اجرای امر به معروف و نهی از منکر، به عنوان یکی از فروع دین و اجتماعی ترین فریضه دین مبین اسلام، همواره در قرآن کریم و روایات ائمه معصوم(ع) مورد تاکید قرار گرفته است به گونه ای که تمامی اهل بیت(ع) همه عبادات و احکام دین را در برابر آن همچون قطره در مقابل دریا دانسته اند.
لزوم اجرای امر به معروف و نهی از منکر بارها از سوی علما و کارشناسان حوزوی و دانشگاه، مورد تاکید قرار گرفته اما با وجود تمام جلسه هایی که مسئولان اقدام به برگزاری آن کرده اند، همچنان این فریضه واجب دینی در فراموشی است و کمتر کسی نسبت به اجرای درست و اصولی آن اقدام می کند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز استان زنجان با دعوت از دکتر حسن طغرانگار عضو هیات علمی دانشگاه زنجان و عضو دانشگاهی شورای علمی پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان زنجان، حجت الاسلام سعید احمدی مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان و حجت الاسلام سعید غفاری کارشناس مسائل دینی، به بررسی علل اجرا نشدن امر به معروف و نهی از منکر در جامعه و ارتباط آن با حقوق شهروندی پرداخت.
** نگاه معنا شناختی ارتباط بین امر به معروف، نهی از منکر و حقوق شهروندی را مشخص می کند
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان افزود: باید حوزه امر به معروف و نهی از منکر و حقوق شهروندی را به درستی تبیین کنیم تا بتوان نسبت میان این دو را مشخص کرد. در غیر اینصورت ممکن است برخی چنان مطرح کنند که اساسا امر به معروف و نهی از منکر ذیل حقوق شهروندی قرار گیرد و یا بر عکس ممکن است کسی حقوق شهروندی را در دل امر به معروف و نهی از منکر قرار دهد.
** ارتباط متقابل در جامعه موجب شکل گیری حقوق شهروندی می شود
طغرانگار خاطرنشان کرد: ریشه مبحث حقوق شهروندی در جهان مدرن، به کشور فرانسه بر می گردد چرا که در انقلاب کبیر فرانسه اعلامیه ای با عنوان' اعلامیه حقوق بشر و شهروند' مطرح شد.
وی افزود: گاهی این سوال مطرح می شود که آیا حقوق شهروندی همان حقوق بشر هست یا بین این دو تفاوتی وجود دارد و اگر تفاوتی وجود دارد وجوه افتراق حقوق بشر و حقوق شهروندی چیست؟
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: از منظر آکادمیک و تخصصی باید بین جامعه و اجتماع فرق بگذاریم، اما در زبان فارسی و در میان عموم مردم گاهی به تمایز ظریف این دو دقت نمی شود، جامعه گروهی از افراد است که تعامل انسانی پایدار دارند و بین اعضا روابط ارگانیک وجود دارد، وقتی گفته می شود خانواده کوچکترین واحد جامعه است، دقیقا خانواده نشان دهنده همین روابط نزدیک، پایدار و به هم پیوسته است به گونه ای که گویا از ترکیب اعضای خانواده یک هویت جدید خلق شده است که از هویت انفرادی زن و مرد ازدواج کرده مستقل و متمایز است، اجتماع هم به مثابه خانواده گروهی از افراد است که به هر حال نقطه مشترکی میانشان وجود دارد که ممکن است ارزش ها مشترک باشد، اما این پیوندها ممکن است خیلی مستحکم نباشد.
طغرانگار اظهارکرد: می توان به مفهوم محله از این منظر نگاهی دقیق تر کرد، محله در سال ها و دهه های گذشته هویتی منحصر به خود داشت، افرادی که در یک محله زندگی می کردند پیوندهای خیلی نزدیکی با هم داشتند و تعاملات متنوع و گسترده ای میان افراد ساکن محله وجود داشت، در حالی که امروزه چنین تعاملات و پیوندهایی کمرنگ شده اند و ممکن است طیفی از ارزش های متفاوت هم در میان افراد ساکن در یک محله وجود داشته باشد، در واقع محله از یک مفهوم هویتی قوی به محلی جغرافیایی تغییر معنی داده است.
عضو دانشگاهی شورای علمی پیشگیری از جرم دادگستری استان زنجان افزود: وقتی افراد ذیل عنوانی مثلا به شکل شهر گردهم می آیند نوعی هویت جمعی می یابند و عضوی از آن محسوب می شوند، از این زاویه حقوق شهروندی مفهومی جمعی است یعنی در یک جمع از انسان ها معنا پیدا می کند.
وی ادامه داد: فردی که تنها در مکانی قرار دارد واجد حق و تکلیفی بجز حق النفس و حق الله نمی شود و حق الناسی که از آن بحث می شود شکل پیدا نمی کند، بلکه در جمعی که فرد در آن قرار دارد می توان از حق و در برابر آن از تکلیف بحث کرد. حال در این میان باید به این نکته ظریف توجه داشت که یک معنی حقوق جمع حق هایی است که یک شخص دارد؛ حال در یک اجتماع انسانی وقتی شخصی حقی داشته باشد حق وی می تواند برای فرد دیگری تکلیف ایجاد کند و بالعکس.
طغرانگار با اشاره به تعریف حقوق شهروندی افزود: وقتی واحد سیاسی وجود دارد که بین آن و شهروندان ارتباط متقابل وجود دارد، افراد در برابر آن سامان سیاسی حقوقی دارند که باید از سوی آن به رسمیت شناخته شود و در عین حال ایجاب می کند که افراد نیز به عنوان شهروندان تعهداتی را هم در برابر سامان سیاسی و هم در برابر سایر افرادی که در ذیل آن زندگی می کنند عهده دار شوند.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: در ماده یک قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر، آمده است معروف و منکر عبارتند از هرگونه فعل، قول و یا ترک فعل و قولی که به عنوان احکام اولی و یا ثانوی در شرع مقدس و یا قوانین مورد امر قرار گرفته یا منع شده باشد.
به گفته طغرانگار، وقتی این معنا از امر به معروف را به عنوان قانون مصوب مجلس مد نظر قرار می دهیم تا حدودی مشخص می شود در حقوق شهروندی چه چیزی می خواهیم بیان کنیم.
** امر به معروف موجب کنترل انحرافات می شود
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان امر به معروف را فریضه ای کاملا واجب دانست که باید در جامعه وجود داشته و برای درک نظری و اجرایی کردن آن برنامه مشخصی وجود داشته باشد.
