به گزارش ایرنا، افزایش سرسام آور جمعیت شهری و مهاجرت خیل انبوه اهالی روستاهای اطراف تبریز به این شهر که از دهه 1350 و 1360 شدت گرفت، توسعه فضاهای فیزیکی شهر را سبب شد که این گستردگی در قسمت های غربی و شرقی این کلان شهر بیش از سایر مناطق به وقوع پیوست.
بخش شرقی تبریز به دلیل آب و هوای معتدل و نیز مرغوبیت ارزش منطقه ای، طی سال های اخیر بیش از سایر مناطق مورد طمع دلالان مسکن و حتی شرکت های تعاونی مسکن سازمان ها، ادارات و ارگان های مختلف قرار گرفته است.
تشدید تراکم فروشی شهرداری، آپارتمان سازی و بلندمرتبه سازی و نبود نظارت های کامل و کافی از سوی نهادهای مسئول از دلایل مهم و اصلی نابودی برخی تاسیسات شهری است که از بین بردن رودخانه ها، نهرها و مجاری آبرسانی به شهر برای مصارف گوناگون می باشد.
' شاه چایی یا شاه ارخی' یکی از نهرهای بزرگ و مهم بخش شرقی تبریز با 22 کیلومتر طول بود که به دلایل یاد شده هم اکنون از جریان افتاده و ساخت و سازهای صورت گرفته موجب تغییر مسیر و در پاره ای از مسیرها سبب مسدود شدن جریان آب این نهر شده است.
در حالیکه آب این نهر بزرگ تا دهه 1360 منبع اصلی و مهم تامین آب کشاورزی قسمت های شرقی تبریز و از جمله شهر باسمنج و نیز تامین کننده آب مورد نیاز استخر پارک ائل گلی بود، امروز دیگر خبری از آن نیست و متاسفانه اکنون حجم قابل توجهی از منابع آب زیرزمینی شهر برای مصارف مزبور از جمله پر کردن آب استخر ائل گلی صرف می شود.
شورای اسلامی شهر و شهرداری تبریز به دلیل اهمیت موضوع و توجه ویژه به منابع آبی در 2 سال اخیر موضوع احیای 'شاه چایی' را جزو برنامه های اولویت دار خود قرار داده است که در صورت مطالعه دقیق طرح و تخصیص اعتبارات لازم، می تواند یکی از ماندگارترین اقدامات شورای اسلامی پنجم و شهرداری تبریز باشد.
اهمیت نهرها و چاه ها در تامین آب تبریز در زمان های نه چندان دور به قدری بود که مرحوم 'حمید وارسته'، شهردار دو دوره این شهر در سال های 1347 تا 1350 و 1354 تا 1356، در خاطرات خود از وجود نهر شاه چایی و تعداد 15 حلقه چاه عمیق در مناطق مختلف شهر از جمله آبرسانی، ائل گلی و پینه شالوار خبر داده است.
وی توضیح داده است: سه حلقه چاه‌ عمیق در قریه شاهگلی و پینه‌شلوار برای مشروب کردن پارک شاه گلی هر کدام با ۴۰ متر مکعب آب‌دهی در ساعت، چاه عمیق در محوطه استخر شاه ضلع شرقی استخر، چاه عمیق در پل آبرسانی با ۵۰ متر مکعب آب‌دهی در ساعت، چاه عمیق جنب پل خیابان منصور با ۱۴۰ متر مکعب آب‌دهی در ساعت، چاه عمیق در خیابان جمهوری اسلامی واقع در تقاطع شریعتی با جمهوری اسلامی با ۱۱۰ متر مکعب آب‌دهی در ساعت، چاه عمیق در خیابان طالقانی جنب ارک با ۱۴۰ متر مکعب آب‌دهی در ساعت، چاه عمیق در خیابان ارتش جنوبی با ۳۰ متر مکعب آب‌دهی در ساعت، چاه عمیق در دیزل ‌آباد با ۱۴۰ متر مکعب آب‌دهی در ساعت، چاه عمیق در بلوار جاده فرودگاه با ۱۲۰ متر مکعب آب ‌دهی، چاه عمیق در تقاطع راسته کوچه و چایکنار با ۷۰ متر مکعب آب‌دهی، چاه عمیق در محوطه آتش‌ نشانی و خیابان خاقانی با ۷۰ متر مکعب آب‌دهی در ساعت و چاه عمیق در میدان کلکته‌چی بخش اعظمی از آب موردنیاز شهر را تامین می کرد.
