به گزارش ایرنا، کاله شمامه بندی با قدمتی بیش از سه هزار سال دارای رویه ای از جنس نخ و الیاف است که رد پای آن در شعر شاعران پرآوازه ی کُرد هم دیده شده و در طرح ها و رنگ های متنوع و با کفی از جنس پوست ساخته می شود.
«کاله یا پیلاو» در زبان کُردی به معنی کفش است و «شمامه» نیز نوعی میوه خوش رنگ است که به دلیل ترکیب بندی رنگ های کاله هفت رنگ به آن شمامه بندی می گویند.
در برخی از مستندات تاریخی از جمله تخت جمشید، تصاویری از این نوع پاپوش حک شده که گویا از سوی اهالی شمالغرب ایران به شاهان هخامنشی هدیه شده است.
این پاپوش قدمتش از کلاش کُردی بیشتر بوده و به همین خاطر از نظر ساخت از سادگی بیشتری برخوردار است و علاوه بر آن به دلیل استفاده از مواد کاملا طبیعی در ساخت آن از جمله کفش های باستانی سازگار با محیط زیست است.
کاله نیز مانند کلاش دارای خط تقارن است؛ به این معنی که چپ و راست برای آن نیست و برای حفظ این فرم و مدل باید هرچند مدت کاله را راست و چپ کرد.
در ساخت و تولید این پای افزار هیچ نوع دستگاه صنعتی دخیل نیست و این امر باعث می شود زمینه اشتغال را برای افراد زیادی در منطقه ایجاد کند.
مواد اولیه مورد نیاز برای کاله در گذشته ابریشم و لایه پوست٬ یا چرم گاو و گامیش یا بز بود اما اکنون به جای ابریشم از نخ و کاموا استفاده می کنند.
این پاپوش بر عکس کلاش در فصل های پاییز و زمستان نیز به دلیل داشتن کفه چرمی قابل استفاده است و در فصل های دیگر نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
پس از تولید کفش کلاش و کفش های صنعتی دیگر اکنون کاله شمامه بندی کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر به عنوان کفشی تزیینی در ویترین ها و تنها برای آیین های خاص سنتی مورد استفاده قرار می گیرد.
در برخی استان های دیگر از جمله خرسان شمالی و زنجان نیز نوعی پاپوش محلی شبیه به کاله شمامه بندی به نام چاروق توسط هنرمندان صنایع دستی تولید می شود.
استاد رحمان هرمزیاری تنها بازمانده نسلی است که از قدیم در ساخت و تولید این نوع پاپوش مهارت داشتند و این هنر را از پدربزرگش به ارث برده است.
خانواده هرمزیاری در مهاباد به نامه خانواده کاله بندی از قدیم از شهرت خاصی برخوردار بوده و چندین نسل گذشته آنها در ساخت کاله مهارت داشتند.
این هنرمند 59 ساله در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: از سال 1363 ساخت این نوع کفش سنتی را در کارگاه کوچک خانگی شروع کردم و تاکنون صدها جفت کاله ساخته ام.
رحمان هرمزیاری گفت: خانواده ما در حدود 200 سال گذشته به این کار مشغول بودند و در برخی دوران علاوه بر مردان، زنان نیز در ساعاتی از روز به ساخت و چیدن کاله مشغول می شدند.
وی ادامه داد: در گذشته ساخت 2 نوع کاله در این منطقه مرسوم بود؛ پاپوشی که با استفاده از چرم طبیعی برای استفاده در فصل زمستان ساخته می شد و در تابستان و بهار هم کفش های سفید (کلاش) مورد استفاده قرار می‌گرفت.
وی افزود: کاله نیز در گذشته دارای چندین نوع از جمله کاله مویی، کاله ساکار و کاله شمامه بندی بود که در کاله مویی به جای نخ از موی بز استفاده می کردند و در کاله ساکار از پشم گوسفند و در کاله شمامه بندی از نخ ابریشم برای بافتن رویه کفش بهره می گرفتند.
هرمزیاری گفت: هر کدام از این نوع کاله ها برای استفاده در فصول مختلف و بسته به میزان توان شخص پوشیده می شد؛ نوع ساده آن مخصوص عوام و نوع شمامه بندی مخصوص خواص (فرمانداران و سران) بود.
وی یادآور شد: در سال های قبل علاوه بر ساخت کاله با همکاری اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مهاباد به آموزش هنرجویان این رشته نیز می پرداختیم اما اکنون رغبت چندانی در بین مردم در این زمینه وجود ندارد.
وی که تنها هنرمند فعال مهاباد در بخش ساخت پاپوش کاله است، ادامه داد: تاکنون نتوانسته این هنر را در فهرست آثار ملی کشور به ثبت برساند و مهارت های خود را مکتوب کند.