طغرانگار اظهارکرد: اگر مبنای استدلالی مبتنی بر حقوق مدرن را در نظر بگیریم می توان گفت هر جامعه برای شکل گیری خود نیازمند نرم ها یا هنجارهایی است، در واقع این ارزش ها و هنجارها هستند که انسان ها را در یک جامعه به یکدیگر پیوند می دهند، اندیشمندان غربی با عنوان همبستگی اجتماعی از این پیوندها یاد می کنند، در واقع چون جامعه به هم پیوسته است نمی شود آن را از کلیت خارج کرد.
وی ادامه داد: نکته مهم اینجاست که در هر جامعه ای برخی افراد به هر دلیلی تمایلی به رعایت هنجارها و ارزش های مشت
رک جمعی ندارند، حال پرسش این است که اگر عده ای از این هنجارهایی که جامعه را به هم متصل کرده، فاصله بگیرند جامعه چکار باید بکند، طبیعی است که یا باید سیاست بی تفاوتی و انفعال داشته باشد که این روش بعد از مدت کوتاهی منجر به متلاشی شدن جامعه می شود، یا اینکه جامعه واکنش نشان داده و نسبت به افراد فاصله گیر از هنجارها واکنش نشان دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: عموم جوامع هنجارها را به دو دسته تقسیم می کنند، دسته نخست هنجارهای مهم که جامعه این هنجارهای مهم و اساسی را تحت عنوان جرم تعریف می کند و با پاسخ رسمی دولتی یعنی مجازات اجازه تخطی از آنها را به افراد نمی دهد، اما آشکار است که همه چیز را نمی توان جرم تلقی کرد، از طرف دیگر امکانات دولت برای اعمال و اجرای پاسخ رسمی دولتی محدود است، در اینجا است که باید به دو مفهوم انحراف و پاسخ های غیررسمی غیردولتی توجه کرد.
به گفته طغرانگار، در نظام های غربی هم از مدتی پیش به این نتیجه رسیده اند که پاسخ های دولتی و رسمی صرف برای کنترل جامعه کافی نیست، چرا که غالب هنجارهای کم اهمیت از محدوده کنترل دولتی خارج می مانند در حالی که در کلیت رفتارهای فاصله گیر از هنجارها مهم محسوب می شوند.
وی ادامه داد: این جوامع به این نتیجه رسیده اند که در هر جامعه ای جرم وجود دارد و در برابر آن نیز پاسخ رسمی دولتی قرار دارد اما برخی رفتارهای فاصله گیر از هنجارها وجود دارند که جرم نیستند اما بر آنها می توان عنوان انحراف گذاشت و در برابر آن به جای پاسخ رسمی دولتی، پاسخ جامعوی پیش بینی کرد یعنی جدای از دولت خود مردم و شهروندان و نهادهای مدنی نسبت به انحراف پاسخ بدهند.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان اظهارکرد: کم و بیش می توان گفت این پاسخ جامعوی که وظیفه دارد انحرافات را کنترل کند در بیان دینی ما امر به معروف و نهی از منکر محسوب می شود.
طغرانگار مراتب امر به معروف و نهی از منکر را بر اساس ماده چهار قانون قلبی، زبانی، نوشتاری و عملی برشمرد که مراتب قلبی، زبانی و نوشتاری وظیفه آحاد مردم و دولت و مرحله عملی آن فقط وظیفه دولت محسوب می شود که در حدود مقرر شده توسط قوانین باید اجرا شود.
** نگاه گزینشی به امر به معروف آفت است
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: در جامعه باید فهرست کم و بیش مشخص و شفافی از معروف و منکرها وجود داشته باشد تا افراد نیز بتوانند بر اساس آن واکنش نشان دهند و نسبت به امر به معروف و نهی از منکر اقدام کنند.
طغرانگار با بیان اینکه گاهی نسبت به برخی از ناهنجاریهای جامعه که اتفاقا منکر بزرگی هستند واکنش کافی نداریم و بر عکس نسبت به برخی منکرها واکنش بسیار سختگیرانه داریم نوعی نگاه انتخابی و گزینشی است که می تواند به عنوان یک آفت بزرگ در زمینه فریضه امر به معروف و نهی از منکر عمل کند.
وی تاکید کرد: چالش اساسی در این است که امر به معروف باید نسبت به کسانی باشد که به همه امر به معروف داشته باشند و این مساله را قانون به رسمیت شناخته است.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: بر اساس ماده هشت قانون اساسی، مردم از حق دعوت به خیر نصیحت و ارشاد در مورد عملکرد دولت نیز برخوردارند.
به گفته طغرانگار، گاهی این موضوع نیز مورد غفلت قرار گرفته و دولت ستاد امر به معروف و نهی از منکر را ایجاد کرده و فعالیت دارد که این ستاد باید دارای نگاه 2 سویه باشند نه اینکه نگاه آن دولتی شود.
وی ادامه داد: یک چالش اصلی در خصوص امر به معروف نیز در این است که در ادبیات حقوقی مدرن مفهوم هنجار دارای دو معنی متفاوت است، وقتی هنجاری در قانون پیش بینی می شود و شکل تقنینی به خود می گیرد، از مفهوم هنجارمندی صحبت می شود که همه ملزم به رعایت آن هستند و تا زمانی که قانون هنجار مزبور را تغییر نداده باشد الزام همگانی به رعایت آن پابرجاست، اما گاهی هنجاری پشتوانه تقنینی ندارد و امری است که در میان مردم متعارف شده و اصطلاحا بهنجار شده است.
طغرانگار گفت: در حوزه امر به معروف و نهی از منکر باید به این موضوع توجه شود و مرزهای مشخص میان آنها به درستی تبیین شود. در غیر اینصورت فضا برای اعمال سلیقه های شخصی مساعد خواهد شد و اختلافاتی بروز خواهد کرد که می توانند به اصل فریضه امر به معروف و نهی از منکر آسیب بزنند.
** امر به معروف و نهی از منکر حضور اجتماعی یک مومن در جامعه است
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: بحث امر به معروف و نهی از منکر، حضور اجتماعی یک مومن را در جامعه مشخص می کند و یک تعریفی از حضور توحیدی یک مومن در جامعه است.
سعید احمدی افزود: این حضور توحیدی، فقط یک قرارداد باید و نباید نیست که در یک برهه یک عده مشغول آن باشند و یک عده برای اجرای این فریضه احساس مسئولیت نکنند.
