جماران: ایران سرشار از جاذبه های گردشگری است و تنوع قومی واقلیمی آن باعث تنوع طبیعت و تنوع فرهنگی آن شده است. تنوع در دنیای گردشگری یک امتیاز و یک جاذبه مهم محسوب می شود. سالانه میلیون ها سفر در کشورمان انجام می شود و آمار نشان دهنده عدم توزیع مناسب سفر، به خصوص سفرهایی با هدف گردشگری به ویژه درایام تعطیلات در چهار گوشه کشورمان است. توزیع مناسب و متعادل سفر علاوه براین که باعث توسعه متعادل گردشگری در همه جای این سرزمین می شود ، موجب کم شدن فشار و تمرکز سفر در برخی مناطق بیشتر شناخته شده و حفظ محیط زیست آن مناطق می شود، مناطق بکر و جدیدی را مقابل گردشگران و کسانی که به دنبال سفر به مناطق کمتر شناخته شده کشورمان هستند قرار می دهد. علاوه بر اقدامات مدیریتی و فراهم کردن زیرساخت های گردشگری و تبدیل این مناطق به مناطق هدف سفر و گردشگری، رسانه ها هم در این راستا می توانند در شناساندن این مناطق دارای نقش باشند. پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، در آستانه سال نو و اوج سفرهای نوروزی در چند گزارش مجزا به معرفی چند منطقه کمتر شناخته شده از کشور زیبایمان خواهد پرداخت.
سفر به بهبهان
بهبهان یکی از قدیمیترین شهرهای استان خوزستان است که قدمت آن به هزاره دوم پیش از میلاد بر میگردد. شهرستان بهبهان با وسعتی معادل 3195 کیلومتر مربع در جنوب غربی استان خوزستان قرار دارد. جمعیت بهبهان حدود 220 هزار نفر است. از لحاظ جغرافیایی در جنوب غربی استان خوزستان و در فاصله 180 کیلومتری اهواز قرار دارد. اگر برای خوزستان با توجه به شاخصهای جوی آن سه نوع آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی و کوهستانی در نظر بگیریم، بهبهان آب و هوای نیمه بیابانی و یا کوهپایهای دارد. بهبهان دارای دو رود قدیمی و پر آب نیز است که مارون و خیرآباد نام دارد.
معرفی اماکن تاریخی بهبهان:
دیوار و خندق اطراف شهر، مسجد جامع و راسته بازار، نارین قلعه (تخریب شده)، مقوم (از بین رفته)، آب انبار و برکهها، بقعه بشیر نذیر، عمارت کلاه فرنگی (تخریب شده)، مجموعه ارجان گور مکشوفه کیدین هوتران)، مجموعه بکان (پل، حمام)، پل خیری مح خان (خیرآباد)، قلعه مدرسه (خیرآباد)، آتشکده چهارطاق (خیرآباد)، کتیبه تنگ تکاب، برجهای رضاخانی، خرابههای کلگهزار، کتیبه تنگ سروک
سد مارون
مجموعه تفریحی- ورزشی سد مارون با وسعت حدود ١٣ هکتار در ٢٤ کیلومتری شهرستان بهبهان جنب دریاچه سد مارون واقع شده است. این مجموعه دارای فضای سبز زیبا با گونه های گیاهی متنوع می باشد که چشم اندازی زیبا را بوجود اورده است. مجموعه مذکور تجهیزاتی کامل از قبیل سرویس خواب، مبلمان، میز ناهار خوری، سیستم خنک کننده و تهویه هوا، شبکه های استانی، آشپزخانه و امکان استفاده از پیست دوچرخه سواری و قایق سواری و اتوبوس دریایی و سایر ورزشهای آبی را دارد.سد مارون شهرستان بهبهان بر روی رودخانه مارون زده شده. سر راه رودخانه مارون بلافاصل بعد از سد شهداء محلی دنج وتفریحی به نام کریا برای مردم ومیهمانان نوروزی فراهم شده است.
تعداد ویلاهای این مجموعه تفریحی- ورزشی و ساختمانهای جنبی سد مارون (پلاژ) ١٨ دستگاه و شامل ٩ دستگاه سه خوابه و ٩ دستگاه تک خوابه می باشد. این مجموعه دارای فضای سبز زیبا با گونه های گیاهی متنوع می باشد که چشم اندازی زیبا را بوجود اورده است. مجموعه مذکور با تجهیزاتی کامل از قبیل سرویس خواب، مبلمان، میز ناهار خوری، سیستم خنک کننده و تهویه هوا، شبکه های استانی، آشپزخانه و امکان استفاده از پیست دوچرخه سواری است.
