گفت و گو با محمداکبر چاکرزهی از سند مسوولیت اجتماعی سازمان منطقه آزادچابهار آغاز شد. به توانمند سازی زنان رسید. در حاشیه نشینی درنگ کرد. به گروهک های ترویستی اشاره شد. اعتیاد، مشکلات زنان، نگرانی های محیط زیستی درباره توسعه صنعت پتروشیمی و فولاد و گرانی قیمت ها در چابهار را هم در برگرفت.
متن گفت و گوی خبرنگار اعزامی گروه پژوهش خبر ایرنا با چاکر زهی در چابهار در پی می آید:
ایرنا: معاونت فرهنگی- اجتماعی و گردشگری منطقه آزاد چابهار چگونه شکل گرفت؟
چاکرزهی: شهرستان «چابهار» یا «چهاربهار» مکانی است که هر 4 فصل سال آب و هوایی بهاری دارد. ماه هاست در سراسر کشور بخاری و سیستم های گرمایشی دیگر روشن است ولی اینجا کولرهای گازی روشن است.
سازمان منطقه آزاد چابهار از سال گذشته معاونت فرهنگی- اجتماعی- گردشگری را تاسیس کرد.
هم سازمان منطقه آزاد و هم شرکت هایی که در این منطقه فعالیت می کنند دارای یک مسوولیت اجتماعی هستند.
سازمان منطقه آزاد چابهار تنها منطقه آزاد کشور است که توانست «سندمسوولیت اجتماعی» خود را با کمک گرفتن از یکی از دانشگاه ها- دانشگاه تهران- تدوین کند. این اقدام مهم ناشی از نگرش مدیرعامل این سازمان به توانمندسازی جامعه محلی چابهار است. کاهش معضلات اجتماعی، حفظ محیط زیست، توسعه بهداشت، پیشگیری از اعتیاد و ورزش همگانی از جمله مواردی است که در این سند پیش بینی شده است. همین طور بحث گردشگری.
برای مثال حمایت از صنعت دستی بومی«سوزن دوزی» یکی از مواردی است که این معاونت به آن ورود پیدا کرده است. زنان زیادی در سراسر استان مشغول سوزن دوزی بودند اما به بازار فروش محصولات خود دسترسی نداشتند. این معاونت این زنان را شناسایی و با اعزام آنها به نمایشگاههای دیگر استان ها امکان عرضه و معرفی محصولشان را فراهم کرد. این زنان اکنون توانسته اند خود با دیگر نقاط کشور لینک برقرار کرده و صنایع دستی خود را به فروش برسانند و برای خود و خانواده شان کسب درآمد کنند. اکنون برخی از این سوزن دوزان حتی در بازارهای بین المللی دیگر کشورها نیز شرکت می کنند و محصولاتشان را با قیمت های خوب می فروشند.
از طرفی سازمان منطقه آزادچابهار از ابتدای امسال نمایشگاهی دائمی در این معاونت ایجاد کرده است تا این خانم ها محصولات خود را ولو از دورترین روستاهای این استان پهناور برای ما ارسال کنند. خود این خانم ها نیز محصولاتشان را قیمت گذاری می کنند و ما آنها را برایشان می فروشیم و بدون کسر حتی یک ریال عین مبلغ فروش را برایشان حواله می کنیم. هدف این است که زنان و خانواده های استان توانمند شوند.
ایرنا: به عبارتی دلال ها را هم حذف کرده اید؟
چاکرزهی: بله. تمام دلال ها حذف شده اند. تولید کننده ها خودشان مستقیم محصولاتشان را نزد ما می آورند و ما آن را برایشان می فروشیم. فقط هم منحصر به سوزن دوزی نیست بلکه فرش هایی که به خصوص در شکال استان سیستان و بلوچستان بافته می شود و جز هنرهای قدیمی این جاست را هم بدون هیچ چشمداشت مالی برایشان می فروشیم.
در جنوب استان هم صنعت دستی غالب سوزن دوزی است. این هنر نسل به نسل منتقل شده است. هم سرگرمی است هم منبع درآمدی برای خانم ها و خانواده هایشان. بخشی از درآمد مردم در مناطق جنوبی استان از همین راه تامین می شود چه در جامعه روستایی و چه شهری.