وی یادآورشد: اگر مومن قصد حضور در جامعه را دارد، نحوه تعامل وی با جامعه در امر به معروف و نهی از منکر مشخص شده است.
احمدی اظهار کرد: تعابیر مختلفی در دین داریم از جمله نصیحت و خیرخواهی که می تواند لزوم حضور اجتماعی یک مومن در جامعه را مشخص کند، واقعیت امر به معروف و نهی از منکر فراتر از این قضیه و متوجه تک تک آحاد بوده و یک نوع قرائت از حضور موثر مومنان در جامعه است.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت:در نهج البلاغه و خود آیات قرآن تعابیر بسیار عمیقی نسبت به امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد که مشخص می کند این صرف یک قرارداد اجتماعی نیست.
** امر به معروف و نهی از منکر مصلحت توده مردم را بیان می کند
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: فلسفه امر به معروف و نهی از منکر در روایات اهل بیت(ع)، مصلحت توده مردم بیان می شود و خداوند و دین تشریح کرده است تا مصلحت عوام در آن رعایت شود و یکی از مصلحت ها همان ساماندهی اجتماعی است که قانون مشخص کرده است.
احمدی اضافه کرد: در صورتی که در مقابل ساماندهی اجتماعی مطرح شده در قانون، امر به معروف و نهی از منکر نباشد، ممکن است هر شخصی در جامعه بگوید من کار خود را انجام می دهم و هر کسی به خود چنین حقی بدهد، آن زمان جامعه ای ایجاد می شود که هر شخصی هر کاری که می خواهد می تواند انجام دهد و خود را محق می داند.
وی تاکید کرد: امر به معروف و نهی از منکربا نگاه به هویت اجتماعی می خواهد ترتیبی اتخاذ کند و بگوید که تک تک افراد جامعه نسبت به هم مسئولیتی دارند، مسئولیتی بین افرادی است که همدیگر را می شناسند و نسبت همدیگر احساس مسئولیت می کنند.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: اگر این احساس مسئولیت تقویت شود، جامعه اسلامی در بسیاری مواقع نیازی به اهرم های بازدارنده نخواهد داشت، اگر حقوق شهروندی در این بازه معنا شود، یک هم افقی میان حقوق شهروندی و امر به معروف و نهی از منکر ایجاد می شود.
احمدی ابراز کرد: این فریضه در یک جامعه با یک هویت واحد که قصد حرکت به سمت تعالی دارد و اعضای آن نسبت هم مسئولیت پذیرهستند، شکل می گیرد.
** امر به معروف و نهی از منکر به درستی تبیین نشده است
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: در صورتی که امر به معروف و نهی از منکر به درستی و به طور صحیح برای مردم و تک تک اعضای جامعه تبیین شده بود، به حتم هم اکنون فریضه ای فراموش شده نبود.
وی خاطر نشان کرد: آیا چون امر به معروف و نهی از منکر در جامعه فراموش شده بود، دولت قصد دارد با طرح مساله حقوق شهروندی و با ادبیات جدید، قصد احیای این فریضه فراموش شده را دارد؟ یا 2 نگاه متفاوت میان حقوق شهروندی و امر به معروف و نهی از منکر برقرار است؟
احمدی ادامه داد: امربه معروف و نهی از منکر با هویت دینی انسان ها بناست جامعه را اصلاح کند.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: اگر امر به معروف و نهی از منکر، به خوبی و درستی تبیین می شد و خیر خواهی آن در جامعه جریان می یافت، شاید هم اکنون بسیاری از نهادهای نظارتی و قضایی در کار نبود، چون جامعه به آنها نیازی نداشت و خود مومنان از درون همدیگر را کنترل می کردند.
وی تاکید کرد: برای تبیین این امر به معروف و نهی از منکر رسانه ها، حوزه، دانشگاه باید وارد شوند و این نبود تبیین درست از باید آسیب شناسی شود.
** هنجارها و معروف ها در جامعه نشان داده نشده اند
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: شاید در بسیاری از مواقع چون تعریف درستی از معروف رخ نداده و هنجارها مشخص نشده، زمینه ایجاد منکر و ناهنجاری فراهم شده است.
وی شیوه های اجرای امر به معروف و نهی از منکر را مهم برشمرد و اعلام کرد: تمام مسئولیت اجرای امر به معروف و نهی از منکر را بر گردن یک نهادی همچون گشت ارشاد انداختن، به نوعی خروج از مسئولیت توحیدی جامعه است.
احمدی ابراز کرد: در صورتی که اصل موضوع امر به معروف و نهی از منکر مطرح شود، همه آحاد جامعه نسبت به همدیگر مسئولیت دارند و در این زمان موضوع خیرخواهی افراد نسبت به هم مطرح می شود.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: اگر شخصی در بیان امر به معروف و نهی از منکر، خیرخواهی را داشته باشد و در صورت مشاهده ناهنجاری، تذکر بدهد، به حتم موثر خواهد بود.
وی یادآورشد: باید شیوه های اجرای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه تبیین و فواید آن در جامعه بیان شود، در این صورت مردم هم متوجه و خواهان چنین فریضه ای خواهند شد و به حتم آحاد جامعه آن را خواهند پذیرفت.
احمدی اظهار کرد: همین بی توجهی یا نا آگاهی از روش های اجرا و گاه تبیین آن با سلیقه شخصی موجب می شود این فریضه اجرا نشود و یا به آن نحوه درست که دین هم بیان کرده است اجرا نشود.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان افزود: این فریضه می تواند برنامه ای برای در امان نگاه داشتن جامعه از تمام آسیب ها و ناهنجاری ها باشد.
** لازمه اجرای امر به معروف و نهی از منکر، ایجاد مفاهمه بین افراد است
احمدی اظهار کرد: در صورتی که امر به معروف و نهی از منکر از سوی دوستان و آشنایان مطرح شود، به حتم تاثیر بسیار موثری خواهد داشت.
وی تاکید کرد: این موضوع در خصوص افرادی که به شکل سازمان یافته اقدام به ترویج ناهنجاری در جامعه می کنند صدق نمی کند.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: زمانی که ادبیات مفاهمه در بین لایه های مختلف جامعه شکل بگیرد امر به معروف و نهی از منکر هم می تواند تاثیر گذار باشد.
احمدی اضافه کرد: از سوی دیگر کسانی که از سوی حکومت مسئول اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر هستند، در قالب های مختلف از جمله گشت ارشاد، باید آموزش های لازم را دیده و از زبان گویا و مهربانی برای تاثیرگذاری برخوردار باشند.
