« نایاب‌ترین عامل توسعه در ایران دانش است؛ چرا که ما نیروی انسانی برتر، زیرساخت‌های لازم و غیره را داریم. اگر می بینیم درآمد مازادی که از نفت به دست می‌آید، نابود می‌شود به این دلیل است که در ایران دانش توسعه وجود ندارد. زمانی که دیدم دولت آقای روحانی طرح جامع مسکن را متوقف کرد، متوجه شدم ما در حال حرکت به طرف فروپاشی هستیم.»

گروه اقتصاد و درآمد: بازنگری در طرح جامع شهر تهران به عنوان عالی ترین سند برنامه ریزی این شهر طی ماه های اخیر، کارشناسان را نسبت به سرنوشت این شهر حساس کرده است. ساختار اقتصاد و مالیه شهر از جمله مهم ترین مباحثی است که مدیریت شهری بر مبنای ان می تواند تصمیم گیری کند. 

در همین خصوص نشست تخصصی «وظایف مدیریت شهری در توسعه اقتصادی» از سلسله نشست های «توسعه و اقتصاد شهر» در پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی «نظر» برگزار شد.

به گزارش جماران، کمال اطهاری، پژوهشگر حوزه توسعه، در این نشست با اشاره به بخش هایی از کتاب «درآمدی بر سرمشق توسعه‌ اقتصاد و جامعه دانش در ایران» که به تازگی به نوشته است، خاطرنشان کرد:  بحث اقتصاد شهری بسیار مهجور است. اگر بدون اینکه توسعه شهر را سامان داده باشید، عوارض را صرفا با توجه به مولفه اقتصاد، وضع کنید یک کار فئودالی انجام داده اید که حتی وارد سرمایه‌داری هم نشده اید چون بخش عمومی مانند شهرداری زمانی می‌تواند عوارض بگیرد که توسعه به ارمغان آورده باشد.

دانش، نایاب‌ترین عامل توسعه در ایران است

نبود دانش توسعه عامل از بین رفتن درآمد مازاد نفت است

وی با بیان اینکه دولت و شهرداری در کشور ما این مساله را فراموش کرده اند، و اگر این رابطه را ندانیم و مطالبه نکنیم؛ درواقع این زورگویی را تطهیر کرده ایم، بحث دیگر را «رابطه دانش و توسعه» عنوان کرد و گفت: نایاب‌ترین عامل توسعه در ایران دانش است؛ چرا که ما نیروی انسانی برتر، زیرساخت‌های لازم و غیره را داریم. اگر می بینیم درآمد مازادی که از نفت به دست می‌آید، نابود می‌شود به این دلیل است که در ایران دانش توسعه وجود ندارد. زمانی که دیدم دولت آقای روحانی طرح جامع مسکن را متوقف کرد، متوجه شدم ما در حال حرکت به طرف فروپاشی هستیم.

جامعه مدنی به دانش جامع توسعه مسلط شود

این پژوهشگر توسعه، افزود: فضا تجلی روابط اقتصادی اجتماعی است و در عین حال سازنده آن است. همان‌طور که زبان اندیشه را بیان می کند و اگر زبان غنی شود، اندیشه را بالنده‌تر می‌کند؛ فضا هم به همین شکل است. اگر فضای ما به این گونه است که شاهد گرانی مسکن، آلودگی، نابودی زمین های کشاورزی و ... هستیم یعنی شاهد ثمره روابط اقتصادی و اجتماعی هستیم که دولت ساخته است. باید به دانشی مسلط شویم که دولت را در این زمینه بازخواست کنیم. دموکراسی یک ابزار است و تا زمانی که جامعه مدنی به دانش جامع توسعه مسلط نشود چیزی رخ نمی‌دهد و توسعه ای رخ نخواهد داد. نباید دولت بد به ابزار توجیه کم دانشی ما تبدیل شود

