مدت‌هاست که بحث مالیات‌های مربوط به آستان قدس رضوی در محافل سیاسی و اقتصادی داغ شده اما مسوولانش می‌گویند به جای پرداخت مالیات به «خدمات‌رسانی» می‌پردازند.
به گزارش جماران، روزنامه اعتماد نوشت: حالا قریب به یک سال است که دفاتر نمایندگی به راه انداخته، نمایندگی‌هایی که از شهرهای بزرگ تا شهرستان‌های دور افتاده را پوشش می‌دهد و حتی در برخی شهرها به یک دفتر اکتفا نکرده و تا ١٠ نمایندگی به راه انداخته است. آخرین افتتاحیه نمایندگی آستان قدس همین دیروز در منطقه ٤ تهران بود.
پرویز سروری، دبیرکل جبهه رهپویان انقلاب اسلامی که در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری سال ٩٦ محمدباقر قالیباف را برای حمایت شایسته می‌دانست با کناره‌گیری قالیباف دست از حمایتگری برنداشت و به کمپین سید ابراهیم رییسی، تولیت آستان قدس رضوی رفت. سروری که در روزهای پایانی انتخابات دوشادوش سید ابراهیم رییسی قرار گرفت حالا مدتی است که سرپرستی دفتر نمایندگی تهران را برعهده دارد و روز جمعه هم برای معارفه سرپرست دفتر نمایندگی آستان قدس در منطقه ٤ تهران راهی فرهنگسرای اشراق شد و امیر محمد دوست را به عنوان سرپرست و خادم معرفی کرد.
آمار دقیقی از تعداد دفاتر نمایندگی آستان قدس رضوی در شهرها و شهرستان‌ها در رسانه‌های مربوط با این نهاد به چشم نمی‌خورد با این حال کم و بیش خبر افتتاحیه این دفاتر در گوشه گوشه کشور شنیده می‌شود؛ دفاتری که زیر مجموعه یکی از معاونت‌های تازه تاسیس آستان قدس قرار دارند و با بودجه این نهاد بنابر ادعای مسوولان ذی‌ربط مشغول «خدمات‌رسانی» هستند. اما ایده دفاتر نمایندگی سید ابراهیم رییسی از کجا آغاز شد و در ساختار آستان قدس چگونه جای گرفت؟ آیا این دفاتر کوچک صرفا بار خدماتی آستان قدس را در شهرستان‌ها به دوش می‌کشند یا به واسطه تولیت آستان که حالا بیش از یک مدیر یک سیاستمدار جریان راست محسوب می‌شود به فعالیت سیاسی هم می‌پردازند؟... دفاتری که اوج افتتاح‌های آن چند ماه پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری اردیبهشت ٩٦ بود چقدر با پارچه سبز و نباتی است که رییسی چندی پیش از انتخابات با خود به خانه محرومان می‌برد، مشابهت دارد؟
از کجا آغاز شد
١٧ اسفند ٩٤، سید ابراهیم رییسی از دادستانی کل کشور به تولیت آستان قدس رسید. پس از حضور او بر مسند بزرگ‌ترین موقوفه جهان اسلام ایده جدیدی در آستان قدس شکل گرفت. معاونتی تازه به ساختار این نهاد افزوده شد. شکل‌گیری معاونت امداد مستضعفان آستان قدس بر اساس آنچه در پایگاه اطلاع‌رسانی آستان قدس نوشته شده در راستای یکی از رسالت‌های اصلی آستان قدس رضوی و همچنین در راستای اجرایی شدن دو بند از مفاد موجود در حکم انتصاب تولیت آستان است که بر پرداختن به محرومان و مستضعفان تاکید دارد.
از همین روی بلافاصله بعد از آغاز سال ٩٥ معاونت امداد مستضعفان آستان قدس برپا شد و مصطفی خاکساری قهرودی به سرپرستی این معاونت رسید. مرداد همان سال خاکساری قهرودی در نشستی خبری تاسیس این معاونت را در راستای منشور ٧بندی رهبری دانست و گفت: «نباید بین خدمت‌رسانی فرهنگی و اقتصادی هیچگونه تفکیکی قائل شد، چراکه اینگونه نیست که خدمت فرهنگی جدای از خدمت‌رسانی اقتصادی باشد. باید به خدمت رسانی به مردم، نگاه جامعی داشت.»
