در این گزارش عنوان شده بود که نزدیک به 20اصله چنار به دلایل نامعلومی هرس یا سربرداری شده‌اند. در این میان یکی از شهروندان مدعی بود که نمایشگاه خودروی جدید این اقدام را انجام داده تا تابلوهای تبلیغاتی‌اش بهتر دیده شود. حالا اما با اقدام اخیر شهردار منطقه یک، بارقه امیدی برای ادامه حیات مابقی چنارهای خیابان ولیعصر به‌وجود آمده است. خیابان ولیعصر و درختان سربه فلک‌کشیده شده‌اش حدود یک قرن زندگی را از سر گذرانده‌اند.
خیابانی برای زندگی
هر فصل، زیبایی وصف‌ناشدنی خاصی به خیابان می‌دهند؛ در بهار رنگ سبز و شادی به 4منطقه شهر می‌زنند، در تابستان شاخه‌های‌شان سایه‌بانی بزرگ برای عابران و خودروها می‌شوند، در پاییز رنگارنگی عجیب‌شان هرکسی را محو خود می‌کند و در زمستان اگرچه در خوابند اما با آن قدهای بلند، برف و سرما را خاطره‌انگیز میکنند؛
چنارهایی که 95سال است در خیابان ولیعصر ایستاده‌اند و گذرها و خاطراتی را به اندازه چند جلد کتاب ثبت کرده‌اند. همانطور که در مستند «چنارستان» بخشی از تاریخ صدساله خیابان ولیعصر همراه با خاطرات جمعی از مردم تهران بازگو می‌شود؛ مستندی که آخرین فیلم از حضور زنده‌یاد مرتضی احمدی است.
به هرحال چنارها بخشی از هویت طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه به‌حساب می‌آیند؛ اگرچه گاهی بی‌ملایمتی دیده‌اند و گاهی همسایگانی بلند نور آفتاب را از آنها دریغ کرده‌اند. همین چند روز پیش بود که تیغ و تبر عده‌ای به جان چند اصله‌شان افتاد؛ اگرچه هنوز پابرجا هستند و امید به جوانه‌زدن دوباره‌شان در بهار بعد می‌رود اما انگار فدای مقاصد اقتصادی عده‌ای شدند. حالا اما خبر می‌رسد به‌خاطر هرس و سربرداری غیرقانونی تعدادی از چنارهای محدوده پارک‌وی تا باغ فردوس، شکایتی از خاطیان امر تنظیم و به دادسرا ارسال شده است.
هویتی که رصد دائمی می‌خواهد
خیابان ولیعصر تهران با 18کیلومتر طول، بلندترین خیابان مُشجر پایتخت و همچنین بلندترین خیابان خاورمیانه به‌حساب می‌آید که زیبایی اصلی‌اش را از حدود 8 هزار چنار دوطرفش می‌گیرد. اگرچه گفته می‌شود این خیابان روزگاری حدود 60هزار چنار داشته است. کافه‌ها و عناصر قدیمی مانند تئاترشهر، ایستگاه راه‌آهن، بوستان‌های بزرگ ملت و ساعی، پله‌های بخش غربی، موزه‌ها و... نیز بخشی از هویت تاریخی این خیابان هستند اما نکته اینجاست که هیچ‌کس نمی‌تواند خیابان ولیعصر را بدون چنارهایش تصور کند.
این خیابان با همین ویژگی‌هاست که در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است. با وجود این، گاهی تغییرات فیزیکی یا اقدامات غیرقانونی و نابخردانه برخی سبب شده که بعضی چنارها زودتر از آنکه عمرشان به‌سر آید، خشک شده، کج شوند و متأسفانه بمیرند. البته در بازه‌های زمانی مختلف هم برای ادامه حیات آنها، اقداماتی از نظر آبرسانی بهتر و آفت‌زدایی انجام شده و در چندین نوبت چنارهای جوان جایگزین چنارهای قدیمی شده‌اند.
