در مطلب نسرین کاری آمده است: ایرانیان از صدها سال پیش تاکنون در محصولات ابریشمی، پشم، سنگهای گران قیمت و فرش شهره بوده اند و بازرگانان اروپایی از طریق جاده ابریشم به داد و ستد با آنها پرداخته اند.
به گفته وی از آنجا که نفت سرمایه ای تمام شدنی است، تولیدات صنایع دستی به عنوان فرآورده های صادراتی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.
وی ادامه داد: صنایع دستی یکی از مساعد ترین زمینه های اشتغال زایی است و در به کارگیری نیروهای خلاق نقشی موثر دارد و باید به عنوان راه حلی برای مشکلات جوانان مورد بررسی قرار گیرد که در این راستا شرایط اقلیمی و محدودیت های منطقه ای سهم عمده ای در ناشناخته ماندن این هنرها در هر منطقه داشته است.
ادامه مطلب به این شرح است:

** تاریخچه فرش دستباف استان
فرش های بافت خراسان جنوبی مشهورترین فرشهای ایران در گذشته بوده که تاریخچه آن به دوران حکومت شاهرخ میرزا در هرات بر می گردد و حدود 600 سال پیش در این منطقه بافته می شد.
از این میان 250 رشته شناسایی شده و کددار صنایع دستی و هنرهای سنتی در کشور بیش از 40 رشته در خراسان جنوبی زمینه فعالیت دارند که قالی و قالیچه بافی از مهمترین آنهاست.
از سال 1330 هـ .ش دوران شکوفایی و تجدید حیات فرش منطقه آغاز شد و به تدریج با آغاز فعالیت تولید کنندگان و بافندگان زبده ای از جمله عزیزمحمد زهرایی، دکتر عبدالعلی احمدی، عبدالمجید جمشیدی و غلامحسین کامیابی، این هنر شهرت گذشته خود را در این منطقه بازیافت.

** مراکز مهم بافت قالی و قالیچه
بافت قالی در اکثر روستاها و شهرستان های استان رواج داشته به طوری که بیش از 80 درصد ساکنان روستاها به این حرفه اشتغال داشتند.
از مناطق مهم بافت قالی می توان به مود، درخش، گسک، چاج، آسیابان، تقاب، نوکند، سربیشه، القار، خوسف، باغستان، کوشکک، خسروآباد، نهارجان، شاخنات، فورخاص، دره عباس، رجنوک، سرچاه، فضل آباد اشاره کرد.
بافت قالیچه در اکثر روستاهای خراسان جنوبی معمول است که عمده تولید آن مربوط به بخش زیرکوه قاین (روستاهای بمرود، اسفاد، آبیز، شاهرخت و ...) است.
از دیگر مناطق مهم تولید قالیچه های پشمی می توان به روستاهای خلف، فیض آباد، سراب، تک خان، سیدآباد، خور، شیرگ آقا، درویش آباد، عربخانه، حاجی آباد، فندخت، شمس آباد، بهمن آباد، گرماب، تیغاب، اسفدن، شاخنات، گازار، درح، چاه دراز، سرزه، گورید، کم چاه مزار ساقی و بیچند اشاره کرد.

** گلایه بافندگان فرش دستباف از حمایت نشدن و بیمه
اما بیشتر فرش بافان از حمایت اندک و مشکلات بیمه ای شان گلایه مند هستند.
یکی از این افراد در گفتگو با خبرنگار آوا می گوید: به مدت 5 سال بیمه قالی بافی داشتم و ماهانه حق بیمه پرداخت می کردم و ناگهان یک ماه پیش متوجه شدم که بیمه ام قطع شده وقتی برای پیگیری رفتم گفتند شما جواز کسب سوپر دارید و جزو مشاغل کم درآمد محسوب نمی شود.
حال تکلیف 5 سال پرداختی بیمه من چه می شود؟
آیا سیستم نباید روز اول این را اعلام می کرد و ما این همه سال پول پرداخت نمی کردیم؟
برخی از بافندگان فرش دستباف در نقاط دوردست روستایی زندگی می کنند و سوادی هم برای کسب مدرک فنی و حرفه ای ندارند و بیمه نشده اند حالا این موضوع برای آنها به مشکل و دغدغه تبدیل شده است.
رضایی یکی از قالیبافان روستای نهبندان هم می گوید: قالی بافی یکی از هنرهای اصیل و زیبا است و زحمت زیادی هم دارد.
وی می افزاید: اما متاسفانه کسی ارزش واقعی این هنر را نمی داند و قالیبافان مورد کم توجهی قرار گرفته اند.
قالی بافی علی رغم زحمت زیاد و پیری زودرس، درآمد بسیار پایینی دارد، و شاید همان پول پرداخت بیمه را هم به سختی کار کنم.
وی تصریح می کند: ما در یک نقطه مرزی و روستایی دور زندگی می کنیم و اینکه برای ادامه بیمه ام مدرک فنی و حرفه ای بگیرم و به شهر رفت و آمد داشته باشم برایم سخت است.

