در پیچ و خم گذر از محدودیت‌هایی که هر کدام‌شان می‌توانست شکستی حتمی را برایشان رقم بزند، تلاش شد بهترین تصمیم را در دستور کار قرار دهند. چهره‌های شاخص اصلاحات یا رد صلاحیت شدند یا به طور کلی امکان حضور در عرصه انتخابات را نداشتند.
به گزارش جماران، اعتماد نوشت: بهمن ماه دشواری برای اصلاحطلبان گذشت، در حالی که اصولگرایان با اطمینان خاطر و با فراق بال در حال ارنج کردن ژنرال‌های‌شان برای هفتم اسفند بودند، اصلاحطلبان در میان گمنام‌های‌شان جست‌وجو می‌کردند تا مناسب‌ترین‌ها را در لیستی که قرار بود نام و راه اصلاحات را به دوش بکشد، قرار دهند. اما دنیای سیاست بازی‌های خود را دارد و گاهی تصمیم‌ها در پیچ و خم‌هایش دور از ذهن و ناباورانه می‌شود. اهالی سیاست اما می‌توانند برای هر اقدام‌شان و در زیر فشار انتقادها، منطق‌هایی را پیش رو بگذارند و سر سلامت بیرون ببرند. از همین رو واژه‌هایی را برای اینگونه پیچ‌های تاریخی خلق می‌کنند، واژه‌هایی همچون «ائتلاف سیاسی» که در هفتم اسفند برای اصلاحطلبان بیشترین کاربرد را داشت تا برای بدنه اجتماعی خود حضور چهره‌های اصولگرا در لیست امید را هضم کنند. ائتلاف چاره افتاد و «تکرار» چهره‌های شاخص کار خود را کرد، لیست امید برنده قطعی پایتخت شد تا بسیاری بگویند اصلاحطلبان با سربازهای‌شان ژنرال‌های اصولگرا را شکست دادندو در میان این گمنام‌ها اما چهره‌هایی بودند که چندان وفادار به نظر نمی‌رسیدند، چهره‌هایی که پس از تشکیل پارلمان جدید که در دلش فراکسیون امید را جای داده بود، حاضر نشدند تا میثاقنامه لیستی را که به پشتوانه آنها توانسته بودند بهارستان‌نشین شوند، امضا کنند. اکنون یک سال از آن روزها می‌گذرد. در آستانه هفتم اسفند به دفتر محمدرضا عارف رفتیم تا برای سالنامه اعتماد گفت‌وگویی تاریخی درباره روزهای اصلاحات داشته باشیم. در پایان اما صحبت‌ها گل انداخت و حال و هوای اسفند خاطرات سال گذشته را برای‌مان زنده کرد و فرصتی پیش آمد تا با رییس فراکسیون امید از روزهای پیش از انتخابات سال گذشته سخن بگوییم. عارف با صراحت می‌گوید با حضور اصولگرایان در لیست امید مخالف بود اما به خرد جمعی احترام گذاشت و پذیرای این مهمانان ناخوانده شد. اما او امروز بیش از هر چیز از عملکرد آنها در مجلس ناراضی است و می‌گوید: اگر این روزهای مجلس را می‌دیدم هرگز راضی نمی‌شدم که آنها در لیست امید قرار بگیرند. رییس فراکسیون امید از افرادی سخن می‌گوید که با تهدید یا تطمیع تلاش دارند انسجام فراکسیون امید را برهم بزنند، فراکسیونی که او با تمام وجود از عملکردش دفاع می‌کند و معتقد است امروز هیچ گروه و جریانی نمی‌تواند فراکسیون امید را در مجلس نادیده بگیرد. مشروح گفت‌وگو با محمد رضا عارف را در ادامه بخوانید.