در این میان، احمد مسجدجامعی یکی از اعضای شورای شهر تهران همیشه راجع به چنارهای ولیعصر حساسیت به خرج داده و نسبت به هرگونه تغییر و آسیبی درخصوص چنارها واکنش نشان و در صحن شورا تذکر داده است. وی در همین ارتباط به همشهری می‌گوید: «حفظ درختان ولیعصر کار یک روز و دو روز نیست و باید درباره آنها جدیت به خرج داد؛ چراکه درختان هویت و زیبایی این خیابان هستند. بسیاری از ایرانی‌ها و حتی خارجی‌ها با خیابان ولیعصر خاطره دارند.
یادمان نرود که مسافرانی که با قطار به تهران سفر میکنند نخستین گام‌هایشان را در خیابان ولیعصر برمی‌دارند و چنارها حتما نظر آنها را به‌خود جلب می‌کند.» این عضو شورا به دیگر عناصر موجود در خیابان ولیعصر نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «اغلب شهروندان برای تهیه نیازهای خود مجبور شده‌اند که از ولیعصر عبور کنند؛ زیرا برخی از محله‌های اطراف آن بورس لوازم ورزشی، لباس عروس، لباس‌های نظامی، آینه و شمعدان و... است.»
به گفته وی، از طرف دیگر روایت تاریخی تهران از قاجاریه و پهلوی گرفته تا اکنون را می‌شود در خیابان ولیعصر مرور کرد. مسجدجامعی به همین‌خاطر بر حفظ طراوت خیابان ولیعصر تأکید می‌کند. اینطور که وی می‌گوید در کنار آبیاری قطره‌ای و مدرن، باید جریان آب به شکل سنتی خودش هم مورد توجه قرار بگیرد؛ چراکه جریان آب حس شادابی را به همراه دارد.
وی که سابقه عضویت در کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران را نیز در کارنامه دارد به سابقه حضور چنارها در پایتخت اشاره می‌کند و می‌گوید: «در قدیم تهران در میان گردشگران حتی به چنارستان هم معروف بود؛ چراکه در جای‌جای آن ازجمله خیابان ولیعصر کلی چنار کاشته شده بود.
حالا اما برخی بدون توجه به این پیشینه، چنارهای ولیعصر را از بین می‌برند و باید برای جلوگیری از کار آنها، شهرداری‌های مناطق و دیده‌بان‌های شهر، دائما هر حرکت آسیب‌رسانی را رصد کنند.» این عضو شورای شهر تهران با اشاره به تدوین سند میراث طبیعی در دوره سوم شورای شهر ادامه می‌دهد: «با این سند برای نخستین‌بار، درختان شناسنامه‌دار شدند.»
مسجدجامعی در پاسخ به این سؤال که در برابر خشک شدن عمدی توسط برخی از افراد چه باید کرد نیز می‌گوید: «به‌نظر نمی‌آید مغازه‌داران باسابقه و ساکنان این خیابان دست به چنین کاری بزنند؛ چراکه اوج بی‌سلیقگی است اما شاید برخی از برج‌سازهای منفعت‌طلب که باغات را تخریب میکنند، درختان را هم عمدی خشک کنند. این افراد سزاوار هرگونه برخوردی هستند.»
ساختمان‌های جدید عقب‌نشینی میکنند
حفظ چنارهای جوان و چنارهای قدیمی خیابان ولیعصر هم وظیفه شهروندان است و هم مدیران شهری. شهروندان با نگاه‌های تیزبین خود می‌توانند هر حرکت مشکوکی را گزارش کنند؛ اتفاقی که درخصوص چنارهای محدوده خیابان پسیان هم افتاده است.
نباید از یاد ببریم که حتی گل شدن آب نهر خیابان ولیعصر در تقاطع زعفرانیه هم می‌تواند چناری را در پایین‌ترها به مرور زمان خشک کند.
در این بین، نکته مهمی که برای تازه نگه داشتن خیابان ولیعصر و چنارهایش باید مدنظر قرار بگیرد، مدیریت یکپارچه است؛ به‌طور نمونه اگرچه برخی از کارشناسان، بلندمرتبه‌سازی و بی‌دقتی در گودبرداری و اجرای عملیات نیلینگ در ساختمان‌سازی را از عوامل خشک شدن چنارهای ولیعصر عنوان میکنند اما این را هم می‌گویند که احداث خطوط مختلف آب و گاز و... بدون هماهنگی با پارک‌ها و فضای سبز نیز عاملی دیگر در این خصوص است.