ما حتی در بحث آموزش این صنعت دستی نیز ورود پیدا کرده ایم. دانشگاه مدرسه عالی هنر چابهار از امسال کار خود را شروع کرد. امسال اتفاق دیگری نیز خواهد افتاد و آن برگزاری جشنواره بین المللی مد و لباس در شهرستان چابهار که هدف آن معرفی هنرهای محلی چون سوزن دوزی و پارچه دوزی و از این قبیل است.
ایرنا: میزان حاشیه نشینی در منطقه آزاد چقدر است؟
چاکرزهی: ما فقط یک روستا در منطقه آزاد داریم به نام«تیس». روستایی با بیش از هزار سال قدمت. تعدادی از نقاط دیگر آمده اند و در این روستا ساکن شده اند. اما حاشیه نشینی این جا با آن چه شما در شهر چابهار می بینید کاملا تفاوت دارد.
بر اثر خشکسالی بسیاری از روستاها منابع آبی و در نتیجه صنعت کشاورزی خود را از دست داده اند. حتی در تامین آب شربشان نیز دچار مشکلات جدی شده است. مثلا در خود شهر و منطقه آزاد چابهار حدود 270 روز است حتی قطره ای باران نباریده است.
طبیعی است بخشی از این جمعیت برای پیدا کردن شغل و جایی برای زندگی به حاشیه چابهار پناه بیاورند.
ایرنا: چه تعداد حاشیه نشین وجود دارد؟
چاکرزهی: فکر می کنم حدود 30 هزار حاشیه نشین در شهر چابهار وجود دارد.
آمار دقیقی نیست. اما آمارش بالاست بعضا 25 تا 30 هزار نفر.
ایرنا: این حاشیه نشینی ها چه مشکلاتی را ایجاد کرده است؟
چاکرزهی: حاشیه نشینی نه تنها اینجا بلکه در تمام دنیا جرم زاست. سکونت های غیررسمی یا همان حاشیه شهرها همواره با افزایش مصرف مواد مخدر و سرقت و سایرخلاف ها همراه بوده است. طبعا سلامت جامعه با وجود چنین مناطقی به خطر می افتد.
حاشیه نشینی پدیده ای منفی است. ما سعی کرده ایم با مدرسه سازی و آموزش های مختلفی که در زمینه کارآفرینی به ساکنین این مناطق چابهار می دهیم آن ها را توانمند کنیم. تلاشمان معطوف به این بوده است که بازمانده از تحصیل نداشته باشیم.
اما طبعا یک دست صدا ندارد و حل مشکلات حاشیه نشین ها از توان منطقه آزاد خارج است. باید فکری اساسی کرد و همه ارکان دولت و حکومت دست به دست هم دهند تا این وضع سامان پیدا کند.
ایرنا: چه اقداماتی باید برای رفع این حاشیه نشینی در چابهار صورت گیرد؟
چاکرزهی: نخست باید در قالب یک طرح جامع مالکیت اراضی مشخص شود. چون بخشی از این آلونک ها با هدف زمین خواری درست شده است. شاهدیم که ساکنان برخی از این آلونک ها مردم بومی منطقه نیستند. البته عده زیادی شان هم از بومیان منطقه هستند و از سر استیصال و ناچاری مجبور به سکونت در این خانه های محقر فاقد امکانات اولیه شده اند.
در مرحله بعد باید امکانات اولیه زندگی نظیر آب آشامیدنی سالم، برق، مدرسه، درمانگاه، کلانتری و از این قبیل در اختیار ساکنین این مناطق قرار گیرد. چنین آلونک هایی زیبنده میهن ما نیست. دشمنان از آن بهره می برند.
به یقین می گویم افراد به دو دلیل جذب گروهک های تروریستی و باندهای مواد مخدر می شوند. یکی فقر فرهنگی دیگری فقر اقتصادی. در مورد اول از بی سوادی مردم سوءاستفاده می شود و می گویند اگر فلان اقدام تروریستی را انجام دهی مستقیم به بهشت می روی. در حالت دوم هم افراد به خاطر چرخاندن چرخ زندگی خود فریب این گروهک های تروریستی را خورده اند.