وی با بیان اینکه در خیابان این ادبیات مفاهمه ایجاد نمی شود، تصریح کرد: تا این ادبیات ایجاد نشود نباید منتظر تاثیر مثبت امر به معروف و نهی از منکر در جامعه بود، این ادبیات مفاهمه برای اجرای امر به معروف و نهی از منکر بسیار مهم است.
** امر به معروف و نهی از منکر از شئون توحید اجتماعی است
این کارشناس مسائل دینی گفت: بحث امر به معروف و نهی از منکر یکی از شئون توحید اجتماعی، احکام اجتماعی و معارف دین است.
سعید غفاری افزود: اگر بخواهیم یک نگاه عمیق نسبت به مباحث دین داشته باشیم، در ابتدا توحید اجتماعی یکی از مهمترین مباحثی است که باید مد نظر قرار گیرد که در آن زیرساخت اجتماعی و معرفتی در نگاه دین وجود دارد که با لحاظ آن، بابی به نام امر به معروف و نهی از منکر در آن تعبیه شده که پشتوانه آن را این معارف تشکیل می دهند.
**در دامن قرآن و معارف امر به معروف و نهی از منکر و حقوق شهروندی همدیگر را پیدا می کنند
وی یادآورشد: در دامن قرآن و معارف دینی، فریضه امر به معروف و نهی از منکر و بحث حقوق شهروندی می توانند همدیگر را پیدا کنند و به فهم مشترک برسند.
غفاری اظهار کرد: تعریف روشنی از امر به معروف و نهی از منکر در دامن تعاریف دینی نداریم همانگونه که همچنان تعریف روشنی از حقوق شهروندی مطرح نشده است.
این کارشناس مسائل دینی خاطر نشان کرد: باید تعریف ها برای یافتن همسویی میان این 2 ارزش، مشخص شود تا بتوان تقابل یا همسویی آنها را بررسی کرد.
وی ادامه داد: حقوق شهروندی شاید این معنا را در خود داشته باشد که اموری که هر فردی انجام می دهد و گاه در برخی موارد اجازه دخل و تصرف سایرین در آن وجود ندارد، با چنین تعریفی میان امر به معروف و نهی از منکر و حقوق شهروندی تعارض ایجاد می شود.
غفاری اضافه کرد: باید تعریف مشخصی از حقوق شهروندی ارائه شود و این تعریف را ما نمی توانیم ارائه دهیم.
این کارشناس مسائل دینی ابراز کرد: یکی از مبانی معرفتی امر به معروف و نهی از منکر این است که جامعه را یک حقیقت واحد می بیند و نه اجزای متکثر، آنچه که از روایت ها هم به دست می آید.
وی افزود: یکی از مباحث امر به معروف و نهی از منکر در دامن دین، این است که جامعه را یک موجود واحد می بیند.
**امر به معروف و نهی از منکر یک بحث توحیدی است
این کارشناس مسائل دینی گفت: کلمه امر، به معنای توصیه و نصیحت نیست بلکه یکی از شئون حکومتی در دین اسلام است.
وی بیان کرد: امر به معروف و نهی از منکر یکی از شئون حکومتی نظام اسلامی است و فقط هم بحث لسان نیست، چون این فریضه را بد ادا کرده ایم، جامعه اجرای آن را طرد کرده است.
غفاری تاکید کرد: امر به معروف و نهی از منکر بابی است که به وسیله آن زمینه اقامه سایر فرایض دینی محقق می شود و یکی از شئون اجتماعی تحقق مبانی دین است.
این کارشناس مسائل دینی گفت: حقوق اجتماعی مسلمان ها به غیر از امر به معروف و نهی از منکر است و در آن حدود اخلاقی مسلمانان مطرح شده و می تواند پیوند عمیقی با حقوق شهروندی پیدا کند.
وی تصریح کرد: امر به معروف، امر است و کسی اجازه تخطی ندارد و باید تبعیت کرد و این وظیفه خود افراد نسبت به توحید اجتماعی و یکی از امتدادهای توحید اجتماعی حکومت است.
** تعریف حداقل از امر به معروف و نهی از منکر در جامعه
غفاری اظهار کرد: یکی از عللی که امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ایجاد نمی شود، تعریف حداقلی است که ما از امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ارائه کرده ایم.
این کارشناس مسائل دینی گفت: کسی که دعوت به معروف می کند از یک نگاه حق، نگاه می کند اما به این معنا نیست که امر بکند، بلکه باید دعوت به معروف رخ دهد، معروف در جامعه یک بحث حقیقی است.
وی ابراز کرد: از نکاتی که ما هم اکنون با آن مواجه هستیم، بحث عیسی به دین خود، موسی به دین خود است، در حالی که این بحث منافات با امر به معروف و نهی از منکر دارد.
غفاری افزود: کسی که به امر به معروف و نهی از منکر پایبند است، باید بپذیرد که معروف ها و منکرهای ثابتی داریم و به هیچ عنوان نمی توان تغییری در آن ایجاد کرد.
این کارشناس دینی با بیان اینکه امروز در جامعه دچار نسبی گرایی هستیم، گفت: معروف ها را به عنوان معروف های ثابت نپذیرفته اند و اغلب آنچه که رفتار مردم را شکل می دهد، اندیشه های آنان است.
وی یادآورشد: تمامی زیر ساخت های اجرای امر به معروف و نهی از منکر باید در جامعه ایجاد شود، اگر چنین نبود نباید انتظار اجرای آن را هم داشت و باید متوجه بود که در امر به معروف و نهی از منکر عقلانیت نهفته است.
** برخورد ایجابی در امر به معروف و نهی از منکر نیازمند پشتوانه فکری است
غفاری خاطرنشان کرد: هر مکتبی که وارد عرصه حیات می شود، بیشتر از اینکه یک باید و نباید باشد، یک اندیشه و تعقل است و هر تمدنی ابتدا یک اندیشه است و از سر ریز آن اندیشه، بایدها و نبایدهایی استخراج می شود.
این کارشناس مسائل دینی گفت: سرنوشت هر جامعه را عقلای آن جامعه مشخص می کنند، امر به معروف این است، به گونه ای فکر ایجابی بکنید که اندیشه ای در آن نهفته باشد.
وی ادامه داد: در صورت وجود نگاه عقلایی به امر به معروف و نهی از منکر، نگاه علت گرا در مسائل فرهنگی حاکم و مسائل و ناهنجاری ها از ریشه برطرف می شود.
