ثبت اضطراری «خانه شهرکرمان» برای نجات از تخریب

به گزارش جی پلاس، در طی دو روز گذشته خبرهایی از تخریب خانه شهر کرمان در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های منتشر شد. خبرهایی که برای این خانه آنچنان هم جدید نبود. ماه‌ها پیش نیز خبرهایی از تخریب این خانه در رسانه‌ها منتشر و بعد دوباره به فراموشی سپرده شد. 
اما موج تخریب‌های شبانه و چنگ اندازی‌ سازمان‌ها و نهادها بر خانه‌های تاریخی ایران سبب شد تا این بار نگرانی‌ها بتواند تخریب این خانه را متوقف کند و مسئولان را وادار کند تا راه چاره‌ دیگری را به جای تخریب برای خانه شهر کرمان پیدا کنند. خانه‌ای متعلق به سال‌های 54 و 55 با معماری سنتی و مدرن که قرار بود تخریب شود تا راه ورودی را برای ساختمان استانداری کرمان باز کند.

ماجرای از کجا شروع شد؟

سرنخ‌ ماجرای تخریب خانه شهر کرمان به سال‌ جنجالی 88 بازمی‌گردد. سالی که خبر ساخت ساختمان جدید استانداری کرمان که مسیر رفت و آمدش از خانه تاریخی شهر کرمان رد می‌شد، در پس اتفاقات سیاسی گم شد. طرح ساخت ساختمان جدید استانداری کرمان در سال 88 و در زمان تصدی رئوفی نژاد در استانداری کرمان در دولت احمدی نژاد کلید خورد و مورد تایید قرار گرفت، فردی که اولین استاندار غیر کرمانی در کرمان بود.

اما کلنگ زنی این ساختمان به دوره ریاست او در استانداری قد نداد و تکمیل آن به ریاست دومین استاندار غیر کرمانی دولت احمدی‌نژاد محول شد. 19 خرداد 88 بود که ساختمان جدید استانداری در مسیر راه خانه شهر کرمان در زمینی به وسعت 24 هزار و 300 مترمربع کلنگ زنی شد. بدون آنکه کسی به سرنوشت خانه شهر کرمان فکر کند.

دستور تخریب و آغاز اعتراضات مردمی

از زمان کلنگ‌زنی ساختمان استانداری چند سالی گذشت تا اعتراضات مردمی به تخریب خانه شهر کرمان قوت گیرد. مردم در راستای اعتراض به ساخت این ساختمان جدید و تخریب خانه قدیمی طوماری امضا و به مسئولان امر ارسال کردند که البته تاثیری بر تصمیم گیری مسئولان و نظر استانداری کرمان نداشت.

اما موضوع از زمانی جدی‌تر و اعتراضات از زمانی شدت گرفت که در آذرماه 94 از طرف سیف الهی معاون عمرانی استانداری به شورای شهر نامه‌ای ارسال شد که در آن از شورا خواسته‌شده بود «خانه شهر را تخلیه کنند.» مشرفی رئیس شورا هم به استانداری پاسخ داده بود که «در صورتی حاضر به تخلیه خانه شهر هستیم که جای دیگری را به ما بدهند.»

تخریب خانه شهر گرچه سبب نگرانی فعلان و دوستداران میراث فرهنگی شد اما اعضای شورای شهر را بیشتر نگران وضعیت شورای شهر کرد. شورای شهری که در زمان دریافت نامه جواب تخلیه را با «تعویض خانه» داد و سعید گیلانی در واکنش به این تخریب گفت: «اگر با تخریب خانه شهر موافقت کنیم، کلک شورا را کنده‌ایم.» البته گرچه این حرف‌ها کمتر رنگ و بویی از حفظ میراث فرهنگی می‌داد اما باز هم گوشه‌ای از مخالفت شورا بود و بارقه‌های امید را روشن‌تر می‌کرد.

فتح‌الله مویدی یکی دیگر از اعضای شورای شهر خانه شهر با بیان اینکه « با پول مردم احداث‌شده و نمی‌شود آن را تخریب کرد» مخالفت خود را با این تخریب نشان داد.

مخالفت‌ها نتیجه نداد

گرچه برخی اعضای شورای شهر مخالفت خود را با تخریب خانه شهر کرمان اعلام کردند اما استانداری بر حرف خود استوار ماند و در صورت‌جلسه 16 اسفند 94 جلسه پیگیری پروژه‌های عمرانی در دفتر استاندار مقرر شد: که به واسطه دو میلیارد تومان وجهی که در سال 94 از خانه شهر به پروژه مشتاق منتقل‌شده است در سال 1395 باید ساختمان سوله سالن خانه شهر تخریب و شهرداری ساختمان مناسبی را برای شورای شهر خریداری یا احداث کنند.

