در ششمین شب از سی و دومین جشنواره موسیقی فجر چه گذشت؟

هنر ۵ اقلیم از موسیقی ایران در رودکی

حاضران تالار رودکی در ششمین شب از جشنواره فجر صدای موسیقی بلوچستان تا آذربایجان، خراسان تا گیلان و زاگرس تا ترکمن را شنیدند.

در بخش موسیقی نواحی سی و دومین جشنواره موسیقی فجر با نام خنیاگران پنج اقلیم، هنرمندان پیشکسوت و جوان در کنار یکدیگر هنرشان را به نمایش گذاشتند.

حسین ولی نژاد خواننده و نوزانده خراسان شمالی اولین هنرمندی بود که در بخش خنیاگران پنج اقلیم اجرا کرد و قطعه «فریاد کوهستان» را به زبان ترکی خراسان نواخت.

حسـین ولـی نـژاد معروف به حسین بخشی از دوتار نوازان و خوانندگان سر شناس شهر شیروان و استان خراسان شمالی و فرزند استاد مرحوم  سـلطان رضا است. او از دوتارنوازان برجسته خراسان شمالی است که به لهجه‌های ترکی، کردی و تاتی به  داستان‌سرایی و منقبت خوانی می‌پردازد . این هنرمند موفق به دریافت نشان درجه ۲ هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است.

سپس پهلوان خداد زنگشاهی به همراه تاج محمد جنگی‌پور- دونلی نواز و فاروق رحمانی- پژوهشگر موسیقی بلوچ در صحنه تالار رودکی اجرا کردند. پهلوان خداداد شعر حماسه ای بلوچی را با صدای قیچک اجرا کرد. بعد از آن تاج محمد جنگی پور شروع به دونلی نوازی کرد که با استقبال تماشاگران مواجه شد.

نصرت الله زرگر از طایفه زرگر هنرمند دیگری بود که موسیقی رومانیوهای ایران را برای حاضران در سی و دومین جشنواره فجر اجرا کرد. او شعر رومانیو را به زبان زرگری اجرا کرد سپس همان شعر را به ترکی برگرفته از موسیقی حاوایی ایلاتی اجرا کرد.

طواق سعادتی هنرمند پیشکسوت ترکمن به همراه پسرانش یکی دیگر از خنیاگران پنج اقلیم بودند که در تالار رودکی اجرا کردند.

ترکمن زبان ها موسیقی روایی دارند که به نام های مختلفی مشهور هستند و به آن در ترکمن بخشی می گویند. ریشه کلمه بخشی در فرهنگ اویغرها به معنی استاد است که این کلمه در چین هم رایج است. خیوه یولی از کهن ترین شیوه های روایی ترکمن است.

سعادتی دو قطعه، یکی به  سبک آخال تکه و دیگری شعری از مختومقلی را اجرا کرد.

پیمان بزرگ نیا – پژوهشگر موسیقی نواحی در ابتدای برنامه درباره  طواق سعادتی گفت: متاسفانه آن طور که استاد در جمهوری ترکمنستان شهرت دارد در میان مردم ایران شناخته شده نیست. مقامات ترکمنستان بارها از او خواسته اند که دراین کشور اقامت کند، اما استاد این درخواست آنان را نپذیرفته و در ایران مانده است.

بعد از اجرای این پیشکسوت موسیقی و فرزندانش، هوشنگ کامکار، حمیدرضا نوربخش - رییس سی و دومین جشنواره موسیقی فجر، فرزاد طالبی - مدیرکل دفتر موسیق، ، حمیدرضا عاطفی – رییس کانون پژوهشگران خانه موسیقی و شریفی روی صحنه رفتند و از نصرت الله زرگر، خداداد زنگ شاهی ، حسین ولی نژاد، طواق سعادی و ناصر وحدتی با دادن تنها یک لوح تقدیر تجلیل کردند. همچنین از عاشیق قدرت میرزاپور نیز در سی و دومین جشنواره موسیقی فجر تقدیر شد که این هنرمند به دلیل سکته قلبی در بیمارستان بستری بود و پسر او عاشیق حسن لوح پدرش را دریافت کرد.   