شخصا خانواده های خوش نامی را می شناسم که از پسرشان از روی فقر شدید جذب این گروه ها شده است. به یکی از آنها گفته بودند بابت یک شب محافظت از کاروان مواد مخدر نیم میلیون تومان به تو می دهیم. اسلحه ای هم به او داده بودند. نیروی انتظامی هم کمین کرده بود و درگیری مسلحانه بین کاروان قاچاق و ماموران پیش آمده بود. این جوان هم تیر خورده و کشته شده بود.
ایرنا: جمعیت حاشیه نشین های شهر چابهار طی دو دهه اخیر چه تغییری کرده است؟
چاکرزهی: من 15 سال پیش از این ناحیه رفتم و دو سه سالی است که دوباره برگشته ام. آن موقع چیزی به نام حاشیه نشینی در چابهار وجود نداشت. به نظرم برخی از سازمان ها باید به وظایفشان عمل می کردند و مثلا جلوی ساخت و ساز غیرمجاز را می گرفتند.
افرادی می آمدند و شبانه دیوار می کشیدند و آن جا را تصرف می کردند و در آن ساکن می شدند. حاشیه نشینی این طور رشد پیدا کرد.
وجود چنین مناطق حاشیه نشینی برای شهر و منطقه آزاد چابهار که دارای ظرفیت گردشگری و اقتصادی قابل توجهی دارد مناسب نیست. شاهدیم که بعضا سواستفاده هایی هم می شود. عکس از این حاشیه ها گرفته و در دنیا پخش می شود و می گویند تبعییض وجود دارد.
باید در گذشته جلوی حاشیه نشینی گرفته می شد، اما این کار نشد. اکنون باید به طور جدی روی آن کار و زمین ها و جمعیت این جا ساماندهی شود.
ایرنا: وضع آب چطور است؟
چاکرزهی: چندی پیش به نقطه صفر مرزی رفتیم. روستاییان مجبورند 400 هزار تومان بدهند و تانکرهای هزار لیتری را بخرند. آب را هم گالن گالن بخرند و در آن برای چند ماه ذخیره کنند. یعنی آب شرب و نظافت و شستشویشان از آن تهیه شود.این باعث رنجش مردم است. اگر بتوانیم این مساله را حل کنیم رضایت مردم افزایش می یابد.
وضعیت مساجد این جا چه طور است؟
چاکرزهی: دو مسجد در منطقه آزاد وجود دارد. مسجد اهل سنت بزرگتر از مسجد شیعیان شهر است. اگر یک شیعه بخواهد در مسجد اهل تسنن نماز بخواند یا بالعکس هم کسی مانع نمی شود.
هر چند تبلیغاتی جهت ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی انجام می شود اما همزیستی مسالمت آمیزی در چابهار بین این دو وجود دارد. زمانی برخی گروهک ها اقدامات تروریستی را در مساجد شیعیان استان انجام می دادند تا ذهنیت شیعیان را نسبت به اهل سنت منفی کنند که تیرشان به سنگ خورد.
ایرنا: آیا به نظرتان این واقعه تروریستی اخیر ربطی به دولت های خارجی داشت؟
چاکرزهی: نمی دانم. اما چند سال پیش هم که داشت اتفاق اقتصادی بین ایران و هندوستان می افتاد، اتفاق تروریستی تقریبا مشابهی در این ناحیه افتاد.
ایرنا: آن اتفاق اقتصادی چه بود؟
چاکرزهی: همکاری که بین دولت ایران و هندوستان برای انتقال گاز انجام می شد. بعد از عقد قرارداد همکاری اتفاق تروریستی را در این جا شاهد بودیم.
ایرنا: فعالیت این گروههای تروریستی در منطقه چگونه است؟
چاکرزهی: طی سی سال گذشته فعالیت بسیاری از این گروهها خنثی شده است. در 4 سال گذشته غیر از اتفاق اخیر مورد دیگری در منطقه نداشتیم. فقط اتفاقاتی در نقاط صفر مرزی افتاد که آن ها هم اجتناب ناپذیرند. گروهک های مهم تروریستی خوشبختانه متلاشی شدند.
