ابراهیم جلیلی روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: در سند راهبردی توسعه این شهرستان نیز بر فراهم شدن زیرساخت‌های لازم برای جهانی شدن ارگ نوشیجان تاکید شده است.
وی با اشاره به دیدار سال گذشته استاندار همدان، مدیرکل میراث فرهنگی استان و معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری همدان با دکتر مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تاکید کرد: این در حالیست که در این نشست معاون میراث فرهنگی وزارتخانه اعلام کرد که بر اساس چارچوب سازمان جهانی میراث فرهنگی، بناهای تاریخی به صورت زنجیره‌ای ثبت جهانی می‌شوند.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر ثبت جهانی چند اثر با هم را از مزیت این تصمیم جدید عنوان کرد و ادامه داد: در این راستا باید به دنبال کاوش چند اثر از دوران مادها و پیشنهاد این آثار در کنار بنای تاریخی نوشیجان برای ثبت جهانی باشیم.
جلیلی ضمن تبریک روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی گفت: با این وجود همچنان پیگیر ثبت جهانی ارگ نوشیجان هستیم و نخستین اقدام، ساماندهی و فراهم کردن زیرساخت‌های این اثر تاریخی است.
وی با اشاره به واگذاری سرپرستی تپه نوشیجان به شهرستان و تدوین برنامه‌های مختلف، تامین و تخصیص اعتبار برای اقدامات را ضروری دانست و اظهار داشت: در گام نخست برای ساماندهی این بنای مهم تاریخی، زمین‌های در عرصه و حریم این بنا باید تملک شود.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر با بیان اینکه اعتبار سازمان برای تملک زمین عرصه و حریم بناها و محوطه‌های تاریخی در کل کشور محدود است افزود: در این راستا وزارت میراث فرهنگی، خواستار معوض کردن زمین‌های در حریم بناهای تاریخی از سوی ارگان‌های مرتبط است.
جلیلی ادامه داد: بیشتر زمین‌های در اطراف ارگ نوشیجان مربوط به منابع طبیعی و چند قطعه زمین متعلق به مالکان شخصی است که منابع طبیعی می‌تواند با واگذاری معوض به مالکان، حریم را برای میراث فرهنگی آزاد کند.
وی تاکید کرد: کنترل محوطه و حریم بنای نوشیجان به دلیل نبود حصار برای پایگاه مشکل‌زا شده است و در برخی موارد مشاهده می‌شود مردم با وسایل مختلف از منطقه تردد می‌کنند که در صورت موافقت وزارت میراث فرهنگی و اخذ اعتبار باید حصارکشی شود.
جلیلی ادامه داد: موضوع مهم دیگر در ساماندهی ارگ باستانی نوشیجان، وجود شهرک صنعتی شوشاب در این منطقه است که دید و منظر طبیعی آن را دچار دستخوش کرده و انتظار داریم شهرک صنعتی نسبت به ایجاد جداره و حصار سبز در اطراف شهرک اقدام کند.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر بیان کرد: شهرک صنعتی می‌تواند برای کمک به میراث فرهنگی، نوار سبز در اطراف شهرک ایجاد کند و نمایی زیبا به منطقه بدهد.
جلیلی یادآور شد: قرار بود منابع طبیعی ۲ هکتار فضای سبز در این منطقه ایجاد کند که امیدواریم اجرایی شود.
وی گفت: علاوه بر این برای ساماندهی نوشیجان باید زیرساخت‌هایی همچون آب شرب و گاز را ایجاد کنیم که احداث ایستگاه، زیرگذر، لوله‌کشی و سایر اقدامات گازکشی بیش از یکصد میلیون تومان اعتبار نیاز دارد.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر با اشاره به خرید یک انشعاب آب برای این منطقه گفت: چاه آب این منطقه برای استفاده شرب و حتی فضای سبز و درختکاری مناسب نیست که برای لوله‌کشی آب، ایجاد زیرگذر و سایر اقدامات به حمایت اداره راهداری و آب و فاضلاب نیاز داریم.
جلیلی همچنین ایجاد سایت موزه، مرمت و ساماندهی مابقی فضاها را از دیگر الزامات ساماندهی ارگ باستانی نوشیجان برای ثبت جهانی این اثر دانست.
وی اظهار داشت: برای فراهم کردن زیرساخت‌ها و ساماندهی این اثر نیازمند همراهی و حمایت دستگاه‌های مرتبط هستیم تا بتوانیم این بنای مشهور جهان از نظر معماری و قدمت را حفظ و زمینه های لازم را برای جذب گردشگری و ثبت جهانی آن آماده کنیم.
جلیلی پیشنهاد کرد: یک ستاد ساماندهی همچون ستاد ثبت جهانی منبت، برای ثبت جهانی بنای تاریخی نوشیجان تشکیل شود تا با همکاری و حمایت سایر نهادهای اجرایی بتوانیم این اثر شاخص را در جهان به ثبت برسانیم.
تپه نوشیجان یکی از بزرگترین آثار تاریخی ملایر است که در ۱۵ کیلومتری شمال غرب ملایر و روبروی روستا شوشاب قرار دارد و سوم اسفند سال ۱۳۴۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
ابعاد تقریبی این قلعه باستانی ۸۰ در ۳۰ متر و بلندی اش حدود ۲۷ متر است.
حفاری علمی این بنای باستانی در سال ۱۳۴۱ به سرپرستی «استروباخ» آغاز و در نتیجه این حفاری‌ها سه طبقه فرهنگی که علامت آن در سه قسمت توسط کارشناسان شناسایی شده است، شناخته شد.
از این سه طبقه، طبقه‌ای مربوط به استقرار مادها بوده است که با توجه به آثار تاریخی و معماری و دیگر یافته‌های باستانی، روشن می‌شود مادها از نیمه قرن هشتم تا نیمه قرن ششم قبل از میلاد در این طبقه استقرار داشته‌اند.
بقیه آثاری که از طبقه اول تپه نوشیجان به دست آمده در برگیرنده معماری مادها است و شامل ۹ بنای قدیمی جبهه غربی تپه که نخستین آتشکده است، تالار ستون دار آپادانا، تالار مرکزی که دومین نیایشگاه است و اتاق‌ها، انبارها تونل‌ها و حصار دژ نوشیجان است.
ارگ نوشیجان مهمترین نیایشگاه مادها بوده و عناصر این مجموعه به عنوان نخستین الگوهای معماری ایرانی در فلات قاره ایران از منحصر به فردترین و ارزشمندترین آثار تاریخی کشور محسوب می‌شود.
این بنای عظیم و تاریخی هفت هزار سال قدمت دارد و طبق اسناد موجود در میراث فرهنگی ملایر، روی تپه واقع شدن این بنا حاکی از آن است که در حدود چهار هزار سال پیش این منطقه زیر آب قرار داشته و تنها این قلعه از آب بیرون بوده است.
این قلعه در سه طبقه بنا شده که یک طبقه از آن در اثر باد و باران و عوامل جوی از بین رفته است، یک طبقه آن حفاری شده که قسمت‌های بالا در آن مشاهده و ثبت شده و قسمت سوم قلعه همچنان در زیر خاک مدفون است.
