تلاش یادگارامام برای پیوند نیروهای انقلاب
نگرانی یادگار امام مرحوم حاج سید احمد آقا از چگونگی حفظ دیدگاهها و آثار امام خمینی و حکم حضرت امام، باعث تاسیس موسسه تنظیم و نشر آثار امام شد. آیا موسسه امروز برای جلوگیری از تحریف دیدگاه‌های امام از تریبون ها وظیفه‌ای برای خود تعریف کرده است؟
مهمترین وظیفه و اولویت اول موسسه، گردآوری و انتشار مجموعه آثار مربوط به امام و جلوگیری از دخل و تصرف در آن است. وظیفه دیگر، نظارت بر گفته‌ها و سخنانی است که از سوی تریبون‌ها و رسانه‌ها به امام نسبت داده می‌شود. اما بین نظارت بر درستی نشر آثار امام با میدان اجتهاد و بررسی و تفسیر و برداشت باید تفاوت قائل شویم. ما معتقدیم که عرصه تفسیر متن آثار امام باید همیشه باز باشد و افراد مختلف ممکن است که برداشت‌های متفاوتی از یک متن و واقعه داشته باشند که از نظر ما شاید منطبق بر واقعیت هم نباشد. در این حوزه ما نقش ممیزی برای خود قائل نیستیم و معتقدیم که نباید به سمتی برویم که قرائتی انحصاری از اندیشه امام را ترویج کنیم و دیگران را از تفسیر و ارائه نظر باز داریم. تأکید می‌کنم منظورم برداشت و تفسیر است که ممکن است دیدگاهها متفاوت باشد نه نصّ فرمایشات و نوشته‌های امام که باید بدون هیچ گونه دخل و تصرف منتشر شود. یکی از مهمترین وظایف ذاتی موسسه، انتشار امانتدارانه همین آثار است.
در مواردی که تحریف دیدگاه امام را شاهد باشید، ورود می‌کنید؟
اگر تحریف مربوط به سخن و نوشته امام باشد قطعا طبق موازین قانونی برخورد می‌کنیم و اگر لازم باشد اطلاع رسانی عمومی هم خواهد شد اما اگر مربوط به برداشت‌ها و دیدگاهها باشد در این موارد اسناد صحیح آن را همراه با دیدگاهی که فکر می‌کنیم صحیح است منتشر می‌کنیم ولی نقش بازدارنده و الزامی انحصاری در تفسیر دیدگاه امام برای خودمان قائل نیستیم، این جامعه و نخبگان هستند که قضاوت می‌کنند. فکر می‌کنم در حال حاضر در کشورمان نباید نگران این باشیم که یک جاهایی نقش ممیزی کمرنگ بشود، برعکس، مساله این است که باید اجازه داده شود که در همه عرصه‌ها دیدگاه‌های مختلف امکان اظهارنظر و نقد داشته باشند و در این چنین میدانی است که آن ارزشهای واقعی و نظرات درست و آرمانهای خوب می‌تواند جای خود را باز کند.
این نگاه مهمی است، اما آیا بستر آن مهیاست؟
بعضا با شرایطی مواجهیم که عده‌ای محدودنگر منحصراً اندیشه خودشان را منطبق با حق مطلق می‌دانند و غیر آن را برنمی‌تابند و باطل و منحرف می‌شمارند بدون آنکه به موازین عقلی و شرعی اثبات یا رد اندیشه‌ها پایبند باشند. بعضاً شاهد توسعه این نگاه در حوزه نشر اندیشه و بیان هستیم. این واقعیتی است انکار ناشدنی؛ ولی ما معتقدیم با رعایت قوانین و در نظر گرفتن هنجارهای جامعه، باید از میدان باز ارائه افکار و آرا و آزادی بیان که یکی از اصول مهم قانون اساسی است حراست کنیم. البته طبیعی است که در مورد متون دینی و متون مرجع نظام و انقلاب تفسیرها نباید که با نص صریح متن مخالف باشند. اجتهاد در مقابل نص باطل است.