ایرنا: همکاری مردم در شناسایی فعالیت این گروهک های تروریستی با نهادهای امنیتی چگونه است؟
چاکرزهی: بسیاری از فعالیت های تروریستی را مردم اطلاع می دهند. موفقیت های این سه دهه هم به خاطر همکاری مردم با نیروی انتظامی و نهادهای امنیتی بوده است. بی شک اگر اطلاع رسانی های مردمی نبود چنین موفقیت هایی هم به دست نمی آمد.
درست است در منطقه کم رضایتی زیادی وجود دارد، ولی هیچ کس از مردم حاضر نیستند اقدامات تروریستی در این جا انجام شود. ترور در فقه اهل سنت نیز جایی ندارد.
ایرنا: حرکت های تجزیه طلبانه چه؟
چاکرزهی: نه. خیلی کم است. تجزیه طلبی جایگاهی بین مردم این جا ندارد. مردم این جا کشورشان را دوست دارند و به آن پایبند هستند. ولی از این که آب شرب و بهداشت و آموزش و پرورش درستی ندارند، ناراضی اند.
ایرنا: برخی مردم این جا احساس تبعیض دارند.
چاکرزهی: اعتقاد ما این است که بین شیعه و سنتی فرقی نمی گذاریم. اما کمبود امکانات می تواند دلیلی برای القای تبعیضی که وجود ندارد باشد. مثلا وضع آموزش و پرورش، بهداشت و آب این جا خوب نیست. رسانه ها هم زیاد شده اند و مردم از وضعیت اطلاع دارند. بدترین سرانه آموزشی استان مربوط به چابهار است. همچنین دسترسی مردم به امکانات بهداشتی بسیار ضعیف است. اما شیعه و سنی همدل هستند در مورد آتش سوزی اخیر مدرسه در زاهدان که قربانیان دانش آموزان شیعه مذهب بودند همدردی و تالم زیادی را در مردم اهل سنت چابهار و سایر نقاط شاهد بودیم.
ایرنا: وضع اعتیاد چطور است؟
چاکرزهی: آمار دقیقی از تعداد معتادان چابهار ندارم. اما مواد مخدر دردی است که متاسفانه همه کشور با آن درگیر است. چون سیستان و بلوچستان به منبع تولید تریاک دنیا یعنی افغانستان نزدیک تر است قیمت برخی مواد نیز در این جا ارزان تر است. هر چقدر از این استان به سمت استان های دورتر از افغانستان برویم هم قیمت آن گران تر می شود. اما ریشه بسیاری از اعتیادها در این جا بیکاری است.
ایرنا: مخدرهای صنعتی هم رواج دارد؟
چاکرزهی: بله. اما مواد سنتی بیشتر مصرف می شود.
ایرنا: مشکلات زنان جامعه چابهار چیست؟
چاکرزهی: نخست بیسوادی زنان. خوشبختانه الان موانع فرهنگی برای تحصیل زنان از بین رفته است. دیگر کمتر خانواده ای را در این جا می بینیم که دختر خود را از رفتن به مدرسه و دانشگاه منع کند.
یادم هست سال 66 که دبیرستان دخترانه ای در چابهار تاسیس شد تنها 4 دانش آموز داشت. تلاش های زیادی مدیران و معلم های این جا کردند تا تابوی تحصیل دختران شکسته شود. مساله بعدی اشتغال زنان است. بحث حقوق زنان هم مطرح است. باید آموزش هایی به زنان داد تا با حقوقشان آشنا شوند. همچنین مردها نیز باید آموزش هایی ببیند تا به حقوق زنان احترام بگذارند.
ایرنا: بحث تاسیس پتروشیمی و همین طور صنعت فولاد در بندرچابهار نگرانی هایی را به وجود آورده است. آن چه بر سر عسلویه و شهرهای صنعتی آمد این جا نیز رخ نخواهد داد؟
چاکرزهی: قاعدتا مسوولین محیط زیست نسبت به آینده مردم و سرنوشتتان حساسیت های لازم را دارند.
ایرنا: چرا اجناس در منطقه آزاد چابهار این قدر گران است؟ یکی از جاذبه های مناطق توریستی ارزان بودن جنس ها در آن است؟
چاکرزهی: بله. حرف درستی است. چون اجناس این جا عمدتا وارداتی است مولفه اصلی تعیین قیمت آنها بهای دلار است. نوسانات ارزی باعث این شده است. الان اما با کاهش قمیت دلار بهای اجناس نیز در حال پایین آمدن است.
