خشک شدن تالاب گاوخونی چه پیامدهایی درپی دارد؟
مدیر طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: خشک شدن تالاب گاوخونی علاوه بر اینکه معیشت مردم منطقه را به مخاطره انداخته، باعث افزایش بیکاری و مهاجرت ساکنان بومی شده همچنین پوشش گیاهی و زیستگاه‌های جانوری را دچار تغییر کرده است.
به گزارش جی پلاس، ابوالفضل آبشت - مدیر طرح حفاظت از تالاب های ایران- در خصوص تالاب گاوخونی گفت: تالاب گاوخونی واقع در اصفهان است و حوضه آبریز آن زاینده رود است که از چهار محال و بختیاری شروع می شود و نقطه انتهایی آن تالاب گاوخونی است. این تالاب به دلیل برداشت‌های بی‌رویه‌ای که از منابع آبی حوضه آبریز زاینده رود شده، طی سال‌های اخیر خشک شده و کارکردها و خدمات اکوسیستمی فراوانی که برای جوامع محلی داشته را از دست داده است. بر این اساس دست اندرکاران تصمیم به اجرای برخی اقدامات از جمله تدوین برنامه مدیریت جامع این تالاب را گرفته‌اند.
برنامه مدیریت جامع تالاب گاوخونی در انتظار تصویب
آبشت در خصوص طرح مدیریت تالاب گاوخونی گفت: طرح تدوین برنامه‌های مدیریت جامع زیست بومی از طرف سازمان حفاظت محیط زیست طی سال‌های گذشته به‌طور جدی پیگیری شده است و هم اکنون ۱۸ تالاب کشور دارای برنامه مدیریت هستند که تالاب گاوخونی هم از جمله همین تالاب‌ها است. در حال حاضر برنامه مدیریت تالاب گاوخونی تدوین شده و در انتظار تصویب برنامه در شورای برنامه ریزی و توسعه استان است. در فرآیند تدوین برنامه مدیریت جامع تالاب گاوخونی، کلیه ذینفعان حضور دارند؛ ذینفعان دولتی، غیر دولتی و نمایندگان جامعه محلی اما هنوز طرح مدیریت این تالاب در شورای برنامه ریزی استان مصوب نشده است. گام اول که یکی دو سال طول می‌کشد موضوع ظرفیت‌سازی، جریان‌سازی اجتماعی و تدوین برنامه مدیریتی است.
ابوالفضل آبشت علت طولانی شدن تصویب و اجرای طرح مدیریتی تالاب گاوخونی را عوامل مختلفی دانست و اظهارکرد: تالاب گاوخونی تالابی است که حوضه آبریز آن بین دو استان پراکنده است. بخشی از حوضه آبریز زاینده رود در استان اصفهان و بخش دیگری از آن در استان چهارمحال بختیاری است. لازمه حفظ و احیای این تالاب کنار گذاشتن مرزهای سیاسی بین دو استان و اجرای برنامه مدیریت جامع برای کل حوضه آبریز زاینده رود و تالاب گاوخونی است. تدوین، تصویب و اجرای برنامه مدیریت جامع به دلیل ماهیت مشارکتی و فرابخشی آن مستلزم حضور، مشارکت و تعامل همه‌جانبه کلیه دست‌اندرکاران و ذی نفعان حوضه آبریز و یک فرایند یادگیری و کار گروهی است که پیش از این در کشور ما کمتر تجربه شده و نیازمند تغییرات بنیادین رفتاری و تغییر نگاه کلیه دست اندرکاران است. رویکردهای مشارکتی ماهیتی زمان‌بر دارند و برای نهادینه شدن نیازمند تمرین و ممارست فراوان هستند اما پایدار خواهند بود.