نرگس زار بهبهان
بهبهان پر از نرگس هایی است که در گرمای ملایم پاییز و زمستان این منطقه آماده برداشت می شوند.
نرگس زارهای بهبهان چندی پیش در مراسمی با حضور رییس سازمان میراث فرهنگی ثبت ملی شدند تا به عنوان یکی از میراث های طبیعی ایران شناخته شوند.
شهرستان بهبهان با داشتن نرگسزارهای متعدد یکی از قطب های گردشگری در خوزستان است که هر ساله در فصل زمستان شاهد گردشگران متعدد داخلی و خارجی برای بازدید از این نرگسزارها است.
انبوه گل نرگس در بهبهان به قدری زیاد بوده که رنگ یکپارچه و طلایی گل نرگس از دور نمایان بوده و بوی عطرآگین آنها به مشام هر رهگذری می رسد.
گل دهی نرگس همه ساله از نیمه دوم سال آغاز و تا پایان بهمن و گاهی نیز نیمه اول اسفند در بهبهان ادامه دارد. در نرگس زارهای بهبهان چهار نوع گل نرگس شناسایی شده که نرگس «شهلا» وسعت بیشتری را در این مناطق به خود اختصاص داده است.
از دیگر اماکن دیدنی طبیعی بهبهان می توان به تنگ تکاب، تنگ بن، تنگ خوئیز، تنگ سروک، دره گرمابه، امامزاده شیرعلی، باغ بهو اشاره کرد:
منطقه گردشگری تنگ تکاب
این روستا در 20 کیلومتری شمال بهبهان، نواحی اطراف کارخانه سیمان و در نزدیکی سد مارون، در دامنه کوه تنگ تکاب واقع شده است. راه باریک و پرپیچ و خم کوهستانی ما را به این منطقه خوش آب و هوا میرساند که به طور کامل بر شهر بهبهان و رودخانه مارون که در پای آن جریان دارد مسلط است. مخصوصاً د ر شب چشمانداز شهر بسیار دیدنی است. باغهای انبوهی در دامنه کوه واقع شدهاند و هرکدام دارای چشمه و استخر میباشد. کوهستانی بودن، وجود مناظر زیبای طبیعی و دور بودن از هیاهوی شهر باعث شده است تا در همه فصول سال علاقمندان زیادی جهت تفریح و استراحت به این منطقه بیایند. کوهستانی بودن منطقه به دوستداران کوهنوردی و صخرهنوردی امکان پرداختن به علاقه خود را میدهد. علاوه بر این از قلعههایی به جای مانده که به حسن صباح نسبت داده میشوند و آن طور که در کتاب خداوند الموت آمده یکی از معاونان حسن صباح در این قلعه بر منطقههای خوزستان و فارس و کهگیلویه نظارت میکرده است.
منطقه گردشگری خاییز
این روستا در شمال شرقی بهبهان در دامنه کوه خاییز و با فاصله حدود 22 کیلومتری از شهرستان واقع شده است. روستا دارای تاریخچه طولانی از دوران پادشاهان ساسانی است و آثار آن عبارتند از سنگچینیهای راه شاهی و همچنین سه آسیاب واقع در دهانه تنگ خاییز که رونق منطقه را تا قرون گذشته یعنی تا دورههای اسلامیمیرساند.
امکان انجام فعالیت کوهنوردی، وجود گونههای جانوری در محیط کوهستان و وجود چشمه آب خاییز که از تنگ خاییز سرچشمه میگیرد. مهمترین عامل جذب گردشگران زیارتگاه امامزاده محمد است
این روستا در طول سال در ماههای اسفند تا اوایل خرداد دارای شرایط آب و هوایی مناسب میباشد و سرسبزی منطقه در این اوقات شرایط مناسبی جهت جذب گردشگران از شهرهای استان خوزستان و دیگر مناطق ایران فراهم می کند.