پیش از این نیز مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تهران درخصوص ضوابط اجرایی طرح تفصیلی شهر تهران و کاشت درخت در خیابان ولیعصر، عقب‌نشینی برای ساختمان‌های جدید را الزامی می‌دانست. به گفته علی محمد مختاری در مناطق یک، 3، 6 و 11 که در محدوده خیابان ولیعصر واقع شده‌اند، برای پلاک‌های ساختمان‌های جدید عقب‌نشینی به عمق 3متر الزامی است تا از ریشه درختان خیابان ولیعصر حفاظت شود.
وی همچنین اعلام کرده که شهرداری تهران به‌منظور حفظ و نگهداری درختان خیابان ولیعصر کمیته صیانت را تشکیل داده است و چگونگی نگهداری، آبیاری، دفع آفات و رسیدگی به این درختان به‌طور متناوب از سوی کارشناسان انجام می‌شود.
از سوی دیگر کارشناسان محیط‌زیست محصور بودن درختان به‌ویژه اطراف ریشه آنها با آسفالت و بتن را یکی از آسیب‌های جدی برای بسیاری از چنارهای ولیعصر می‌دانند. به همین منظور به هیچ عنوان اجازه استفاده از این مصالح در اطراف درختان چنار داده نمی‌شود و طوقه درختانی که با آسفالت، بتن یا سیمان محصور شده‌اند براساس دستورالعمل شهرداری بایستی تا شعاعی که درخت بتواند کاملا آب و مواد مورد نیاز خود را به‌راحتی جذب کند از بین برود.
برخی نیز مدعی هستند موش‌ها ریشه‌های چنارها را می‌خورند و باعث خشک شدن آنها می‌شوند و به همین منظور شهرداری برای جلوگیری از سقوط و شکستگی، درخت را هرس کرده یا قطع می‌کند و سپس جای آن درختی جوان با عمر حدودا 10سال می‌کارد.
شکایت شهرداری منطقه یک از آسیب‌رسانان به 20 اصله چنار
طبق اعلام شهرداری منطقه یک در پی سربرداری غیرقانونی تعدادی از درختان خیابان ولیعصر این مراتب به سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران اطلاع داده شده و نسبت به طرح شکایت از متخلفان و ذینفعان ملک مذکور در دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه 37 اقدام شده و عوامل سهل‌انگار از کار برکنار و در اختیار مراجع انضباطی قرار گرفته‌اند. کاظم داوودی، مدیر روابط عمومی شهرداری منطقه یک با اعلام این مطلب به همشهری گفت:«پیگیری تا حصول نتیجه در مراجع قضایی از متخلفان در دستور کار این منطقه قرار دارد.» وی افزود: «آسیب رساندن به درختان درواقع آسیب به منابع طبیعی و ملی است و باید با عوامل سهل‌انگار که منافع شخصی را بر منافع ملی ترجیح می‌دهند، طبق قانون برخورد شود.»
بنابراین چنین اقدام شهردار منطقه یک را باید به فال نیک گرفت و امیدوار بود که دیگر شاهد تخریب درختان چه در خیابان ولیعصر و چه در باغات باقیمانده تهران نبود؛ امیدی که برآورده‌شدنش نیاز به همراهی دستگاه قضایی دارد.
گفتنی است خبرنگار همشهری نیز شب سه‌شنبه با تعدادی از مغازه‌داران محدوده مذکور گفت‌وگو کرد که همگی از اقدام صورت گرفته در مورد چنارها اظهار تعجب کردند. یکی از کسبه که می‌گفت 30سال است در اینجا حضور دارد، مدعی بود هیچگاه چنین اقدامی را طی این مدت مشاهده نکرده است. مدیریت رستوران مشهور هم گفت: واقعا از آسیب ناگهانی چنارها متعجب شدم. ما فیلم‌های دوربین مداربسته را در اختیار شهرداری قرار داده‌ایم و مشخص است که عده‌ای نه از روی خیرخواهی بلکه برای مقاصد خود می‌خواهند شاخ و برگ درختان را ببرند یا برخی را از نیم تنه قطع کنند.