هرمزیاری که موفق به کسب نشان ملی صنایع دستی در سال 1392 شده، افزود: هزینه ساخت هر جفت کاله برای مصرف کننده با توجه به اندازه و مواد استفاده شده در آن، بین 500 تا یک میلیون و 100 هزار ریال است.
وی اضافه کرد: اکنون بیشتر مشتریان وی از اقلیم کردستان عراق هستند و این نوع کفش سنتی را در آیین های خاص مورد استفاده قرار می دهند.
این هنرمند از ابزار کار خاص مخصوص شامل گازن، قالب و سرقالب، پانیه که ش، دروشه و سوزن برای برش چرم و قالب بندی کاله استفاده می کند که خود این ابزار نیز بخشی از میراث فرهنگی این دیار است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مهاباد هم گفت: این اداره با اعطای معرفی نامه جهت دریافت تسهیلات بانکی مشاغل خانگی می تواند در کمک به هنرمندان در راستای خرید تجهیزات و ابزار کار موثر واقع شود.
غلامرضا عبده اضافه کرد: در ادوار گذشته با توجه به درخواست هنرجویان دوره های مختلف آموزشی در برخی از رشته ها از جمله چارق دوزی «کاله شمامه بندی» در این اداره برگزار شد.
وی با اشاره به فعالیت 244 هنرمند صنایع دستی در مهاباد افزود: این هنرمندان در رشته های مختلف تذهیب، زیورآلات سنتی، سفال و سرامیک، ساخت سازهای سنتی، حاجیم بافی، تراش سنگ و ... فعالیت می کنند.
به گزارش ایرنا صنایع دستی به عنوان میراثی گرانبها از نسل های گذشته به نسل کنونی رسیده و لازم است مسوولان تمام تلاش خود را برای احیای دوباره این صنایع به کار گیرند.
از طرفی دیگر این صنایع دستی می تواند به عنوان یکی از ظرفیت های گردشگری و اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد و جاذبه هایی خوبی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی باشد.
ثبت این صنایع در فهرست آثار ملی نیز می تواند عاملی برای جلوگیری از نابودی این آثار و گامی برای ثبت آن در سازمان های بین المللی همچون یونسکو باشد.
با ثبت شهر مریوان در استان کردستان به عنوان شهر جهانی کفش کلاش کُردی، امیدها برای احیای دوباره کاله شمامه بندی به عنوان پاافزاری قدیمی تر و با سابقه تر از کلاش برای استاد رحمان، تنها کاله باف مهابادی نیز بیشتر شده است؛ امیدی که یاری بیشتر مسوولان را می طلبد.
گزارش از: عبدالله رحمانی
3020/3072
انتهای پیام «کاله یا پیلاو» در زبان کُردی به معنی کفش است و «شمامه» نیز نوعی میوه خوش رنگ است که به دلیل ترکیب بندی رنگ های کاله هفت رنگ به آن شمامه بندی می گویند.
در برخی از مستندات تاریخی از جمله تخت جمشید، تصاویری از این نوع پاپوش حک شده که گویا از سوی اهالی شمالغرب ایران به شاهان هخامنشی هدیه شده است.
این پاپوش قدمتش از کلاش کُردی بیشتر بوده و به همین خاطر از نظر ساخت از سادگی بیشتری برخوردار است و علاوه بر آن به دلیل استفاده از مواد کاملا طبیعی در ساخت آن از جمله کفش های باستانی سازگار با محیط زیست است.
کاله نیز مانند کلاش دارای خط تقارن است؛ به این معنی که چپ و راست برای آن نیست و برای حفظ این فرم و مدل باید هرچند مدت کاله را راست و چپ کرد.
در ساخت و تولید این پای افزار هیچ نوع دستگاه صنعتی دخیل نیست و این امر باعث می شود زمینه اشتغال را برای افراد زیادی در منطقه ایجاد کند.
مواد اولیه مورد نیاز برای کاله در گذشته ابریشم و لایه پوست٬ یا چرم گاو و گامیش یا بز بود اما اکنون به جای ابریشم از نخ و کاموا استفاده می کنند.
این پاپوش بر عکس کلاش در فصل های پاییز و زمستان نیز به دلیل داشتن کفه چرمی قابل استفاده است و در فصل های دیگر نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
پس از تولید کفش کلاش و کفش های صنعتی دیگر اکنون کاله شمامه بندی کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر به عنوان کفشی تزیینی در ویترین ها و تنها برای آیین های خاص سنتی مورد استفاده قرار می گیرد.
در برخی استان های دیگر از جمله خرسان شمالی و زنجان نیز نوعی پاپوش محلی شبیه به کاله شمامه بندی به نام چاروق توسط هنرمندان صنایع دستی تولید می شود.
استاد رحمان هرمزیاری تنها بازمانده نسلی است که از قدیم در ساخت و تولید این نوع پاپوش مهارت داشتند و این هنر را از پدربزرگش به ارث برده است.