سپس ناصر وحدتی پژوهشگر و خواننده موسیقی گیلان دو شعر کیلگی اجرا کرد.

عاشیق حسن میرزاپور که به جای پدرش در تالار رودکی اجرا می کرد نیز دو قطعه موسیقی به سبک ارسباران را همراه با نوزانده بالابان اجرا کرد. ریشه عاشیق معنای متفاوتی دارد که عشق و روشنایی از جمله آنهاست.

زلزله چند ریشتری هنرمندان ژاپنی!

طبل‌های معروف ژاپنی در ششمین شب از اجراهای جشنواره موسیقی فجر توسط سه هنرمند گروه «سای» به صدا درآمدند.

 شامگاه (چهارشنبه، ۲۹ دی‌ماه) در نخستین اجرایی که تالار وحدت در قالب جشنواره موسیقی فجر میزبان آن بود، گروه موسیقی طبل «سای» شامل سه هنرمند روی صحنه رفتند و توانستند با اجرای جالب توجه خود، دل مخاطبان ایرانی را به‌دست آورند.

این کنسرت با قطعه‌ای پرقدرت و نواختن پنج طبل آغاز شد و از همان ابتدا بخش‌هایی از تالار وحدت از قدرت صدای موسیقی به لرزه درآمد.

بعد از این شروع پرشور، یکی از نوازندگان به زبان فارسی سلام کرد و به ژاپنی گفت: در اجرای یک ساعته ما، موسیقی سنتی ژاپن نواخته می‌شود.

او از مخاطبان خواست در قطعات بعدی با دست زدن، نوازندگان را همراهی کنند.

برای اجرای بعدی که ریتم شادی داشت، با کم شدن یکی از طبل‌ها، فلوت به سازها اضافه شد و نوازندگان ژاپنی مهارت خود را در سریع نواختن طبل‌ها نشان دادند.

صدای فلوت به تنهایی آغازگر قطعه بعدی بود و در ادامه، یک طبل‌زن و یک فلوت‌نواز به آن افزوده شدند.

سپس چهار طبل در کنار یکدیگر قرار گرفتند و دو نفر از اعضای گروه هر چهار ساز را با حرکت سریع دست‌های خود نواختند، در حالی که یک نوازنده دیگر با طبلی کوچک‌تر با آن‌ها همراهی می‌کرد.

یکی دیگر از نوازندگان در این بخش، پس از آن‌که به زبان فارسی سلام کرد، گفت: آهنگ‌های بعدی که نواخته می‌شوند، توسط گروه «سای» تنظیم و ساخته شده‌اند.

او در ادامه به معرفی سازی شبیه سنج، اما کوچک‌تر پرداخت که در بخش بعدی همراه فلوت و طبل نواخته شد و توضیح داد که با شنیدن این قطعه، حس حضور در فستیوال‌های ژاپن به شما دست می‌دهد.

وی در پایان نیز به زبان فارسی گفت، خیلی ممنون و لطفا لذت ببرید.

در ادامه این کنسرت، قطعاتی با ترکیب‌های متفاوتی از طبل‌ها نواخته شدند؛ در یکی از آن‌ها، دو نوازنده به سازهای یکدیگر جواب دادند و یکی از آن‌ها از مخاطبان خواست دست زدن بزنند و او با طبلش به آن صدا جواب دهد.

آخرین هنرمندی که در میان قطعات سخن گفت، پس از سلام کردن، اظهار کرد: زمان خیلی زود گذشت و من پیش از اجرای آخرین قطعه، اعضای این گروه را معرفی می‌کنم.

او سپس نام و مهارت ویژه هریک از اعضای گروه «سای» را اعلام کرد. این هنرمندان مورد تشویق علاقه‌مندان به این نوع موسیقی قرار گرفتند که تقریبا تمام صندلی‌های تالار وحدت را پر کرده بودند.

در پایان این کنسرت و پس از خروج هنرمندان، مخاطبان به رسم همیشگی‌شان به تشویق ادامه دادند تا گروه «سای» دوباره روی صحنه آمد و یک قطعه دیگر را نیز نواخت.