مثالی در این زمینه می‌زنید؟
مثلا فرض کنید، یکی از مهمترین نکات دیدگاه امام در موضوع حکومت و زمامداری و نظام مطلوب حکومت دینی، بحث «جایگاه مردم» است؛ یعنی نقش مردم در فرآیند تصمیم گیری‌ها و انتخاب‌ها. اگر کسی به آثار امام(ره) به خصوص در آن دورانی که بحث تشکیل نظام و استقرار حکومت بود و ده سالی هم که این نظام را مستقر و رهبری کردند مراجعه کند، شاه بیت کلام امام این است که از صدر تا ذیل حکومت، مردم هم صاحب انقلاب و هم صاحب حق هستند، باید در سرنوشت شان دخالت، نظارت و اظهارنظر کنند، بنابراین اگر ما با قرائتی به نام اندیشه امام یا اندیشه دینی مواجه شویم که نقش مردم را کمرنگ کند و حقانیت و مشروعیت حکومت را به نوعی در تضاد با نقش آفرینی و رای مردم بداند، این مسلما در تضاد با نظر امام است. همان که حضرت امام می‌فرمود در گذشته اسمش بیعت بوده و امروزه رای اکثریت است؛ امام با صراحت می‌فرماید که در جمهوری اسلامی در امر انتخاب نوع حکومت و حاکمان و انتخابات‌ها، میزان رای مردم است، نمی‌شود تفسیر کرد که نخیر میزان رای مردم نیست، میزان یک چیز دیگری است.بعضی از دوستان دچار اشتباه در برداشت هستند. فکر می‌کنند اگر برای مردم حقی در فرآیند مشروعیت حکومت قائل شویم این با اندیشه ناب دینی و حق مطلق خدای متعال در تضاد است؛ اما این دیدگاه اشتباه است و امام به زیبایی در متون شان دارند که تأکید بر حق مردم در حقیقت تثبیت همان حق الهی است. انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی بر مبنای رأی مردم شکل گرفته است. اگر قرائتی بخواهد ابتنای نظام را یک جای دیگری ببرد، فاصله از خط امام کاملا آشکار است.
اگر این‌قدر آشکار است، چرا صریح‌تر ورود پیدا نمی‌کنید؟
افراد حرفشان را می‌زنند، جامعه هم قضاوت می‌کند، در عمل هم اگر از این خط منحرف شویم آسیب‌هایی را خواهیم دید. باید کوشش کنیم به همان مسیر صحیح انقلاب برگردیم که این هم در فضای به رسمیت شناختن چالش‌های فکری و تضارب آرا اتفاق می‌افتد. الان مشکل این است که عده‌ای مسائل فکری خود را در جایگاه حق مطلق می‌پندارند و مخالفین اندیشه خود را در مسیر باطل و منحرف می‌شمارند که نه تنها صلاحیت حضور در قدرت را ندارند بلکه حق اظهار نظر نیز ندارند!!. خب مشکل جامعه ما الان این قسمت است.
آیا تصویرسازی صداوسیما از امام را می‌پسندید و اگر اختلاف نظری در این زمینه دارید را تا به حال منعکس کرده اید؟
ما همکاری‌های خوبی با صداوسیما داشته و داریم و در برخی حوزه‌ها کارهای مشترکی خوبی انجام شده است. در موارد معدودی هم اختلاف نظر داشته‌ایم که نامه نگاری‌های آن انتشار عمومی یافت اما به هر حال معتقدیم معیار باید قانون باشد، باید دید که آیا در انتشار سخنان و مواضع امام، در همه موارد نظر نهادی که حضرت امام(س) تعیین فرموده و قانون هم بر آن تصریح دارد، گرفته شده است یا خیر؟ در این بخش چالشهایی وجود دارد. موسسه بارها پیشنهاد دفتر مشترکی داده است که وقتی متنی می‌خواهد منتشر شود از لحاظ اصالت و غیره بررسی شود تا خدای ناکرده استفاده ابزاری و قیاس ناجور بین حوادث آن روز و امروز پیش نیاید؛ بعضی وقت‌ها ممکن است که در رسانه ملی زمانی فرمایشی از امام منتشر شود که اصلا در این فضایی که امروز می‌خواهیم از آن بهره بگیریم گفته نشده و مربوط به فضای دیگری بوده است. این انتقال اشتباه پیام امام به جامعه است و به ذهنیت جوانان مان نسبت به واقعیت‌های دوران امام آسیب می‌رساند.
