ادامه گزارش با عنوان « غبار آسمان استان پشت نگاه تار مسئولان» نوشته فرخ نژاد به این شرح است: اما تغییر اقلیم در این سال ها که نتیجه قهر آسمان با این مناطق است سبب شده تا به جای این که 4 ماه مهمان جنوب شرق کشور باشد این روند دو ماه دیگر هم ادامه یابد و بیش از نیمی از سال را سر سفره استان های این منطقه باشد.
حضور این مهمان در سال هایی که ابرهای باران زا از دامنه های البرز و زاگرس کمتر به سمت آسمان جنوب شرق می آیند سبب بروز هجمه های سنگین تری از خاک، گرد و غبار و ریزگرد و گاهی هم توفان های سهمگین و مخرب شده است.
طوری که از زمان شروع بادهای 120 روزه سیستان که 15 خرداد است، آسمان این مناطق کمتر رنگ روشن به خود می بیند و بیشتر روزها تیره و تار و غبار گرفته است.
هر سال که می گذرد از روزهای پاک آسمان این مناطق که خراسان جنوبی هم جزئی از آن است کاسته می شود زیرا تداوم خشکسالی ها آثار مخرب این پدیده را هر سال افزایش می دهد.
طوری که گاهی آسمان غبار گرفته سبب می شود تا حتی پرواز هواپیماها لغو و بسیاری از فعالیت ها و کارهای دیگر مختل شود و شهرهایی که شاید در این سال ها کمتر روزهای غبارآلود را در کارنامه داشتند نیز به لیست اضافه شوند و بیابان هم خود را هر چه بیشتر به این شهرها نزدیک کند.

** روزهای تیره و تار
سال گذشته در تیرماه آسمان خراسان جنوبی روزهای غبارآلود بسیاری را پشت سر گذاشت که شدت آن در روزهای 23 و 24 این ماه بود به طوری که غلظت ریزگردهای ناشی از وزش بادهای 120 روزه سیستان در خراسان جنوبی به بالاترین حد خود رسید. وخامت اوضاع به حدی بود که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور را بر آن داشت تا از اداره کل محیط زیست استان بخواهد برنامه ریزگردها را برای خراسان جنوبی تدوین کند.
آن زمان مدیرکل حفاظت محیط زیست استان در پاسخ به «ابتکار» 90 تا 95 درصد منشاء ریزگردهای خراسان جنوبی را داخلی دانست که دلیل آن تداوم خشکسالی ها و متعاقب آن تخریب پوشش گیاهی و سست شدن بافت های خاک است که باعث می شود با اندک وزش باد، گرد و خاک بلند شده و هوا غبارآلود شود.

**تشخیص منشاء ریزگردها
دکتر «ابتکار» از «آرامنش» خواست که با انجام مطالعاتی کانون ها و منشاء ریزگردهای استان را به طور دقیق مشخص کند و برنامه استانی ریزگردهای خراسان جنوبی را برپایه برنامه زمان بندی و با هماهنگی دستگاه های مرتبط مانند منابع طبیعی، بهداشت و درمان، هواشناسی و... هر چه زودتر تهیه و به سازمان حفاظت محیط زیست کشور ارسال کند.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان با اشاره به وجود 2 ایستگاه سنجش هوا در استان محل استقرار این ایستگاه ها را بیرجند و نهبندان عنوان و به این نکته اشاره کرد که نتایج این دو ایستگاه در روزهای اوج ریزگردها در نهبندان 10 میکرون و در بیرجند 2.5 میکرون اعلام شد و درجه آلودگی هم در استان 350 میلی گرم بر متر مکعب است که درجه خیلی بالایی می باشد و نشان می دهد که هوای خراسان جنوبی خطرناک و ناسالم است.
وی زمان وقوع پدیده ریزگردها در خراسان جنوبی را نسبت به سیستان و بلوچستان خیلی کوتاه عنوان کرد و از اجرای یک طرح مطالعاتی با عنوان طرح جامع کاهش و کنترل آلودگی هوا با شرح خدمات مصوب برای شهر بیرجند خبر داد.
او به این موضوع نیز اذعان کردکه وضعیت جنوب استان در زمینه ریزگردها خیلی بدتر از مرکز استان است اما چون این طرح برای مرکز استان تعریف شده باید برای بیرجند تهیه شود.
وی اعتبار اختصاص یافته برای اجرای طرح را 30 میلیون تومان اعلام کرد و این که همچنین قرار است یک طرح مطالعاتی دیگر هم برای کل استان با توجه به ریزگردها و آلودگی هوا تهیه شود.
«خراسان جنوبی» بعد از گذشت سه ماه از طرح درخواست رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور از استان ، از مدیر کل حفاظت محیط زیست استان خواست تا اقدامات انجام شده در این زمینه را توضیح دهد که مهندس«پرویز آرامنش» گفت: واقعیت این است که اگر بگویم اقدامی انجام شده دروغ گفته ام اما اگر بگویم اقدامی انجام نشده است هم واقعیت را نگفته ام.
بعد از این که مصوبه آیین نامه دولت به این اداره کل ارسال شد از دستگاه های اجرایی مرتبط با موضوع ریزگردها خواستیم تا برنامه های خود را به اداره کل حفاظت محیط زیست استان ارائه دهند که این کار را انجام دادند.
وی افزود: هرچند استانداری در جریان این موضوع است زیرا مصوبه دولت به این دستگاه اجرایی هم ارسال شده اما قرار است با استاندار خراسان جنوبی دراین زمینه مکاتبات لازم انجام شود تا جلسه ای در مورد تدوین برنامه های استانی مقابله با ریزگردها برگزار و طرح ها و برنامه ها در این جلسه ارائه و در صورت نیاز مصوب شود.