این گروه که در سال ۲۰۰۵ میلادی تشکیل شده، با تاکید بر سازهای سنتی ژاپن در کشورهای مختلف کنسرت برگزار کرده است. در کشور ژاپن نیز «سای» برگزیده بزرگ‌ترین مسابقه طبل ژاپنی شده است. شیوه جدیدی که این گروه در نواختن طبل ژاپنی دارد، نظر بسیاری از مخاطبان را جلب کرده و به‌خاطر همین محبوبیت، در سال ۲۰۱۵ توانست تمام بلیت‌های اجرای خود را در تور کنسرت‌هایش در ژاپن به فروش برساند.

این گروه موسیقی تا کنون در چین، امارات، جمهوری آذربایجان، پاناما و آمریکا کنسرت داشته است.

گروه موسیقی «سای» چند روز پیش در مراسم افتتاح هفته فرهنگی ژاپن که در تبریز با حضور سفیر ژاپن و مقامات شهر تبریز برگزار شد، به اجرای برنامه پرداخت.

به‌نظر می‌رسد، یکی از ملزومات نواختن طبل‌های ژاپنی داشتن قدرت بدنی بالاست که اعضای این گروه علاوه بر این ویژگی، انعطاف بدنی نیز داشتند و این امر را روی صحنه چندبار نشان دادند.

سفیر ژاپن در ایران - هیرویاسو کوبایاشی - یکی از مهمانان ویژه این اجرا بود. علاوه بر مسئولان جشنواره فجر و دفتر موسیقی وزارت ارشاد، مدیرعامل خانه هنرمندان ایران - مجید رجبی‌معمار - و مدیرعامل فرهنگسرای نیاوران - سیدعباس سجادی - نیز مخاطب این کنسرت بودند.

پایان اپیزود «ماه و ماهی»

حجت اشرف‌زاده در حالی کنسرت خود را در سی و دومین جشنواره موسیقی فجر برگزار کرد که با اشاره به حضور مخاطبانش در سالن گفت سرش را به این خاطر بالا می‌گیرد.

کنسرت خواننده قطعه معروف «ماه و ماهی» که افراد زیادی را شامگاه ٢٩ دی ماه به برج آزادی کشانده بود، با نیم ساعت تاخیر برگزار شد.

این خواننده اجرای خود را با قطعه محلی خراسانی «نوایی نوایی» آغاز کرد. به نظر می آمد سیستم صدابرداری سالن دچار اشکالاتی بود و اشرف زاده برای خواندن این قطعه تقریبا فریاد می زد.

او پس از تمام شدن این قطعه گفت: آمدن به این سالن سخت است و زمستان اینکار را سخت تر می کند، اما خوشحالم این همه آدم آنقدر مرا دوست دارند که به خاطرم به اینجا آمدند. من بابت این موضوع سرم را بالا می گیرم.

اشرف زاده سپس قطعات «برف آمد»، «بشین به کنارم» و «عقیق» را خواند. او هنگام اجرای قطعه «عقیق» احساساتی شد و گفت این قطعه را زمانی خوانده که حال و هوای خاصی داشته است.

پس از اجرای این قطعات یکی از مخاطبان سالن با گفتن کلمه «ماهی» خواستار قطعه «ماه و ماهی» شد که اشرف زاده گفت:اجازه بدهید پیش از اطاعت امر شما قطعه‌ شاد خراسانی دیگر را بخوانم.

او سپس آهنگ «بیا تا گل برافشانیم» را اجرا کرد. در ادامه نوبت به قطعه «ماه و ماهی» رسید که مخاطبان اشرف‌زاده را در اجرای آن همراهی کردند. آهنگسازی این اثر بر عهده اشرف‌زاده بوده و شعر آن را علیرضا بدیع سروده است.