جاذبه های گردشگری این روستا عبارتند از:
الف - استعداد گردشگری این روستا بیشتر مربوط به بافت قدیمیوزیبای منازل آن است که هنوز هم سرپا و قابل استفاده هستند و همچنین نزدیکی آن به رودخانه پر آب مارون است. با این توضیح که میتوان از این بافت قدیمیبرای راه اندازی سفره خانههای سنتی استفاده شد. راه اندازی چنین سفره خانههایی در پای کوه لطف و صفای خاصی دارد.
ب - ساحل رودخانه و استفاده از فضای اطراف آن جهت شنا و ماهیگیری
ج- کوهستانی بودن منطقه این امکان را به دوستداران کوه و طبیعت میدهد تا به علاقه خود بپردازند.
د - جاده طولانی که بین کوه و دره است جهت پیاده روی و دوچرخه سواری مناسب است.
کاوانسرای خیرآباد
بنای کاروانسرا (مدرسه) خیرآباد که با شماره 3840 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده در 25 کیلومتری شرق بهبهان در روستای خیرآباد (قلعه مدرسه) با چهار قرن قدمت در سال 1089 ه.ق همزمان با سلطنت شاه سلیمان صفوی، به دستور حسین علی خان زنگنه (حاکم ایالات بهبهان و کهگیلویه) ساخته شد.
وسعت این بنا که تماماً از آجر پخته و گچ ساخته شده است، در ابتدا 9943 متر مربع بوده و دارای قسمتهای مختلف از جمله مسجد، حجره برای معلمان، آشپزخانه، حمام و بازارچه بود، که هم اکنون تنها بنای اصلی مدرسه (حدود 2500 متر مربع) باقی مانده و آثار بقیه بناها از بین رفته است.
به دلیل اینکه از سال 1135 ه.ق که علمای اخباری در آن اقامت کردند، از این محل به عنوان برج و بارویی مستحکم جهت مقابله و مباحثه علمی با آیت الله وحید بهبهانی استفاده می کردند. از این زمان به بعد مدرسه خیرآباد به قلعه مدرسه معروف گردید. این بنا نماینگر خصیصه علم دوستی مردم بهبهان است.
امامزاده اباذر
بقعه امامزاده اباذر در 40 کیلومتری جنوب بهبهان در بخش زیدون سردشت واقع گردیده است که با توجه به نقاشیها و مشبککاریها و گچبریهای به کار رفته در آن به کار استادکاران شیرازی به روزگار زند واوایل دوره قاجار شباهت دارد، از معدود بناهای این دوره است که به طور کامل تخریب و بازسازی نشده است.
این بنا که به صورت یک ایوان ساخته شده، در گذشته دو غرفه در طرفین ایوان سرتاسری داشته که دو گوشواره با روکاری آیینه کاری داشت. بر هر طرف ایوان پایه مناره و گلویی مناره با کاشیکاری و نقش یامحمد، یاعلی، یافاطمه، یاحسن و یاحسین باقی مانده است.
ایوان ورودی با گچبریها و طاقچه نماها و کاشیهای سبز و سیاه و سفید و زرد که کاشیکاری دوره قاجاری است، تزیین شده بود که در چند سال اخیر تخریب و بازسازی شده است. درون بقعه که زیر گنبد شلجمی قرار دارد مقرنسکاری و آیینهکاری نفیسی از دوره قاجار دارد. تفریحگاه احداث شده در محوطه امامزاده اباذر شامل فضای سبز ودریاچه میباشد که محل مناسبی جهت استراحت و تفریح زائران محسوب میگردد.
بافت تاریخی بهبهان
بافت تاریخی شهر بهبهان که قدیمیترین منطقه بهبهان فعلی پس از ارجان است، به شرح زیر میباشد:
از شمال به خیابان شریعتی، از جنوب به خیابان گرایمی، از شرق به نحوی و ادامه آن به موازات مسیل آبخروار تا خیابان شریعتی و از غرب به خیابان پیروز منتهی میشود. خیابان عدالت و خیابان جوانمردی بصورت دو محور عمود بر هم از وسط این ناحیه عبور مینماید که خیابان وانمردی فعلی، سالها قبل به صورت مسیلی از وسط شهر میگذشته و حد فاصل بین دوقوم قنوات و بهبهان بوده است. مساحت کلی این منطقه حدود 146 هکتار است.