دقیقا یک سال پیش چنین روزهایی اصللاح‌طلبان انتخابات مجلس را پشت سر گذاشته و لیستی را برای شرکت در انتخابات ارایه کردند. انتقادات زیادی به آن لیست وارد شد. فارغ از انتقاداتی که وجود داشت، اگر شما بخواهید آن ائتلاف را آسیب‌شناسی کنید چه می‌گویید؟
دوستانی که با من کار می‌کردند به خوبی می‌دانند که به جد مخالف حضور برخی از افراد در لیست اصلاحطلبان یا حمایت از برخی چهره‌ها در برخی شهرستان‌ها بودم. معتقدم هر جریان سیاسی باید هویت خود را حفظ کند. هویت اصلاحات یک هویت مشخصی است منتها فضای کشور و دستاوردی که از سال ٩٢ به دست آورده بودیم، علی‌الاصول حرکت ائتلافی را پیش روی ما می‌گذاشت. ما اگر می‌خواستیم مسیری که در سال ٩٢ آغاز کردیم را ادامه بدهیم ناگزیر از ائتلاف بودیم. منظورمان از ائتلاف، ائتلاف اصلاحطلبان نبود زیرا قطعا اصلاحطلبان حامی دولت بودند و مشخصا منظورمان افراد غیراصلاح‌طلب بودند، که در زمره حامیان دولت قرار می‌گرفتند و نام ائتلاف را امید برگزیدیم. ما آگاهانه این نام را برای ائتلاف انتخاب کردیم. اما برایم اظهرمن‌الشمس بود که برخی از چهره‌های لیست امید فردای روز انتخابات رو در روی ما قرار خواهند گرفت. منظور من از این افراد به هیچ عنوان افراد کمتر شناخته شده نیست اتفاقا افراد گمنام و نمایندگان مورد حمایت ما در شهرستان‌ها تا امروز بسیار خوب در فراکسیون کار کرده‌اند. ما با حامیان دولت ائتلاف کردیم همان زمان در جلساتی که من با جوانان داشتم و در فضای مجازی جوانان برخورد انتقادی جدی با این موضوع داشتند و می‌گفتند شما با چه توجیهی این افراد را در لیست قرار داده‌اید؟ ما می‌خواستیم رویکرد ٩٢ را پیش ببریم. بنابراین اگر بخواهیم رویکردی نگاه کنیم، کار مناسبی را انجام دادیم اما اگر بخواهیم امروز مجلس و مشکلاتی را که با آن رو به رو هستیم را ببینیم می‌توان گفت ائتلاف چندان موفق نبود. برخی افرادی که با نام و رای «امید» به مجلس آمدند به عهد خود وفادار نماندند.
در این چند ماه گذشته این افرادی که شما به آنها اشاره کردید آیا کمکی به پیشبرد اهداف فراکسیون امید کرده‌اند یا اینکه همانطور که شما گفتید از فردای انتخابات مقابل فراکسیون امید ایستادند؟
همانطور که گفتم اینها به طور کلی حساب خود را از فراکسیون امید جدا کردند. البته این موضوع حداقل برای من قابل پیش‌بینی بود. کاش اینان موضع طلبکاری هم پیدا نمی‌کردند!!
این افراد چند نفر هستند؟
نمی‌خواهم وارد مصادیق شوم و از کسی نام ببرم چون برای همه روشن است این افراد چه کسانی هستند. اما در مورد اینکه چند نفر هستند باید این موضوع را متذکر شوم که در این موارد عدد مهم نیست در واقع نقش‌آفرینی آنهاست که مهم است. گاهی فردی وارد فضای جدید می‌شود و مسائلی را مطرح می‌کند تا انسجام یک جمع را بهم بزند. الان مشکل ما در واقع همین مساله است، گاهی کسی را با تهدید یا تطمیع و وعده دادن تحت تاثیر قرار می‌دهند. اما اگر کل جریان لیست و ائتلاف در کل کشور را بخواهیم بررسی کنیم به باور من قابل دفاع بود.
اگر به سال گذشته بازگردید حاضر هستید دوباره، این افراد را در لیست داشته باشید یا ترجیح می‌دهید از چهره‌های اصولگرای دیگری در لیست استفاده کنید. چهره‌هایی همچون احمد توکلی؟
اگر به شرایط سال گذشته بازگردیم قطعا دوباره همین کار را می‌کنیم. ولی اگر نگاه‌مان رو به آینده باشد علی‌الاصول نباید این کار را بکنیم. مگر آنکه یک ائتلاف مکتوب و مدون و قابل انتشار داشته باشیم. در عالم سیاست گاهی شما با رقیب خودتان ائتلاف می‌کنید، ما آمادگی این موضوع را داریم اما نه به آن شکلی که در سال ٩٤ انجام شد. باید ائتلاف با رقیب به صورت شفاف و محتوای آن قابل انتشار باشد و قبل از بستن لیست اعلام کنیم که محورهای ائتلاف ما بر چه مبنایی است.
