علی یوسفی روز پنجشنبه در نشست دوم دهمین همایش نکوداشت اصفهان با موضوع بهبود حکمرانی آب در حوزه زاینده‌رود در سالن اجتماعات کتابخانه مرکزی افزود: در جوار دانشگاه صنعتی و دشت مهیار به ترتیب ۶ و ۱۲.۵ متر فرونشست زمین داشتیم.
وی ادامه داد: منطقه تحت تاثیر فرونشست زمین شامل محدوده مشترک شهرستان‌های خمینی‌شهر، شاهین‌شهر، برخوار،فلاورجان، اصفهان، لنجان و نجف آباد با وسعت تقریبی هزار و 800 کیلومتر مربع است و دارای بیشترین نرخ فرونشست تا ۱۲.۵ سانتی متر در سال بود که شامل ۲۰۳روستا و مراکز جمعیتی مهم می‌شود.
وی اضافه کرد: خطوط انتقال نیرو به طول حدود ۵۰۰ کیلوتر وخط راه آهن اصفهان- یزد به طول ۷۰ کیلومتر در این محدوده قرار دارد همچنین فرودگاه شهیدبهشتی اصفهان در محدوده فرونشست قرار دارد.
میزان آب تجدید پذیر در کشور به 104 میلیارد مترمکعب می‌رسد
استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به تغییرات وضعیت آب‌های تجدید پذیر در کشور ادامه داد: در بلند مدت منتهی به سال آبی ۷۷- ۷۸ حدود ۱۳۰ میلیارد مترمکعب، بلند مدت منتهی به سال آبی ۸۵- ۸۶، ۱۲۵.۹ میلیارد مترمکعب، بلندمدت منتهی به سال آبی ۹۲- ۹۳ حدود ۱۲۰ میلیارد مترمکعب، طی ۱۵ سال اخیر ۱۱۵ میلیارد مترمکعب و طی پنج سال اخیر به ۱۰۴ میلیارد مترمکعب رسیده است.
به گفته یوسفی سرانه آب تجدیدپذیر حوضه زاینده رود در سال ۱۳۱۰ حدود پنج هزار و 145 مترمکعب برای هر نفر بود که در سال ۹۰ به ۶۲۰ مترمکعب برای هر نفر رسیده است.
استاد گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: بیشترین تنش آبی در کل کشورهای دنیا در ۱۷ کشور با بیش از ۸۰ درصد تنش آبی است که ۱۲ کشورآن در منطقه وجود دارد.
وی با اشاره به وضعیت بارندگی در سال‌های اخیر در متوسط بلند مدت گفت: طی سال‌های اخیر ۱۱ درصد از بارندگی‌ها و ۴۴ درصد از میزان روان آب‌ها کم شده و نشان می‌دهد با کاهش میزان بارندگی از میزان روان آب‌ها بیشتر کاسته می‌شود.
به گفته یوسفی، کتیبه‌های داریوش و طومار شیخ بهایی بیانگر کمبود آب از ابتدا در کشور ایران بوده است.
وی با بیان اینکه بنه‌ها از کهن‌ترین و کارآمدترین تعاونی‌های سنتی در ایران بود، اظهارداشت: مطالعات نشان می‌دهد کمبود آب در بنه‌ها وجود داشته است.
استاد گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان اظهارداشت: میانگین تجمعی تغییر حجم آبخوان در اصفهان منفی ۲۸۹۰ میلیون مترمکعب، دشت مهیار جنوبی منفی ۱۶۱۱ و کاشان منفی ۱۰۲۷ است همچنین میانگین تجمعی تغییر سطح ایستایی در اصفهان منفی ۳۵ متر، دشت مهیار جنوبی منفی ۲۲ متر و کاشان منفی۱۴ متر است.
به گفته وی، شهر اصفهان تا ۴۰ متر و برخی دیگر از مناطق استان تا ۷۰ متر افت سطح آب دارد.