از دیگر ویژگیهای این بافت وجود بیش از 84 مسجد، حسینیه و امامزاده در لابلای مکان مسکونی آن است. قدمت بیشتر خانههایی که در بافت واقع شدهاند به دورههای قاجار و پهلوی میرسند. از ویژگیهای معماری این بناها میتوان به وجود زیرزمین در اثر آنها وجود ایوان با ستونهای مدور، سردرهای قوسی به صورت نیم دایره و آجرکاریهای زیبا در نمای بیشتر آنها اشاره نمود.
راسته بازار
این مجموعه که با شماره 3769 در فهرست آثار ملی ثبت گردیده در حال حاضر قدیمیترین بازار شهر میباشد که در زمان گذشته مرکزثقل تجاری شهر بهبهان و حومه آن بوده است. این مجموعه که متعلق به دوره قاجار میباشد، دارای چندین راسته بوده که حرفههای مختلف در راستههای مخصوص به خود فعالیت داشتند. در حال حاضر تنها یک راسته از آن باقی مانده که از این قسمت باقی مانده است. برروی دیوار راسته باقی مانده دو کتیبه قرار دارد. مصالح به کار رفته در ساخت ابزار سنگ و گچ است و از ویژگیهای آن میتوان به سقف گنبدی حجرهها و کاربرد طاق و تویزه در پوشش سقف راستهها اشاره نمود.
مجموعه ارجان (شامل پل، حمام و قدمگاه)
حمام بکان
این حمام متعلق به دوره ساسانی و مرتبط با شهر قدیم ارجان است و در کنار رودخانه مارون در نزدیکی روستای امام رضا واقع شده است. معماری این بنا به صورت چهار ایوانی است که در حال حاضر به علت اینکه کف آن تا ارتفاع زیادی بر اثر ریزش سقفها و سنگهای کناره دره پر شده است، پلان آن کاملاً دیده نمیشود، یک قمست مربع شکل مرکزی است که چهارایوان در چهار جهت آن قرار داشته است. ایوانها که در روی چهار ستون قرار داشتهاند با طاقهای جناقی به هم متصل شده و قسمت مرکزی سقف گنبدی شکل داشته که در حال حاضر ریخته است.
پل امام رضا یا پل ارجان:
این پل که در کنار رودخانه مارون در نزدیکی روستای امام رضا (ع) و قدمگاه امام رضا (ع) واقع شده است متعلق به دوره ساسانی میباشد. این پل دارای دهانه ای طاق مانند در دست راست رودخانه باقی مانده است و چند پل و سنگفرش بستر زیر پل نیز در حول و حوش بالا و پایین دیده میشود. تمامیآثار به جامانده ساسانی است و از سنگ و ملاط گچ ساخته شده است. آثار پل کوچک دیگری پائینتر از پل بزرگتر دیده میشود.
پل سفلائی ارجان:
این پل که در کنار رودخانه مارون واقع شده پهنائی برابر 13 متر داشته است. سمت غربی پل تقریباً سالم مانده ولی سمت شرقی که در معرض جریان آب قرار داشته به شدت آسیب دیده است. قسمتهایی که جریان آب به سوی آنها میآید از قسمتهایی که آب از آنها دور میشود باریکترند. بر دیوار میانی حفرههایی به پهنی 1/1 متر یا 95 سانتیمتر وجود دارد. در سمت غربی، این حفرهها بوسیله راههای 10/1 متری به هم مربوط میباشند. این پل میتواند بر مبنای پل علیائی خیرآباد قابل نوسازی باشد. شیبهای درازی از جاده تا نزدیک آب وجود دارد و این جاده از روی پلی با یک قوس بزرگ عبور مینموده است. آثار این پل را میتوان در ارتباط با ارجان در نظر گرفت. پس از نابودی این شهر دیگر دلیلی نداشت که از این نگهداری شود. آثار باقیمانده را باید حداکثر به اواخر دوره قبل از صفوی منسوب دانست.
قدمگاه امام رضا (ع)
بنای قدمگاه امام رضا (ع) در کناره رود مارون در حدود 10 کیلومتری شمال شرقی بهبهان واقع شده است.
طبق آنچه که در بین مردم سینه به سینه منتقل شده، اینجا محل استراحت امام رضا (ع) در هنگام عزیمت به خراسان بوده است. قدمت بنا به دوره دیالمه میرسد که در دوه های بعدی تعمیراتی روی آن صورت گرفته است.
