رونمایی از این اسناد در جریان سی و دومین برنامه از "سهشنبههای فرهنگی" آستان قدس رضوی انجام گرفت و طی آن مجموعه اسناد مسجد گوهرشاد مربوط به دوره‌های تاریخی صفویه، افشاریه و قاجاریه معرفی شد.
مدیر کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی در این مراسم گفت: ساخت مسجد گوهرشاد مربوط به سال ۸۱۸ قمری است که از سوی بانو "گوهرشاد آغا" وقف شد و این وقفنامه جامع‌ترین در نوع خود از نظر متن، ادبیات، طلیعه و پیش بینی‌هاست.
حجت الاسلام محمد احمدزاده افزود: گوهرشادخاتون در این وقفنامه تولیت مسجد را به نسل خود واگذار کرده و میان دختر و پسر تفاوتی قائل نشده است.
وی اظهار داشت: تولیت مسجد گوهرشاد طبق این وقفنامه پس از انقراض نسل گوهرشاد، به سیدحمید علوی و اولادش می‌رسد و درصورت انقراض اولاد او به یکی از صلحای سادات مشهد تعلق پیدا می‌کند.
وی گفت: گوهرشاد خاتون برای ادارۀ این مسجد، موقوفاتی را در نظر گرفته تا از محل درآمد آنها مسجد اداره شود و این عامل زنده نگهداشتن مسجد به مدت ۶۰۰ سال بوده است.
کارشناس ادارۀ اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نیز در این مراسم مسجد جامع گوهرشاد را یک مکان خاص با اهمیت ویژه دانست و گفت: این مسجد در قرن ۹ هجری قمری بر مبنای وقف ساخته شده است.
زهرا طلایی افزود: اسناد رونمایی شده در این مراسم، شیوه اداره مسجد را در مدت ۵۰۰ سال نشان میدهد که یکی از مدون ترین مجموعه اسناد در مورد شیوه اداره یک مسجد در جهان اسلام است، محتوای آنها بیانگر کارکرد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی این مسجد است.
وی اظهار داشت: در مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ برگ سند از اداره مسجد گوهرشاد وجود دارد که حدود ۱۵۰ برگ از این مجموعه مربوط به دوره صفوی، بیش از ۸۰۰ برگ آن نیز متعلق به دوره افشاری و حدود یکهزار و ۵۰۰ برگ مربوط به دوره قاجار است.
وی گفت: در مجموع اسناد مسجد گوهرشاد با برخی اسناد مرتبط به بیش از سه هزار برگ می‌رسد که قدیمیترین سند در این موضوع، متعلق به سال ۱۰۱۷ هجری قمری و دوره شاه عباس اول است که از محمد صالح به عنوان فراش مسجد جامع نام برده شده است.
مدیر مرکز نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نیز در این مراسم از ثبت شماری از اسناد و نسخ خطی نفیس این سازمان در کمیته ملی حافظه جهانی خبر داد.
علی سوزنچی گفت: کمیته حافظه ملی، زیرمجموعه حافظه جهانی در ایران است، این کمیته در سال ۱۳۸۴ در کشور به ریاست کتابخانه ملی تأسیس شد.
وی با اشاره به مجموعه‌های ثبت شده آستان قدس رضوی در حافظۀ جهانی افزود: مجموعه اسناد و تشکیلات اداری آستان قدس رضوی در دوره صفویه ثبت جهانی شده است و مجموعه‌های اسناد مسجد گوهرشاد و اسناد تشکیلات اداری دوره افشاریه هم ثبت ملی شدند.
وی ادامه داد: این درحالی است که مقدمات ثبت ملی مجموعه‌های دیگری هم در حوزۀ اسناد فراهم شده و فرایند ثبت اسناد مسجد گوهرشاد نیز از حافظه ملی به حافظه جهانی در حال انجام است.
مدیر مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی گفت: در حوزۀ نسخ خطی و آثار موزه‌ای آستان قدس رضوی نیز مجموعۀ قرآن‌های روی پوست، مجموعۀ جزوات قرآنی "کشواد بن املاس" و یکی از مثنوی‌های مولوی به ثبت ملی رسیده و آثار بسیار دیگری نیز برای ثبت ملی و جهانی در دستور کار است.
سوزنچی با اشاره به اهمیت ثبت گنجینه‌های تاریخی در کمیته ملی و جهانی یونسکو افزود: این اسناد و منابع، هویت ملی ما به شمار می‌رود و حاوی اطلاعات بسیار ارزشمندی است که در تحقیقات تاریخی و مذهبی به کار می‌رود و نقش عمده‌ای در توسعه پایدار کشور دارد.
به گزارش ایرنا، تعمیرات ایوان مسجد گوهرشاد در دوره افشاری به تاریخ ۱۱۵۹ قمری، فرمان "شاه سلطان حسین صفوی" به ناظر مسجد گوهرشاد به تاریخ ۱۱۲۸قمری، فرمان تجمیع اختیارات و اداره مسجد جامع با حرم مطهر در اواخر دوره صفوی به تاریخ ۱۱۴۷ قمری، کارکنان مسجد در دوره قاجار به تاریخ ۱۲۸۷ قمری، برگزاری مراسم روضه‌خوانی حضرت فاطمه (س) در ایوان مسجد جامع به تاریخ ۱۳۱۳ قمری، اجاره اراضی دو باب دکان علافی از موقوفات مسجد جامع در دوره قاجار و نامۀ رئیس نظمیه خراسان به متولی آستان قدس در مورد جلوگیری از اختلاف زن و مرد در زمان منبر آقا شیخ ابراهیم واعظ در مسجد گوهرشاد به تاریخ ۱۲۹۴ شمسی، برخی از اسناد رونمایی شده در این مراسم بودند.