وارسته درباره نهرها و قنوات تبریز نیز می گوید: ' این شهر تاریخی زمانی ۲۵۰ رشته قنات داشته است و حتی پدران ما می ‌گفتند مظهر چند صد قنات در تبریز بوده است که از سلسله جبال سهند به زیرزمین نفوذ می‌ کرده و در تبریز به سطح زمین می‌ رسیده ‌اند'؛ بدون شک 'شاه چایی' (نهر شاهی) نیز از جمله همین نهرها بوده که از دامنه های سهند سرچشمه می گرفت.
قنات میرزا هاشم در محله باغمیشه، قنات مجتهد در منطقه بارنج، قنات کلانتر، شازدا و علی آباد که کوی باغمیشه و محله ششگلان را آبیاری می‌ کرد، قنات سیدلر، ملکی، شورگل و تاجرباشی در محله مارالان، قنات پینه شلوار در جاده ائل گلی، قنات وزیر در محله بیلانکوه، قنات بالاچشمه در جاده ائل گلی، قنات اسحق‌آباد در محله ششگلان، قنات شمس آباد در آبرسانی و نهر شاه چایی که جاده ائل گلی را آبیاری می کرد.
شهردار فقید تبریز تصریح می کند: قنواتی که در یک قسمتی از شهر وجود داشته و در نقاط دیگر شهر نیز از این قبیل قنوات زیاد بوده ‌اند، را می‌توان احیا کرد.
به گزارش ایرنا، بررسی وضعیت شاه چایی از جمله موضوعات مهم در اولین جلسه کمیسیون محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تبریز بود که طی آن آخرین وضعیت این نهر قدیمی به عنوان اصلی ترین تامین کننده آب پارک و استخر ائل گلی مورد بررسی قرار گرفت.
رییس کمیسیون محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تبریز با بیان ویژگی های این نهر، گفت: در سال های قبل از محل پارک ائل گلی تا اتوبان لایروبی نهر انجام شد، اما بعد از آن اتفاقی رخ نداد.
عبدالله تقی پور با تاکید بر اینکه توسعه ائل گلی بدون در نظر گرفتن وضعیت نهرشاهی غیرممکن است، اظهار داشت: در تدوین بودجه سالجاری سعی شد در قسمت احیای قنوات و نهرها، احیای 'شاه چایی' در اولویت قرار بگیرد و امورات لازم جهت تصرفات و تملیک اراضی منطقه در دستور کار باشد.
وی ادامه داد: نهر شاهی به طول ۲2 کیلومتر مدت‌ها پیش تامین کننده آب ائل گلی بود که به دلیل بی مهری‌های صورت گرفته، این نهر در کنار پارک ائل گلی ثبت نشد و این کار موجب از بین رفتن این نهر شده است.
تقی پور با بیان این که شرکت‌های تعاونی مسکن در ساخت و سازهای خود موجب از بین رفتن این نهر شده‌اند، یادآور شد: موقع ساخت اتوبان پیامبر اعظم، این نهر تخریب شد و آب ائل گلی از آن به بعد از طریق آب‌های زیرزمینی تامین می‌ شود که برای صرفه جویی در مصرف آب اقدامی خطرناک به شمار می رود.
وی با اشاره به اینکه ۳ سال است که در نهر 'شاه چایی' آب جاری نمی ‌شود، گفت: تعدادی از تعاونی های مسکن حدود ۲ کیلومتر از این نهر را تخریب و از بین برده اند و علاوه بر آن، امروز حدود ۴۰۰ متر از مسیر نهر نیز نیاز به اصلاح دارد.
تقی پور با بیان اینکه شهرداری در این نهر حق آبه دارد، افزود: اگر کلیات این طرح تصویب شود، شهرداری می‌ تواند با اعتبارات خود و هم با خسارات مأخوذه از بنیاد مسکن، این نهر را احیا کند.
به گفته برخی از کارشناسان شهری و محیط زیست، نهر ' شاه چایی' در نقاط مختلف به ویژه در منطقه شهرک خاوران دچار آسیب و تخریب شده است و برای احیای آن در بخش هایی از مسیر نهر در فتح آباد نیاز به لایروبی وجود دارد.