مثالی می‌زنید؟
زمانی که می‌خواهیم پیامی را به جامعه منتقل کنیم اگر از فرمایشات امام بهره بگیریم، در حد منطقی آن ارزشمند است اما اگر یک جاهایی مسایل سلیقگی و جناحی خودمان را که فقط بخشی از جامعه آن را می‌پذیرد و بقیه‌جامعه نسبت به آن موضع دارد، اگر اینجا بخواهیم با بیرق نام امام یا پخش سخن امام
راجع‌به یک واقعه‌ای که اصلا فضا و شرایط و پیامدهایش چیز دیگری بوده، برای تقویت موضع جناح خودمان و یا تأیید رفتار کنونی خودمان بهره بگیریم، اینجاست که داریم استفاده ابزاری می‌کنیم.
چنانچه بخواهیم از دیدگاه و نگاه امام به منبع مشروعیت و اقتدار نظام نگاه کنیم به نظر شما چه نوع اقتداری بیمه کننده کشور است؟
اقتدار دو عنصر مادی و معنوی دارد، هر کجا عنصر معنوی که باورهای مردم است تضعیف شد، ما آسیب پذیریم. در میدان عمل هم مردم نقش دارند؛ امام با صراحت می‌گوید که ما از کودتای آمریکایی نمی‌ترسیم، از حمله نظامی نمی‌ترسیم، فقط کاری نکنید که مردم صحنه را خالی کنند و در انتخابات نیایند و کنار بروند؛ مانند فضای پس از مشروطیت. باید حضور قشرهای مختلف مردم در انتخابات‌ها پررنگ و تضمین بشود. لذا این دو مولفه‌ای که اشاره کردم توامان با هم هستند. این طور نیست که امام تحت یک شرایط اضطراری و تحمیلی با یک چسب نامتجانسی جمهوریت را در کنار اسلامیت قرار داده باشد. نخیر، تفکر امام این بود که اسلامیت در دنیای امروز یعنی حاکمیت دین در قالب نظام جمهوری و مبتنی و متکی بر رأی و نظر مردم.
در مورد این عنصر معنوی که به باورهای دینی مردم اشاره کردید امروز هم هزینه‌هایی می‌شود اما بعضا آن تاثیر سابق را ندارد،به نظر شما علتش چیست؟
بله، افزون بر لزوم صداقت در گفتار و عمل، دلایل دیگری هم وجود دارد یک مثال می‌زنم. جامعه ما جوان است، این جامعه عشقی عمیق به عاشورا و حضرت ابا عبدالله (ع) دارد، جوان ما می‌خواهد در محرم و در مراسم مذهبی و شب احیا به یک مراسمی برود که شاید از لحاظ سیاسی نگاهی متفاوت با جناح اصولگرای حاکم داشته باشد، ولی دلش می‌خواهد با سخنران و مداح و سبکی که می‌پسندد و قبول دارد ادای دین کند اما متاسفانه همان نگاه که عرض کردم به گونه‌ای این مراسم و برنامه‌ها را تعریف و تنظیم کرده است که برخی مساجد و مراکز باید در اختیار یک قالب فکری خاص و گویندگان و مداحان یک جناح خاص باشد، خب آن جوان علاقمند علیرغم تمایلش به اینگونه مراسم مذهبی نمی‌رود و کم کم آگاهی‌ها و دلبستگی‌ها در غیاب حضور این قشر از جوانان در کانون‌های اقناع کننده دفاع از ارزشهای دینی که مورد قبول و پسند ایشان باشد، و در هیاهوی بسیار رسانه‌ای دشمنان دین و تبلیغات پر جاذبه و مداوم آنان، تدریجا عینیت حضور دین در متن زندگی بخشی از نسل جوانمان تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.