پژوهشم3081**6081
گفت و گو از: ناصرغضنفری
انتهای پیام متن گفت و گوی خبرنگار اعزامی گروه پژوهش خبر ایرنا با چاکر زهی در چابهار در پی می آید:
ایرنا: معاونت فرهنگی- اجتماعی و گردشگری منطقه آزاد چابهار چگونه شکل گرفت؟
چاکرزهی: شهرستان «چابهار» یا «چهاربهار» مکانی است که هر 4 فصل سال آب و هوایی بهاری دارد. ماه هاست در سراسر کشور بخاری و سیستم های گرمایشی دیگر روشن است ولی اینجا کولرهای گازی روشن است.
سازمان منطقه آزاد چابهار از سال گذشته معاونت فرهنگی- اجتماعی- گردشگری را تاسیس کرد.
هم سازمان منطقه آزاد و هم شرکت هایی که در این منطقه فعالیت می کنند دارای یک مسوولیت اجتماعی هستند.
سازمان منطقه آزاد چابهار تنها منطقه آزاد کشور است که توانست «سندمسوولیت اجتماعی» خود را با کمک گرفتن از یکی از دانشگاه ها- دانشگاه تهران- تدوین کند. این اقدام مهم ناشی از نگرش مدیرعامل این سازمان به توانمندسازی جامعه محلی چابهار است. کاهش معضلات اجتماعی، حفظ محیط زیست، توسعه بهداشت، پیشگیری از اعتیاد و ورزش همگانی از جمله مواردی است که در این سند پیش بینی شده است. همین طور بحث گردشگری.
برای مثال حمایت از صنعت دستی بومی«سوزن دوزی» یکی از مواردی است که این معاونت به آن ورود پیدا کرده است. زنان زیادی در سراسر استان مشغول سوزن دوزی بودند اما به بازار فروش محصولات خود دسترسی نداشتند. این معاونت این زنان را شناسایی و با اعزام آنها به نمایشگاههای دیگر استان ها امکان عرضه و معرفی محصولشان را فراهم کرد. این زنان اکنون توانسته اند خود با دیگر نقاط کشور لینک برقرار کرده و صنایع دستی خود را به فروش برسانند و برای خود و خانواده شان کسب درآمد کنند. اکنون برخی از این سوزن دوزان حتی در بازارهای بین المللی دیگر کشورها نیز شرکت می کنند و محصولاتشان را با قیمت های خوب می فروشند.
از طرفی سازمان منطقه آزادچابهار از ابتدای امسال نمایشگاهی دائمی در این معاونت ایجاد کرده است تا این خانم ها محصولات خود را ولو از دورترین روستاهای این استان پهناور برای ما ارسال کنند. خود این خانم ها نیز محصولاتشان را قیمت گذاری می کنند و ما آنها را برایشان می فروشیم و بدون کسر حتی یک ریال عین مبلغ فروش را برایشان حواله می کنیم. هدف این است که زنان و خانواده های استان توانمند شوند.
ایرنا: به عبارتی دلال ها را هم حذف کرده اید؟
چاکرزهی: بله. تمام دلال ها حذف شده اند. تولید کننده ها خودشان مستقیم محصولاتشان را نزد ما می آورند و ما آن را برایشان می فروشیم. فقط هم منحصر به سوزن دوزی نیست بلکه فرش هایی که به خصوص در شکال استان سیستان و بلوچستان بافته می شود و جز هنرهای قدیمی این جاست را هم بدون هیچ چشمداشت مالی برایشان می فروشیم.
در جنوب استان هم صنعت دستی غالب سوزن دوزی است. این هنر نسل به نسل منتقل شده است. هم سرگرمی است هم منبع درآمدی برای خانم ها و خانواده هایشان. بخشی از درآمد مردم در مناطق جنوبی استان از همین راه تامین می شود چه در جامعه روستایی و چه شهری.
