حملات اخیر ترکیه به عراق و سوریه تردیدها و سوالات بسیاری را ایجاد کرده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، «متین گورکان» در گزارشی در المانیتور نوشت: حملات هوایی ترکیه به مناطق کردنشین در سوریه و عراق به تازگی توجه بسیاری را در سراسر جهان به خود جلب کرده است. این حملات رهبران جهان را به سمت طرح این سوالات سوق داده که آیا این حملات تشدید خواهد شد و اینکه تنش های چگونه افزایش خواهد یافت.
25 آوریل نیروی هوایی ترکیه حملات هوایی را به طور همزمان در منطقه «سنجار» عراق و در کوه «قراقوک» در نزدیکی شهر شمالی «المالکیه» سوریه انجام داد. 30 فروند جنگنده اف شانزده از پایگاه هوایی «ملطیه» از بمب های دو هزار پوندی مجهز به هدایت شونده لیزری GBU 10 برای حمله به واحدهای مقاومت ایزدی های سنجار (YBS) در شهر سنجار و حمله به مرکز کنترل فرماندهی، ایستگاه ارتباطات رادیویی و مرکز رسانه ای در شمال سوریه متعلق به کردهای یگان های حفاظت خلق استفاده کرد.
بدون شک وضعیت در شمال سوریه بسیار تنش آلود است. درگیری جدی بین یگان های حفاظت خلق و ارتش ترکیه در مناطق «تل رفعت»، «تل جبرین»، «قاری بابا»، «دربیسی» و «مرانز» در جریان است، و به یاد داشته باشید که ترکیه در سراسر مرز خمپاره اندازهای 155 میلی متری کار گذاشته است. در 26 آوریل، یگان های حفاظت خلق چهار بار موشک های هدایت شونده، و چندین بار خمپاره به پایگاه های مرزی ارتش ترکیه در شهرهای «هاتای»، «کیلیس» و «ماردین» شلیک کردند. دو سرباز ترک مجروح شدند، و دو تانک ترکیه و چند وسیله نقلیه دیگر آسیب دیدند. این درگیری ها نگرانی های زیادی را برانگیخته است و می تواند به جنگی تمام عیار مبدل شود.
حمله 25 آوریل اولین عملیات هوایی همزمان، هماهنگ، بزرگ ترکیه علیه اهداف مرتبط با پ ک ک در عراق و سوریه بود. مقامات آنکارا در حالی که عملیات را اعلام می کردند، نیازی ندیدند که بخواهند هر گونه حمله از طرف دیگر را به عنوان بهانه ای برای عملیات خود عنوان کنند. اولین بیانیه «هلوسی آکار» رئیس ستاد ارتش ترکیه روشن بود: «عملیات تا زمانی که تهدید احساس شود، ادامه خواهد یافت. ما در حال ارزیابی وضعیت هستیم و بر این اساس تصمیم خواهیم گرفت.»
قصد اعلام نشده آنکارا به نظر می رسد شرایطی را بر روی زمین ایجاد کرده باشد که بتوان اهداف و جدیت آمریکا را در همکاری با گروه های مسلح کرد در شمال سوریه و عراق ارزیابی کرد. در حقیقت آنکارا می خواسته در آستانه دیدار برنامه ریزی شده بین «دونالد ترامپ» و «رجب طیب اردوغان» روسای جمهور آمریکا و ترکیه در 16 مه (26 اردیبهشت) اوضاع را بسنجد. در واقع ترکیه بر اساس واکنش واشنگتن به حملات هوایی این کشور تصمیم خواهد گرفت که در دیدار با ترامپ بر چه موضوعاتی متمرکز خواهد شد.
در این بیانیه رسمی که از سوی رئیس ستاد ارتش ترکیه صادر شده، تاکید شده است که گروه های مرتبط با پ. ک. ک در عراق و سوریه به سیستم های سلاح های پیشرفته ترکیه مانند موشک های ضد تانک هدایت شونده و موشک های دوش پرتاب، و مقادیر قابل توجهی از مواد منفجره نظامی قاچاق مجهز شده اند. ترکیه به افزایش استفاده از این ابزار در حملات داخل مرزهای خود اشاره کرده است. ارتش ترکیه ادعای پ. ک. ک در این خصوص که گروه های وابسته به آن در شمال سوریه ساختمان پلیس در شهر «دیاربکر» را با حفر یک تونل و کاشت مواد منفجره در زیر آن منفجر خواهند کرد، جدی گرفته است. مقامات بر این باورند که گروه های وابسته به پ. ک. ک 700 کیلوگرم (1543 پوند) از مواد منفجره مورد استفاده قرار گرفته در حمله 11 آوریل را قاچاق کرده اند.