بنا شامل یک حیاط در سمت شمال است که ساختمان اصلی در قسمت جنوبی آن قرار گرفته است. این قسمت شامل یک بنای چهارگوش به ابعاد 15 متر در 17 متر میباشد که 6 ستون قطور آن را به صورت یک تالار ستوندار درآورده است. ستونها در دو ردیف موازی قرار گرفتهاند. دو ردیف آن که شامل چهار ستون است و در غرب قرار گرفتهاند به ابعاد 90/2 متر در 45/1 متر و دو ستون بعدی 60/1 متر در 30/1 متر میباشند.
بنا در گذشته و حال کاربری مذهبی داشته و محل زیارت اهالی اطراف میباشد. در صورتی که تحت حمایت میراث فرهنگی قرار گرفته و مورد مرمت قرار گیرد با توجه به قرار گرفتن در نزدیکی شهر قدیمی ارجان و آثار به جای مانده از حمام و پلهای ارجان میتواند عامل مهمی در جذب گردشگر باشد.
مجموعه فرهنگی، تفریحی و ورزشی خارستان
این مجموعه در شمال غربی بهبهان، در 3 کیلومتری جاده بهبهان- اهواز، جنب سنگ شکن گلستانیمنش واقع است و فاز اول آن با وسعت 25 هکتار توسط شهرداری در کنار رودخانه مارون احداث شده است. نمای کلی این مجموعه بیضی شکل است و بیشههای طبیعی از انواع گون در مرکز آن قرار دارد و جاده آسفالتی اطراف این بیشهها کشیده شده است. در ضلع شرقی آن دو راه فرعی وجود دارد که اولین راه به دریاچه که با وسعت 5/1 هکتار ساخته شده و بزرگترین دریاچه مصنوعی استان خوزستان میباشد و دارای امکانات قایق سواری است و دومین راه به چهار قلعه زمین فوتبال و والیبال ساحلی ( هر کدام 2 قطعه ) ختم میشود. ضلع غربی مجموعه موازی با رودخانه مارون است و میان رودخانه و پارک یک جاده ساحلی به طول 1100 متر کشیده شده است که در کناره آن، تعداد 140 سکو دایرهای شکل جهت استفاده خانوادهها ساخته شده است. امتداد این سکوها به بیشهای زیبا و طبیعی ختم میشود که همچنان دستنخورده باقی مانده است.
اسامی اماکن مذهبی بهبهان :
امامزاده حیدر، امامزاده شاهمیر عالی حسین، امامزاده شاه فضل، بیبی خدیجه، بیبی زبیده خاتون، بیبیصالحهبیگم، امامزاده ابراهیم، امامزاده شیرعلی، امامزاده ابوذر، سید فقه، آخوند ملاعلی بهبهانی
حیات وحش و مناطق طبیعی بهبهان:
شهرستان بهبهان به علت واقع شدن در دشت و مجاورت با ارتفاعات رشته کوه زاگرس و بنادر جنوبی ایران و نیز واقع در گذرگاه چهار استان و برخورداری از رودخانههای پرآب مارون و خیرآباد و زهره دارای موقعیت خاص و مناطق ویژهای است.این مناطق تحت نظارت مستمر پرسنل اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بهبهان بوده تا بستر مناسبی جهت حفاظت و ادامه حیات و بالندگی محیط زیست شهرستان بوجود آید. در این مناطق بکر و زیبا گونههای مختلف از حیوانات و پرندگان حمایت شده از قبیل کبک، تیهو، دراج، زنبورخوار، کل و بز و ... دیده میشود.
صنایع دستی بهبهان
بهبهان از قدیمالایام دارای صنایع دستی متنوعی بوده است که با برچیده شدن راسته بازار تحولات اقتصادی و ظهور مشاغل جدید اکثر آنها از میان رفتهاند مهمترین آنها عبارت بودند از: مسگری، ورشوسازی، ساخت قلیان، ظروف سفالی، عبابافی، نمدمالی، لحافدوزی، تولید کلاه نمدی، گیوه و ... از این میان تنهاعبابافی، نمدمالی، لحافدوزی و گیوهدوزی باقی مانده است.
در ادامه عکسهای بیشتری از زیبایی های بهبهان را می بینید:
حلقه ارجان
تنگ سروک
امامزاده حیدر بهبهان
بقعه بشیر
آبشار کیوان