** قالیبافان تحت پوشش بیمه تقلیل یافتند
رئیس و کارشناس ارشد امور بیمه شدگان استان هم درباره تعداد بیمه شدگان قالیبافی در استان هم بیان می کند: قبلا بیش از 5 هزار و 800 نفر از قالیبافان استان تحت پوشش بیمه قالی بافی بوده اند که هم اکنون این تعداد کاهش و به کمتر از 4 هزار و 400 نفر رسیده است.
مجاهد می افزاید: علت حذف این افراد از بیمه قالی بافی یا توانایی نداشتن آنها در پرداخت حق بیمه و یا نداشتن همه شرایط برای ادامه بیمه بوده است که در این صورت کارشناسان تامین اجتماعی اقدام به حذف افراد از لیست بیمه قالی بافی کرده اند.
وی خاطر نشان می کند: اعتبارات برای بیمه در استان فقط 9 درصد است و قشر قالی باف با مشکلات فراوانی روبرو هستند.
وی ابراز تاسف کرد: بافندگان فرش دستباف که به هر دلیل چه دیر پرداخت کردن حق بیمه، چه حذف شدن از سامانه دیگر نمی توانند به سامانه برگردند و حتی سنوات بیمه آنها هم حذف می شود.

** فروغ طرح و نقش قالی اصیل خراسان جنوبی رو به خاموشی است
یک پژوهشگر فرش و استاد حوزه فرش دانشگاه با بیان اینکه خراسان جنوبی از قدیم مرکز فرش بوده می افزاید: قالی بافی برای مردان شغل اصلی بوده و زن و مرد با مشارکت همدیگر فرش می بافند.
عبدا... احراری یاد آور می شود: این اصالت و جایگاه برای تولید فرش دست باف در استان در حال کمرنگ شدن است زیرا زمانی ایران به طور عمده تولید کننده فرش بود اما اکنون بسیاری از کشورها از جمله افغانستان، چین، هند، پاکستان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان، آذربایجان که مشکل اشتغال دارند به تولید فرش رو آورده اند.
وی اظهار می کند: در این کشورها هزینه تمام شده تولید فرش بسیار کمتر از ایران است به این معنا که آنها می توانند یک سوم قیمت تولید فرش در ایران آن را تولید و به بازار جهانی عرضه کنند لذا فرش ایرانی به لحاظ قیمت تمام شده قدرت رقابت با فرش کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان و هند را ندارد.
وی خاطر نشان می کند: قبل از برجام ایران بسیاری از بازارهای جهانی را از دست داد، به عنوان مثال به طور مشخص بازار فرش آمریکا دست ایران بود اما این بازار توسط پاکستانی ها و هندی ها گرفته شد.
وی بیان می کند: نگاه ایران چه بخش خصوصی و چه بخش دولتی به فرش به عنوان یک کالای فرهنگی نیست؛ هر زمان که درآمدهای ارزی و نفتی دولتها کم شده است، توجه دولت به فرش معطوف شده اما هر زمان که قیمت نفت افزایش یافته و ارز تامین شده، به فرش کم توجهی شده است.
احراری می گوید: اکنون متاسفانه رنگهای شیمیایی جایگزین رنگهای طبیعی و پشم های خارجی بی کیفیت یا پشم دباغی شده داخلی جایگزین پشم خوب گوسفند که در خراسان جنوبی، کرمان و چهارمحال بختیاری تولید می شد، شده است.
احراری اظهار می کند: بهتر است در تولید فرش به بعد هنری آن توجه بیشتری شود و با پذیرش طرح ها و نقش های ایرانی و با بکارگیری خلاقیتی که در گذشته بوده است، این خلاقیت را در چارچوب هویت فرهنگی و هنری تلفیق کرد تا اینکه فرش ایران دوباره مورد توجه قرار گیرد به شرط اینکه دولت کمک نماید و بخش خصوصی هم نگاه سنتی و کوتاه مدت خود را اصلاح کند.

** لزوم رفع مشکل بیمه قالی بافان در خراسان جنوبی
این پژوهشگر فرش ادامه می دهد: افراد برای استمرار بیمه خود ناچار به تولید هستند اما تولید آنها بیانگرهویت، فرهنگ و هنر نیست بلکه عمدتا تابلو فرش یا فرش فله ای یا گره کوری است که این مساله بیشتر بازار فرش دستباف استان را تهدید می کند.
وی بیان می کند: این کار باعث می شود که تولید زیادی از فرش روی دست بافنده باقی بماند و بافنده به اجبار برای اینکه بیمه اش قطع نشود، مجبور می شود دائما محصول ارائه دهد.
وی با تاکید بر اینکه باید منابع و امکانات صرف زیرساخت های فرش شود می افزاید: کوچکترین مطلب درباره فرش و نقش و طرح خراسان جنوبی در هیچ جا ثبت نشده که قابل آموزش باشد، هیچ کتاب و جزوه یا مستند 10 دقیقه ای درباره فرش باقدمت این منطقه تولید نشده است و هیچ منبع مطالعاتی برای نشان دادن سیمای فرش خراسان جنوبی وجود ندارد.
احراری با بیان اینکه در بعد تبلیغ فرش بسیار بسیار ضعیف عمل شده است و در هیچ کدام از شبکه های تلویزیونی پرمخاطب استان یا ایران یک دقیقه نیز برای فرش ایران تبلیغ نمی شود می افزاید: تقویت زیرساخت های فرش، حمایت از طراحان با خلاقیت، تولید مواد اولیه مرغوب، احداث کارگاه های نمونه، بیمه بافندگان واقعی از راههای بازگشت فرش خراسان جنوبی و دیگر نقاط ایران به جایگاه اصلی خود است.

