برگزاری آیین سنتی زرتشتیان موسوم به «هیرمبا» در اردکان

«شهناز شهزادی» از پژوهشگران و محققان حوزه ادیان در رابطه با این مراسم تاریخی می‌نویسد: «جشن هیرمبا یکی دیگر از مراسم کهن و سنتی ایرانیان است که توسط زرتشتیان شریف‌آباد اردکان در پیچ و خم تاریخ کهنسال این دیار، هنوز به چشم می‌خورد.

برپایی و زنده نگاه داشتن این سنت از یک طرف و از سوی دیگر روش برپایی آن که همه و همه از پیر و جوان، زن و مرد از آغاز تا پایان آن سهیم هستند، جای شگفتی می‌باشد.

این جشن در روز اشتاد( واژه اشتاد به معنی راستی است) و ماه آذر قدیم که به معنی آتش است، برگزار می‌شود. یعنی زمانی که 100 روز مانده به نوروز(امروزه از 25 تا 29 فروردین برگزار می‌شود)

واژه «هیر» در فرهنگ لغت به معنی آتش است و می‌توان آن را به جشن سده نسبت داد و نیز با توجه به جزئیات مراسم، همازوری، همدلی و پایداری همگان را با آتشکده محل نشان می‌دهد. پس هیرمبا را می‌توان این گونه معنی کرد: « آتش افزون باد یا آتش پایدار باد»

و این‌چنین آغاز می‌شود که پسین روز اَرت و آذرماه (25 فروردین) به زیارت پیر هریشت می‌روند و شب را در آنجا به سر می‌برند و بامداد روز بعد یعنی اشتاد (26 فروردین) به کوه‌های اطراف پیر، حرکت کرده و هیزم‌های خشک را که (غیزل) می‌گویند، جمع‌آوری می‌کنند که شاید تا نیمروز به طول انجامد.

البته تعدادی نیز نذورات و خیراتی را که در نظر گرفته، انجام می‌دهند و خلاصه همه‌ی شرکت‌کنندگان را با نان، شیر، پشمک، سیرگ، آبگوشت، خورشت و... پذیرایی می‌شوند.

بعد از صرف ناهار گرد هم جمع می‌شوند و سخنرانی می‌کنند، از کسانی که خیرات انجام داده و به هر علتی همراهی و کمک کرده به نیکی یاد می‌شود و همه در جریان امر قرار می‌گیرند و در مورد کسانی که برای نخستین بار شرکت دارند، مراسم چوب‌زنی اجرا می‌شود، شیرینی و شربت پخش می‌شود، بعد بار سفر می‌بندند و به سمت شریف‌آباد حرکت می‌کنند.

غیزل (بوته‌های خشک بیابان) را نیز با خود می‌برند و البته هر خانه‌ای نیز مقداری هیزم به آن اضافه می‌کند. در یک میدان، کوهی از هیزم انبار می‌شود و هنگام غروب تعدادی از مردان در کنار هیزم حلقه زده، فردی با صدای بلند افراد نامی و دینداران شریف‌آباد که جهان را بدرود گفته‌اند را یاد می‌کند و در جواب فرد دیگری می‌گوید خدایش بیامرزد و گروهی با صدای بلند می گویند هیرُمبا (شاید به این معنی باشد که مهر و دوستی‌ها ادامه دارد و پایدار است).

در پایان توسط موبد محل که آفرینگان آتش بدست دارد و اوستا را زمزمه می‌کند، آتش هیرمبا روشن می‌شود و همه شادی‌کنان در اطراف آتش با دلهایی پر از مهر و دوستی، با اندیشه و گفتار و کردار نیک به نماز ایستاده و از اهورامزدا در خواست دارند که :

آتش این خانه(این مکان‌) هماره فروزان باد

آتش این خانمان پایدار باد

آتش این خانواده خاموش مباد

این خانه همیشه گشوده و آباد باد

و بعد، کمی از این آتش را به خانه‌ها برده و روز بعد به آتشکده برگشت می‌دهند .

این جشن در روزهای آسمان (27 فروردین) ، زامیاد (28 فرودین) و مانتره سپند (29 فروردین) ادامه دارد و در آن به انجام نذورات و دادن شیرینی و... در منزل خود یا آتشکده محل می‌پردازند و جمعا پنج روز به طول می‌انجامد.»