تهرام 7247**1625
انتهای پیام خیابانی برای زندگی
هر فصل، زیبایی وصف‌ناشدنی خاصی به خیابان می‌دهند؛ در بهار رنگ سبز و شادی به 4منطقه شهر می‌زنند، در تابستان شاخه‌های‌شان سایه‌بانی بزرگ برای عابران و خودروها می‌شوند، در پاییز رنگارنگی عجیب‌شان هرکسی را محو خود می‌کند و در زمستان اگرچه در خوابند اما با آن قدهای بلند، برف و سرما را خاطره‌انگیز میکنند؛
چنارهایی که 95سال است در خیابان ولیعصر ایستاده‌اند و گذرها و خاطراتی را به اندازه چند جلد کتاب ثبت کرده‌اند. همانطور که در مستند «چنارستان» بخشی از تاریخ صدساله خیابان ولیعصر همراه با خاطرات جمعی از مردم تهران بازگو می‌شود؛ مستندی که آخرین فیلم از حضور زنده‌یاد مرتضی احمدی است.
به هرحال چنارها بخشی از هویت طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه به‌حساب می‌آیند؛ اگرچه گاهی بی‌ملایمتی دیده‌اند و گاهی همسایگانی بلند نور آفتاب را از آنها دریغ کرده‌اند. همین چند روز پیش بود که تیغ و تبر عده‌ای به جان چند اصله‌شان افتاد؛ اگرچه هنوز پابرجا هستند و امید به جوانه‌زدن دوباره‌شان در بهار بعد می‌رود اما انگار فدای مقاصد اقتصادی عده‌ای شدند. حالا اما خبر می‌رسد به‌خاطر هرس و سربرداری غیرقانونی تعدادی از چنارهای محدوده پارک‌وی تا باغ فردوس، شکایتی از خاطیان امر تنظیم و به دادسرا ارسال شده است.
هویتی که رصد دائمی می‌خواهد
خیابان ولیعصر تهران با 18کیلومتر طول، بلندترین خیابان مُشجر پایتخت و همچنین بلندترین خیابان خاورمیانه به‌حساب می‌آید که زیبایی اصلی‌اش را از حدود 8 هزار چنار دوطرفش می‌گیرد. اگرچه گفته می‌شود این خیابان روزگاری حدود 60هزار چنار داشته است. کافه‌ها و عناصر قدیمی مانند تئاترشهر، ایستگاه راه‌آهن، بوستان‌های بزرگ ملت و ساعی، پله‌های بخش غربی، موزه‌ها و... نیز بخشی از هویت تاریخی این خیابان هستند اما نکته اینجاست که هیچ‌کس نمی‌تواند خیابان ولیعصر را بدون چنارهایش تصور کند.
این خیابان با همین ویژگی‌هاست که در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است. با وجود این، گاهی تغییرات فیزیکی یا اقدامات غیرقانونی و نابخردانه برخی سبب شده که بعضی چنارها زودتر از آنکه عمرشان به‌سر آید، خشک شده، کج شوند و متأسفانه بمیرند. البته در بازه‌های زمانی مختلف هم برای ادامه حیات آنها، اقداماتی از نظر آبرسانی بهتر و آفت‌زدایی انجام شده و در چندین نوبت چنارهای جوان جایگزین چنارهای قدیمی شده‌اند.
در این میان، احمد مسجدجامعی یکی از اعضای شورای شهر تهران همیشه راجع به چنارهای ولیعصر حساسیت به خرج داده و نسبت به هرگونه تغییر و آسیبی درخصوص چنارها واکنش نشان و در صحن شورا تذکر داده است. وی در همین ارتباط به همشهری می‌گوید: «حفظ درختان ولیعصر کار یک روز و دو روز نیست و باید درباره آنها جدیت به خرج داد؛ چراکه درختان هویت و زیبایی این خیابان هستند. بسیاری از ایرانی‌ها و حتی خارجی‌ها با خیابان ولیعصر خاطره دارند.