در سالهای اخیر فضای خاصی بر کشور حاکم شده و اختلاف نظر‌ها و بعضا کدورت‌هایی میان نیروهای اصیل انقلاب پدید آمده به نظر شما علت این مسئله چیست و آیا موسسه و شخص یادگار امام قدم‌هایی برای رفع آن برداشته است؟
هر دو جناح حرکت‌هایی داشتند که به سوءاستفاده مغرضین کمک کرد، یک سری فرصت طلبانی هم همیشه در طول تاریخ بوده‌اند که مترصد چنین فرصت‌هایی هستند؛ در شرایط و اختلاف نیروهای اصیل و وفادار انقلاب، جریان‌های موهوم و بی‌ریشه فرصت بروز و ظهور پیدا می‌کنند. ما به عنوان موسسه، ندای وحدت امام را فریاد می‌زنیم. اختلاف مایه تفرقه است. الان وقتش است که برگردیم؛ راه اولش هم این است که باید گذشت داشته باشیم و جسارت اعتراف به اشتباه؛ چیزی که امام به ما آموخت. اگر در یک میدانی اشتباهی بود، بپذیریم و این آمادگی را داشته باشیم که برگردیم. 32 سال از انقلاب گذشته و جامعه ما شناخت خوبی از صداقت‌ها و عملکردها و نقاط ضعف و قوت جناح‌های فعال معتقد به انقلاب یافته است. فکر می‌کنم باید بپذیریم که تداوم راه انقلاب در دنیای کنونی با فتنه‌های فراوانی که در اطراف ما تدارک دیده‌اند، ایجاب می‌کند که همگی با اتحاد بر حول اصول و آرمانهای مشترک در عین به‌رسمیت شناختن علایق و سلایق سیاسی متفاوت، هر کدام یک گوشه‌ای از کار را بتوانند بگیرند و باری را از زمین بردارند. این تفکری که یک بخشی از فعالترین و باسابقه‌ترین و وفادارترین نیروهای اصیل انقلاب کنار گذاشته شود، از ناحیه هر کس که باشد اشتباه است که زیان آن متوجه انقلاب، مردم و کشور خواهد شد. از تجربه وقایع تلخ سالهای اخیر هم باید استفاده کنیم و برگردیم به همان راه اصیل انقلاب تا همه نیروهای وفادار به انقلاب بتوانند برای پیشرفت و توسعه واقعی کشور در همه زمینه‌ها تلاش کنند و در مقابله با تهدیدهای دشمنان در صف واحد بایستند.
خط قرمزی هم دارید؟! مثلا این شرط‌گذاری‌های دو طرفه و غیره؟
نخیر، این نوع شرط گذاری‌ها مانع از تحقق وحدتی است که الفبای اعتقاد به خط امام و آموزه مهم قرآنی برای برون‌رفت از فضای کنونی است؛ البته احزاب با هم یک کُرکُری‌هایی دارند اینها مربوط به گفتمان‌های درون جناحی است. به لحاظ شرایط ملی و جهانی که در آن قرار داریم فکر می‌کنم چهره‌های اصیل طرفدار آرمانهای انقلاب اسلامی باید دوباره دور هم بنشینند و راحت‌تر گفت وگو کنند. اگر این اتفاق بیفتد آن وقت راه حل‌ها برای ایجاد فضای تفاهم ملی و ترمیم خرابی‌های ناشی از کدورت‌ها و اختلافات اخیر نیز یافت خواهد شد.
آیا موسسه در این زمینه به طور عملی هم کاری کرده است؟
عرصه فعالیت ما و وظایف‌مان محدود است اما در نشریات و فعالیت‌هایمان همواره منادی همین معنا بوده ایم و تا آنجا که می‌دانم برادر عزیزم حجت الاسلام والمسلمین حاج سید حسن آقای خمینی تولیت موسسه خیلی فعال و پر انرژی در این زمینه فعالیت دارند و همواره در پی این هستند که پیوند و علقه بین نیروهای اصیل و معتقد به امام و رهبری و نظام و انقلاب بیش از این آسیب نبیند. دلبستگی ما هم به همین حرکت‌ها و پاسخ‌هایی است که انتظار داریم محقق بشود.