انتقادهای زیادی نسبت به عملکرد شما وجود دارد و منتقدان می‌گویند شما کم کار هستید. خودتان چه فکر می‌کنید؟ محمدرضا عارف به عملکرد خود در مجلس چه نمره‌ای می‌دهد؟
من که نباید عملکرد خود را ارزیابی کنم. البته اگر بنا باشد درمورد عملکرد خودم صحبت کنم قطعا بیشتر از همه این خود من هستم که عملکردم را مورد نقد قرار خواهم داد. اما این را می‌توانم بگویم که من واقعا از عملکرد فراکسیون امید راضی هستم. توجه داشته باشید که فراکسیون امید در شرایط خاصی تشکیل شد. در بسیاری از حوزه‌ها چهره‌های شاخص ما ردصلاحیت شده بودند و ما ناگزیر بودیم به چهره‌های کمتر شناخته شده روی بیاوریم، البته همین چهره‌های کمتر شناخته شده هم افراد نخبه و برجسته‌ای بودند اما شناخته شده نبودند. این عدم شناخت دوستان لیست امید در خود شعب تشکیل شده در مجلس در همان هفته اول عملکرد خود را نشان داد ولی خوشبختانه چون عموماً ظرفیت خوبی داشتند به تدریج و اکنون انسجام خود را پیدا کرد. ما واقعاً از اعضای فراکسیون امید راضی هستیم. در تصمیم‌گیری‌های مجلس هر جایی که تصمیم گرفتیم پیروز شویم یا اکثریت را به دست بیاوریم، موفق شدیم. یک جاهایی هم به‌طور کلی اعلام کردیم اعضا نظر شخصی خود را اعمال کنند، مثل بررسی برنامه ششم توسعه. در واقع به همه اعلام کردیم با نگاه کارشناسی رای بدهند و رای فراکسیونی نداشتیم. مگر در یکی –دو مورد اما هر زمانی که تصمیم گرفتیم فراکسیونی رای بدهیم، موفق بودیم. خوشبختانه فراکسیون امید مجلس امروز انسجام خوبی دارد و روز به روز هم منسجم‌تر می‌شود و در مجلس همه جایگاه تاثیرگذاری فراکسیون امید را قبول دارند. به بیان دیگر امروز هیچ فرد و گروهی در مجلس نیست که بتواند فراکسیون امید را نادیده بگیرد.
در مورد انتخابات هیات رییسه چه نظری دارید؟ مگر آنجا قرار نبود رای فراکسیونی داده شود؟ در آن زمان پیش‌بینی شما چه بود، تصور می‌کردید می‌توانید بر لاریجانی پیروز شوید؟
آمدن من برای انتخابات ریاست مجلس یک تصمیم شخصی نبود و برد و باخت برایم بالسویه بود. آنچه برایم مهم بود ادا به رویکرد ما در انتخابات بود و ادای تکلیف و وظیفه. حتی اگر فقط یک رای می‌آوردم باید کاندیدا می‌شدم زیرا این موضوع مطالبه مردم بود. من در دور دوم انتخابات به هر شهرستانی که می‌رفتم این مطالبه را مطرح می‌کردند. ما حق نداشتیم به مردمی که ما را حمایت کردند، پشت کنیم. در عین حال می‌خواستیم به میدان رقابت بیاییم تا کسانی که میثاقنامه را امضا کردند خود را نشان دهند که تا چه حد به آن میثاقنامه پایبندند. متاسفانه بخشی از طرف‌های ائتلاف امید به ائتلاف پشت کردند؛ اگر از موضوع ریاست عبور کنیم ما در انتخابات هیات رییسه موفق بودیم و الان وضعیت خوبی را در هیات رییسه مجلس دارا هستیم. در کمیسیون‌ها هم عملکردمان خوب بود و این در حالی بود که اکثریت اعضای فراکسیون امید نه روی فضای مجلس شناخت دقیقی داشتند و نه اکثریت اعضای فراکسیون، دوستان خود را می‌شناختند.
ارتباط‌تان با لاریجانی در این مدت چطور بوده؟
ارتباط ما خوب است.
یعنی با هم در مورد مسائل مجلس مشورت و همفکری دارید؟
ارتباط ما در این زمینه‌ها مستقیم نیست و غالبا با واسطه است. اوایل شروع کار تعاملاتی را با هم داشتیم و همصحبت می‌شدیم در جاهایی تعاملات‌مان را داریم و همفکری‌هایی از طریق دوستان داریم.
ممکن است سال آینده هم برای انتخابات ریاست مجلس دوباره کاندیدا می‌شوید؟
نمی‌توانم به این سوال پاسخ دهم، هر پاسخی دهم ممکن است دوستان ما در فراکسیون را با مساله رو به رو کند. مهم این است که ما می‌خواهیم این مسیر را ادامه دهیم، یعنی مسیر تاثیرگذاری در مجلس. به ویژه از سال دوم ما موظف هستیم که حرکات برنامه‌ای خود را آغاز کنیم. ما فراموش نکردیم که پیش از انتخابات یک برنامه ١٢٨بندی (برجا) را به مردم ارایه و وعده داده‌ای که در آن مسیر حرکت می‌کنیم. ما در این مدت در راستای محقق شدن این برنامه کارهایی را انجام و کمیته‌هایی را تشکیل داده‌ایم و از سال آینده باید حرکت‌های برنامه‌ای خود را در آن راستا آغاز کنیم به باور من این مسائل بسیار مهم‌تر از انتخاب ریاست مجلس است.
