علی خرم، کارشناس مسائل بین المللی در گفت و گو با خبرنگار جماران، با اشاره به اینکه سخنان ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل جمع بندی مواضع عربستان و اسرائیل و تندرو های آمریکایی علیه ایران بود، گفت: اگر صحنه را زنده می دیدید، نمایندگان عربستان و اسرائیل که در آنجا حضور داشتند خوشحالی خود را در ظاهر نیز نشان دادند و حتی نزدیکان ترامپ رضایت خودر ا اظهار کردند. این سخنرانی بیش از آنکه از جانب رئیس جمهور آمریکا باشد، از سوی اسرائیل بود.
وی همچنین با بیان اینکه این سخنرانی تند ترین اظهارات رئیس جمهور آمریکا در طول 40 سال گذشته علیه ایران بود، گفت: نباید این سخنرانی را به عنوان یک موضع پذیرفته شده جهانی تلقی کرد. این سخنرانی در واقع میان بر زدن دشمنان ایران بود و ایران باید در این رابطه کیاست، سیاست و پختگی به خرج دهد و فریب تبلیغاتی که از سوی عربستان و اسرائیل برای ترامپ انجام شده را نخورد. بیشترین برخورد ایران در حال حاضر باید در قالب تحمل پذیری باشد، چراکه ترامپ تلاش کرد اجماعی علیه ایران به نفع خود به وجود آورد، اما در ایجاد این اجماع موفق نشد. ایران باید این مسئله را غنیمت بشمارد و با چین، روسیه و اروپاییان همکاری خود را گسترش دهد. همچنین کشورهای دیگری مانند سوئد وجود دارند که به سخنان ترامپ روی خوش نشان ندادند؛ ایران میتواند با این دست کشور ها نیز همکاری هایی داشته باشد و حسن نیت خود را نشان دهد.
وی ادامه داد: ایران به جای آنکه خود جواب بدهد، باید بگذارد سایر کشور ها پاسخ ترامپ را بدهند. به طور مثال بعد از سخنرانی ترامپ، رئیس جمهور فرانسه در سخنرانی خود سخنان ترامپ را رد کرد و گفت: برجام ضامن صلح جهانی است. این مسائل نشان می دهد در دنیا به قدر کافی موضع مثبت به نفع توافق هسته ای وجود دارد. ما نباید در صدد برآییم تا جواب تبلیغاتی به ترامپ بدهیم. در صورتی ما جواب تبلیغاتی بدهیم، بدون شک برنده آمریکایی ها خواهند بود، چراکه آنها رسانه ها و و مراکز مهم تبلیغاتی دنیا را در دست دارند و به سادگی میتوانند حرف های ما را به شکل دیگری دگرگون و موضعی جهانی علیه ایران ایجاد کنند.کل کل کردن با یک آدم دیوانه شرط بلاغت و عقلانیت نیست، همه دنیا ترامپ را می شناسند. ما نباید به دنبال پاسخ دادن به هر سخنی از جانب ترامپ باشیم. به جای چنین کاری باید دیپلماسی را توسعه داده و یارکشی کنیم.در واقع باید تلاش کنیم به سراغ آنهایی برویم که با ترامپ مخالف و با توافق هسته ای موافق هستند و میخواهند با ایران همکاری کنند و راه صلح آمیز را ادامه دهند. در این حالت است که اجماع ایجاد شده به نفع ایران ادامه خواهد یافت.
این کارشناس مسائل بین المللی در پاسخ به اینکه آیا توافقی علیه تغییر یا اصلاح برجام ایجاد خواهد شد یا خیر گفت: این مسئله بعید به نظر میرسد چراکه از نظر حقوقی، تغییر در یک توافق چند جانبه منوط به موافقت همه اعضای آن است. یعنی اگر آمریکا هم پایش را در یک کفش کند که میخواهد برجام را تغییر دهد، از نظر حقوقی این امر شدنی نیست. مگر اینکه هر 7 طرف معاهده موافق این تغییر باشند. در حال حاضر هیچیک از چهار کشور روسیه، چین، فرانسه و آلمان با ایجاد تغییر در برجام موافق نیستند. ممکن است تنها انگلیس به دلیل درگیری های سیاسی با ایران، از آمریکا حمایت کند. اما 4 کشور دیگر دیگر با آمریکا موافق نیستند و ایران باید از این فرصت استفاده کند.