خانواده هرمزیاری در مهاباد به نامه خانواده کاله بندی از قدیم از شهرت خاصی برخوردار بوده و چندین نسل گذشته آنها در ساخت کاله مهارت داشتند.
این هنرمند 59 ساله در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: از سال 1363 ساخت این نوع کفش سنتی را در کارگاه کوچک خانگی شروع کردم و تاکنون صدها جفت کاله ساخته ام.
رحمان هرمزیاری گفت: خانواده ما در حدود 200 سال گذشته به این کار مشغول بودند و در برخی دوران علاوه بر مردان، زنان نیز در ساعاتی از روز به ساخت و چیدن کاله مشغول می شدند.
وی ادامه داد: در گذشته ساخت 2 نوع کاله در این منطقه مرسوم بود؛ پاپوشی که با استفاده از چرم طبیعی برای استفاده در فصل زمستان ساخته می شد و در تابستان و بهار هم کفش های سفید (کلاش) مورد استفاده قرار می‌گرفت.
وی افزود: کاله نیز در گذشته دارای چندین نوع از جمله کاله مویی، کاله ساکار و کاله شمامه بندی بود که در کاله مویی به جای نخ از موی بز استفاده می کردند و در کاله ساکار از پشم گوسفند و در کاله شمامه بندی از نخ ابریشم برای بافتن رویه کفش بهره می گرفتند.
هرمزیاری گفت: هر کدام از این نوع کاله ها برای استفاده در فصول مختلف و بسته به میزان توان شخص پوشیده می شد؛ نوع ساده آن مخصوص عوام و نوع شمامه بندی مخصوص خواص (فرمانداران و سران) بود.
وی یادآور شد: در سال های قبل علاوه بر ساخت کاله با همکاری اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مهاباد به آموزش هنرجویان این رشته نیز می پرداختیم اما اکنون رغبت چندانی در بین مردم در این زمینه وجود ندارد.
وی که تنها هنرمند فعال مهاباد در بخش ساخت پاپوش کاله است، ادامه داد: تاکنون نتوانسته این هنر را در فهرست آثار ملی کشور به ثبت برساند و مهارت های خود را مکتوب کند.
هرمزیاری که موفق به کسب نشان ملی صنایع دستی در سال 1392 شده، افزود: هزینه ساخت هر جفت کاله برای مصرف کننده با توجه به اندازه و مواد استفاده شده در آن، بین 500 تا یک میلیون و 100 هزار ریال است.
وی اضافه کرد: اکنون بیشتر مشتریان وی از اقلیم کردستان عراق هستند و این نوع کفش سنتی را در آیین های خاص مورد استفاده قرار می دهند.
این هنرمند از ابزار کار خاص مخصوص شامل گازن، قالب و سرقالب، پانیه که ش، دروشه و سوزن برای برش چرم و قالب بندی کاله استفاده می کند که خود این ابزار نیز بخشی از میراث فرهنگی این دیار است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مهاباد هم گفت: این اداره با اعطای معرفی نامه جهت دریافت تسهیلات بانکی مشاغل خانگی می تواند در کمک به هنرمندان در راستای خرید تجهیزات و ابزار کار موثر واقع شود.
غلامرضا عبده اضافه کرد: در ادوار گذشته با توجه به درخواست هنرجویان دوره های مختلف آموزشی در برخی از رشته ها از جمله چارق دوزی «کاله شمامه بندی» در این اداره برگزار شد.
وی با اشاره به فعالیت 244 هنرمند صنایع دستی در مهاباد افزود: این هنرمندان در رشته های مختلف تذهیب، زیورآلات سنتی، سفال و سرامیک، ساخت سازهای سنتی، حاجیم بافی، تراش سنگ و ... فعالیت می کنند.
به گزارش ایرنا صنایع دستی به عنوان میراثی گرانبها از نسل های گذشته به نسل کنونی رسیده و لازم است مسوولان تمام تلاش خود را برای احیای دوباره این صنایع به کار گیرند.
از طرفی دیگر این صنایع دستی می تواند به عنوان یکی از ظرفیت های گردشگری و اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد و جاذبه هایی خوبی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی باشد.
ثبت این صنایع در فهرست آثار ملی نیز می تواند عاملی برای جلوگیری از نابودی این آثار و گامی برای ثبت آن در سازمان های بین المللی همچون یونسکو باشد.
با ثبت شهر مریوان در استان کردستان به عنوان شهر جهانی کفش کلاش کُردی، امیدها برای احیای دوباره کاله شمامه بندی به عنوان پاافزاری قدیمی تر و با سابقه تر از کلاش برای استاد رحمان، تنها کاله باف مهابادی نیز بیشتر شده است؛ امیدی که یاری بیشتر مسوولان را می طلبد.
گزارش از: عبدالله رحمانی
3020/3072
کپی شد