در همین زمینه معاون فنی و عمرانی شهردار تبریز با تاکید بر اهتمام جدی این مجموعه برای احیای قنوات و نهرهای قدیمی شهر، گفت: برای احیای نهر شاهی نیاز به عزم عمومی فراتر از شهرداری داریم.
محمدحسین اسحقی اظهار داشت: در کمیته انرژی یک زیر مجموعه برای آب تشکیل داده ایم که موظف است این موارد را بررسی کند.
وی با اشاره به اقدامات مورد نیاز برای احیای 'شاه چایی'، یادآور شد: باید اقدامات لازم برای خارج کردن آب از دسترسی دیگران در مسیر انجام بشود که برای اجرای چنین کارهایی نیازمند توجه و هماهنگی سایر نهادها هستیم.
مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری تبریز نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، ضمن تاکید بر ضرورت حل مشکلات احیای نهر 'شاه چایی' تبریز، گفت: حفظ هویت تاریخی نهر شاهی نیازمند همراهی برخی از ادارات استان است.
علی مدبر با اشاره به ضرورت حفظ هویت تاریخی 'نهر شاهی' یا شاه چایی' اظهار داشت: با هماهنگی‌های صورت گرفته از طریق شهرداری منطقه 9 تبریز و سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری تبریز، تصمیمات لازم جهت احیای نهرشاهی اتخاذ شده است.
وی این اقدام را از اقدامات مهم شورای اسلامی شهر و شهرداری عنوان کرد و افزود: مشکلات مربوط به این قسمت از طریق سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری تبریز پیگیری می‌ شود.
مدبر با بیان اینکه از زمان‌های قدیم تامین آب استخر ائل گلی توسط نهر شاهی صورت می‌ گرفت، اضافه کرد: در ایجاد و ساخت بزرگراه پیامبر اعظم (ص) کوره‌ها و قنات‌های موجود تخریب و تقریباً از 10سال گذشته تامین آب، با فشار به چاه‌های ائل گلی تامین شد که همین موضوع علاوه بر هزینه های فراوان، ظلم بزرگی در حق منابع آبی زیرسطحی این منطقه بود و روش صحیحی به شمار نمی رود.
وی ادامه داد: متاسفانه این مسیر آبرسانی از چند سال قبل نیز توسط برخی از تعاونی های مسکن جهت احداث پروژه های مسکونی تخریب شده و اقدامی برای بهبود وضعیت آن صورت نگرفته است.
به گفته مدبر از شاه ارخی در 100 سال گذشته برای تامین آب فضای سبز تفرجگاه ائل باغی و استخر ائل گلی استفاده می شد.
وی با بیان اینکه به منظور اصلاح و استفاده بهینه از منابع آبی موجود، برنامه ریزی برای احیای این مسیر به منظور انتقال آب نهر شاهی برای تامین آب فضای سبز این تفرجگاه انجام شده است، گفت: انتقال آب این نهر از طریق عملیات عمرانی و در قالب احداث ایستگاه های پمپاژ و خط انتقال تحت فشار انجام می شود.
مدبر تشریح کرد: مطالعات کارشناسی و طراحی‌ های این طرح از سوی مشاور در مورد ساماندهی و تغییر مجاز مسیر نهر از اراضی خاوران به حد جنوبی حریم آزاد راه پیامبر اعظم (ص) با لوله گذاری تا ابتدای تاسیسات آبگیری ائل‌ باغی تبریز انجام شده است.
وی با بیان اینکه این طرح با صرف بیش از 13میلیارد ریال اجرا می شود، ادامه داد: هزینه احداث این خط انتقال با توجه به نتایج آخرین بررسی‌ها و محاسبات فنی مبنی بر تعیین حدود سهم ادارات، سازمان‌ها و شرکت‌های تعاونی برآورد شده است.
مدبر گفت: در جریان احداث بزرگراه نبی اکرم(ص) کوره‌ها و قنات‌های موجود تخریب شده بود که در اجرای این طرح دوباره احیا می شود تا آب استخر ائل گلی که حدود پنج هکتار وسعت دارد و عمق آن در ضلع جنوب شرقی 3 متر و در ضلع شمالی 9 متر است، تامین شود.
گزارش: سیدیحیی مرتضائی
3038/518
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.