** اعتبار ریزگردها نرسید
به گفته وی برای پروژه های مطالعاتی در مورد ریزگردها با وجود پیگیری های زیاد اعتباری ابلاغ نشد تا این طرح ها شروع شود.
او از اتمام طرح مطالعاتی با عنوان طرح جامع کاهش و کنترل آلودگی های هوا با شرح خدمات مصوب برای شهر بیرجند با 30 میلیون تومان اعتبار از محل منابع استانی خبر داد و گفت: تاکنون اعتباری در استان برای بحث ریزگردها مصوب نشده زیرا باتوجه به بحران خشکسالی که گریبان گیر استان است بودجه هایی که به حوزه مدیریت بحران اختصاص می یابد درسرفصل خشکسالی ها هزینه می شود.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان در سرفصل های ملی هر سال برای بحث ریزگردها بودجه هایی مصوب می شود که به طورحتم از این محل باید منابعی را بگیریم اما چون استان هایی مانند خوزستان و سیستان وبلوچستان دارای شرایط وخیم تر از خراسان جنوبی هستند ابتدا این استان ها در اولویت قرار دارند به همین دلیل تا بودجه های ملی این سرفصل ابلاغ نشود نمی توان اعلام کرد چقدر برای خراسان جنوبی در نظر گرفته شده است.
حال بعد از گذشت حدود یک سال از تکلیفی که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور بر عهده «خراسان جنوبی» گذاشت این روزنامه بنابر رسالتی که دارد و با توجه به شروع وزش بادهای 120 روزه سیستان از مدیرکل حفاظت محیط زیست استان در زمینه اقدامات انجام شده پاسخ خواست.

** اتفاق خاصی نیفتاد
آن طور که از صحبت های «آرامنش » برمی آید اتفاق خاصی در این زمینه نیفتاده است به طوری که به گفته وی مهم ترین رخداد در زمینه کنترل ریزگردها در خراسان جنوبی اعتباراتی است که به حوزه آبخیزداری و آبخوانداری استان اختصاص داده اند .
واقعیتی هم که به آن اشاره می کند این است که کمیته ریزگردها در استان تاکنون تشکیل نشده اما در جلسه حفاظت از منابع آب و منابع طبیعی اعتباری که به حوزه آبخیزداری و آبخوان داری خراسان جنوبی اختصاص دادند جای بسی امیدواری دراین زمینه دارد.
به علاوه اداره کل حفاظت محیط زیست استان هم پیگیر است با توجه به شرایطی که خراسان جنوبی دارد بتواند از محل منابع ملی برای مقابله با مسئله ریزگردها در منطقه اعتبار اخذ کند.