اطهاری تاکید کرد:. یکی از مطالبی که درست درک نشده، این است که برنامه‌ریزی فضایی، تجلی روابط اقتصادی-اجتماعی است و تعریف آن  تخصیص فضا به نیازهای گوناگون و گاه متضاد بشری است. از طرفی بهینه سازی اساس هر برنامه‌ است پس ما باید علم اقتصاد را بلد باشیم و رابطه علم اقتصاد با فضا را هم خوب بدانیمیک موضوع پایه‌ای در اقتصاد، اقتصاد سیاسی است. اقتصاد سیاسی روابط فعالیت های اقتصادی و رشد اقتصادی را با دولت مشخص می کند؛ برای مثال اگر رابطه اقتصاد سیاسی را در گذر از دوران صنعتی به دوران پساصنعتی را ببینیم، متوجه می شویم که کل شهر به مسند اصلی تولید تبدیل می شود.

این پژوهشگر توسعه یادآورشد: در این چارچوب، ساماندهی کل شهر برای اقتصاد بسیار مهم می شود. در صورتی که تا پیش از این دیدگاه، تنها شهرک های صنعتی مسند اصلی تولید بودند. بنابراین در اقتصاد دانش، باید کل شهر را سامان داد یعنی سراهای محله صرفا جایی برای ایجاد مهدکودک و غیره نباشد و هر یک از آنها به مراکز نوآوری تبدیل شوند. این در حالی است که اکنون در حال خصوصی سازی سرای محلات هستند.

اطهاری با بیان اینکه یکی از کلک های جریانات راست گرا در ایران، ترجمه غلط علم اقتصاد است، گفت: اکونومیک را علم اقتصاد می نامند اما معنی آن اقتصادیات است که روابط خیلی روزمره را بیان می کند و به درد برنامه ریزی آینده نمی خورد؛ در حالیکه اقتصاد سیاسی آینده دور را می بیند. اقتصاد سیاسی به معنای نظم دور است و نظم نزدیک به معنای محل زندگی است. در جهان سوم یکی از مفقوده های ما پیوند دادن نظم نزدیک و دور است.

وی توضیح داد: جریانات راست گرای جدید در ایران  می‌گویند اقتصاد توسعه مربوط به سوسیالیست ها است، درحالی که در کره جنوبی و آلمان چنین حرف هایی از سوی راست گراها شنیده نمی شود. علت آن این است که راست ها فقط روزمره را می بینند و می خواهند معامله کنند و چرتکه بیندازند. جریانات چپ هم معمولا درک درستی از اقتصاد توسعه ندارند و اغلب از آن برای شورش استفاده می کنند، بنابراین تاکید دارم اگر کسی می خواهد برنامه ریزی فضایی کار کند و به اقتصاد سیاسی کاری ندارد، ضد توسعه عمل می کند. رابطه اقتصاد سیاسی با اقتصادیات مانند رابطه ی متقابل کل با جزء است. در این میان اقتصاد توسعه نقش میانجی را دارد

مالیه شهری نباید به اقتصاد شهری برتری یابد

به گفته این استاد دانشگاه؛ وقتی مالیه شهری به اقتصاد شهری برتری پیدا می کند یک مجموعه ای شکل می گیرد که در وهله اول دچار کژفهمی علم اقتصاد توسعه و فضامندی آن می شویم؛ سپس این مساله ما را دچار نهادسازی ناقص و کژکارکرد و قفل شدگی نهادی می کند و در نهایت کژاندامی شهر و منطقه و شکل گیری تله توسعه رقم می خورد. این گفتمان که ما بدون حل مساله اقتصاد شهر عوارض را بیشتر کنیم، قفل شدگی را بیشتر می کند