اگر فراکسیون تصمیم بگیرد که برای ریاست سال آینده کاندیدا شوید چطور؟
من یک بار هم گفتم که واقعا به خرد جمعی اعتقاد دارم. اصلا بگذارید برای‌تان یک موضوع را مثال بزنم. زمانی که کمیسیون‌ها تشکیل می‌شد اصرار زیادی بود که من ریاست کمیسیون آموزش و تحقیقات را عهده‌دار شوم. پیش‌بینی دوستان این بود که از ٢٣ رای، من دست‌کم ١٨ رای خواهم داشت. تعدادی از دوستان اصولگرا هم اعلام کرده بودند که به من رای خواهند داد. من خودم مخالف بودم و دلیل این مخالفت نقشی بود که باید در مدیریت فراکسیون امید داشته باشم. من مخالف بودم که در کمیسیون آموزش برای ریاست کاندیدا شوم و دلایل این مخالفت را در جلسه هیات رییسه فراکسیون با دوستان درمیان گذاشتم و تصمیم را به هیات رییسه فراکسیون محول کردم که با اتفاق آرا با نظر من موافقت کردند. من اگر می‌خواهم مسوولیت جمعی داشته باشم ناچارم تا از مسوولیت‌های فردی فاصله بگیرم. وقتی جلسه مجلس تشکیل می‌شود من باید حواسم به مدیریت فراکسیونم باشد تا نوبت گرفتن برای تذکر دادن و نطق کردن. همکاران جوان‌تر و همفکر بهتر از ما تذکرها را بیان می‌کنند. یا در مسائل تخصصی اظهارنظر می‌کنند همه اینها را گفتم تا به این جمله برسم که ما هیچ راهی جز تمکین از خرد جمعی نداریم زیرا به باور من اتکا به خرد جمعی یکی از مهم‌ترین شعارهای اصلاح‌طلبی است. البته این خرد جمعی در چارچوب ارزش‌ها، قانون اساسی و رعایت خط قرمزهاست. قطعا در چارچوب تصمیمات فراکسیون در همه امور اقدام خواهیم کرد. فراکسیون تاکنون کارایی خود را نشان داد و ان‌شاءالله در آینده کاراتر به نقش‌آفرینی خواهد پرداخت.
برنامه فراکسیون امید برای انتخابات اردیبهشت ماه سال آینده چیست؟
فراکسیون امید سه نماینده در شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان دارد که در جریان بحث‌های شورای عالی سیاستگذاری است. قطعا فراکسیون تلاش می‌کند تا انتخاباتی پرشور و با حضور حداکثری مردم برگزار شود.
شانس روحانی را در انتخابات سال آینده چقدر می‌دانید؟
امیدوارم ایشان در سال آینده جدی‌تر و با انگیزه بیشتری به میدان بیاید. ایشان برای موفق شدن در انتخابات باید بهتر عملکرد دولت خود را بیان کند و به چالش‌های دولت و بیان علل عدم موفقیت در برخی بخش‌ها بپردازد. طبیعی است که باید اولویت دور دوم دولت مطالبات مردم و رفع مشکلات و چالش‌ها باشد تا دولت موفق به اجرای برنامه‌های خود در همه زمینه‌ها باشد. البته ما درباره عملکرد دولت در بخش‌هایی گله‌هایی داریم که امیدواریم در دور دوم مورد توجه جدی قرار بگیرد و برای رفع آنها دولت تلاش کند.
شما این گلایه‌ها را به دولت منتقل کرده‌اید؟
قاعدتا این کار را کرده‌ایم اما از این به بعد جدی‌تر پیگیر خواهیم بود. زیرا معتقدیم این دولت در دور دوم باید عملکرد بهتری داشته باشد. بالاخره امروز ما با فراکسیونی روبه‌رو هستیم که با مردم ارتباط نزدیک دارد و کوچک‌ترین مشکل مردم به سرعت منتقل می‌شود و دولت باید پاسخگو باشد. ما این امکان و ابزار را تا سال گذشته نداشتیم اما الان یک تشکیلات منسجم داریم که ارتباط نزدیک با مردم دارد. امیدواریم مطالبات مردم در دولت دوم آقای روحانی بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