3001/7325/6085
خبرنگار: مینا افشاری- حدیث ابوالحسنی ** انتشار دهنده: رویا رفیعی
انتهای پیام لزوم اجرای امر به معروف و نهی از منکر بارها از سوی علما و کارشناسان حوزوی و دانشگاه، مورد تاکید قرار گرفته اما با وجود تمام جلسه هایی که مسئولان اقدام به برگزاری آن کرده اند، همچنان این فریضه واجب دینی در فراموشی است و کمتر کسی نسبت به اجرای درست و اصولی آن اقدام می کند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز استان زنجان با دعوت از دکتر حسن طغرانگار عضو هیات علمی دانشگاه زنجان و عضو دانشگاهی شورای علمی پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان زنجان، حجت الاسلام سعید احمدی مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان و حجت الاسلام سعید غفاری کارشناس مسائل دینی، به بررسی علل اجرا نشدن امر به معروف و نهی از منکر در جامعه و ارتباط آن با حقوق شهروندی پرداخت.
** نگاه معنا شناختی ارتباط بین امر به معروف، نهی از منکر و حقوق شهروندی را مشخص می کند
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان افزود: باید حوزه امر به معروف و نهی از منکر و حقوق شهروندی را به درستی تبیین کنیم تا بتوان نسبت میان این دو را مشخص کرد. در غیر اینصورت ممکن است برخی چنان مطرح کنند که اساسا امر به معروف و نهی از منکر ذیل حقوق شهروندی قرار گیرد و یا بر عکس ممکن است کسی حقوق شهروندی را در دل امر به معروف و نهی از منکر قرار دهد.
** ارتباط متقابل در جامعه موجب شکل گیری حقوق شهروندی می شود
طغرانگار خاطرنشان کرد: ریشه مبحث حقوق شهروندی در جهان مدرن، به کشور فرانسه بر می گردد چرا که در انقلاب کبیر فرانسه اعلامیه ای با عنوان' اعلامیه حقوق بشر و شهروند' مطرح شد.
وی افزود: گاهی این سوال مطرح می شود که آیا حقوق شهروندی همان حقوق بشر هست یا بین این دو تفاوتی وجود دارد و اگر تفاوتی وجود دارد وجوه افتراق حقوق بشر و حقوق شهروندی چیست؟
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: از منظر آکادمیک و تخصصی باید بین جامعه و اجتماع فرق بگذاریم، اما در زبان فارسی و در میان عموم مردم گاهی به تمایز ظریف این دو دقت نمی شود، جامعه گروهی از افراد است که تعامل انسانی پایدار دارند و بین اعضا روابط ارگانیک وجود دارد، وقتی گفته می شود خانواده کوچکترین واحد جامعه است، دقیقا خانواده نشان دهنده همین روابط نزدیک، پایدار و به هم پیوسته است به گونه ای که گویا از ترکیب اعضای خانواده یک هویت جدید خلق شده است که از هویت انفرادی زن و مرد ازدواج کرده مستقل و متمایز است، اجتماع هم به مثابه خانواده گروهی از افراد است که به هر حال نقطه مشترکی میانشان وجود دارد که ممکن است ارزش ها مشترک باشد، اما این پیوندها ممکن است خیلی مستحکم نباشد.
طغرانگار اظهارکرد: می توان به مفهوم محله از این منظر نگاهی دقیق تر کرد، محله در سال ها و دهه های گذشته هویتی منحصر به خود داشت، افرادی که در یک محله زندگی می کردند پیوندهای خیلی نزدیکی با هم داشتند و تعاملات متنوع و گسترده ای میان افراد ساکن محله وجود داشت، در حالی که امروزه چنین تعاملات و پیوندهایی کمرنگ شده اند و ممکن است طیفی از ارزش های متفاوت هم در میان افراد ساکن در یک محله وجود داشته باشد، در واقع محله از یک مفهوم هویتی قوی به محلی جغرافیایی تغییر معنی داده است.
عضو دانشگاهی شورای علمی پیشگیری از جرم دادگستری استان زنجان افزود: وقتی افراد ذیل عنوانی مثلا به شکل شهر گردهم می آیند نوعی هویت جمعی می یابند و عضوی از آن محسوب می شوند، از این زاویه حقوق شهروندی مفهومی جمعی است یعنی در یک جمع از انسان ها معنا پیدا می کند.
وی ادامه داد: فردی که تنها در مکانی قرار دارد واجد حق و تکلیفی بجز حق النفس و حق الله نمی شود و حق الناسی که از آن بحث می شود شکل پیدا نمی کند، بلکه در جمعی که فرد در آن قرار دارد می توان از حق و در برابر آن از تکلیف بحث کرد. حال در این میان باید به این نکته ظریف توجه داشت که یک معنی حقوق جمع حق هایی است که یک شخص دارد؛ حال در یک اجتماع انسانی وقتی شخصی حقی داشته باشد حق وی می تواند برای فرد دیگری تکلیف ایجاد کند و بالعکس.
طغرانگار با اشاره به تعریف حقوق شهروندی افزود: وقتی واحد سیاسی وجود دارد که بین آن و شهروندان ارتباط متقابل وجود دارد، افراد در برابر آن سامان سیاسی حقوقی دارند که باید از سوی آن به رسمیت شناخته شود و در عین حال ایجاب می کند که افراد نیز به عنوان شهروندان تعهداتی را هم در برابر سامان سیاسی و هم در برابر سایر افرادی که در ذیل آن زندگی می کنند عهده دار شوند.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: در ماده یک قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر، آمده است معروف و منکر عبارتند از هرگونه فعل، قول و یا ترک فعل و قولی که به عنوان احکام اولی و یا ثانوی در شرع مقدس و یا قوانین مورد امر قرار گرفته یا منع شده باشد.
به گفته طغرانگار، وقتی این معنا از امر به معروف را به عنوان قانون مصوب مجلس مد نظر قرار می دهیم تا حدودی مشخص می شود در حقوق شهروندی چه چیزی می خواهیم بیان کنیم.
** امر به معروف موجب کنترل انحرافات می شود
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان امر به معروف را فریضه ای کاملا واجب دانست که باید در جامعه وجود داشته و برای درک نظری و اجرایی کردن آن برنامه مشخصی وجود داشته باشد.
