نگاهی به رکوردداران دریافت دیپلم افتخار جشنواره فجر

به گزارش سرویس فرهنگ و هنر جی پلاس، از همان مرحله اول جشنواره که انتخاب فیلم‌های بخش سودای سیمرغ باشد، صدای نقدها بلند می‌شود. آن‌ها که فیلم‌شان انتخاب نشده با اینکه فیلم‌های دیگر را ندیده‌اند متفق‌القول معتقدند مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند و آن‌ها که انتخاب شده‌اند بدون تردید اطمینان دارند که فیلم‌شان به حق انتخاب شده است. اما نه آن اتفاق نظر در میان انتخاب‌نشدگان صددرصد قرین واقعیت است و نه اعتماد به نفس قاطعانه انتخاب‌شدگان پا در زمین واقعیت سفت می‌کند؛ حقیقت آن است که سلیقه و قضاوت دو روی یک سکه‌اند علی‌الخصوص اگر پای اثری هنری در میان باشد.

اما در این میان تمهیداتی در جشنواره‌ها اندیشیده شده که کار قضاوت را برای داوران آسان‌تر می‌کند. از بخش‌های مختلفی که برای پذیرش تعداد بیشتری از فیلم‌ها به مدد هیات انتخاب می‌آید تا جوایز فرعی که اغلب اوقات ضربِ انتخابِ قاطعانه برندگان را می‌گیرد. شاید بعضی‌ها تصور کنند که دیپلم افتخار حکم گزیرگاهی را دارد که داوران برای شکستن موج انتقادها بعد از قضاوت از آن استفاده می‌کنند چنانکه گهگاه چنین نقشی هم ایفا می‌کند اما در عین حال، بسیاری مواقع هم شایستگی‌های مشابه آثار است که داوران را به صرافت می‌اندازد جز برنده سیمرغ بلورین، تفاوتی میان یکی دیگر از نامزدها با دیگران قائل شوند. تصمیمی که با توجه به آنکه آیین‌نامه جشنواره درباره ممنوعیت اهدای دو سیمرغ در هر رشته صراحت دارد، به اهدای ده‌ها دیپلم افتخار در طول تاریخ جشنواره سی‌وهفت‌ساله فجر انجامیده است.

اگر سیمرغ جشنواره را مدال طلا فرض کنیم، دیپلم افتخار، نوعی مدال نقره‌ای است که به فراخور کیفیت فیلم‌های حاضر در جشنواره، استفاده داوران ادوار مختلف جشنواره از «امکان» اهدای آن متفاوت بوده است، طوری که در برخی ادوار، هیچ دیپلم افتخاری اهدا نشده و در برخی دوره‌ها آنقدر عبارت «دیپلم افتخار» در اختتامیه تکرار شده که گویی داوران سعی داشته‌اند هیچ شرکت‌کننده‌ای را بدون جایزه به خانه نفرستند. مروری بر بعضی از مهم‌ترین دیپلم‌های اهداشده در این تاریخ پرفراز و نشیب خالی از لطف نیست.

دیپلمه بازیگران مرد: پرویز پرستویی

پرویز پرستویی از پرافتخارترین بازیگران مرد ایرانی در ادوار جشنواره فیلم فجر است. او در کسب دیپلم افتخار بهترین بازیگر مرد هم رکورددار است. پرستویی دوبار در دوره‌های دوم و چهاردهم جشنواره برای بازی در فیلم‌های «دیار عاشقان» و «لیلی با من است» دیپلم افتخار بازیگری گرفته است.

دیپلمه بازیگران زن: پروین‌دخت یزدانیان

زنده‌یاد پروین‌دخت یزدانیان را اغلب به عنوان «مادربزرگ مجید» به خاطر می‌آورند. بازیگری که با بازی در فیلم‌های پسرش کیومرث پوراحمد به شهرت و محبوبیت رسید. او در دوره پیاپی یازدهم و دوازدهم جشنواره فجر به خاطر بازی در سه فیلم «شرم»، «صبح روز بعد» (هر دو در یک‌سال) و «نان و شعر» دیپلم افتخار بازیگری دریافت کرد.

