عربستان سعودی: بحران های پیش رو

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، المصدر نیوز گزارش داد عربستان سعودی در ماه های اخیر محاصره یمن را تشدید کرده است. توجیه این کشور برای این اقدام علیه یمنِ جنگ زده، حمله موشکی نیروهای یمنی به سمت «ریاض» در ماه نوامبر بود. به رغم این اقدامات در یمن که به شدت مورد انتقاد سازمان ملل، اتحادیه اروپا و نهادهای بشردوستانه و مردمی قرار گرفته، این کشور بسیار تلاش کرده تا وجهه بین المللی خود را در یک سال اخیر در جهان بهبود بخشد. با این وجود «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا که حامی مداخله یمن بود، اخیرا در بیانیه ای خواستار پایان دادن به محاصره یمن برای باز شدن مسیر ارسال کمک های انسان دوستانه به این کشور شده است. در حالی که تغییر قدرت در عربستان در حال شکل گیری است، درگیری های بین المللی تشدید می شود، تنش های داخلی افزایش می یابد، و لزوم تنوع اقتصادی تقویت می شود، آل سعود چگونه در این مسیر پرتلاطم پیش خواهد رفت؟

حمله موشکی یمنی ها

به گفته مقامات سعودی، موشک یمنی ها تقریبا 1000 کیلومتر طی کرد و تقریبا قلب پادشاهی در ریاض را پیمود تا اینکه در نهایت بر فراز فرودگاه بین المللی این شهر متوقف شد. با این حال، اخیرا تحلیل نیویورک تایمز نشان داده است که سیستم دفاع موشکی پاتریوت پنج بار در شلیک به موشک یمنی ها شکست خورده است، که ممکن است به علت سرعت و قدرت آن بوده باشد. کلاهک ناپدید شده این موشک این موضوع مهم را نشان می‌ دهد که موشک یمنی ها، دفاع موشکی عربستان را رد کرده است.

اگر این تحلیل درست باشد، شکست سیستم دفاع موشکی پاتریوت مطمئنا توانایی های دفاعی دیگر کشورهایی که به آن متکی هستند، نظیر رژیم صهیونیستی، کره جنوبی، ژاپن و آلمان را دچار شک و تردید می کند. در عین حال، این امر دشمنان آنها مانند کره شمالی و حوثی ها را تقویت خواهد کرد تا برنامه های موشکی خود را به منظور بهره برداری از این ضعف توسعه دهند. تاکنون، این درگیری بیشتر به مناطق مرزی سعودی و به ویژه مناطق اطراف «نجران» کشیده شده است. با این حال، همانطور که حوثی ها همچنان توانایی های طولانی مدت موشک های خود را نشان می دهند، هیچکس در این کشور احساس امنیت نخواهد کرد و احتمالا این وضعیت همچنان ادامه خواهد یافت.

آل سعود و «محمد بن سلمان» ولیعهد آن کشور به نظرات جهانی توجهی ندارند. یک قانون بسیار سختگیرانه وهابی، مداخله خونین نظامی در یمن و دستیابی ماکیاولی (جدایی سیاست از اخلاق) ولیعهد به قدرت، تنها شماری از اتفاقاتی است که در این کشور توجه جهان را به خود جلب کرده است. بحران در حال وقوع در یمن باعث می شود که دورنمای آینده نامشخص به نظر برسد، اما ولیعهد با بلندپروازی های خود تلاش می کند تا نگاه ها را به سمت چشم انداز 2030 خود منحرف کند.

تنش های داخلی

یکی از ایده های بحث برانگیز که توسط ولیعهد این کشور مطرح شده، بازگرداندن اعتدال اسلامی است. عربستان سعودی قبلا قدم هایی در این زمینه برداشته است و اخیرا اجازه می دهد زنان حق رانندگی داشته باشند. او همچنین قصد دارد یک مگا شهرک فراملی در نزدیکی خلیج «عقبه» بسازد.

همه این ایده ها به نظر گام هایی در جهت درست می رسد. با این حال این پادشاهی می تواند از چاله بیرون بیاید ولی در چاه بیفتد. این برنامه ها خاطر روحانیون تندروی وهابی را که از قدرت و نفوذ قابل توجهی در کشور برخوردار هستند، مکدر می کنند. در مقابل، عربستان سعودی اقلیت مظلوم شیعه خود را سرکوب کرده است. تنش های فرقه ای با محاصره اخیر علیه شهر شیعه نشین «عوامیه» که در آن 20 هزار غیرنظامی مجبور به فرار از خانه های خود شده اند، افزایش یافته است. در حالی که حملات موشکی و درگیری های مرزی در نزدیکی یمن تهدید جدی برای پادشاهی عربستان هستند، درگیری های احتمالی داخلی می تواند بزرگ ترین تهدید برای آل سعود باشد.

بحران بشردوستانه

همانند سوریه، لیبی، افغانستان و عراق، درگیری یمن هم به یک درگیری خونین طولانی مدت تبدیل شده است. مداخله در این کشور فقیر تحت رهبری سعودی، یک بحران انسانی در مقیاس بی سابقه ای در یمن ایجاد کرده است. به گزارش ماه اکتبر سازمان بهداشت جهانی، در طول یک سال در مجموع 922704 مورد ابتلا به وبا از جمله 2317 مورد مرگ مرتبط به این بیماری در یمن مشاهده شده است. قحطی نیز در دورنمای این کشور جنگ زده دیده می شود. یمن به واردات 90 درصد از مواد غذایی خود وابسته است، به این معنا که اگر محاصره ادامه یابد، نتیجه آن گرسنگی گسترده یمنی هاست.

این بحران انسانی به دلیل از بین بردن زیرساخت های یمن با بمباران های دائمی عربستان و محاصره های فوق الذکر تشدید می شود. سازمان های امدادرسان نه تنها به شدت نیازمند غذا هستند، بلکه برای توزیع کمک های خود به سوخت هم نیاز دارند. هفته گذشته، هشت رهبر سازمان ملل از عربستان سعودی خواستند تا برای نجات جان میلیون ها نفر از مردم، محاصره را به طور کامل لغو کند.

اوضاع به قدری دشوار است که رئیس جمهور آمریکا اخیرا از متحدان سعودی خود خواست به محاصره پایان دهند. با این حال، اگر سعودی ها به سرعت و به اندازه کافی به این درخواست ها پاسخ ندهند، قحطی دسته جمعی اجتناب ناپذیر است. حتى اگر از چنین بحرانى ممانعت به عمل بیاید، اپیدمی وبا و مداخله خونبار در یمن نقطه تاریک اجتناب ناپذیرى بر اعتبار آل سعود وارد آورده است.

آل سعود اکنون خود را در وضعیت دشواری می بیند. حفظ وضعیت کنونی همزمان با سقوط بهای نفت و مواجهه با قدرت های رقیبی چون ایران، منجر به سقوط اقتصادی عربستان خواهد شد. از طرف دیگر، تنوع بخشیدن به اقتصاد این کشور و پیاده سازی طرح هایی چون چشم انداز 2030 شاید موثر واقع شود، اما تنش های اجتماعی در داخل این کشور را گسترش خواهد داد و به درگیری های نظامی در خارج از کشور منجر خواهد شد. اگرچه خانواده سلطنتی عربستان برای سال 2030 آرزوهای بلند پروازانه ای دارد، اما پادشاهی آنها می تواند به جای این رویاها، با کابوس رو به رو شود.