او متولد لامرد فارس است و از سه‌سالگی به همراه پدر روحانی خود که برای تکمیل تحصیلات حوزوی عازم نجف شده بود، به عراق سفر کرد. خود نیز از ١٦سالگی در همان نجف لباس طلبگی پوشیده و سپس دروس حوزوی را در آبادان و قم ادامه داد.
به گزارش جماران سیدمحمود علوی ٦٣ساله، وزیر مهربان و خوش‌برخورد دولت حسن روحانی، نه‌تنها به واسطه وزیر وزارتخانه حساس اطلاعات، بلکه به خاطر روحیه و شخصیت خاص خود نیز جذابیت دارد. او در خاطرات خود از علاقه‌اش به کارهای فرهنگی نیز گفته؛ در کودکی عکاسی، در دوران نوجوانی نقاشی و در جوانی بازیگری تئاتر را هم تجربه کرده است.علوی پیش از انقلاب دانشجو هم بوده است و عضو فعال اغلب انجمن‌های اسلامی دانشجویان. او دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی از دانشگاه فردوسی مشهد را دارد و در پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، دانشکده الهیات دانشگاه تهران، دانشگاه امام صادق، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشگاه آزاد و دانشکده علوم حدیث استاد بوده است. بعد از انقلاب و در رقابت‌های اولین دوره مجلس شرکت کرد و به عنوان نماینده لامرد وارد پارلمان شد. او در دوره دوم و چهارم و پنجم نیز نماینده مجلس بود اما برای انتخابات مجلس نهم رد صلاحیت شد. علوی در سال ٩٤ در فهرست انتخاباتی «خبرگان مردم» - فهرست مشترک اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان- قرار گرفت و به عنوان دهمین نفر از تهران راهی مجلس خبرگان رهبری شد.داستان وزیرشدن او نیز جالب است؛ علوی دراین‌باره در یک مصاحبه تلویزیونی گفته: «به دلیل سوابق کاری خود فکر می‌کردم که آقای روحانی وزارت کشور را به من پیشنهاد دهند، زمانی که دکتر روحانی از من درخواست همکاری کردند، گفتم آقای دکتر ما اگر تبلیغ شما را کردیم، نیتمان این بود که کار کشور، دست یک آدم عاقل بیفتد که الحمدلله نتیجه هم گرفتیم و هیچ توقعی هم نداریم. بنده استاد دانشگاهم و مشغول درس‌دادن هستم، اما اگر نیاز به همکاری من دارید، حتی اگر فقط پاسخ‌گویی به تلفن‌های شما هم باشد، بنده کوتاهی نخواهم کرد، اما آقای روحانی برخلاف تصورات من گفتند: می‌خواهم وزارت اطلاعات را به شما بسپارم!». در نهایت او در همان مجلس نهمی که برای نمایندگی آن رد صلاحیت شده بود، به عنوان وزیر اطلاعات معرفی شد و با کسب ٢٢٧ رأی موافق از ٢٨٣ رأی، هفتمین وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی ایران شد. روحیه‌های خاص او در مدت وزارتش نشان از روش و منش متفاوت او به این وزارتخانه است. خیلی‌ها در روز رأی‌گیری مجلس دهم و ریاست‌جمهوری یازدهم، او را در میان مردم و منتظر در صف رأی‌گیری دیده‌اند. حتی او بارها در پیاده‌روی صبحگاهی نیز شرکت کرده است. او در تبریز با پیاده‌روی در خیابان‌های تبریز از مقبره سیدحمزه، مقبره‌الشعرا، مسجد کبود و عمارت میدان ساعت تبریز بازدید کرد یا در پیاده‌روی در کنار سواحل کیش و خیابان‌های اصفهان شرکت کرده است. دی ماه سال گذشته نیز در شهر آبادان پیاده‌روی و در نماز مسجد قائم این شهر شرکت کرد که نشان از روحیه خاص اوست. چندروزی به پایان دولت یازدهم و وزارت سیدمحمود علوی باقی است. باید دید حسن روحانی وزیر خاص و خوش‌برخورد خود را دوباره انتخاب خواهد کرد، وزیری که رویکردش را به این وزارتخانه حساس این‌گونه بیان کرده است: «وزارت اطلاعات در پی آن است که نقش پدری برای مردم ایفا کند که علاوه بر مهرورزی به همه فرزندان، آن فرزندانی را هم که راه خطا رفته‌اند به مسیر درست راهنمایی کند و به قولی کار وزارت اطلاعات دست‌گیری از مردم است نه دستگیرکردن آنان». گزیده صحبت‌های او در مدت چهار سال وزارت او در ادامه می‌آید:
نقش نهادهای امنیتی در احضار خبرنگاران و پرونده دوتابعیتی‌ها: کسانی که فکر کردند مسئله دوتابعیتی می‌تواند ابزاری برای به‌چالش‌کشیدن دولت در افکار عمومی باشد، به ابزار خوبی متمسک نشدند و این ریسمان پوسیده است و خود کسانی که این موضوع را مطرح می‌کردند نیز کم‌کم به این نتیجه می‌رسند که این نردبان، نردبان محکمی برای به‌چالش‌کشیدن دولت نیست.