چشم‌های دیپلمه

محمود کلاری استاد مسلم تصویربرداری در سینمای ایران، یکی از دیپلمه‌های ادوار جشنواره فجر است. او که در کسب سیمرغ‌های جشنواره هم ید طولایی دارد، در کنار حسن پویا، یکی از دو فیلمبرداری است که توانسته‌اند با دریافت دو دیپلم افتخار در دوره‌های مختلف جشنواره در صدر فهرست دارندگان دیپلم افتخار تصویربرداری فیلم فجر قرار بگیرند. حسن پویا برای دو فیلم «روبان قرمز» و «راه بهشت» و محمود کلاری برای فیلم‌های «درخت گلابی» و «جاده‌های سرد» دیپلم افتخار جشنواره فجر را به خانه برده‌اند.

20 دیپلم افتخار در یک شب

فکر می‌کنید در تاریخ جشنواره فجر رکورد تعداد دیپلم افتخار اهدایی به شرکت‌کنندگان چند دیپلم بوده است؟ از نظر تعداد دیپلم‌های اهدایی، دوره سی‌ام جشنواره فیلم فجر که در بهمن ماه 1390 برگزار شد رکورددار است. در این دوره از جشنواره 20 دیپلم افتخار در رشته‌های مختلف اهدا شد. بعد از دوره سی‌ام، دوره‌های بیست و نهم و بیست و هشتم، به ترتیب با 15 و 13 دیپلم افتخار در رده‌های بعدی قرار دارند.

ابراهیم‌خان، سناریست سینما

تنها کسی که دوبار دیپلم افتخار بخش فیلمنامه جشنواره فجر را کسب کرده، ابراهیم حاتمی‌کیا کارگردان پرافتخار جشنواره فجر است. حاتمی‌کیا در فجر هشتم برای فیلمنامه «مهاجر» و در دوره بیست و چهارم برای فیلمنامه «به نام پدر» دیپلم افتخار دریافت کرد.

دو دیپلمه همه‌فن‌حریف

حمید جبلی بازیگر محبوب سینمای ایران از جمله افرادی است که دو دیپلم افتخار در کارنامه‌اش دارد. یکی برای نوشتن فیلمنامه «پسر مریم» که در جشنواره هفدهم مورد توجه هیات داوران قرار گرفت و دیگری در دوره بیستم که به خاطر بازی در فیلم «خواب سفید» شایسته دریافت دیپلم افتخار دانسته شد.

دیپلم‌های اسعدیان

همایون اسعدیان از جمله کارگردانان شناخته‌شده سینمای ایران است که هرچند هرگز نتوانسته سیمرغ بهترین کارگردانی را دریافت کند اما در دریافت دیپلم افتخار رکورددار است و در جشنواره‌های نوزدهم و بیست و هشتم برای دو فیلم «آخر بازی» و «طلا و مس» مورد تقدیر هیات داوران قرار گرفته است.

دیپلمه خردسال

در چهارمین دوره جشنواره فجر، ابوالفضل جلیلی با فیلم «بهار» شرکت کرد. بازیگر نوجوان این فیلم به نام مهدی اسدی که آن زمان 12 سال داشت، به خاطر بازی در نقش یک مهاجر جنگ تحمیلی دیپلم افتخار بازیگری دریافت کرد. او تا امروز هم هنوز جوان‌ترین بازیگری است که برای دریافت دیپلم افتخار روی صحنه اختتامیه فجر رفته است.

دیپلم به افتخارِ سن و سال

یکی از جالب‌ترین و در عین حال عجیب‌ترین دیپلم‌های افتخار تاریخ جشنواره در دوره بیست و نهم اهدا شد. جایزه‌ای با عنوان «دیپلم افتخار مسن‌ترین کارگردان» که شاپور قریب به خاطر فیلم «ملاقات» آن را دریافت کرد.

از اسکار تا دیپلم افتخار

فیلم «جدایی نادر از سیمین» یکی از دو فیلم برنده اسکار ایران، در جشنواره بیست و نهم دو دیپلم افتخار در بخش بازیگری دریافت کرد. شهاب حسینی به عنوان بازیگر نقش مکمل مرد و ساره بیات بازیگر نقش مکمل زن فیلم اصغر فرهادی برندگان دیپلم افتخار بازیگری در این جشنواره بودند. در آن سال حامد بهداد برای بازی در فیلم جرم و مهناز افشار برای بازی در سعادت‌آباد سیمرغ‌های این دو بخش را دریافت کردند.