او همچنین تاکید کرد که برای تحقق این نگاه، وارد هم‌افزایی و هماهنگی با بخش‌های بیرونی آستان از جمله کمیته امداد، بسیج مستضعفین و... شده‌اند.
معاون رییسی در بخش امداد مستضعفین در این نشست خبری به بخشی از اقدامات این معاونت اشاره کرد و یکی از کارهای صورت گرفته در این معاونت را موضوع «زائرشهر» دانست. به گفته خاکساری طرح دیگری که در نظر گرفته شده بود، طرح «زائرسرای رضوی» بود. او همچنین برآورد هزینه طرح اول را ٢٠٠ میلیارد و طرح دوم را ٥٠ میلیارد تومان اعلام کرد. علاوه بر این، اعلام شد برای «غذاسرای» امام رضا نیز به شکلی برنامه‌ریزی می‌شود که هر زائری که وارد مشهد می‌شود از این غذا استفاده کند. تشکیل دفاتر نمایندگی در شهرها و استان‌های مختلف هم زیرنظر همین معاونت آغاز به کار کرد و تقریبا ٩ ماه پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری دوره دوازدهم دفاتر نمایندگی آستان قدس رضوی یکی پس از دیگری در شهرها و شهرستان‌ها افتتاح و آغاز به کار کرد.
١٧ بهمن سال ٩٥ پایگاه اطلاع‌رسانی آستان‌نیوز افتتاح دفاتر نمایندگی آستان قدس را راهبردی جدید برای خدمات‌رسانی به محرومان توصیف کرد.
بر اساس آنچه آستان‌نیوز در قالب یک پرونده منتشر کرده «با افتتاح و راه‌اندازی دفاتر نمایندگی آستان قدس رضوی در استان‌ها بستر رشد و توسعه در تمامی زمینه‌ها از جمله فرهنگی فراهم می‌شود تا با برنامه‌ریزی‌های انجام شده آستان قدس رضوی از طرح‌های عمرانی و آبادسازی استان‌های دیگر کشور عزیزمان حمایت کند. » همچنین از دو پارامتر «زائر‌محوری» و «حمایت از محرومان» جزو رویکردهای اصلی تاسیس دفاتر نمایندگی آستان قدس رضوی در استان‌ها نام برده شده است.
پیش از این تاریخ اما سید مرتضی بختیار، قائم مقام سید ابراهیم رییسی در تولیت آستان قدس در دی‌ماه سال گذشته در آیین افتتاح نمایندگی آستان قدس رضوی در استان سیستان و بلوچستان و معرفی سرپرست این نمایندگی وعده داد که به زودی نمایندگی آستان قدس رضوی در تمامی استان‌های کشور راه‌اندازی می‌شود.
بختیاری خدمت رسانی به مردم به ویژه نیازمندان و محرومان را یکی از اهداف مهم آستان قدس رضوی اعلام و البته تاکید کرد رویکرد جدید آستان قدس بیش از هر چیز فرهنگی است. تاکید بر کمک به طرح‌های عمرانی نه‌تنها مورد تاکید پایگاه اطلاع‌رسانی آستان قدس رضوی قرار گرفت بلکه بختیاری هم در افتتاحیه دفتر نمایندگی سیستان و بلوچستان آن را تایید کرد و گفت«با برنامه‌ریزی‌های انجام شده آستان قدس رضوی از طرح‌های عمرانی این استان هم حمایت می‌کند.»
بختیاری همچنین در آیین افتتاحیه دفتر نمایندگی آستان قدس در بجنورد توضیح داد به لحاظ ساختاری، زیرنظر معاونت امداد مستضعفان آستان قدس رضوی فعالیت خواهد داشت.» دستورالعمل و آیین‌نامه فعالیت این نمایندگی‌ها هم به گفته بختیاری به صورت موقت طراحی شده و در اختیار نمایندگی‌ها قرار گرفته است.