خرم همچنین با در نظر گرفتن فرض خروج آمریکا از برجام گفت: خارج شدن یکی از طرفین از معاهده از نظر حقوقی امری پذیرفته شده است و لطمه ای به ادامه توافق و تعهدات سایر طرفین نمی زند. در این صورت ایران باز هم به تعهدات خود پایبند خواهد ماند، آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز نظارت خود را ادامه میدهد. از راه برجام 5 تا 7 سال باقی مانده است و در هر صورت این راه ادامه خواهد داشت، مگر اینکه همه طرف ها به اختتام معاهده رضایت دهند. گذشته از این آمریکا با ماندن در توافق هسته ای میتواند اهرمی داشته باشد، در صورت خروج که دیگر اهرم فشاری در دست آمریکا وجود ندارد.
وی در پاسخ به این سوال که در صورت خروج آمریکا باید با تحریم های احتمالی آمریکا علیه ایران چه کرد، گفت: فعلا توافق در حدود موضوعات هسته ای است، نه تحریم های موشکی شامل این توافق میشود و نه تحریم های حقوق بشری. ما در هنگام مذاکرات نیز پایه را بر تحریم های هسته ای قرار دادیم و صراحتا اعلام کردیم سایر مسائل در حیطه مذاکرات وارد نخواهد شد. در حاضر هم تحریم هسته ای جدیدی صورت نگرفته است. در شرایطی که آمریکا از برجام خارج شود و تحریم هسته ای علیه ایران وضع کند، این تحریم ها جنبه بین المللی پیدا نخواهد کرد و جنبه دو جانبه با ایران خواهد داشت.
وی با اشاره به قدرت آمریکا در عرصه بین الملل و توان ضربه زدن به ایران با تحریم های دو جانبه گفت: در عمل به علت اینکه آمریکا قدرت فائقه اقتصادی و نظامی را در دست دارد، تحریم های دو جانبه ای که وضع می کند نیز تاثیرگذار است. اما این مسئله با اینکه کشور ما از سوی شورای امنیت تحریم شود و همه کشور ها با استناد به آن تحریم از برقراری رابطه با ایران خودداری کنند، تفاوت دارد. پس از واقعه اشغال سفارت در تهران، آمریکا تحریم هایی علیه ایران وضع کرد که برخی از آنها تا امروز هم ادامه دارند. ما 40 سال این تحریم را داشته ایم. منتهی از سال 1385 بود که تحریم ها جنبه بین المللی به خود گرفت. این مسئله الان دیگر قابل تکرار نیست، مگر آنکه اجماع بین المللی حاصل شود. البته تا ترامپ بخواهد اجماع دیگری علیه ایران ایجاد کند، مهلت چهار ساله اش تمام خواهد شد.
وی ادامه داد: مسئولین ما در زمان ریاست جمهوری اوباما باید دور اندیشی بیشتری به خرج می دادند و برخی از پل ها را به گونه ای پشت سرشان مستحکم میکردند که دیوانه ای مانند ترامپ نتواند هر گونه که خواست عمل کند. در آن زمان اوباما برای هرکاری حاضر بود. به طور مثال اوباما حاضر بود عهدنامه دوستی ایران و آمریکا را نیز احیا کند و روابط را بهبود بخشد. هر قدمی که ما در آن زمان برمی داشتیم امروز دست ترامپ را بسته تر نگه میداشت.
این کارشناس مسائل بین المللی در پاسخ به امکان ارجاع دوباره پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت گفت: در حال حاضر آمریکا همه این تلاش ها را درمورد کره شمالی به کار بسته است، اما چین و روسیه با آمریکا مخالفت میکنند. البته جایگاه ایران برای چین و روسیه با جایگاه کره شمالی بسیار متفاوت است، این دو را نمیشود یکی در نظر گرفت. ولی ایران میتواند به جای صحنه تبلیغات به سمت صحنه دیپلماتیک و یارگیری سیاسی وارد شود و از این طریق اقدامات آمریکا را خنثی کند و در مقابل اقدامات عربستان و اسرائیل زمان بخرد؛نه آنکه منتظر باشد این کشور ها اقدامی انجام دهند و بعد حالت دفاعی به خود بگیرد. قبل از ایجاد اجماع ضد ایرانی، مسئولین باید با بهبود روابط با سایر کشور ها جایگاه کشور را مستحکم کنند.