اما کمی بعد معاون عمرانی استاندار برای آنکه به قائله پایان دهد دوباره اعلام کرد که خانه شهر باید تخریب شود و حتی زمان این تخریب پس از سفر رئیس‌جمهور به کرمان خواهد بود. با وجود این حرف‌ها و دستور العمل‌ها اما در اوایل سال 95 ربانی زاده، سخنگوی شورای شهر کرمان در گفت‌و‌گویی با ایسنا اعلام کرد که هنوز تخریب ساختمان شورا قطعی نشده و بحث بر سر تخریب این خانه سال گذشته در شورای شهر مسکوت مانده است.

به دنبال آن در اولین جلسه شورای شهر در خردادماه سال جاری هم مجدداً برخی اعضا با تخریب خانه شهر مخالفت کردند و مویدی، عضو شورای شهر کرمان خواستار آن شد که در صورت امکان راه عبور به استانداری به گونه‌ای دیگر باز شود. با این حال اما شهریور ماه سال گذشته شورای شهر کرمان اعلام کرد که تخریب خانه شهر قطعی است.

خبری که استاندار کرمان در واکنش به آن گفت: دولت یازدهم میراث‌دار گذشتگان است. عده‌ای درگذشته با چند ده میلیارد تومان طرحی را تهیه‌کرده‌اند که هم‌اکنون ما مجبور هستیم با اعتبار 20 میلیارد تومانی این کارها را به پایان برسانیم.

مناقشات بر سر سرنوشت خانه شهر کرمان دوباره اما در آخرین روزهای سال ۹۵ از سر گرفته شد. خبر آغار تخریب خانه شهر از «سالن» آن سبب نگرانی بسیاری از کاربران در فضای مجازی شد.  محمد ربانی، سخنگوی شورای شهر کرمان در همان روزها نسبت به این خبر واکنش نشان داد و گفت: حاضر نیستیم مسئولیت تخریب خانه شهر را به دوش بگیریم. شورای دوره چهارم ننگ تخریب خانه شهر را به دوش نمی‌گیرد.

از مهلت ۲۰ روزه تخریب تا ثبت ملی

در میان سخنان سخنگوی شورای شهر کرمان اما خبرهای نگران‌کننده نیز به چشم می‌خورد، او از دریافت نامه‌ای از سوی معاونت عمرانی استانداری به شورا خبرداد که ۲۰ روز وقت برای تخریب خانه شهر تعیین شده بود. اما از آن زمان تا سه ماه بعد سرنوشت این خانه مسکوت ماند تا همین دیروز که باز خبرها و تصاویری از تخریب این خانه در فضای مجازی به دست کاربران دوباره در راس خبرهای میراثی قرار گرفت و مسئولان را وادار به واکنش کرد.

علی بابایی، شهردار کرمان صبح امروز با اشاره به انتشار شایعاتی درباره آغاز تخریب خانه شهر کرمان گفت: تا این لحظه هیچ گونه تخریبی در خانه شهر صورت نگرفته و آخرین تصمیم مبتنی بر نگهداری این ابنیه است.

بابایی عنوان کرد: در آخرین جلسه جمع بندی در خصوص تخریب خانه شهر که با حضور استاندار کرمان برگزار شد مقرر شد خانه شهر باقی مانده و به صورت ویژه استحکام بخشی و نوپردازی شده و از آن به عنوان ورودی استانداری استفاده شود.

شهردار کرمان با اشاره به وجود مغایرت‌هایی در خصوص در ورودی ساختمان جدید استانداری و ساختمان خانه شهر گفت:  قرار شده است که چند دهنه از سالنی که فاقد ارزش به لحاظ ساختمانی است تخریب شود. مابقی بخش های واجد ارزش ساختمان و ستوان های ضلع جنوبی و شرقی باقی می ماند و گالری هایی در ان مکان ایجاد می شود.

حمید روحی معاون میراث‌فرهنگی استان کرمان از ثبت اضطراری بنای تاریخی خانه‌شهر کرمان پس از جلسه امروز سازمان با معاون استاندار و اعضای شورای شهر و شهردار کرمان خبر داد و گفت: با توجه به اینکه ثبت یک بنای تاریخی باید با اجازه و رضایت مالک انجام شود، شهرداری به‌عنوان مالک خانه‌شهر تاکنون به ما اجازه ورود به بنا، مستندنگاری و تهیه پرونده ثبتی برای این بنا را نمی‌داد.

معاون میراث‌فرهنگی استان کرمان اضافه کرد: در جلسه‌ای که امروز برگزار شد، مقرر شد در منتهی‌الیه بنای تاریخی خانه‌شهر، یک مسیر ورودی برای ساختمان جدید استانداری تعبیه شود، همچنین شهرداری با ورود کارشناسان میراث‌فرهنگی به بنا، مستندنگاری و تهیه پرونده ثبتی موافقت کردند.

روحی با اشاره به اینکه ثبت اضطراری بنای تاریخی خانه‌شهر در دستور کار اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کرمان قرار گرفته است، یادآور شد: بخش جلوی این ساختمان که به‌عنوان گالری هنری مورد استفاده قرار می‌گرفته است، پس از ثبت احتمالا تبدیل به موزه می‌شود.