طغرانگار اظهارکرد: اگر مبنای استدلالی مبتنی بر حقوق مدرن را در نظر بگیریم می توان گفت هر جامعه برای شکل گیری خود نیازمند نرم ها یا هنجارهایی است، در واقع این ارزش ها و هنجارها هستند که انسان ها را در یک جامعه به یکدیگر پیوند می دهند، اندیشمندان غربی با عنوان همبستگی اجتماعی از این پیوندها یاد می کنند، در واقع چون جامعه به هم پیوسته است نمی شود آن را از کلیت خارج کرد.
وی ادامه داد: نکته مهم اینجاست که در هر جامعه ای برخی افراد به هر دلیلی تمایلی به رعایت هنجارها و ارزش های مشت
رک جمعی ندارند، حال پرسش این است که اگر عده ای از این هنجارهایی که جامعه را به هم متصل کرده، فاصله بگیرند جامعه چکار باید بکند، طبیعی است که یا باید سیاست بی تفاوتی و انفعال داشته باشد که این روش بعد از مدت کوتاهی منجر به متلاشی شدن جامعه می شود، یا اینکه جامعه واکنش نشان داده و نسبت به افراد فاصله گیر از هنجارها واکنش نشان دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: عموم جوامع هنجارها را به دو دسته تقسیم می کنند، دسته نخست هنجارهای مهم که جامعه این هنجارهای مهم و اساسی را تحت عنوان جرم تعریف می کند و با پاسخ رسمی دولتی یعنی مجازات اجازه تخطی از آنها را به افراد نمی دهد، اما آشکار است که همه چیز را نمی توان جرم تلقی کرد، از طرف دیگر امکانات دولت برای اعمال و اجرای پاسخ رسمی دولتی محدود است، در اینجا است که باید به دو مفهوم انحراف و پاسخ های غیررسمی غیردولتی توجه کرد.
به گفته طغرانگار، در نظام های غربی هم از مدتی پیش به این نتیجه رسیده اند که پاسخ های دولتی و رسمی صرف برای کنترل جامعه کافی نیست، چرا که غالب هنجارهای کم اهمیت از محدوده کنترل دولتی خارج می مانند در حالی که در کلیت رفتارهای فاصله گیر از هنجارها مهم محسوب می شوند.
وی ادامه داد: این جوامع به این نتیجه رسیده اند که در هر جامعه ای جرم وجود دارد و در برابر آن نیز پاسخ رسمی دولتی قرار دارد اما برخی رفتارهای فاصله گیر از هنجارها وجود دارند که جرم نیستند اما بر آنها می توان عنوان انحراف گذاشت و در برابر آن به جای پاسخ رسمی دولتی، پاسخ جامعوی پیش بینی کرد یعنی جدای از دولت خود مردم و شهروندان و نهادهای مدنی نسبت به انحراف پاسخ بدهند.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان اظهارکرد: کم و بیش می توان گفت این پاسخ جامعوی که وظیفه دارد انحرافات را کنترل کند در بیان دینی ما امر به معروف و نهی از منکر محسوب می شود.
طغرانگار مراتب امر به معروف و نهی از منکر را بر اساس ماده چهار قانون قلبی، زبانی، نوشتاری و عملی برشمرد که مراتب قلبی، زبانی و نوشتاری وظیفه آحاد مردم و دولت و مرحله عملی آن فقط وظیفه دولت محسوب می شود که در حدود مقرر شده توسط قوانین باید اجرا شود.
** نگاه گزینشی به امر به معروف آفت است
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: در جامعه باید فهرست کم و بیش مشخص و شفافی از معروف و منکرها وجود داشته باشد تا افراد نیز بتوانند بر اساس آن واکنش نشان دهند و نسبت به امر به معروف و نهی از منکر اقدام کنند.
طغرانگار با بیان اینکه گاهی نسبت به برخی از ناهنجاریهای جامعه که اتفاقا منکر بزرگی هستند واکنش کافی نداریم و بر عکس نسبت به برخی منکرها واکنش بسیار سختگیرانه داریم نوعی نگاه انتخابی و گزینشی است که می تواند به عنوان یک آفت بزرگ در زمینه فریضه امر به معروف و نهی از منکر عمل کند.
وی تاکید کرد: چالش اساسی در این است که امر به معروف باید نسبت به کسانی باشد که به همه امر به معروف داشته باشند و این مساله را قانون به رسمیت شناخته است.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: بر اساس ماده هشت قانون اساسی، مردم از حق دعوت به خیر نصیحت و ارشاد در مورد عملکرد دولت نیز برخوردارند.
به گفته طغرانگار، گاهی این موضوع نیز مورد غفلت قرار گرفته و دولت ستاد امر به معروف و نهی از منکر را ایجاد کرده و فعالیت دارد که این ستاد باید دارای نگاه 2 سویه باشند نه اینکه نگاه آن دولتی شود.
وی ادامه داد: یک چالش اصلی در خصوص امر به معروف نیز در این است که در ادبیات حقوقی مدرن مفهوم هنجار دارای دو معنی متفاوت است، وقتی هنجاری در قانون پیش بینی می شود و شکل تقنینی به خود می گیرد، از مفهوم هنجارمندی صحبت می شود که همه ملزم به رعایت آن هستند و تا زمانی که قانون هنجار مزبور را تغییر نداده باشد الزام همگانی به رعایت آن پابرجاست، اما گاهی هنجاری پشتوانه تقنینی ندارد و امری است که در میان مردم متعارف شده و اصطلاحا بهنجار شده است.
طغرانگار گفت: در حوزه امر به معروف و نهی از منکر باید به این موضوع توجه شود و مرزهای مشخص میان آنها به درستی تبیین شود. در غیر اینصورت فضا برای اعمال سلیقه های شخصی مساعد خواهد شد و اختلافاتی بروز خواهد کرد که می توانند به اصل فریضه امر به معروف و نهی از منکر آسیب بزنند.
** امر به معروف و نهی از منکر حضور اجتماعی یک مومن در جامعه است
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: بحث امر به معروف و نهی از منکر، حضور اجتماعی یک مومن را در جامعه مشخص می کند و یک تعریفی از حضور توحیدی یک مومن در جامعه است.
سعید احمدی افزود: این حضور توحیدی، فقط یک قرارداد باید و نباید نیست که در یک برهه یک عده مشغول آن باشند و یک عده برای اجرای این فریضه احساس مسئولیت نکنند.
وی یادآورشد: اگر مومن قصد حضور در جامعه را دارد، نحوه تعامل وی با جامعه در امر به معروف و نهی از منکر مشخص شده است.