آیا این فعالیت‌ها تاثیری داشته است؟
فکر می‌کنم موثر است و می‌تواند فراتر از آن هم باشد. البته در تحولات اجتماعی باید صبور هم باشیم. بعضی از واقعیت‌های تلخ، در میدان عمل باید اتفاق بیفتد و پروسه‌ای و روندی را طی کند تا تفاهم عقلانی بر رفتارها حاکم شود و این مسیری است که باید بپیماییم، از تجربه‌های تلخ و شیرین گذشته درس بگیریم تا با آسیب کمتر و سرعت بیشتری به آن برسیم.
جریان هتاک به سید حسن آقا در مراسم 14 خرداد که در سال جاری هم در مقیاس کوچکتری تکرار شد چه جریانی است و آیا موسسه پیگیر موضوع بوده است؟
موسسه پیگیری داشته و اطلاعیه‌هایی هم داده شد خبرهایی هم چند وقت پیش منتشر شد که برخی شعاردهندگان دستگیر شده‌اند البته متأسفانه تا این لحظه به پیگیری‌ها جواب روشنی داده نشده است که اینها چه کسانی و چند نفر بوده‌اند و نتیجه تحقیق از آنان چه بوده و اکنون کجایند! اما به هر حال این عقبه همان جریانی است که با عناوین مختلف و اقداماتی از همین قبیل مکرر ظاهر شده‌اند. فکر می‌کنیم واقعا وقتش رسیده که شناسایی بشوند و شناسایی آنها هم سخت نیست. دیگر زمانش است که جلوی این خودسری‌ها گرفته شود. این چیز بدی است برای نظام ما؛ الان هم فکر می‌کنم باید با محافلی که در پیشبرد مقاصدشان هیچ مرزی از اخلاق و قانون برای خود نمی‌شناسند برخورد شود و به همان مسیر منطقی برگردیم که امکان حضور شفاف صاحبان افکار و اندیشه‌ها فراهم آید تا اگر کسی حرفی دارد شناسنامه‌دار حرفش را بزند و پای حرفش بایستد و مسئولیت اقداماتش را نیز بعهده بگیرد.
شایعاتی همیشه درباره نقش آفرینی سید حسن آقا در انتخابات‌ها مطرح بوده. ایشان در انتخابات آتی چگونه ورود پیدا خواهد کرد؟
آنچه من تا به حال مشاهده کردم، عمل به توصیه امام خطاب به حاج سیداحمدآقا است، یعنی هر کجا لازم باشد وظیفه‌ای را اعم از مشورت و حرکت در کاهش فاصله نیروهای انقلاب انجام می‌دهند. برنامه اصلی خود ایشان هم که درس و تدریس در حوزه است، ایشان یکی از اساتید مهم دروس خارج حوزه هستند ودغدغه اصلی ایشان هم درس و کارهای مربوط به امام و حرم و موسسه است. اینکه نام ایشان در انتخابات‌های مهم و نظر و دیدگاهشان همواره در کانون توجه‌ها مطرح بوده است نشانه آن است که جامعه حقانیت تداوم راه امام را به خوبی لمس کرده و این محبوبیت حفظ شده و توسعه یافته است. ایشان و امثال ایشان سرمایه‌های انقلاب هستند و طبعا هم باید حفظ شوند. اما راجع به نامزدی ایشان در انتخابات، معمولا شاهد جعل خبرهای کذب در مورد ایشان هستیم که بارها هم تکذیب شده است. ایشان برنامه‌ای برای نامزدی انتخابات ریاست‌جمهوری آینده نداشته و ندارند و این مسائلی که مطرح می‌شود خیلی وقت‌ها با هدف‌ها و اغراض دیگری است.
منبع: روزنامه آرمان