** کمیته ریزگردها تشکیل می شود
به گفته وی در حال حاضر هیچ خبری در این زمینه نیست اما به زودی برنامه هایی در دستور کار قرار می گیرد و قرار است کمیته برنامه ریزی ریزگردها در استان تشکیل شود.
وی این موضوع را هم یادآور می شود که در زمینه کمیته ریزگردها اداره کل حفاظت محیط زیست استان تبیین وظایف دستگاه های اجرایی را انجام داده است و به زودی نیز جلسه ای دیگر برگزار می شود تا دستگاه های اجرایی عملکرد خود را در این زمینه اعلام کنند.
رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان هم می گوید: نهاد ریاست جمهوری مسئولیت کمیته ریزگردها را بر عهده ادارات کل حفاظت محیط زیست استان ها گذاشته است و در خراسان جنوبی هم این اداره کل متولی است و منابع طبیعی به عنوان یک عضو این کمیته معرفی شده است.
مهندس «یوسفی» می افزاید: یک سال قبل نامه ای به این اداره کل ارجاع شد که دراین نامه گزارش عملکرد در زمینه کمیته ریزگردها را از این اداره کل خواسته بود و چون منابع طبیعی مسئولیتی در این زمینه نداشت نامه را به اداره کل حفاظت محیط زیست استان ارجاع داد.
به علاوه قرار بود یک کارگروه استانی در این زمینه تشکیل شود که هنوز محیط زیست جلسه ای تشکیل نداده است تا بتوان در این زمینه اظهار نظری کرد.
وی این موضوع را هم یادآور می شود که تاکنون از کمیته ملی ریزگردها اعتباری برای خراسان جنوبی مصوب نشده است و باید از محیط زیست پرسید که آیا در سال جاری امیدی به این که اعتباری به استان اختصاص یابد وجود دارد؟
به گفته وی سال گذشته از محل منابع ملی و استانی برای مسئله بیابان زدایی در استان 610 میلیون تومان تخصیص یافت که رقم بسیار ناچیزی بود.
در سال جاری هم از محل منابع ملی 45 میلیارد تومان برای استان پیشنهاد و مصوب شد اما هنوز اعتبارات استانی نهایی نشده ولی حدود 600 تا 700 میلیون تومان پیشنهاد شده است که تا کمیته های برنامه ریزی شهرستان ها به طور کامل تشکیل نشود نمی توان دراین زمینه اظهار نظر قطعی کرد.

** رفع بیابان زایی نیازمند نیم قرن زمان
رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اعتبارات حال حاضر را به هیچ وجه برای روند بیابان زدایی در خراسان جنوبی کافی نمی داند و می گوید: پدیده بیابان زایی و ریزگردها از جمله مباحثی است که رفع آن نیاز به گذشت زمان دارد زیرا این مسائل یک شبه رخ نداده است تا بتوان برای آن اقدام سریع و عاجل انجام داد شاید حدود 30 تا 50 سال نیاز باشد تا بتوان مشکلات حال حاضر استان را رفع کرد.
به علاوه اگر پرداخت اعتبارات با این روال پیش برود که 45 میلیارد تومان بودجه ملی و حدود 3 تا 5 میلیارد تومان اعتبار استانی هم برای مقابله با بیابان زایی تخصیص یابد شاید بتوان در این زمینه بخشی از مشکلات را رفع کرد.
اما اگر قرار باشد مانند سال قبل از محل منابع مختلف 600 میلیون تومان تخصیص یابد وضعیت استان روز به روز بدتر خواهد شد.
این مسئله را هم باید در نظر داشت که با توجه به تغییر اقلیم روند خشکسالی ها نیز رو به توسعه و پیشرفت است طوری که بیشتر مراتع استان که در گذشته مورد استفاده برای دام ها بود در حال حاضر به بیابان تبدیل شده و هیچ استفاده ای از آن نمی شود بلکه منشاء ریزگردها در دیگر شهرستان هاست.
به عنوان مثال شهرستان بیرجند را در نظر بگیرید شاید 10 تا 15 سال قبل در اثر وزش بادهای 120 روزه در مرکز استان شاهد وقوع گرد و خاک بودیم اما سال گذشته در تیرماه یک شبانه روز آن قدر هوای بیرجند تیره و تار شد که کسی نمی توانست در شهر تردد کند.
به نظر وی اگر شرایط به همین وضع ادامه یابد و بیابان زایی با سرعتی که در پیش گرفته افزایش پیدا کند در چند سال آینده شرایطی مانند اهواز و سیستان و بلوچستان در انتظار خراسان جنوبی هم خواهد بود.
مدیر کل هواشناسی استان هم با بیان این که پیش بینی گرد و خاک آن هم برای بلند مدت بسیار مشکل است می گوید: با توجه به وقوع بادهای 120 روزه سیستان و تداوم خشکسالی ها به احتمال زیاد تابستانی با گرد و غبار و ریزگرد را پیش رو خواهیم داشت.
زیرا قهر طبیعت دراین سال ها سبب شده تا پوشش گیاهی مراتع و بیابان های استان به شدت کاهش یابد و شاهد وقوع ریزگرد و روزهای گرد وخاکی زیادی در استان باشیم. به گفته مهندس«خندان رو» پدیده گرد و غبار و ریزگرد دیگر تنها مختص شهرهای جنوب استان نیست بلکه مرکز استان را نیز تحت ثاثیر قرار داده است.