من بارها گفته‌ام با احضار، بازداشت و زندانی‌کردن فعالان مدنی اعم از فعالان رسانه‌ای، فعالان فرهنگی و هنری، اقتصادی و سیاسی نه به عنوان یک روحانی یا دانشگاهی بلکه به عنوان یک مقام امنیتی مخالفم چراکه در مدیریت جامعه اصحاب رسانه و فعالان سیاسی همه خودی هستند و برای مدیریت این جامعه ارعاب و روش‌های سخت وسیله صحیحی نیست، بلکه روش صحیح مدیریت این جامعه این است که با آنان تعامل شود (۲۱ تیر ۱۳۹۶)
فضای مجازی: وزارت اطلاعات در حوزه صیانت از امنیت فضای مجازی به جای پاک‌کردن صورت مسئله و بستن فضای مجازی، امکان بهره‌وری سالم مردم و مقابله با سوء‌استفاده‌های دشمن را فراهم کرده است و امروز وزارت اطلاعات بر فضای مجازی اشراف کامل دارد و با رصد کامل کانال‌های شبکه‌های اجتماعی صیانت و امنیت فعالان سیاسی را مدنظر قرار داده و از هرگونه انحراف جلوگیری کرده است. (۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۶)
فضای امن در دانشگاه و اقتصاد: هدف ما امنیت بر فعالان اقتصادی است چراکه اقتصاد با امنیت شکوفا می‌شود. همچنین امنیت بر دانشگاه را مدنظر داریم تا دانشگاهیان احساس امنیت کرده و استاد و دانشجو در چارچوب ارزش‌های انسانی و الهی به راحتی نظرات خود را بیان کنند ولی فضای امنیتی بر دانشگاه حکمفرما نباشد. (۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۶)
امکان فعالیتِ سلایق گوناگون: افراد و تشکل‌هایی که به اصل نظام و ولایت فقیه معتقد بوده و آنها را قبول دارند با سلایق گوناگون در جمهوری اسلامی مجاز به فعالیت سیاسی و اجتماعی هستند؛ هرچند ممکن است در مسائل فرعی اختلاف‌نظرهایی بین افراد و گروه‌ها وجود داشته باشد که وزارت اطلاعات با توجه به جایگاه خود در این امور دخالت نمی‌کند. (۲۷ فروردین ۱۳۹۶)
استفاده ابزاری از نفوذ: وزارت اطلاعات با دقت به مسئله نفوذ توجه دارد و بر آن اشراف اطلاعاتی لازم را دارد و به خوبی می‌داند که این موضوع عمق و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و در برخورد با آن ابعاد مختلف مورد توجه قرار می‌گیرد و اطلاعات مرتبط با آن را به دقت رصد می‌کنند اما باید توجه داشت استفاده ابزاری از نفوذ دشمن در جهت منافع سیاسی جفا به هشدارهای رهبری و مشکل‌ساز در برخورد با آن است. (۴ آبان ۱۳۹۵)
استقبال از نقد: دولت لب‌های کسانی را که انتقاد می‌کنند می‌بوسد و از نقد آنها استقبال می‌کند اما همگان باید بدانند که ادبیات انتقاد با ادبیات تخریب متفاوت است. (٣ شهریور ١٣٩٥)
مملکت برای همه است: مملکت مال شیعه و سنی و اهل حق و مال راست و مال چپ و اصولگرا و اعتدالی نیست، مال همه است و کار دستگاه اطلاعاتی هم این است که آرامش را برای همه مملکت فراهم کند چون وقتی مملکت آرام باشد، کارها پیش می‌رود و وقتی مردم دلخوش باشند، دستشان به کار می‌رود، کار درست می‌شود و درآمد کسب می‌کند و زندگی خود را سروسامان می‌دهد و کار تک‌تک افراد وقتی پیش برود، کار جماعت هم پیش خواهد رفت. (۲۷ تیر ۱۳۹۵)