حملات هوایی ترکیه در 25 آوریل به خوبی برای جلب رضایت مردمی برنامه ریزی شده بود. رسانه های ترکیه عکس هایی از رئیس ستاد کل ارتش و «العابدین اونال» فرمانده نیروی هوایی را در مقر کارگردانی این حملات، و عکس هایی را که از جنگنده های اف شانزده در طول حمله واقعی گرفته شده بود، پخش کردند. به مردم گفته شد که نیروهای مسلح ترکیه از شوک کودتای نافرجام 15 ژوئیه خارج شده اند و به خوبی در بخش امنیتی ترکیه قدرت نمایی می کنند.
آیا چنین عملیاتی ادامه خواهد یافت؟ جواب این سوال را واکنش های آمریکا و سپس روسیه تعیین می کند.
من قبلا در مطلبی نوشته بودم که انتظار نمی رود عملیات زمینی ترکیه در غرب رود فرات - که در آنجا روسیه از برتری هوایی برخوردار است - و یا در شرق رودخانه - که در آنجا آمریکا حریم هوایی را کنترل می کند - انجام گیرد. اما من اشاره کرده بودم که عملیات زمینی ترکیه با یا بدون مشارکت نیروهای هم پیمان پیشمرگه کرد در مناطق کوهستانی در امتداد مرز عراق و ترکیه به خاطر علاقه نسبتا کم آمریکا و روسیه در این مناطق ممکن است انجام گیرد.
من همچنین پیش بینی کردم که اگر آمریکا و روسیه بر فراز شمال سوریه و سنجار اعلام منطقه پرواز ممنوع کنند و آن را با گشت های هوایی انجام دهند، ترکیه پس از یک هشدار کوتاه به آمریکا و روسیه و با حملات هوایی خود علیه تاسیسات حیاتی گروه های وابسته به پ. ک. ک قضیه را دنبال کند.
واکنش روسیه به حملات هوایی ترکیه جالب بود. «کریم هاس» کارشناس علوم سیاسی از دانشگاه دولتی شهر «مسکو» به المانیتور گفت روسیه برای بیان واکنشش عجله ای نکرد. او گفت: «اولین دلیل برای واکنش آرام روسیه، پیش بینی آن برای تنش بیشتر در روابط آمریکا و ترکیه بود. وخامت روابط بین آمریکا و ترکیه که می تواند امکان خروج ترکیه از ناتو را تسریع بخشد، بهره استراتژیکی برای مسکو محسوب می شود. این بهره کوتاه مدت ممکن است در دیدار اردوغان و پوتین در تاریخ سوم مه (13 اردیبهشت) باعث شود که روسیه در مورد مسئله سوریه دست بالا را در اختیار داشته باشد. دلیل دوم برای واکنش آرام روسیه این است که مسکو تقویت وابستگی کردها به روسیه را می خواهد.
این دلایل توضیح می دهد که چرا اولین واکنش وزارت خارجه روسیه، دو روز پس از حملات ترکیه، تنها به سخنان شدیداللحنی بسنده کرد که این اقدامات را «غیر قابل قبول» می دانست.
هاس می گوید تا دو نکته اساسی در واکنش رسمی روسیه وجود دارد: اولا انتقاد از ترکیه برای انجام حملات هوایی بدون اجازه از کشورهای مستقل عراق و سوریه و دوما اینکه روسیه نیروهای کرد را مبارزان علیه سازمان های تروریستی در نظر می گیرد. در این مورد، دیدگاه مسکو با واشنگتن یکسان است. اولین حمایت و پشتیبانی قوی روسیه از نیروهای کرد آشکارا در یک بیانیه رسمی به خوبی می تواند سیگنالی مبنی بر این مسئله باشد که این گروه ها ممکن است پشتیبانی بیشتری از مسکو دریافت کنند. هاس به افزایش حضور نظامی روسیه در شهر «عفرین» تحت کنترل یگان های کُرد اشاره کرده است؛ موضعی مشترک بین آمریکا و روسیه برای خنثی کردن تمایل ترکیه برای تحت کنترل در آوردن منبج و پایانی بر عملیات سپر فرات ترکیه.
او این گونه نتیجه گیری کرد که «حتی اگر در مسائل دیگر میان آمریکا و روسیه اختلاف نظر وجود داشته باشد، آنها در این زمینه با هم اجماع نظر دارند. روسیه ممکن است به طرح های پیشنهادی برقراری منطقه پرواز ممنوع منطقه در شمال سوریه که قبلا آن را رد کرده بود، چراغ سبز نشان دهد.»
آنکارا اکنون در انتظار حرکت بعدی واشنگتن است؛ در حالی که روسیه برای نشست بین پوتین و اردوغان آماده می شود. دیدار اردوغان با ترامپ نیز پس از آن خواهد بود. ماه مه ماهی حساس برای مثلث آنکارا - واشنگتن - مسکو خواهد بود.