آستان قدس رضوی از طریق معاونت امداد مستضعفان حتی در دورافتاده‌ترین شهرستان‌ها دفتر نمایندگی احداث کرده یا در برخی شهرستان‌ها همچون بوشهر تا اسفند ٩٥ نهمین دفتر نمایندگی افتتاح شده است و بنا به گفته مصطفی خاکسار قهرودی، معاون امداد مستضعفین آستان قدس رضوی در مراسم افتتاحیه نهمین دفتر نمایندگی در بوشهر وعده داده است تا پایان سال حداقل دو دفتر استانی دیگر افتتاح می‌شود. او همچنین تاکید داشته با اینکه مدت زمان زیادی از افتتاح دفاتر نمایندگی نمی‌گذرد «اما در همین مدت، در زمینه رسیدگی به محرومان و اعزام زیارتاولیها به مشهدالرضا(ع) اقدامات بسیار خوبی صورت گرفته است.»
اهداف متعالی اما سوال‌برانگیز
احمد میدری، معاون وزیر کار چندی پیش اعلام کرد که دو میلیون گرسنه در کشور وجود دارد. بر اساس اطلاعات مرکز آمار کشور سال ٩٥، ٣ میلیون و ٢٠٣ هزار نفر جمعیت فعال کشور بیکار بوده‌اند. وزارت راه و شهرسازی در گزارشی اعلام کرده که همچنان ٤/٠ درصد از مردم در کپر و چادر زندگی می‌کنند و ٣٣ درصد از مردم ایران زیر خط فقر هستند. اینها تنها بخشی از آمار موجود و رسمی در مورد گرسنگی، فقر بیکاری و... در کشور است که اتفاقا نهادها و دستگاه‌های مختلف و متفاوتی برای کمک به این طبقه اجتماعی پیش‌بینی کرده است. از سازمان بسیج مستضعفین گرفته تا بنیاد مستضعفان و کمیته امداد امام خمینی و حتی همین آستان قدس رضوی که به نظر می‌رسد در یک سال اخیر تمایل بیشتری به کمک‌رسانی خارج از مرزهای مشهد پیدا کرده است. اما سوال اینجاست که با وجود همه این دستگاه‌ها چرا همچنان با چنین آماری در این زمینه رو‌به‌رو هستیم، آماری که حالا معاونت امداد مستضعفین آستان قدس رضوی هم به گفته مسوولانش تلاش دارد تاثیر مثبتی بر کاهش این آمار داشته باشد. شاید بتوان نظارت را حلقه مفقوده نهادهایی اینچنینی دانست. نهادهایی با گردش مالی بالا، فعالیت‌های اقتصادی گسترده و البته معافیت مالیاتی و نظارتی که تنها ممکن است درون سیستمی باشد. شاهد مثال آن همین دفاتر نمایندگی استانی و شهرستانی آستان قدس رضوی است که اوج فعالیت آن از چند ماه پیش از انتخابات آغاز شده است. درست زمانی که تولیت آستان در گیرودار رایزنی‌های پساانتخاباتی بوده این دفاتر نمایندگی نیز تاسیس شده اند. از همین روی نظارت بر نهادهایی اینچنینی که بازوهای اجرایی متعدد و متفاوتی دارند امری لازم است. نهادهایی گسترده که اغلب در رسانه‌ها از مزایای فعالیت‌ها و خدمات‌رسانی‌هایشان می‌گویند؛ آمار و ارقامی که با آمار و ارقام فقر و محرومیت در کشور همخوانی و هماهنگی ندارد.
علاوه بر عدم نظارت دقیق پرداخت نکردن مالیات از سوی نهادی چون آستان قدس هم پرسش‌هایی از سوی افکار عمومی ایجاد کرده است. گرچه دولت در لایحه بودجه امسال پیشنهاد کرده که شرکت‌ها و موسسات وابسته به آستان قدس رضوی در سال ۱۳۹۷ باید رقمی معادل ۳۰ میلیارد تومان مالیات پرداخت کنند با این حال ابراهیم رییسی، تولیت آستان قدس رضوی پیش از این گفته بود: «آستان قدس به دلیل اینکه اموالش وقف یا نذر است، از پرداخت مالیات معاف شده است.»
علاوه بر مساله نظارت و مالیات حضور همزمان چهره‌ای که از سال ٩٦ ترجیح داد بیش از اینکه یک معمم با سابقه قضایی باشد شانس خود را در عرصه اجرایی هم بیازماید، در تولیت و در یک رقابت انتخاباتی مساله‌ای است که نمی‌تواند دور از نظر بماند.