اهمیت فضای باز در جامعه: همان‌گونه که در عرصه‌های مختلف نظامی و غیرنظامی سردارانی داریم، سرمایه‌گذاران در بخش اقتصادی نیز همانند سردارانی هستند که رشد و توسعه را برای کشور به ارمغان می‌آورند، از این رو ایجاد دست‌انداز برای سرمایه‌گذاران سالم فساد است... در فضای بسته عده‌ای تحریک می‌شوند تا آن فضا را بشکنند، ولی در شرایطی که فضای جامعه باز باشد، این اتفاق رخ نخواهد داد، هرچند باید به این موضوع نیز توجه کرد که خلاقیت، توأم با آرامش ایجاد می‌شود و صنعت و اقتصاد در این شرایط می‌توانند شکوفا شوند. به تعبیری، فضای استرس خلاقیت‌کش است. (۱۱ آبان ۱۳۹۴)
مذاکرات هسته‌ای: سؤال اینجاست که وقتی عملیاتی این میزان از موفقیت را به دست می‌آورد، آیا رادیو و تلویزیون به خاطر پیروزی به‌دست‌آمده و زمین‌های آزادشده مارش پیروزی می‌نواختند یا به خاطر شهادت عده‌ای از رزمندگان عزیز مارش عزا پخش می‌کردند؟ در مذاکرات هسته‌ای هم این اتفاق افتاد؛ ٨٠ درصد از اهداف محقق شده است و وقت نواختن مارش پیروزی است، اما متأسفانه می‌بینیم که هیئت مذاکره‌کننده تبدیل به خائن و ساده‌لوح می‌شوند. (۳ آبان ۱۳۹۴)
فضای امن در جامعه دانشگاهی: امروز جامعه علمی و دانشگاهی و حوزه احساس آرامش می‌کنند، زیرا فضای امنیتی در آنها وجود ندارد. (۲۰ مهر ۱۳۹۴)
فرهنگ و نسبت آن با وزارت اطلاعات: ما در وزارت اطلاعات وظیفه خود می‌بینیم که در خدمت فرهنگ باشیم. باید برای فرهنگ امنیت را ایجاد کنیم تا عناصر فرهنگی احساس امنیت و آرامش کنند. در این آرامش است که نیروهای فرهنگی قادرند ابداع و خلاقیت داشته باشند. در فضایی که می‌تواند انتخاب کند می‌تواند پدیده‌های بدیع را معرفی و عرضه کند. هر کار فرهنگی باید در جهت پررنگ‌کردن این هدف باشد که ارزش‌های اخلاقی به تمام معنا شکوفا شوند... حتی اگر امید به بهشت و ترس از جهنم نباشد و خبری از سربرآوردن از قبر و مبعوث‌شدن نیست، باز هم حق این است و شایسته این است که به دنبال اخلاق برویم؛ چراکه مسیر موفقیت در مسیر ارزش‌های اخلاقی است. ایمان هم اگر نداری، جوانمرد باش! (۲۰ مرداد ۱۳۹۴)
عدم ایجاد امنیت با وحشت: اگر کشورهایی با ایجاد رعب و وحشت در میان مردم امنیت را بر پا می‌کنند در جامعه اسلامی با توجه به آموزه‌های اسلام و روایات متعدد ائمه این اقدام غیرقابل‌قبول است. (۲۷ خرداد ۱۳۹۴)