این خواننده در ادامه به سراغ ترانه قدیمی «پرسون پرسون» رفت و پس از اجرای آن گفت که «یکهویی» تصمیم گرفته آواز بخواند. به این ترتیب نوازندگان ارکستر به غیر از نوازنده کمانچه و پیانو صحنه را ترک کردند و اشرف‌زاده خواند: دل ز دستم رفت و جان هم... بی‌ جان و دل چون کنم؟

سپس ترانه «عاشقم من عاشقی بی‌قرارم» اجرا شد که این‌بار نیز مردم او را همراهی کردند، پس از آن تیتراژ «یادداشت‌ها» با شعری از علیرضا بدیع اجرا شد.

اشرف‌زاده در این کنسرت اظهار کرد: امشب اپیزود اجراهایی از این دست تمام می‌شود و اسفندماه با آلبوم و قطعات جدید در خدمتتان هستیم.

در ادامه قطعه «بشین به کنارم» و «ماه و ماهی» دوباره اجرا شد.

اشرف‌زاده این این اجرا اشعار قطعات خود را پیش از خواندن آن‌ها دکلمه می‌کرد. او در پایان اجرا از مخاطبان خود خواست با نور تلفن‌های همراه خود، وی را همراهی کنند.

در این کنسرت همچنین لوح تقدیر «ماه‌ و ماهی» به این خواننده داده شد.

ادای احترام زندوکیلی به همایون خرم

تنها اجرای برج میلاد در ششمین روز جشنواره موسیقی فجر به گروه زند به خوانندگی علی زندوکیلی اختصاص داشت.

این اجرا با قطعه ای آغاز شد که نوازندگان در آن باهم همخوانی کردند و زندوکیلی با ورود به سالن گفت: سلامی چو بوی خوش آشنایی.

او در ادامه روی صدای موسیقی این بیت را خواند:
ما سرخوشان مست دل از دست داده ایم/هم راز عشق و هم نفس جان باده ایم

زندوکیلی پس از اجرای چند قطعه اعلام کرد که در این اجرا از آهنگ های آلبوم آینده اش رونمایی می کند و افزود: قرار بود آذرماه امسال آلبوم "رویای بی تکرار" منتشر شود ولی به دلایلی نشد.

در کنسرت گروه زند قطعاتی مانند فقط دعا کن، نمی آیی، بی تابانه، جانانه، جدایی، لالایی و بهار شیراز اجرا شدند؛ اما در میان آنها آهنگ های سیه مو به آهنگسازی محمد زندوکیلی، لحظه شیرین به آهنگسازی علیرضا افکاری، به سوی تو به آهنگسازی مجید وفادار و همچنین رفته و شهزاده رویا به آهنگسازی همایون خرم بیشتر از بقیه مورد استقبال مخاطبانی قرار گرفت که تقریبا تمام صندلی های سالن همایش های برج میلاد را پر کرده بودند.

زندوکیلی پس از اجرای یکی از ساخته های همایون خرم گفت: باید یادی کنیم از بزرگان تاریخ موسیقی، همایون خرم، بیژن ترقی، معینی کرمانشاهی و مجید وفادار.

او همچنین در پاسخ به درخواست مخاطبان برای اجرای برخی آهنگ ها، توضیح داد: دوست داریم همه آهنگ های منتشرشده را بخوانیم، ولی به دلیل اجرای قطعات آلبوم رویای بی تکرار از اجرای بقیه معذوریم.

قطعه بعدی که اجرا شد، رویای بی تکرار از آلبوم منتشرنشده این خواننده بود.

زندوکیلی پیش از آنکه دو آهنگ لالایی و لحظه شیرین را دوباره بخواند، از خبرنگاران، عکاسان و مسوولان وزارت ارشاد تشکر کرد و با معرفی نوجوانی به نام عرفان گفت که او جزو کودکان کار است و قول داده در آینده خواننده شود.

حسین فریدون، دستیار ویژه رییس جمهور، جزو مهمانان ویژه این کنسرت بود.

«من آنتونیو از پرتغال هستم»

«آنتونیو زومباخو»، خواننده اهل کشور پرتغال در سی‌ودومین جشنواره موسیقی فجر از عشق و آفرینش خواند.