یادمان نرود که مسافرانی که با قطار به تهران سفر میکنند نخستین گام‌هایشان را در خیابان ولیعصر برمی‌دارند و چنارها حتما نظر آنها را به‌خود جلب می‌کند.» این عضو شورا به دیگر عناصر موجود در خیابان ولیعصر نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «اغلب شهروندان برای تهیه نیازهای خود مجبور شده‌اند که از ولیعصر عبور کنند؛ زیرا برخی از محله‌های اطراف آن بورس لوازم ورزشی، لباس عروس، لباس‌های نظامی، آینه و شمعدان و... است.»
به گفته وی، از طرف دیگر روایت تاریخی تهران از قاجاریه و پهلوی گرفته تا اکنون را می‌شود در خیابان ولیعصر مرور کرد. مسجدجامعی به همین‌خاطر بر حفظ طراوت خیابان ولیعصر تأکید می‌کند. اینطور که وی می‌گوید در کنار آبیاری قطره‌ای و مدرن، باید جریان آب به شکل سنتی خودش هم مورد توجه قرار بگیرد؛ چراکه جریان آب حس شادابی را به همراه دارد.
وی که سابقه عضویت در کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران را نیز در کارنامه دارد به سابقه حضور چنارها در پایتخت اشاره می‌کند و می‌گوید: «در قدیم تهران در میان گردشگران حتی به چنارستان هم معروف بود؛ چراکه در جای‌جای آن ازجمله خیابان ولیعصر کلی چنار کاشته شده بود.
حالا اما برخی بدون توجه به این پیشینه، چنارهای ولیعصر را از بین می‌برند و باید برای جلوگیری از کار آنها، شهرداری‌های مناطق و دیده‌بان‌های شهر، دائما هر حرکت آسیب‌رسانی را رصد کنند.» این عضو شورای شهر تهران با اشاره به تدوین سند میراث طبیعی در دوره سوم شورای شهر ادامه می‌دهد: «با این سند برای نخستین‌بار، درختان شناسنامه‌دار شدند.»
مسجدجامعی در پاسخ به این سؤال که در برابر خشک شدن عمدی توسط برخی از افراد چه باید کرد نیز می‌گوید: «به‌نظر نمی‌آید مغازه‌داران باسابقه و ساکنان این خیابان دست به چنین کاری بزنند؛ چراکه اوج بی‌سلیقگی است اما شاید برخی از برج‌سازهای منفعت‌طلب که باغات را تخریب میکنند، درختان را هم عمدی خشک کنند. این افراد سزاوار هرگونه برخوردی هستند.»
ساختمان‌های جدید عقب‌نشینی میکنند
حفظ چنارهای جوان و چنارهای قدیمی خیابان ولیعصر هم وظیفه شهروندان است و هم مدیران شهری. شهروندان با نگاه‌های تیزبین خود می‌توانند هر حرکت مشکوکی را گزارش کنند؛ اتفاقی که درخصوص چنارهای محدوده خیابان پسیان هم افتاده است.
نباید از یاد ببریم که حتی گل شدن آب نهر خیابان ولیعصر در تقاطع زعفرانیه هم می‌تواند چناری را در پایین‌ترها به مرور زمان خشک کند.
در این بین، نکته مهمی که برای تازه نگه داشتن خیابان ولیعصر و چنارهایش باید مدنظر قرار بگیرد، مدیریت یکپارچه است؛ به‌طور نمونه اگرچه برخی از کارشناسان، بلندمرتبه‌سازی و بی‌دقتی در گودبرداری و اجرای عملیات نیلینگ در ساختمان‌سازی را از عوامل خشک شدن چنارهای ولیعصر عنوان میکنند اما این را هم می‌گویند که احداث خطوط مختلف آب و گاز و... بدون هماهنگی با پارک‌ها و فضای سبز نیز عاملی دیگر در این خصوص است.
