به گزارش ایرنا، تغییر اقلیم و کاهش نزولات جوی از یک سو و مصرف بی رویه از سوی دیگر، کم آبی را به عنوان یک دغدغه مهم، پیش روی تمام بخش ها از جمله کشاورزی استان قرار داده و کاهش آثار مخرب آن نیازمند همراهی مردم و مسوولان است.
بخش کشاورزی با 92 درصد، بزرگترین مصرف کننده آب به شمار می رود و بیش از 80 درصد منابع آب هم به دلیل استفاده نکردن از تکنولوژی های پیشرفته آبیاری و رعایت نکردن الگوی کشت صحیح در مناطق مختلف، در این بخش به هدر می رود.
در بسیاری از مناطق آذربایجان غربی همچنان کشاورزان از شیوه‌ های سنتی برای کشت و آبیاری محصول استفاده می ‌کنند و این روش ها بیشترین سهم مصرفی آب را به دنبال دارد.
کشاورزی در اواخر دهه 80 شمسی، محور توسعه آذربایجان غربی عنوان شد و بر همین اساس این بخش بدون ضابطه و غیرکارشناسی گسترش یافت؛ بر همین اساس افزایش سطح زیر کشت اراضی کشاورزی بدون توجه به استفاده از شیوه های نوین آبیاری، مصرف آب را در این حوزه به صورت سرسام آوری افزایش داد.
چند سال خشکسالی و کاهش بارندگی از یک سو و توسعه بی رویه کشاورزی نیز از سوی دیگر موجب کاهش آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه شد و روند خشک شدن آن را تشدید کرد.
این امر بهره برداران را روز به روز به سمت استفاده از آب های زیرزمینی بیشتر سوق داد که نتیجه آن حفر بی ضابطه چاه های غیرمجاز و بی شمار آب در استان بود.
بر اساس آمارهای غیررسمی بیش از 40 هزار حلقه چاه کشاورزی غیرمجاز در این استان وجود دارد که این امر باعث شده است تا آذربایجان غربی، بیشترین تعداد چاه های غیرمجاز در کشور را داشته باشد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی معتقد است که برداشت‌های غیرمجاز و تعدد چاه‌های غیرمجاز کشاورزی همچنان منابع آبی استان را تهدید می کند و تحول در حوضه صیانت از منابع آبی ضروری است.
کیومرث دانشجو افزود: بخش اعظمی از منابع آبی به صورت غیراصولی مصرف می‌شود و این امر سبب بروز مشکلات فراوانی در حوزه کشاورزی شده است.
وی گفت: رودخانه ها یکی از منابع اصلی تغذیه دریاچه بوده و امروز به علت برداشت های بی رویه آب و چاه های فراوان غیرمجاز، آب های سطحی نیز رو به کاهش است.
به عقیده کارشناسان، استفاده از محصولات سازگار با آب و هوا در هر شهرستان، تغییر الگوی آبیاری کشاورزی از غرقابی و بارانی به قطره ای و گاه تبدیل کشت آبی به دیم (در مناطق مستعد) و به نوعی تغییر الگوی کشت مهم ترین و پایدارترین روش مقابله با کم آبی از سوی بهره برداران به شمار می رود.
با وجود پدیده خشکسالی و به علت کمبود شدید منابع آب، محدودیت کشت آبی محصولات پر آب بر همچون چغندرقند در حوضه آبریز دریاچه ارومیه می تواند نقش مهمی در استفاده بهینه از آب داشته باشد.
به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در سال 1390 بیش از 43 هزار هکتار از اراضی زراعی آذربایجان غربی به این محصول اختصاص یافته بود که با هدف اجرای برنامه های ستاد احیای دریاچه ارومیه در بخش کشاورزی این استان، سطح زیر کشت چغندرقند در این حوضه آبریز کاهش یافته است.
اسمعیل کریم زاده با تاکید بر اینکه 60 درصد از اراضی زیرکشت چغندرقند در حوضه آبریز دریاچه ارومیه با روش های نوین آبیاری می شود، افزود: راندمان آبیاری با استفاده از این روش 60 تا 70 درصد افزایش یافته و 120 میلیون مترمکعب آب صرفه جویی شده است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی اظهار داشت: محدودیت سقف کشت چغندرقند در هشت شهرستان این استان که در حوضه آبریز دریاچه ارومیه قرار گرفته است با هدف مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی ادامه می یابد.
اسمعیل کریم زاده افزود: این شهرستان ها شامل ارومیه، میاندوآب، سلماس، پیرانشهر، نقده، مهاباد، خوی و اشنویه است و نظارت ها بر میزان کشت چغندرقند در این مناطق تشدید می شود.
وی ادامه داد: به منظور کاهش مصرف آب و بالا بردن راندمان تولید، اصلاح الگوی کشت در اولویت فعالیت های بخش کشاورزی قرار دارد.