«زومباخو» به همراه پنج نوازنده در ششمین روز از سی‌ودومین جشنواره موسیقی فجر موسیقی فادو را به تالار وحدت آورد. محتوای قطعاتی که او اجرا کرد درباره عشق و آفرینش بود.

«فادو» به معنی سرنوشت و سبکی از موسیقی مردمی است که ریشه‌های آن به کشور پرتغال می‌رسد. این موسیقی لحن آرامی دارد. فادو را "بلوزِ" مردم پرتغال توصیف می‌کنند. این موسیقی ناله فراق، غم عشق، اندوه مرگ و رنج تقدیر را در خود دارد.

برخی فادو را نشات گرفته از موسیقی عربی و گروهی دیگر آن را برگرفته از ترانه‌های دریانوردان پرتغال می‌دانند.

موسیقی فادو در محل تولد «زومباخو» یک گونه رایج است و او نیز از کودکی تحت تأثیر این موسیقی، به خوانندگی و آهنگسازی روی آورد.

زومباخو فعالیتش را با اجرای موسیقی فادو در سال ۲۰۰۲ آغاز کرد و دو سال بعد اولین آلبوم رسمی خودش را منتشر کرد. وی پس از آن تا سال ۲۰۱۶، شش آلبوم دیگر نیز در سطح دنیا منتشر کرد.

او اجرایش را با گفتن "سلام" شروع کرد و به زبان فارسی بیان کرد: «من، آنتونیو از پرتغال هستم.»

او در یکی از قطعاتش از حاضران خواست که با او هم‌نوایی کنند و در بخش‌هایی از اجرا که لازم است با گفتن «پیس پیس» و زدن سوت جوابش را بدهند. بعد از این اجرا که به نظر می‌رسید مخاطبان از آن لذت بردند، آنتونیو به مخاطبانش گفت: خیلی خوب بودید.

این هنرمند پرتغالی که برای اولین‌بار به ایران سفر کرده و تا کنون موسیقی ایرانی گوش نکرده است، جایزه «آمالیا خودریگش» بهترین خواننده فادو مرد را کسب کرده است.

«آمالیا خودریگش»، خواننده برجسته پرتغالی بود که بعد از مرگش سه روز عزای عمومی در این کشور اعلام شد. او به ملکه فادو مشهور است و نقش اساسی در به شهرت رساندن این سبک از موسیقی در جهان داشته است.

«زومباخو» و نوازنده‌های گروهش بعد از آنکه صحنه را ترک کردند با تشویق پشت سرهم حاضران دوباره به صحنه برگشتند و قطعه دیگری را نواختند.

آنتونیو زومباخو در آغاز سال میلاد برنامه‌های فشرده‌ای دارد، وی بعد از اجرا در تالار وحدت، طی هفته‌های بعد در پرتغال، سوئیس، اسپانیا و فرانسه نیز اجرا خواهد داشت.

«نغمه باران» در روز هوای پاک به روی صحنه رفت

ارکستر  «نغمه باران» با رهبری آرمین تاج بخش روی صحنه رفت .

ارکستر «نغمه باران» در این دوره از جشواره شامل هنرمندان و نوازندگان جوان بود. این ارکستر در اجرای شب گذشته خود در جشنواره موسیقی، ۱۴ قطعه در دو بخش را نواخت.

در اجرای شب گذشته این ارکستر در آهنگ‌سازی و اجرای قطعات علاوه بر شعر کلاسیک از شعرای شعر ادب و فارسی متعددی در کار های خود استفاده کرده بود که در بخش اول می‌توان به شعرهایی از سعدی، میرناصر شفیعی، فریدون مشیری، رهی معیری، اسماعیل امینی و در بخش دوم به شعرهایی از رحیم معینی کرمانشاهی، مینو احمدی و اسماعیل فرزانه اشاره کرد.

ارکستر «نغمه باران» بخش اول اجرای خود را با نواختن قطعه‌ای بی کلام در دستگاه شوشتری آغاز کرد و قطعه دوم خود را با نام «اورتور رقص گیسو» اجرای کرد. اجرای دوم این ارکستر با ورود علی امیرقاسمی، سرپرست و خواننده گروه همراه بود.