پیامدهای زیان آور خشک سالی زاینده رود
وی در خصوص علل خشکی زاینده‌رود و گاوخونی و پیامدهای آن گفت: اذهان عمومی را به این سمت سوق دادند که خشکسالی ها و کمبود بارش باعث خشک شدن رودخانه زاینده رود و کم آبی شده است. در حالی که متاسفانه بارگذاری‌هایی که در بالادست رودخانه انجام می‌شود متناسب با ظرفیت رودخانه نیست و این مشکل تنها یک نمونه از مشکلاتی است که بین اصفهان و چهار محال بختیاری رخ داده است. آب ورودی تالاب از رودخانه زاینده رود است که از چهارمحال وبختیاری به سمت اصفهان سرازیر و در نهایت به تالاب گاوخونی ختم می‌شود. نمی‌توان گفت خشکی تالاب روی کشاورزی اثر گذار بوده، بلکه خشکی رودخانه روی خشک شدن تالاب و کم شدن آب در منطقه و پایین آمدن سطح آب‌های زیرزمینی اثرگذار بوده که کشاورزی منطقه را بسیار تحت تاثیر قرار داده است. علت آن نیز زهاب‌های کشاورزی اراضی بالادست و چاه‌های عمیق آب است که روی ورودی و مصب تالاب تاثیر گذاشته است. خشک شدن تالاب علاوه بر اینکه معیشت مردم منطقه را به مخاطره انداخته، باعث افزایش بیکاری و مهاجرت ساکنان بومی شده است همچنین پوشش گیاهی و زیستگاه های جانوری را نیز دچار تغییر کرده است و بیماری‌هایی مانند سرطان رشد داشته اند.
برنامه مدیریت زیست بومی گاوخونی هنوز نهایی نشده است
گلناز صفا - کارشناس دبیرخانه مدیریت زیست بومی تالاب گاوخونی- در خصوص طرح تدوین برنامه مدیریت جامع این تالاب گفت: طرح تدوین برنامه مدیریت زیست بومی که برای تالاب‌های مختلف در کشور اجرایی شده بود، از سال ۹۴ در اصفهان و برای تالاب گاوخونی آغاز شد وشش کارگاه به صورت مشارکتی با حضور کلیه ذینفعان برای تدوین این برنامه تشکیل شد. برنامه مدیریت زیست بومی تدوین شده ولی هنوز نهایی نشده است. سال گذشته ستاد احیای تالاب گاو خونی در استانداری اصفهان تشکیل شد. پس از سه جلسه ستادی، در جلسه آخر استانداری کلیات برنامه را تصویب کرد و در حال حاضر هم منتظر طی مراحل قانونی هستیم.
صفا در خصوص دیگر برنامه‌ها برای احیا و حفظ تالاب گاوخونی اظهارکرد: برنامه‌هایی مثل بزرگداشت‌ها و همایش‌ها برگزار شده که در نتیجه آن ها مردم تا حدی به پیامدهای خشک شدن تالاب‌ها آگاه شده‌اند علاوه بر آن پروژه‌هایی اجرایی شده که از آن جمله می‌توان به مطالعات صورت گرفته روی معیشت و آلودگی‌هایی که در تالاب گاوخونی و اطراف آن تحت عنوان بررسی اثرات زیست محیطی خشک شدن تالاب گاوخونی نام برد. همچنین پروژه دیگری با موضوع بررسی نیاز آبی تالاب بین‌المللی گاو خونی در حال انجام است که هم نیاز آبی را مشخص می‌کند و هم می‌تواند روی مطالبه‌گری اداره کل محیط زیست از وزارت نیرو تاثیر داشته باشد.
مقصر این همه خشکی کیست؟
سید ناصر موسوی لارگانی - رییس مجمع نمایندگان استان اصفهان- ۸۰ درصد دلیل خشکی زاینده‌رود را مربوط به سوء مدیریت دانست و گفت: تنها ۲۰ درصد از دلایل خشکی زاینده رود مربوط به کاهش نزولات و مسایل دیگر است. جلوگیری ازبرداشتهای بی رویه، حمایت مالی و فکری از کشاورزان اصفهان، مدیریت مصرف آب و ... می تواند آب را به زاینده رود برگرداند. نمایندگان نیز به جد پیگیر حل معضل آب اصفهان هستند و در این خصوص نیز جلساتی با رییس جمهور و معاون اول برگزار شده است. لازم است از طرف دستگاه های مختلف استان گزارشات محکمی که نشان دهنده مهم بودن مساله خشکی تالاب گاوخونی و اثرات مخرب آن چه برای اصفهان و چه برای استان های دیگراست، ارایه شود تا اهمیت امر بر همگان آشکارشود.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط زیست وی در پایان اظهارکرد: اصفهان برای زنده ماندن نیاز به آب دارد و حفظ میراث های گرانبهای این شهر از جمله پل های تاریخی آن تنها با جاری شدن آب در زاینده رود میسر خواهد شد.
دیدگاه تان را بنویسید