ما حتی در بحث آموزش این صنعت دستی نیز ورود پیدا کرده ایم. دانشگاه مدرسه عالی هنر چابهار از امسال کار خود را شروع کرد. امسال اتفاق دیگری نیز خواهد افتاد و آن برگزاری جشنواره بین المللی مد و لباس در شهرستان چابهار که هدف آن معرفی هنرهای محلی چون سوزن دوزی و پارچه دوزی و از این قبیل است.
ایرنا: میزان حاشیه نشینی در منطقه آزاد چقدر است؟
چاکرزهی: ما فقط یک روستا در منطقه آزاد داریم به نام«تیس». روستایی با بیش از هزار سال قدمت. تعدادی از نقاط دیگر آمده اند و در این روستا ساکن شده اند. اما حاشیه نشینی این جا با آن چه شما در شهر چابهار می بینید کاملا تفاوت دارد.
بر اثر خشکسالی بسیاری از روستاها منابع آبی و در نتیجه صنعت کشاورزی خود را از دست داده اند. حتی در تامین آب شربشان نیز دچار مشکلات جدی شده است. مثلا در خود شهر و منطقه آزاد چابهار حدود 270 روز است حتی قطره ای باران نباریده است.
طبیعی است بخشی از این جمعیت برای پیدا کردن شغل و جایی برای زندگی به حاشیه چابهار پناه بیاورند.
ایرنا: چه تعداد حاشیه نشین وجود دارد؟
چاکرزهی: فکر می کنم حدود 30 هزار حاشیه نشین در شهر چابهار وجود دارد.
آمار دقیقی نیست. اما آمارش بالاست بعضا 25 تا 30 هزار نفر.
ایرنا: این حاشیه نشینی ها چه مشکلاتی را ایجاد کرده است؟
چاکرزهی: حاشیه نشینی نه تنها اینجا بلکه در تمام دنیا جرم زاست. سکونت های غیررسمی یا همان حاشیه شهرها همواره با افزایش مصرف مواد مخدر و سرقت و سایرخلاف ها همراه بوده است. طبعا سلامت جامعه با وجود چنین مناطقی به خطر می افتد.
حاشیه نشینی پدیده ای منفی است. ما سعی کرده ایم با مدرسه سازی و آموزش های مختلفی که در زمینه کارآفرینی به ساکنین این مناطق چابهار می دهیم آن ها را توانمند کنیم. تلاشمان معطوف به این بوده است که بازمانده از تحصیل نداشته باشیم.
اما طبعا یک دست صدا ندارد و حل مشکلات حاشیه نشین ها از توان منطقه آزاد خارج است. باید فکری اساسی کرد و همه ارکان دولت و حکومت دست به دست هم دهند تا این وضع سامان پیدا کند.
ایرنا: چه اقداماتی باید برای رفع این حاشیه نشینی در چابهار صورت گیرد؟
چاکرزهی: نخست باید در قالب یک طرح جامع مالکیت اراضی مشخص شود. چون بخشی از این آلونک ها با هدف زمین خواری درست شده است. شاهدیم که ساکنان برخی از این آلونک ها مردم بومی منطقه نیستند. البته عده زیادی شان هم از بومیان منطقه هستند و از سر استیصال و ناچاری مجبور به سکونت در این خانه های محقر فاقد امکانات اولیه شده اند.
در مرحله بعد باید امکانات اولیه زندگی نظیر آب آشامیدنی سالم، برق، مدرسه، درمانگاه، کلانتری و از این قبیل در اختیار ساکنین این مناطق قرار گیرد. چنین آلونک هایی زیبنده میهن ما نیست. دشمنان از آن بهره می برند.
به یقین می گویم افراد به دو دلیل جذب گروهک های تروریستی و باندهای مواد مخدر می شوند. یکی فقر فرهنگی دیگری فقر اقتصادی. در مورد اول از بی سوادی مردم سوءاستفاده می شود و می گویند اگر فلان اقدام تروریستی را انجام دهی مستقیم به بهشت می روی. در حالت دوم هم افراد به خاطر چرخاندن چرخ زندگی خود فریب این گروهک های تروریستی را خورده اند.
شخصا خانواده های خوش نامی را می شناسم که از پسرشان از روی فقر شدید جذب این گروه ها شده است. به یکی از آنها گفته بودند بابت یک شب محافظت از کاروان مواد مخدر نیم میلیون تومان به تو می دهیم. اسلحه ای هم به او داده بودند. نیروی انتظامی هم کمین کرده بود و درگیری مسلحانه بین کاروان قاچاق و ماموران پیش آمده بود. این جوان هم تیر خورده و کشته شده بود.