**آمار رو به افزایش
وی می افزاید: آمار روزهای گرد وخاکی استان دراین سال ها به واسطه استمرار خشکسالی ها به شدت بالا رفته است طوری که نسبت به بلند مدت افزایش چشمگیری دارد.
وی روزهای همراه با گرد و خاک شهرهای بیرجند، طبس، قاین، نهبندان، سرایان و فردوس را در سه ماه ابتدای سال جاری به ترتیب 41، 5، 14، 17، 8 و 12 اعلام می کند و ادامه می دهد: همین شهرها نسبت به مدت مشابه سال قبل 31، 4، 17، 17، 10 و 14 روز از فصل بهار آن ها همراه با گرد و غبار بوده است.
به گفته وی بارندگی در کاهش روزهای همراه با گرد و خاک در استان خیلی تاثیرگذار است اما استمرار خشکسالی ها با وجود بارندگی های بهار سال جاری و پایان زمستان سال گذشته در این کاهش خیلی تاثیر گذار نبوده است.
همچنین با توجه به افزایش روزهای گرد و خاکی نیاز است در همه شهرستان های استان ایستگاه پایش گرد و غبار داشته باشیم که با توجه به اولویت های برنامه ششم توسعه قرار است در نهبندان، بیرجند، طبس، فردوس، بشرویه و خور خوسف این ایستگاه ها ایجاد شود.

** کانون های نوار مرز ، منشاء ریزگردهای استان
رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در گفتگو با «خراسان جنوبی» منشاء ریزگردها در استان را بیشتر داخلی و از کانون های فرسایش بادی دانست و گفت: بیشترین ریزگردها مربوط به نهبندان است که منشاء آن کانون های نوار مرز در مناطق چاهداشی و طبسین این شهرستان با فرسایش بادی بالاست.
مهندس «یوسفی»افزود:در طبس هم بیشتر ریزگردها در منطقه جوخواه این شهرستان دیده می شود و در طبس هم بیشترین منشاء کانون های فرسایش بادی در مناطقی مانند تل حمید و دستگردان شهرستان است.
به گفته وی کانون فرسایش بادی ریگ بشرویه نیز از جمله نقاطی است که شهر بشرویه و زمین های کشاورزی این شهرستان را به همراه مناطق کجه و چاهنو فردوس تحت الشعاع قرار می دهد.
بعلاوه در سرایان هم کانون فرسایش بادی سه قلعه که عمده منطقه برداشت و حمل ماسه بادی است شهر سه قلعه و روستاهای اطراف آن مانند دوحصاران، بغداده و... را در برمی گیرد.
رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با اشاره به پراکنش کانون فرسایش بادی در نوار مرز استان ادامه داد: بادهای 120 روزه سیستان که از سمت غرب وارد خراسان جنوبی می شود کانون های فرسایش بادی آهنگران زیرکوه، تگ نمدی درمیان، سربیشه و طبسین نهبندان را در می نوردد و بعد وارد مرز سیستان و بلوچستان و شهرستان زابل می شود.
به گفته «یوسفی» با توجه به شرایط آب و هوایی استان و اختلاف فشاری که بر اثر گرمای شدید هوا در خراسان جنوبی وجود دارد کانون های بحران داخلی استان هم خود منشاء گرد و غبار در این استان به حساب می آید.
وی کانون های منشاء عمده گرد و غبار در خراسان جنوبی را ریگ بشرویه، دستگردان طبس و چاهداشی نهبندان عنوان کرد.
سایت ایرنا خراسان جنوبی www.irna.ir/skhorasan
کانال اطلاع رسانی : http://telegram.me/birjand
2047*دریافت و انتشار- عباسقلی اشکورجیری
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.