 منطقه 22 باید منطقه نوآوری می شد، اما با تمهید احمدی نژاد مسکونی شد

اطهاری ادامه داد: اکنون بانک ها به بخش مسکن وابسته شده اند و مجبورند با معاملات صوری، قیمت آن را تا صد درصد افزایش دهند چون افزایش 50 تا 100 درصدی سالیانه نرخ ارز، دارایی های آنان را نصف می کند؛ لذا نمی توانند سود سپرده ها را پرداخت کنند! در نتیجه دست به معاملات صوری می زنند و بدون اینکه اتفاقی رخ دهد تعداد معاملات واقعی پایین می آید و نرخ مسکن را افزایش می دهد. دولت نوفئودال، علیرغم تورم 50 درصدی می گوید حقوق ها را تنها 20 درصد افزایش می دهم یعنی همین جا در حال اخذ مالیات 30درصدی است. سپس علاوه بر آن دست به گرفتن مالیات بیشتر می زند و همین امر موجب افزایش مهاجرت می شود. افزایش مهاجرت خود به افت بیشتر اقتصادی و فرار سرمایه می انجامد. منطقه 22 شهرداری باید منطقه نوآوری تهران می شد، اما با تمهید آقای احمدی نژاد به محیط مسکونی تبدیل شد همین کارها است که به فرار مغزها می انجامد!

 

نشست توسعه شهری 3

به گزارش جماران، این پژوهشگر توسعه با اشاره به تبدیل شدن تراکم فروشی به موتور محرکه توسعه بیان کرد: سال 1363، به بهانه مصوبه قانون بودجه یک خطایی صورت گرفت که شهرداری ها باید خودکفا شوند. دولت آقای هاشمی سال 1368 با پشتوانه اتفاقی که در اصفهان رخ داد که تراکم فروشی می کردند، رو به خودکفایی شهرداری با رونق تراکم فروشی آورد. نکته اول این است که در متن قانون بودجه نمی‌توانست چنین چیزی بیاید چون قانون بودجه باید از برنامه تبعیت کند و خودش نمی‌تواند برنامه بدهد، اکنون نیز لایحه بودجه ای که دولت ارائه کرده، غیرقانونی است چون به برنامه هفتم استناد می کند که خودش هنوز تصویب نشده است. بنابراین قانون بودجه نمی‌تواند از قانون یا برنامه‌ای که تصویب نشده تبعیت کند.

وی اضافه کرد: آن قانون سال 1368 هم اینگونه بود که تراکم فروشی قبل از اینکه برنامه‌ای برای خودکفایی شهرداری داده باشد، آغاز شد. این یک خطای بزرگی فئودالی بود که رخ داد و تا به امروز این خطا ادامه پیدا کرده است. آن زمان دولت می خواست یک لایحه بنویسد که زودتر شهرها را خودکفاسازی کند تا به جنگ برسد که تصمیم طبیعی هم بود اما چرا بعدها تغییر ایجاد نکردید؟!

وی با تاکید بر نبود اراده مدیریت شهری در توسعه دانش بنیان، گفت: زمانی که ما در حال تدوین طرح جامع تهران بودیم، به آقای قالیباف گفتیم قدیم ها وظیفه شهرداری تامین ارزاق ارزان برای عموم بود، اما الان باید محل کار ارزان بدهد چون اقتصاد دانش در داخل شهر صورت می‌گیرد. ما به ایشان گفتیم وقتی که شرکت های دانش بنیان از شهرک های علمی خارج می شوند، وارد فضای واقعی می شوند؛ لذا باید به آنها محل کار ارزان به آنها بدهیم وگرنه اینها از کشور خارج می شوند. آن موقع ایشان قبول کرد اما بعدها زیر حرفش زد و نظام‌های انگیزشی لازم را به وجود نیاورد و در شهر مال سازی رونق گرفت.

در تله فضایی فقر افتاده ایم

اطهاری افزود: رییس جمهور فرموده اند که در یک استان شغل زیاد و نیروی کار کم است! خوب شما گزارش های دیگر را بخوانید که می گوید نیروی کار متخصص خلاق فرار می کند. او متقاضی شغل های شما نیست چون شما وارد اقتصاد شهر نشده اید، محیط زیست تان را نابود کرده اید، از مرحله صنعتی به پساصنعتی حرکت نکرده اید،  بیش از حد از منابع آبی برداشت می کنید و نمی توانید مسکن را تامین کنید. همین شما را در تله نوین توسعه انداخته است و به تبع آن در تله فضایی فقر هم افتاده اید.