ایرنا: جمعیت حاشیه نشین های شهر چابهار طی دو دهه اخیر چه تغییری کرده است؟
چاکرزهی: من 15 سال پیش از این ناحیه رفتم و دو سه سالی است که دوباره برگشته ام. آن موقع چیزی به نام حاشیه نشینی در چابهار وجود نداشت. به نظرم برخی از سازمان ها باید به وظایفشان عمل می کردند و مثلا جلوی ساخت و ساز غیرمجاز را می گرفتند.
افرادی می آمدند و شبانه دیوار می کشیدند و آن جا را تصرف می کردند و در آن ساکن می شدند. حاشیه نشینی این طور رشد پیدا کرد.
وجود چنین مناطق حاشیه نشینی برای شهر و منطقه آزاد چابهار که دارای ظرفیت گردشگری و اقتصادی قابل توجهی دارد مناسب نیست. شاهدیم که بعضا سواستفاده هایی هم می شود. عکس از این حاشیه ها گرفته و در دنیا پخش می شود و می گویند تبعییض وجود دارد.
باید در گذشته جلوی حاشیه نشینی گرفته می شد، اما این کار نشد. اکنون باید به طور جدی روی آن کار و زمین ها و جمعیت این جا ساماندهی شود.
ایرنا: وضع آب چطور است؟
چاکرزهی: چندی پیش به نقطه صفر مرزی رفتیم. روستاییان مجبورند 400 هزار تومان بدهند و تانکرهای هزار لیتری را بخرند. آب را هم گالن گالن بخرند و در آن برای چند ماه ذخیره کنند. یعنی آب شرب و نظافت و شستشویشان از آن تهیه شود.این باعث رنجش مردم است. اگر بتوانیم این مساله را حل کنیم رضایت مردم افزایش می یابد.
وضعیت مساجد این جا چه طور است؟
چاکرزهی: دو مسجد در منطقه آزاد وجود دارد. مسجد اهل سنت بزرگتر از مسجد شیعیان شهر است. اگر یک شیعه بخواهد در مسجد اهل تسنن نماز بخواند یا بالعکس هم کسی مانع نمی شود.
هر چند تبلیغاتی جهت ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی انجام می شود اما همزیستی مسالمت آمیزی در چابهار بین این دو وجود دارد. زمانی برخی گروهک ها اقدامات تروریستی را در مساجد شیعیان استان انجام می دادند تا ذهنیت شیعیان را نسبت به اهل سنت منفی کنند که تیرشان به سنگ خورد.
ایرنا: آیا به نظرتان این واقعه تروریستی اخیر ربطی به دولت های خارجی داشت؟
چاکرزهی: نمی دانم. اما چند سال پیش هم که داشت اتفاق اقتصادی بین ایران و هندوستان می افتاد، اتفاق تروریستی تقریبا مشابهی در این ناحیه افتاد.
ایرنا: آن اتفاق اقتصادی چه بود؟
چاکرزهی: همکاری که بین دولت ایران و هندوستان برای انتقال گاز انجام می شد. بعد از عقد قرارداد همکاری اتفاق تروریستی را در این جا شاهد بودیم.
ایرنا: فعالیت این گروههای تروریستی در منطقه چگونه است؟
چاکرزهی: طی سی سال گذشته فعالیت بسیاری از این گروهها خنثی شده است. در 4 سال گذشته غیر از اتفاق اخیر مورد دیگری در منطقه نداشتیم. فقط اتفاقاتی در نقاط صفر مرزی افتاد که آن ها هم اجتناب ناپذیرند. گروهک های مهم تروریستی خوشبختانه متلاشی شدند.
ایرنا: همکاری مردم در شناسایی فعالیت این گروهک های تروریستی با نهادهای امنیتی چگونه است؟
چاکرزهی: بسیاری از فعالیت های تروریستی را مردم اطلاع می دهند. موفقیت های این سه دهه هم به خاطر همکاری مردم با نیروی انتظامی و نهادهای امنیتی بوده است. بی شک اگر اطلاع رسانی های مردمی نبود چنین موفقیت هایی هم به دست نمی آمد.