پیش از این نیز مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تهران درخصوص ضوابط اجرایی طرح تفصیلی شهر تهران و کاشت درخت در خیابان ولیعصر، عقب‌نشینی برای ساختمان‌های جدید را الزامی می‌دانست. به گفته علی محمد مختاری در مناطق یک، 3، 6 و 11 که در محدوده خیابان ولیعصر واقع شده‌اند، برای پلاک‌های ساختمان‌های جدید عقب‌نشینی به عمق 3متر الزامی است تا از ریشه درختان خیابان ولیعصر حفاظت شود.
وی همچنین اعلام کرده که شهرداری تهران به‌منظور حفظ و نگهداری درختان خیابان ولیعصر کمیته صیانت را تشکیل داده است و چگونگی نگهداری، آبیاری، دفع آفات و رسیدگی به این درختان به‌طور متناوب از سوی کارشناسان انجام می‌شود.
از سوی دیگر کارشناسان محیط‌زیست محصور بودن درختان به‌ویژه اطراف ریشه آنها با آسفالت و بتن را یکی از آسیب‌های جدی برای بسیاری از چنارهای ولیعصر می‌دانند. به همین منظور به هیچ عنوان اجازه استفاده از این مصالح در اطراف درختان چنار داده نمی‌شود و طوقه درختانی که با آسفالت، بتن یا سیمان محصور شده‌اند براساس دستورالعمل شهرداری بایستی تا شعاعی که درخت بتواند کاملا آب و مواد مورد نیاز خود را به‌راحتی جذب کند از بین برود.
برخی نیز مدعی هستند موش‌ها ریشه‌های چنارها را می‌خورند و باعث خشک شدن آنها می‌شوند و به همین منظور شهرداری برای جلوگیری از سقوط و شکستگی، درخت را هرس کرده یا قطع می‌کند و سپس جای آن درختی جوان با عمر حدودا 10سال می‌کارد.
شکایت شهرداری منطقه یک از آسیب‌رسانان به 20 اصله چنار
طبق اعلام شهرداری منطقه یک در پی سربرداری غیرقانونی تعدادی از درختان خیابان ولیعصر این مراتب به سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران اطلاع داده شده و نسبت به طرح شکایت از متخلفان و ذینفعان ملک مذکور در دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه 37 اقدام شده و عوامل سهل‌انگار از کار برکنار و در اختیار مراجع انضباطی قرار گرفته‌اند. کاظم داوودی، مدیر روابط عمومی شهرداری منطقه یک با اعلام این مطلب به همشهری گفت:«پیگیری تا حصول نتیجه در مراجع قضایی از متخلفان در دستور کار این منطقه قرار دارد.» وی افزود: «آسیب رساندن به درختان درواقع آسیب به منابع طبیعی و ملی است و باید با عوامل سهل‌انگار که منافع شخصی را بر منافع ملی ترجیح می‌دهند، طبق قانون برخورد شود.»
بنابراین چنین اقدام شهردار منطقه یک را باید به فال نیک گرفت و امیدوار بود که دیگر شاهد تخریب درختان چه در خیابان ولیعصر و چه در باغات باقیمانده تهران نبود؛ امیدی که برآورده‌شدنش نیاز به همراهی دستگاه قضایی دارد.
گفتنی است خبرنگار همشهری نیز شب سه‌شنبه با تعدادی از مغازه‌داران محدوده مذکور گفت‌وگو کرد که همگی از اقدام صورت گرفته در مورد چنارها اظهار تعجب کردند. یکی از کسبه که می‌گفت 30سال است در اینجا حضور دارد، مدعی بود هیچگاه چنین اقدامی را طی این مدت مشاهده نکرده است. مدیریت رستوران مشهور هم گفت: واقعا از آسیب ناگهانی چنارها متعجب شدم. ما فیلم‌های دوربین مداربسته را در اختیار شهرداری قرار داده‌ایم و مشخص است که عده‌ای نه از روی خیرخواهی بلکه برای مقاصد خود می‌خواهند شاخ و برگ درختان را ببرند یا برخی را از نیم تنه قطع کنند.
تهرام 7247**1625
کپی شد