کریم زاده با اعلام اینکه وزارت جهاد کشاورزی بر استفاده از تکنیک های اصلاح الگوی کشت، کشت نشایی، بروزرسانی روش های آبیاری، استفاده از منابع ارزان، بذور اصلاح شده و سایر راهکارهای علمی و عملیاتی تأکید دارد، اضافه کرد: این اقدامات به منظور بالا بردن راندمان تولید، افزایش کیفیت و کمیت محصول و بهره وری و همچنین کاهش مصرف آب در دستور کار قرار دارد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی نیز گفت: به دلیل بالابودن نیاز آبی محصول چغندرقند و مشکلات حوضه آبریز دریاچه ارومیه، در سال زراعی جاری در حدود 23 هزار هکتار برنامه ابلاغی سازمان جهاد کشاورزی برای کشت محصول چغندر قند اعلام شده بود.
عبدالله فتح اله زاده گفت: به دلیل مقرون به صرفه بودن کشت این محصول برای کشاورزان، در حدود هفت هزار هکتار نیز با کسب مجوز از معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی در خارج از حوضه آبریز کشت شده است و در مجموع حدود 30 هزار و 652 هکتار از اراضی زراعی استان زیر کشت محصول چغندرقند قرار گرفته است .
به گزارش ایرنا به نقل از کارشناسان بخش کشاورزی، یکی از مهمترین راهکارهای استفاده بهینه از آب در بخش کشاورزی، بهره گیری از سامانه های مختلف آبیاری تحت فشار است.
آبیاری تحت فشار به 2 نوع آبیاری بارانی و آبیاری قطره‌ای قابل تفکیک بوده و آبیاری بارانی روشی است که آب با فشاری بیش از یک اتمسفر در درون لوله‌هایی جریان پیدا می کند و در روی گیاه به صورت باران توسط نازل هایی که به آب پاش معروف است، پاشیده می‌شود.
آبیاری قطره‌ای به دلیل اعمال عمق آبیاری کم و قابل تنظیم یکی از روش‌های مفید آبیاری بوده و مهمترین مزیت این روش صرفه جویی در میزان آب و هزینه‌هاست.
صرفه جویی در مصرف آب، سرعت بالای رویش گیاه، به کارگیری کود همزمان با آبیاری، جلوگیری از رشد بی رویه علف های هرز، صرفه جویی در مصرف انرژی، برداشت راحت تر محصولات و افزایش کمّی و کیفی محصولات از مزایای به کارگیری روش های آبیاری نوین به شمار می رود.
در سایه سامانه های نوین آبیاری می توان صرفه جویی چهار هزار و 700 مترمکعبی در مصرف آب در هر هکتار را شاهد بود و در زمین هایی که از آب های زیرزمینی استفاده می شود با اجرایی شدن سامانه های نوین آبیاری حدود 25 درصد کاهش مصرف انرژی رخ می دهد.
طبق تصمیم مجلس و وزارت جهاد کشاورزی در 10 سال آینده باید سالانه 400 هزار هکتار از اراضی آبی کشور به سامانه های نوین آبیاری مجهز شود.
آذربایجان غربی حدود 900 هزار هکتار زمین مستعد کشت کشاورزی دارد که از این میزان افزون بر 100 هزار هکتار باغی و 800 هزار هکتار زراعی است.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی معتقد است که یک طرح بزرگ نزدیک به 62 هزار هکتاری در حوضه آبریز ارس و زاب در آذربایجان غربی در دست اجراست که صد درصد آبیاری تحت فشار میکرو و بارانی بوده و از بزرگترین پروژه های کشور با 90 درصد پیشرفت فیزیکی است.
علی مراد اکبری گفت: این طرح تا پایان سال به اتمام می رسد و تحول خوبی در استان در این زمینه به وقوع خواهد پیوست که نقش مهمی در تولید مواد غذایی و درآمد زایی برای بهره برداران استان خواهد داشت.
وی ادامه داد: 2 هزار هکتار از اراضی آذربایجان غربی از ابتدای سال جاری تاکنون به روش های مدرن آبیاری مجهز شده و این طرح در سه تا چهار هزار هکتار دیگر از اراضی نیز تا پایان سال اجرا می شود .
اکبری اضافه کرد: وزارت جهاد کشاورزی تجهیز 10 هزار هکتار از اراضی آذربایجان غربی به آبیاری های نوین را هدفگذاری کرده است و در تامین منابع اعتباری در این زمینه هیچگونه محدودیتی وجود ندارد.
وی افزود: اقدامات خوبی در آذربایجان غربی جهت توسعه شبکه های آبیاری تحت فشار و سیستم های نوین آبیاری انجام شده است و این استان می تواند به عنوان پایلوت کشوری در این زمینه مطرح شود.
وی ادامه داد: در چند سال اخیر سالانه بیش از 400 هزار هکتار از زمین های کشاورزی کشور به سیستم های نوین آبیاری مجهز شده است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی نیز با اشاره به اینکه حدود 15 درصد از اراضی استان تحت پوشش آبیاری نوین قرار گرفته است، گفت: از مجموع 365 هزار هکتار اراضی آبی این استان، 58 هزار هکتار به صورت نوین آبیاری می شود.