درست است در منطقه کم رضایتی زیادی وجود دارد، ولی هیچ کس از مردم حاضر نیستند اقدامات تروریستی در این جا انجام شود. ترور در فقه اهل سنت نیز جایی ندارد.
ایرنا: حرکت های تجزیه طلبانه چه؟
چاکرزهی: نه. خیلی کم است. تجزیه طلبی جایگاهی بین مردم این جا ندارد. مردم این جا کشورشان را دوست دارند و به آن پایبند هستند. ولی از این که آب شرب و بهداشت و آموزش و پرورش درستی ندارند، ناراضی اند.
ایرنا: برخی مردم این جا احساس تبعیض دارند.
چاکرزهی: اعتقاد ما این است که بین شیعه و سنتی فرقی نمی گذاریم. اما کمبود امکانات می تواند دلیلی برای القای تبعیضی که وجود ندارد باشد. مثلا وضع آموزش و پرورش، بهداشت و آب این جا خوب نیست. رسانه ها هم زیاد شده اند و مردم از وضعیت اطلاع دارند. بدترین سرانه آموزشی استان مربوط به چابهار است. همچنین دسترسی مردم به امکانات بهداشتی بسیار ضعیف است. اما شیعه و سنی همدل هستند در مورد آتش سوزی اخیر مدرسه در زاهدان که قربانیان دانش آموزان شیعه مذهب بودند همدردی و تالم زیادی را در مردم اهل سنت چابهار و سایر نقاط شاهد بودیم.
ایرنا: وضع اعتیاد چطور است؟
چاکرزهی: آمار دقیقی از تعداد معتادان چابهار ندارم. اما مواد مخدر دردی است که متاسفانه همه کشور با آن درگیر است. چون سیستان و بلوچستان به منبع تولید تریاک دنیا یعنی افغانستان نزدیک تر است قیمت برخی مواد نیز در این جا ارزان تر است. هر چقدر از این استان به سمت استان های دورتر از افغانستان برویم هم قیمت آن گران تر می شود. اما ریشه بسیاری از اعتیادها در این جا بیکاری است.
ایرنا: مخدرهای صنعتی هم رواج دارد؟
چاکرزهی: بله. اما مواد سنتی بیشتر مصرف می شود.
ایرنا: مشکلات زنان جامعه چابهار چیست؟
چاکرزهی: نخست بیسوادی زنان. خوشبختانه الان موانع فرهنگی برای تحصیل زنان از بین رفته است. دیگر کمتر خانواده ای را در این جا می بینیم که دختر خود را از رفتن به مدرسه و دانشگاه منع کند.
یادم هست سال 66 که دبیرستان دخترانه ای در چابهار تاسیس شد تنها 4 دانش آموز داشت. تلاش های زیادی مدیران و معلم های این جا کردند تا تابوی تحصیل دختران شکسته شود. مساله بعدی اشتغال زنان است. بحث حقوق زنان هم مطرح است. باید آموزش هایی به زنان داد تا با حقوقشان آشنا شوند. همچنین مردها نیز باید آموزش هایی ببیند تا به حقوق زنان احترام بگذارند.
ایرنا: بحث تاسیس پتروشیمی و همین طور صنعت فولاد در بندرچابهار نگرانی هایی را به وجود آورده است. آن چه بر سر عسلویه و شهرهای صنعتی آمد این جا نیز رخ نخواهد داد؟
چاکرزهی: قاعدتا مسوولین محیط زیست نسبت به آینده مردم و سرنوشتتان حساسیت های لازم را دارند.
ایرنا: چرا اجناس در منطقه آزاد چابهار این قدر گران است؟ یکی از جاذبه های مناطق توریستی ارزان بودن جنس ها در آن است؟
چاکرزهی: بله. حرف درستی است. چون اجناس این جا عمدتا وارداتی است مولفه اصلی تعیین قیمت آنها بهای دلار است. نوسانات ارزی باعث این شده است. الان اما با کاهش قمیت دلار بهای اجناس نیز در حال پایین آمدن است.
پژوهشم3081**6081
گفت و گو از: ناصرغضنفری
کپی شد