احمدی اظهار کرد: تعابیر مختلفی در دین داریم از جمله نصیحت و خیرخواهی که می تواند لزوم حضور اجتماعی یک مومن در جامعه را مشخص کند، واقعیت امر به معروف و نهی از منکر فراتر از این قضیه و متوجه تک تک آحاد بوده و یک نوع قرائت از حضور موثر مومنان در جامعه است.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت:در نهج البلاغه و خود آیات قرآن تعابیر بسیار عمیقی نسبت به امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد که مشخص می کند این صرف یک قرارداد اجتماعی نیست.
** امر به معروف و نهی از منکر مصلحت توده مردم را بیان می کند
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: فلسفه امر به معروف و نهی از منکر در روایات اهل بیت(ع)، مصلحت توده مردم بیان می شود و خداوند و دین تشریح کرده است تا مصلحت عوام در آن رعایت شود و یکی از مصلحت ها همان ساماندهی اجتماعی است که قانون مشخص کرده است.
احمدی اضافه کرد: در صورتی که در مقابل ساماندهی اجتماعی مطرح شده در قانون، امر به معروف و نهی از منکر نباشد، ممکن است هر شخصی در جامعه بگوید من کار خود را انجام می دهم و هر کسی به خود چنین حقی بدهد، آن زمان جامعه ای ایجاد می شود که هر شخصی هر کاری که می خواهد می تواند انجام دهد و خود را محق می داند.
وی تاکید کرد: امر به معروف و نهی از منکربا نگاه به هویت اجتماعی می خواهد ترتیبی اتخاذ کند و بگوید که تک تک افراد جامعه نسبت به هم مسئولیتی دارند، مسئولیتی بین افرادی است که همدیگر را می شناسند و نسبت همدیگر احساس مسئولیت می کنند.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: اگر این احساس مسئولیت تقویت شود، جامعه اسلامی در بسیاری مواقع نیازی به اهرم های بازدارنده نخواهد داشت، اگر حقوق شهروندی در این بازه معنا شود، یک هم افقی میان حقوق شهروندی و امر به معروف و نهی از منکر ایجاد می شود.
احمدی ابراز کرد: این فریضه در یک جامعه با یک هویت واحد که قصد حرکت به سمت تعالی دارد و اعضای آن نسبت هم مسئولیت پذیرهستند، شکل می گیرد.
** امر به معروف و نهی از منکر به درستی تبیین نشده است
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: در صورتی که امر به معروف و نهی از منکر به درستی و به طور صحیح برای مردم و تک تک اعضای جامعه تبیین شده بود، به حتم هم اکنون فریضه ای فراموش شده نبود.
وی خاطر نشان کرد: آیا چون امر به معروف و نهی از منکر در جامعه فراموش شده بود، دولت قصد دارد با طرح مساله حقوق شهروندی و با ادبیات جدید، قصد احیای این فریضه فراموش شده را دارد؟ یا 2 نگاه متفاوت میان حقوق شهروندی و امر به معروف و نهی از منکر برقرار است؟
احمدی ادامه داد: امربه معروف و نهی از منکر با هویت دینی انسان ها بناست جامعه را اصلاح کند.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: اگر امر به معروف و نهی از منکر، به خوبی و درستی تبیین می شد و خیر خواهی آن در جامعه جریان می یافت، شاید هم اکنون بسیاری از نهادهای نظارتی و قضایی در کار نبود، چون جامعه به آنها نیازی نداشت و خود مومنان از درون همدیگر را کنترل می کردند.
وی تاکید کرد: برای تبیین این امر به معروف و نهی از منکر رسانه ها، حوزه، دانشگاه باید وارد شوند و این نبود تبیین درست از باید آسیب شناسی شود.
** هنجارها و معروف ها در جامعه نشان داده نشده اند
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: شاید در بسیاری از مواقع چون تعریف درستی از معروف رخ نداده و هنجارها مشخص نشده، زمینه ایجاد منکر و ناهنجاری فراهم شده است.
وی شیوه های اجرای امر به معروف و نهی از منکر را مهم برشمرد و اعلام کرد: تمام مسئولیت اجرای امر به معروف و نهی از منکر را بر گردن یک نهادی همچون گشت ارشاد انداختن، به نوعی خروج از مسئولیت توحیدی جامعه است.
احمدی ابراز کرد: در صورتی که اصل موضوع امر به معروف و نهی از منکر مطرح شود، همه آحاد جامعه نسبت به همدیگر مسئولیت دارند و در این زمان موضوع خیرخواهی افراد نسبت به هم مطرح می شود.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: اگر شخصی در بیان امر به معروف و نهی از منکر، خیرخواهی را داشته باشد و در صورت مشاهده ناهنجاری، تذکر بدهد، به حتم موثر خواهد بود.
وی یادآورشد: باید شیوه های اجرای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه تبیین و فواید آن در جامعه بیان شود، در این صورت مردم هم متوجه و خواهان چنین فریضه ای خواهند شد و به حتم آحاد جامعه آن را خواهند پذیرفت.
احمدی اظهار کرد: همین بی توجهی یا نا آگاهی از روش های اجرا و گاه تبیین آن با سلیقه شخصی موجب می شود این فریضه اجرا نشود و یا به آن نحوه درست که دین هم بیان کرده است اجرا نشود.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان افزود: این فریضه می تواند برنامه ای برای در امان نگاه داشتن جامعه از تمام آسیب ها و ناهنجاری ها باشد.
** لازمه اجرای امر به معروف و نهی از منکر، ایجاد مفاهمه بین افراد است
احمدی اظهار کرد: در صورتی که امر به معروف و نهی از منکر از سوی دوستان و آشنایان مطرح شود، به حتم تاثیر بسیار موثری خواهد داشت.
وی تاکید کرد: این موضوع در خصوص افرادی که به شکل سازمان یافته اقدام به ترویج ناهنجاری در جامعه می کنند صدق نمی کند.
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان مرکز زنجان گفت: زمانی که ادبیات مفاهمه در بین لایه های مختلف جامعه شکل بگیرد امر به معروف و نهی از منکر هم می تواند تاثیر گذار باشد.
احمدی اضافه کرد: از سوی دیگر کسانی که از سوی حکومت مسئول اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر هستند، در قالب های مختلف از جمله گشت ارشاد، باید آموزش های لازم را دیده و از زبان گویا و مهربانی برای تاثیرگذاری برخوردار باشند.
