین معماری و بافت سنتی کازرون است که نظام مهندسی شهرستان کازرون با همکاری بنیاد توسعه کازرون‌پژوهی دوشنبه شش آبان اقدام به برگزاری نخستین نشست «معماری سنتی کازرون، الزام‌ها و نیازها» کرد که با استقبال گسترده جامعه مهندسی کازرون و علاقه مندان به بافت و معماری سنتی کازرون روبرو شد.
به گفته برگزارکنندگان این نشست، هدف اولیه برگزاری نشست معماری سنتی کازرون، توجه به «معماری سنتی کازرون» به عنوان یک مسئله در حال فراموشی است تا با برگزاری این نشست زمینه توجه بیشتر مسئولان به حفظ و نگهداری این نوع معماری سنتی در جنوب ایران بیش از گذشته جلب شود.
در این نشست که با حضور گسترده و استقبال قابل توجه جامعه مهندسی کازرون، علاقه مندان به معماری سنتی، شهرداران، اعضای شورای شهر کازرون ومسولین ادارات برگزار شد، در ارتباط با اهمیت و لزوم معماری و بافت سنتی کازرون، بحث و تبادل نظر صورت گرفت.
نخستین نشست «معماری سنتی کازرون» در دو بخش ارائه شد. در بخش اول به عنوان بخش علمی نشست، «مجید عفیفیان»، طراح و ناظر پایه یک نظام مهندسی و مدرس دانشگاه، شاخصه‌ها و ویژگی‌های معماری سنتی کازرون را مورد بحث و بررسی قرار داد.
سخنرانی عمادالدین شیخ‌الحکمایی در نشست «معماری سنتی کازرون»
در بخش دوم نشست که به عنوان بخش سمیناری ارائه شد، «نعمت‌الله فرخشاد»، مدرس معماری در دانشگاه و طراح مسجد الزهرای کازرون و «عمادالدین شیخ‌الحکمایی»، پژوهشگر موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و طراح نماهای سنتی کازرون اهمیت و چرایی نمای سنتی کازرون و لزوم احیای بافت سنتی را تشریح کردند.
فرخشاد در این نشست با انتقاد از بی‌توجهی مسئولان شهرستان کازرون به احیای بافت سنتی، تخریب‌های صورت گرفته، عدم تعیین حریم در بافت تاریخی و حذف تدریجی خانه‌های سنتی، خواستار نگاهی نو و جدید به بافت سنتی کازرون شدند.
از سوی دیگر، شیخ‌الحکمایی، از دیگر سخنرانان این نشست، معماری سنتی کازرون را به عنوان بخشی از هویت این شهر باستانی عنوان کرد که متاسفانه طی سال‌های گذشته از کوچه‌ها و خیابان‌های شهر حذف شدند. به گفته شیخ الحکمایی اگر امروز یک گردشگر داخلی و یا خارجی به خیابان‌های کازرون پا گذارد، چندان تفاوتی میان خانه‌ها و خیابان‌های کازرون با دیگر شهرها نخواهد دید، چون همگی یک نوع معماری تکراری را دنبال کرده‌اند، این درحالی است که کازورن خود معماری منحصربه فردی با استفاده از گچ داشته که اکنون در آستانه محو و فراموشی کامل است.
در پایان این نشست نیز که با حضور اعضای شورای شهر کازرون صورت گرفت، تشکیل کارگروهی مشترک در زمینه «معماری سنتی کازرون» مورد موافقت قرار گرفت و قرار است این کارگروه تخصصی روش‌های حفظ و احیای معماری سنتی کازرونی را مورد تحقیق و بررسی قرار دهد.
اگرچه هنوز نتیجه شکل‌گیری کارگروه «معماری سنتی کازورنی» مشخص نیست، اما کارشناسان معتقدند که قدم اول در حفظ و احیای معماری سنتی کازرونی، شناسایی و تهیه فهرستی از خانه‌های تاریخی این شهرستان و ایجاد ضوابط مشخص از جمله تعیین حریم ساخت و ساز در بافت سنتی کازرون برای جلوگیری از تبدیل این خانه‌ها به مجتمع‌های آپارتمانی و یا مانع شدن از تحت‌الشعاع قرارگرفتن این خانه‌ها در سایه مجتمع‌های تجاری و یا خانه‌های چندین طبقه جدید است.
با این حال در زمانه‌ای که معماری کازرونی به عنوان بخشی از معماری سنتی جنوب ایران در حال فراموشی و رنگ باختن است، برگزاری چنین نشستی در زمینه «معماری سنتی کازرون»؛ قدم قابل توجهی در زمینه جلوگیری از فراموشی و نابودی معماری سنتی این بخش از جنوب ایران است که امید است با جدیت بیشتری از سوی مسئولان دنبال شود.