عدم توجه به تالاب گاوخونی باعث از بین رفتن 100 هزار هکتار از اراضی کشاورزی می‌شود
استاد گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان در بخشی دیگر از سخنان خود با اشاره به وضعیت تالاب گاوخونی گفت: نتایج مطالعات انجام شده بیانگر این است که تالاب تاکنون چندان فعال نشد ولی اگر حق آبه زیست محیطی تالاب تامین نشود در آینده نه چندان دور چشمه‌های ریزگردهای سمی آغشته به فلزات سنگین خطرناک نظیر کادمیوم، روی و سرب با بادهای شرقی- غربی که براساس آنالیز ایستگاه سینوپتیک ورزنه از بازوی قوی برخوردار است.
به گفته وی این ریزگردهای سمی به اصفهان و استان‌های همجوار حتی استان تهران خواهد رفت.
یوسفی اظهارداشت: وجود رس‌های با سطح ویژه بالا و تبادل کاتیونی بالا و بافت سنگین وجود یون سدیم و بادهای قوی شرقی- غربی بیانگر این است که تالاب پتانسیل بالایی جهت تولید چشمه‌های ریزگرد دارد.
وی اضافه کرد: از طرفی سونامی نمک از نوع کلرید سدیم خود باعث مشکلات حاد زیست محیطی و از بین بردن بیش از ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی درجه یک کشاورزی خواهد شد.
استاد دانشگاه صنعتی اصفهان بیان کرد: بررسی روند توسعه اراضی کشاورزی در بالا دست سد زاینده‌رود شامل محدوده‌های مطالعاتی دامنه- داران، بویین میاندشت، چادگان، یان چشمه، چلگرد و قلعه شاهرخ نشان می‌دهد سطح اراضی کشاپرزی دیم و آبی از حدود ۳۲.۸ هزار هکتار در سال ۶۱ به ۶۳.۵ هزار هکتار درسال ۹۴ افزایش یافته است.
وی، مشکلات حوضه آبریز زاینده رود را در کمبود هماهنگی افقی و عمودی، برنامه ریزی بخشی، برنامه ریزی بالا به پایین مبتنی بر نسخه پیچی و عدم انسجام سیاستگذاری دانست.
در سیاست‌های خودکفایی کشور تجدید نظر صورت بگیرد
یوسفی با بیان اینکه باید در سیاست‌های خودکفایی کشور در تولید محصولات کشاورزی تجدید نظر صورت پذیرد، گفت: باید راهبردها و سیاست‌هایی سازگار، هماهنگ و پایداری در راستای تضمین امنیت غذایی کشور در دستور کار قرار گیرد.
وی ادامه داد: تغییر در فرآیند تدوین و تصویب برنامه هفتم توسعه در بخش‌های آب، کشاورزی و محیط زیست (تدوین برنامه یکسال زودتر از برنامه زمانبندی و انتشار عمومی آن)، در راستای ایجاد شفافیت و ارتقا مسئولیت پذیری اجتماعی ساکنان شهر اصفهان، نمایش حجم آب ورودی، خروجی و مخزن سد زاینده رود، مصرف روزانه آب شرب و بهداشتی شهر و انواع مصارف دیگر در یکی از تابلوهای شهرداری از جمله راهکارهای موجود است.
این استاد دانشگاه افزود: شیوه اداره کشور که واگرایی و انفعال مهم‌ترین ویژگی‌های آن شده است، توان و قابلیت مدیریت بحران و عبور از چالش‌ها از جمله خشکی زاینده رود را ندارد و تا تغییرات ساختاری در فرآیندهای حقوقی و مفروضات اداره کشور رخ ندهد در بر همین پاشنه خواهد چرخید.
اراضی کشاورزی اصفهان حدود ۵۶۳ هزار هکتار معادل ۳.۵ درصد از مساحت استان است که با توجه به محدودیت‌های منابع آب در سال‌های اخیر، تنها حدود ۲۹۰ هزار هکتار آن تحت کشت زراعی و باغی قرار می‌گیرد.
در سال زراعی ۹۶- ۹۷ حدود ۲۱۰ هزار هکتار از مجموع اراضی کشاورزی استان به کشت محصولات زراعی اختصاص داشت که ۱۹۰ هزار هکتار آن زراعت آبی و ۲۰ هزار هکتار مربوط به زراعت دیمی بوده است.
زاینده‌رود بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی بویژه زرد کوه بختیاری سرچشمه گرفته و در کویر مرکزی ایران به سمت شرق پیش می‌رود و به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می‌ریزد.