مچ‌گیری نمی‌کنیم: امنیت و آرامش باید همراه با لبخند روی لب‌ها و شادابی باشد و وقتی چنین امنیتی باشد، جامعه در همه بخش‌ها رو به توسعه می‌رود و انسان‌های فعال فرهنگی در سایه امنیت می‌توانند نوپردازی و شکوفایی فرهنگی و هنری داشته باشند... اشداء علی الکفار تعداد اندکی هستند، کسانی که دست به ماشه می‌برند و امنیت مردم و نظام را به خطر می‌اندازند، دست‌های قدرتمند سربازان گمنام امام زمان (عج) آنها را نشانه می‌گیرد تا آحاد جامعه از امنیت مثال‌زدنی نظام استفاده کنند.... عدم وابستگی وزارت اطلاعات نه به معنای نفی جناح‌ها بلکه به معنای اثبات همه جناح‌هاست، کشور مال همه است؛ همه در چارچوب قانون می‌توانند فعالیت کنند... ترجیح می‌دهیم دست افراد را بگیریم که زمین نخورند نه اینکه بگذاریم زمین بخورند بعد بخواهیم مچ آنها را بگیریم.
امنیت گورستانی نمی‌خواهیم: ما در وزارت اطلاعات صرفا به پرونده گذشته افراد اکتفا نمی‌کنیم. اکنون یک شورای تعیین صلاحیت تشکیل داده و یک روحانی غیرخطی را مسئول آن کرده‌ایم و به او گفته‌ایم که جواب در قیامت با خود اوست. ما حتی افراد را برای توضیح درباره عملکرد گذشته آنها دعوت می‌کنیم، ما با آبروی افراد بازی نمی‌کنیم... برای حاکمیت فرهنگ دینی ما نمی‌توانیم آرامش مردم را سلب کنیم. بستر رشد فرهنگ دینی، آرامش جامعه است. امنیتی که اسلام برای جامعه می‌پسندد، امنیت همراه با آرامش، شادابی و سرور است. امنیت گورستانی جامعه را به جایی نمی‌رساند... طبق اطلاعات ناجا در دو ماه اول سال ٩٤ تجمعات صنفی ٥٥ درصد افزایش داشته است، بنابراین امکان تبدیل این تجمعات به اعتراضات سیاسی و چالش‌های امنیتی وجود دارد. در این بی‌پولی لبخند فرمانداران و مسئولان می‌تواند رضایت مردم را به دست آورد. (۹ خرداد ۱۳۹۴)
دانشگاه: باید سایه امنیتی‌شدن مراکز آموزشی برداشته شود... استادان، دانشجویان و طلبه‌ها با رعایت چارچوب نظام در جهت حفظ امنیت کشور تلاش خواهند کرد. (۱۱ آذر ۱۳۹۳)
رضایت مردم: اگر می‌خواهیم امنیت پایدار در جامعه برقرار شود، باید به مردم شخصیت دهیم و زمینه رضایتمندی آنان را فراهم کنیم... وقتی آرامش و امنیت در جامعه باشد، سرمایه‌گذاران فرصت و جرئت سرمایه‌گذاری و اشتغال‌آفرینی را می‌یابند. (۱ آذر ۱۳۹۳)
* نهادهای امنیتی موظف به بسترسازی برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران هستند. (۳۰ مرداد ۱۳۹۳)
* مردم وقتی امنیت روانی و آرامش روحی داشته باشند به دنبال ناهنجاری نمی‌روند. (۱۳ مرداد ۱۳۹۳)
درباره برهم‌زدن سخنرانی‌ها به‌دست عناصر مدعی ایمان: در زمان انقلاب بسیاری کسی چون شهید بهشتی را ترور شخصیتی می‌کردند و اکنون نیز این اتفاق در مورد برخی مسئولان رخ می‌دهد. برخی برای رسیدن به اهداف سیاسی دروغ می‌گویند، از احکام اسلامی و ارزش‌های اخلاقی عبور و هتک حرمت می‌کنند و آنچه سخت انسان را دچار افسردگی می‌کند این است که کسانی این کار را می‌کنند که خود را مؤمن، ولایتمدار و معتقد به شرع می‌دانند.