فیض الله شمس اضافه کرد: سیستم آبیاری نوین در 30 هزار هکتار از اراضی زراعی آذربایجان غربی در دست اجراست که از این میزان 9 هزار هکتار را اراضی خرده مالکی تشکیل می دهد .
وی با بیان اینکه استفاده از روش‌های نوین آبیاری راندمان آبیاری را در اراضی کشاورزی به میزان 70 تا 75 درصد افزایش می دهد معتقد است: اجرای سیستم های نوین آبیاری و توسعه آن مورد توجه دولت و مسوولان قرار دارد به طوری که در چهار سال اخیر به اندازه 15 سال پیش از آن اقدامات توسعه آبیاری نوین انجام شده است.
وی با اشاره به اقدامات این سازمان جهت کاهش مصرف آب، بیان کرد: در سال های اخیر توجه در سه حوزه منبع تامین آب، مزرعه و گیاه متمرکز شده است تا بتوان با تغییر الگوی کشت در جهت کاهش مصرف آب قدم برداشت.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی، ادامه داد: کشت محصولاتی با مصرف آبی کم، حفظ و ارتقای بهره وری خاک کشاورزی، مدیریت روان آب ها، حفظ منابع آب زیرزمینی و استفاده از تکنولوژی های روز برای کاهش مصرف آب از دیگر اقدامات این سازمان برای مقابله با کم آبی است.
شمس با تاکید بر انتقال آب از طریق لوله های پلی اتیلنی، بیان کرد: انتقال آب با کانال های پوشش دار بر سر مزارع موجب می شود راندمان آب در مزارع 95 درصد افزایش یابد و این به معنای تولید محصول باکیفیت و حداکثری با منابع آب کم است.
وی افزود: استفاده از روش های نوین آبیاری افزایش 30 درصدی محصول و کاهش 25 درصدی مصرف کودهای کشاورزی را به همراه دارد.
رییس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به برنامه های تحت پوشش این ستاد در حوزه آبیاری اراضی کشاورزی، گفت: طرح آبیاری کم فشار در 400 هکتار از زمین های کشاورزی آذربایجان غربی اجرا شده است .
فرهاد سرخوش با بیان اینکه به ازای هر هکتار از طرح آبیاری کم فشار سالانه بیش از چهار هزار و 500 مترمکعب آب صرفه جویی می شود، افزود: با تحت پوشش قرار گرفتن 400 هکتار از زمین های کشاورزی در طرح آبیاری کم فشار، سالانه شاهد صرفه جویی بیش از یک میلیون و 800 هزار مترمکعبی آب از منابع زیرزمینی خواهیم بود.
وی از اختصاص 32 میلیون ریال کمک بلاعوض دولتی برای اجرای آبیاری کم فشار در هر هکتار، اضافه کرد: تاکنون برای اجرای کل این طرح، 12 میلیارد و 800 میلیون ریال اعتبار هزینه شده است.
وی بیان کرد: بیش از 260 میلیارد ریال اعتبار از سوی ستاد احیای دریاچه ارومیه به اداره کل جهاد کشاورزی آذربایجان غربی برای اجرای طرح های تحت پوشش این ستاد پرداخت شده است.
یکی از کارشناسان بخش کشاورزی نیز با تاکید بر اهمیت استفاده از آبیاری های نوین گفت: هم اکنون دولت برای تشویق کشاورزان از سامانه های نوین آبیاری به ازای هر هکتار آبیاری قطره ای و نوارهای تیپ 100 میلیون ریال، آبیاری بارانی 65 میلیون ریال و آبیاری کم فشار 45 میلیون ریال تسهیلات بانکی بلاعوض پرداخت می کند.
محمد کریمی آذر افزود: با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه پتروشیمی و به تبع آن محصولات تولیدی آنها، این میزان تسهیلات به هیچ عنوان کفاف هزینه های کنونی را نمی کند.
وی از مسوولان خواست تا میزان تسهیلات پرداختی به کشاورزان را افزایش دهد تا تمایل آنان نسبت به استفاده از سامانه های آبیاری نوین بیشتر شود.
به گزارش ایرنا از مجموع 2 میلیون و 224 هزار و 110 هکتار از اراضی استان، هفت هزار و 115 هکتار غیرقابل کشت، 375 هزار و 515 هکتار دارای محدودیت کشت، 691 هزار و 592 هکتار دارای محدودیت کشت کم و در نهایت 82 هزار و 779 هکتار بدون محدودیت کشت است.
امروزه با کاهش میزان بارش ها بحران کم آبی به شدت احساس می شود بطوریکه در بسیاری از مناطق کشور با خشکسالی مواجه هستیم.
با کاهش شدید سطح آب دریاچه ها و پایین رفتن آب پشت سدها، زنگ خطر جدی خشکسالی و بحران کمبود آبی در کشور سال به سال بیشتر تشدید می شود و از این رو با توجه به این هشدارها مدیریت منابع آبی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و مسوولان و مردم باید با بکارگیری از روش های نوین و صرفه جویی در مصرف آب از این بحران به خوبی عبور کنند.
6185/3072
گزارش از منوچهر صمدی
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.