وی با بیان اینکه در خیابان این ادبیات مفاهمه ایجاد نمی شود، تصریح کرد: تا این ادبیات ایجاد نشود نباید منتظر تاثیر مثبت امر به معروف و نهی از منکر در جامعه بود، این ادبیات مفاهمه برای اجرای امر به معروف و نهی از منکر بسیار مهم است.
** امر به معروف و نهی از منکر از شئون توحید اجتماعی است
این کارشناس مسائل دینی گفت: بحث امر به معروف و نهی از منکر یکی از شئون توحید اجتماعی، احکام اجتماعی و معارف دین است.
سعید غفاری افزود: اگر بخواهیم یک نگاه عمیق نسبت به مباحث دین داشته باشیم، در ابتدا توحید اجتماعی یکی از مهمترین مباحثی است که باید مد نظر قرار گیرد که در آن زیرساخت اجتماعی و معرفتی در نگاه دین وجود دارد که با لحاظ آن، بابی به نام امر به معروف و نهی از منکر در آن تعبیه شده که پشتوانه آن را این معارف تشکیل می دهند.
**در دامن قرآن و معارف امر به معروف و نهی از منکر و حقوق شهروندی همدیگر را پیدا می کنند
وی یادآورشد: در دامن قرآن و معارف دینی، فریضه امر به معروف و نهی از منکر و بحث حقوق شهروندی می توانند همدیگر را پیدا کنند و به فهم مشترک برسند.
غفاری اظهار کرد: تعریف روشنی از امر به معروف و نهی از منکر در دامن تعاریف دینی نداریم همانگونه که همچنان تعریف روشنی از حقوق شهروندی مطرح نشده است.
این کارشناس مسائل دینی خاطر نشان کرد: باید تعریف ها برای یافتن همسویی میان این 2 ارزش، مشخص شود تا بتوان تقابل یا همسویی آنها را بررسی کرد.
وی ادامه داد: حقوق شهروندی شاید این معنا را در خود داشته باشد که اموری که هر فردی انجام می دهد و گاه در برخی موارد اجازه دخل و تصرف سایرین در آن وجود ندارد، با چنین تعریفی میان امر به معروف و نهی از منکر و حقوق شهروندی تعارض ایجاد می شود.
غفاری اضافه کرد: باید تعریف مشخصی از حقوق شهروندی ارائه شود و این تعریف را ما نمی توانیم ارائه دهیم.
این کارشناس مسائل دینی ابراز کرد: یکی از مبانی معرفتی امر به معروف و نهی از منکر این است که جامعه را یک حقیقت واحد می بیند و نه اجزای متکثر، آنچه که از روایت ها هم به دست می آید.
وی افزود: یکی از مباحث امر به معروف و نهی از منکر در دامن دین، این است که جامعه را یک موجود واحد می بیند.
**امر به معروف و نهی از منکر یک بحث توحیدی است
این کارشناس مسائل دینی گفت: کلمه امر، به معنای توصیه و نصیحت نیست بلکه یکی از شئون حکومتی در دین اسلام است.
وی بیان کرد: امر به معروف و نهی از منکر یکی از شئون حکومتی نظام اسلامی است و فقط هم بحث لسان نیست، چون این فریضه را بد ادا کرده ایم، جامعه اجرای آن را طرد کرده است.
غفاری تاکید کرد: امر به معروف و نهی از منکر بابی است که به وسیله آن زمینه اقامه سایر فرایض دینی محقق می شود و یکی از شئون اجتماعی تحقق مبانی دین است.
این کارشناس مسائل دینی گفت: حقوق اجتماعی مسلمان ها به غیر از امر به معروف و نهی از منکر است و در آن حدود اخلاقی مسلمانان مطرح شده و می تواند پیوند عمیقی با حقوق شهروندی پیدا کند.
وی تصریح کرد: امر به معروف، امر است و کسی اجازه تخطی ندارد و باید تبعیت کرد و این وظیفه خود افراد نسبت به توحید اجتماعی و یکی از امتدادهای توحید اجتماعی حکومت است.
** تعریف حداقل از امر به معروف و نهی از منکر در جامعه
غفاری اظهار کرد: یکی از عللی که امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ایجاد نمی شود، تعریف حداقلی است که ما از امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ارائه کرده ایم.
این کارشناس مسائل دینی گفت: کسی که دعوت به معروف می کند از یک نگاه حق، نگاه می کند اما به این معنا نیست که امر بکند، بلکه باید دعوت به معروف رخ دهد، معروف در جامعه یک بحث حقیقی است.
وی ابراز کرد: از نکاتی که ما هم اکنون با آن مواجه هستیم، بحث عیسی به دین خود، موسی به دین خود است، در حالی که این بحث منافات با امر به معروف و نهی از منکر دارد.
غفاری افزود: کسی که به امر به معروف و نهی از منکر پایبند است، باید بپذیرد که معروف ها و منکرهای ثابتی داریم و به هیچ عنوان نمی توان تغییری در آن ایجاد کرد.
این کارشناس دینی با بیان اینکه امروز در جامعه دچار نسبی گرایی هستیم، گفت: معروف ها را به عنوان معروف های ثابت نپذیرفته اند و اغلب آنچه که رفتار مردم را شکل می دهد، اندیشه های آنان است.
وی یادآورشد: تمامی زیر ساخت های اجرای امر به معروف و نهی از منکر باید در جامعه ایجاد شود، اگر چنین نبود نباید انتظار اجرای آن را هم داشت و باید متوجه بود که در امر به معروف و نهی از منکر عقلانیت نهفته است.
** برخورد ایجابی در امر به معروف و نهی از منکر نیازمند پشتوانه فکری است
غفاری خاطرنشان کرد: هر مکتبی که وارد عرصه حیات می شود، بیشتر از اینکه یک باید و نباید باشد، یک اندیشه و تعقل است و هر تمدنی ابتدا یک اندیشه است و از سر ریز آن اندیشه، بایدها و نبایدهایی استخراج می شود.
این کارشناس مسائل دینی گفت: سرنوشت هر جامعه را عقلای آن جامعه مشخص می کنند، امر به معروف این است، به گونه ای فکر ایجابی بکنید که اندیشه ای در آن نهفته باشد.
وی ادامه داد: در صورت وجود نگاه عقلایی به امر به معروف و نهی از منکر، نگاه علت گرا در مسائل فرهنگی حاکم و مسائل و ناهنجاری ها از ریشه برطرف می شود.
3001/7325/6085
خبرنگار: مینا افشاری- حدیث ابوالحسنی ** انتشار دهنده: رویا رفیعی
کپی شد