در ادامه اجرای شب گذشته ارکستر «نغمه باران»، قطعات دیگری همچون کنسرتینو برای سنتور و ارکستر و باران و دل رسوا را اجرا کرد و با نواختن قطعه «شیدا»، اثری با ملودی و تنظیم مسعود پیروی، اجرای نخست به پایان رسید.

بعد از ۱۵ دقیقه استراحت و بازگشت مخاطبان به سالن، ارکستر کار خود را با نواختن قطعه‌ای بی کلام در دستگاه چهارگاه با ملودی و تنظیم کیوان ساکت آغاز کرد. در این بخش که رنگ و بوی نوستالوژیک بیشتری را برای مخاطب به همراه داشت، ارکستر به ارائه قطعاتی مانند «رنگ اصفهان»، «تنها منشین»، «به یاد آن گذشته»، قطع آذری «آیریلیق»، «کوچه لر» و «ساری گلین» پرداخت. 

در پایان بخش دوم اجرای ارکستر «نغمه باران» با نواختن قطعه‌ای حماسی و پرشور با نام «خاک مهرآیین» با ملودی و تنظیم علی‌اکبر قربانی و شعر اسماعیل فرزانه که قطعه‌ای میهن پرستانه در مدح و ستایش ایران زمین بود، مخاطبان خود را بدرقه کرد و به کار خود پایان داد.

شب موسیقی لری با حضور ورزشکاران

گروه موسیقی «سوربانگ» مهمان لرستانی سی‌ودومین جشنواره موسیقی فجر بود که به سرپرستی احسان عبدی‌پور به روی صحنه رفت.

در ابتدای این اجرا که ۲۹ دی‌ماه در برج آزادی به روی صحنه رفت. مجری به روی صحنه امد و گفت: موسیقی لرستان از لحاظ تنوع ریتم و نغمه‌های شاد و محزون آن برای همه ایرانی‌ها آشنا است.

او همچنین توضیح داد که «سوربانگ» به معنای آواز شادی است.

در ادامه و پیش از شروع اجرا مهران غضنفری –خواننده گروه- اظهار کرد: چهره مخاطبان این کنسرت، همه آشنایانی هستند که هیچ‌وقت در اجرا ما را تنها نگذاشتند.

غضنفری به حضور عده‌ای از ورزشکاران در این اجرا اشاره کرد و از غلامرضا احمدی، طالب نعمت‌پور، رضا صفاری و حمزه مرادیان نام برد.

از همان ابتدا که نوازندگان این گروه شروع به نواختن کردند صدای تشویق و دست زدن حاضران در سالن به گوش می‌رسید که صدای سرنای احسان عبدی‌پور اوج می‌گرفت.

پس از تمام شدن بخش اول برنامه‌های این گروه، غضنفری بیان کرد: مستمع صاحب‌سخن را بر سر ذوق آورد. ما زمانی که صدای تشویق شما را می‌شنویم بهتر اجرا می‌کنیم. قرار بود این کنسرت در دو بخش اجرا شود که به علت تاخیر در شروع آن، به پشت صحنه نمی‌رویم و همینجا دوباره سازها را کوک می‌کنیم.

هنگامی که نوازندگان مشغول کوک کردن سازهایشان بودند، این خواننده برای اینکه حوصله مخاطبان سر نرود، گفت: این سازها به دلیل اینکه از پوست تشکیل شده‌اند نسبت به سردی و گرمی هوا حساس هستند و باید سر صحنه کوکشان کرد.

سازهای کمانچه به نوازندگی داوود رضایی و سرنا به نوازندگی احسان عبدی‌پور نقش پررنگی در این اجرا داشتند و چند بار مورد تشویق مخاظبان قرار گرفتند.

در این کنسرت مجید دولتشاهی (نوازنده تار)، اکبر خسروی (نوازنده تارباس)، مختار سند سلیمی (نوازنده دف) و بابک شکری (نوازنده تنبک و سازهای کوبه‌ای) هنرنمایی کردند.