** 10 درصد افزایش تولید فرش دستباف
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی عنوان می کند: در مدت 12 ماهه سال گذشته 150 هزارمتر مربع فرش دستباف به ارزش تقریبی 50 میلیارد تومان در استان بافته شد.
کامیابی‌مسک با بیان اینکه در این مدت صادرات فرش دستباف خراسان جنوبی حدود 90 هزارمترمربع بوده است می افزاید: این میزان به ارزش بیش از 10 میلیون دلار بوده که به کشورهای امارات، ایتالیا و دیگر کشورهای اروپایی صادر شده است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف استان با اشاره به اینکه فرش دستباف خراسان جنوبی نسبت به مدت مشابه سال 94 حدود 10 درصد در تولید افزایش داشت ادامه می دهد: در بخش صادرات کمتر از 10 درصد افزایش داشته است.
وی با بیان اینکه تخفیف در یارانه برای تولید خواسته مدنظر بافندگان فرش دستباف است اظهار می کند: در استان خراسان جنوبی به لحاظ وضع خاص اعم از خشکسالی، کم آبی و بیکاری صنعت پا نگرفته و مردم کار ندارند که شاهد روند مهاجرتها از روستا به شهرها هستیم و انتظار ما از رئیس جمهور حفظ اشتغال موجود است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی با بیان اینکه باید به بافندگان فرش دستباف خراسان جنوبی کمک شود خاطرنشان می کند: چون مواد اولیه و هزینه حمل و نقل افزایش یافته و در حال حاضر رکود حکم فرماست که برای تحول در فرش دستباف استان 4 طرح را در دولت گذشته اعلام کردیم و اگر برای این طرح‌ها بودجه‌ای تخصیص یابد سبب ارتقا کیفیت فرش دستباف خراسان جنوبی می‌شود.

** حذف کردن واسطه ها از فرش دستباف
کامیابی‌مسک عنوان می کند: طرح های برای توسعه فرش دستباف در دست داریم که از آن جمله می توان ایجاد فروشگاه اینترنتی برای سفارش پذیری فرش دستباف، ایجاد فروشگاه توزیع مواد اولیه مرغوب به قیمت تمام شده برای تولیدکنندگان، ایجاد آموزشگاه جامع حرف فرش دستباف و راه‌اندازی نمایشگاه دائمی فرش دستباف استان نام برد.
وی با اشاره به اینکه با اجرا شدن این طرح‌ها دست واسطه‌ها از فرش دستباف قطع می‌شود ادامه می دهد: قطع دست واسطه‌ها قیمت واقعی به دست بافندگان فرش دستباف می‌رسد و ما می‌توانیم قدرت رقابت در بازار جهانی داشته باشیم و کیفیت فرش دستباف منطقه نیز افزایش می‌یابد.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی می افزاید: در خراسان جنوبی 50 هزار بافنده به صورت تمام وقت، فصلی و پاره وقت مشغول به کار هستند که تمام یا بخشی از هزینه زندگی خود را از این راه تأمین می‌کنند.
وی خاطرنشان می کند بعد از برداشته شدن تحریم در سال گذشته توانسته ایم در زمینه صادرات به کشورهای اروپایی و آمریکای قدمهای مثبتی برداریم.
به گفته «کامیابی مسک» متاسفانه هیچ حمایت مالی و تسهیلاتی از این بافندگان نمی شود و باید از این صنعت سنتی استانم حمایت بیشتری شود.

** حمایت بافندگان فرش دستباف نیازمند توجه همه جانبه مسئولان
با توجه به اینکه بافندگان فرش دستباف از اقشار کم درآمد و ضعیف جامعه محسوب می شوند و غالب افرادی که در این حوزه اشتغال دارند اطلاعات کمی دارند، می طلبد که دستگاه های اجرایی ذیربط درباره بیمه این افراد نهایت همکاری را داشته باشند.
این هنرمندان با سرپنجه های طلایی خود گره هایی را می بندند که خودشان هم از ارزش آن بی اطلاعند و در واقع به جای اینکه خودشان را هنرمند بدانند؛ خودشان را نیازمند می دانند.
اما با توجه به درآمد کم این هنر؛ اکنون بسیاری از افراد این شغل را رها کرده اند و چه خوب است که مسئولان به جای ایجاد گره کور در مسیر این هنرمندان؛ زمینه را برای استمرار حضور افراد در این حرفه فراهم کنند.
سایت ایرنا خراسان جنوبی www.irna.ir/skhorasan
کانال اطلاع رسانی : http://telegram.me/birjand
3215* 6054*خبرنگار- محمدرسول ابراهیمی اسفدن*انتشاردهنده - مریم پنجابی*
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند
نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.