اندکی غفلت می‌تواند ما را دچار فاجعه هفتم تیر و موجبات هفتم تیر را فراهم کند. باید به‌هوش باشیم. آنچه دو، سه سال پیش اتفاق افتاد و نوه امام را در حرم امام هو کردند چه بود؟ آنچه در قم اتفاق افتاد و حرم حضرت معصومه (س) را هتک حرمت کردند و سخنرانی رئیس مجلس را مورد وهن قرار دادند چه بود؟ در شب احیا که در حرم ثامن‌الائمه مراسم سخنرانی آقای ناطق‌نوری را به‌هم زدند چه بود؟ اینها نمونه همان‌هایی است که در مورد شهید بهشتی در زمان انقلاب می‌دیدیم و متأسفانه تا زمانی که مقام معظم رهبری این اقدامات را تقبیح نکرده بودند، این افراد حاضر به قبول قبح آن اقدامات نبودند. حسن و قبح برخی امور ذاتی است. این حرکت‌ها حرکت‌های قبیحی بود، اما آیا حتما باید رهبری می‌گفتند؟ (۷ تیر ۱۳۹۳)
ما باید با دانشجو دلسوزی پدرانه داشته باشیم و باید جوابی به سؤالات بدهیم که او را قانع کند، نه ساکت کند و اگر غیر از این باشد، اشتباه از عملکرد ماست (۹ خرداد ۱۳۹۳).
اهمیت گردشگری: مردم کشورها به قانون کشورهای مقصد احترام می‌گذارند، هر فعالیتی به طور طبیعی آفت‌هایی در پی دارد که نباید گردشگری را به دلیل آفت‌هایی که ممکن است داشته باشد تعطیل کرد... با رشد و توسعه گردشـگری ناهنجاری‌ها در کشور از بین می‌رود بنابراین فرهنگ تکریم و گرامیداشت گردشگران باید رواج پیدا کند... در بسیاری از کشورهایی که حتی گوشه‌ای از ظرفیت‌های کشور ما را ندارند صنعت گردشگری رواج یافته و درآمد ارزی بسیاری عاید این کشورها شده است، ما باید با برنامه‌ریزی و همکاری همه دستگاه‌ها و بخش خصوصی از جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی کشورمان برای جذب گردشگر استفاده کنیم (۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۳).
زندگی خصوصی مردم: مردم باید احساس کنند کسی به آنها تعرض نمی‌کند و جان و مالشان در امنیت است و ما هم حق نداریم در زندگی خصوصی مردم سرک بکشیم (۹ اردیبهشت ۱۳۹۳).
مسائل فرهنگی، امنیتی نیستند: امروز با موج عرفان‌های کاذب مواجهیم که برخورد با آنها امنیتی نیست، بلکه برخورد فرهنگی است. راهکار حجاب و عفاف هم دادزدن و توسری‌زدن نیست، بلکه نیازمند اقدام فرهنگی است... اکنون مسئولیت وزارت اطلاعات به دوش یک انسان فرهنگی گذاشته شده است، بنابراین یکی از وظایفی که به‌عنوان متولیان فرهنگی به دوش ماست صیانت از آحاد جامعه است، با رویکرد فرهنگی تلاش می‌کنیم همه مردم امنیت داشته باشند... باید فضا به‌گونه‌ای باشد که دانشجو و استاد در دانشگاه و معلم و دانش‌آموز در مدرسه بتوانند به‌راحتی حرف بزنند و رویکرد معلم هم اقنایی باشد. باید آستانه تحملمان را بالا ببریم (۲ شهریور ۱۳۹۳).