این پژوهشگر توسعه گفت: شاید اولین بار، بحث مالیات مستغلات توسط من، دکتر کاظمیان و دکتر یزدانی مطرح شد. مالیات مستغلات یعنی وقتی شهرداری ها پارک می سازند، سرقفلی خانه‌های اطراف آن بالاتر می رود و وقتی آن خانه معامله می شود، مالیات آن توسط دولت گرفته می شود، در صورتی که که آن حق شهر ها است. در طرح جامع تهران این را جایگزین تراکم فروشی کرده بودند. آن زمان عده‌ای را در شهرداری بسیج کردند که مساله امروز را حل کنند. در پاسخ گفتیم که مدیریت شهرداری را به ما بدهید تا حل کنیم!  می گویند دولت باید مالیات بگیرد و یا ما که هزینه‌اش را دادیم! بنابراین این مسئله یک سیستم می خواهد. داستان شهرداری مانند آن بدهکاری است که می گوید من بیست سال است از طلبکار خود شش ماه وقت می خواهم اما او نمی دهد!

اطهاری در ادامه اظهارداشت: به آقای حناچی گفتم ما بخش اقتصاد طرح جامع را تدوین کردیم اما شما یک بار من را دعوت نکردید که به شما توضیح دهم. این یا از ترس آنها است یا از حماقتشان! چند بار به ایشان گفتم این شهر فرهنگی که شما می گویید یعنی شهری که دانش بنیان است.

وقتی بخش مسکن قفل شده، مالیات بر مستغلات چه فایده‌ای دارد؟

زمین در بخش مسکن ایران رانتی است

وی افزود: مالیات بر مستغلات وقتی بخش مسکن قفل شده چه فایده‌ای دارد؟ زمین در بخش مسکن ایران رانتی است چون حاصل تراکم فروشی است. چند درصد مردم ایران درآمد رانتی دارند؟ وقتی روی طرح جامع تهران کار می کردم آقای احمدی نژاد گفت برای رونق بخشی به تهران باید جمعیت را به 10.5 میلیون نفر برسانیم. زیر بار نرفتم چون او بابت این تغییر قانون باید محاکمه می شد. مخالف من تا جایی پیش رفت که دستمزد من را پرداخت نکردند! البته همه مثل هم نبودند که قبول نکنند. تیمی که با هم کار کردیم، سعی کردند جایگاه خود را حفظ کنند و پول شان را بگیرند.

به دلیل دانش بنیان نشدن صنایع تولیدی،شغل ها درحال از دست رفتن هستند

تمام کارخانه‌های زیر پنجاه نفر تهران در همین دوران ورشکسته شدند

اطهاری تصریح کرد: دولت مالیات بر مستغلات را به شهرداری ها نمی دهد چون شغل ها به خاطر دانش بنیان نشدن صنایع تولیدی در حال از دست رفتن است و همین ماجرا صندوق بازنشستگی را هم ورشکسته کرده است. تمام کارخانه‌های زیر پنجاه نفر تهران در همین دوران ورشکسته شدند. کارخانه‌ها ارزش افزوده و عوارض پرداخت می کردند. قفل شدگی همین است که عرض کردم.

وی در پایان گفت: شهر یک واحد جداگانه از کشور نیست. ایران در حال نابودی است و یک شهر نمی تواند خود را حفظ کند. مصرف آب کشاورزی است که محیط زیست را نابود کرده است. اساس مساله محیط زیست این است، اما عده ای درگیر لانه ساختن یک لک لک هستند. اگر اینطور مسائل در دستور کار قرار گیرد، شاهد خیلی از اتفاقات نخواهیم بود. مساله ما نبود پول نیست چون دوران درآمد 700 میلیارد دلاری دوران آقای احمدی نژاد را هم دیدیم.

به گزارش جماران، در ادامه، دکتر سید امیر منصوری استاد دانشگاه تهران و رییس پژوهشکده «نظر» گفت:  آنچه جناب آقای اطهاری فرمودند این بود که ما باید به سمت اقتصاد توسعه حرکت کنیم و مدیریت شهری موظف است زمینه توسعه را فراهم کند تا مازاد درآمد پیدا کند تا بتواند در ازای خدمتی که می‌دهد، سهمی از مردم بگیرد و آن را در جهت رونق شهر به کار گیرد، بنابراین مالیه شهری در صورتی باید مورد توجه قرار گیرد که بخش اول در اولویت باشد.

 

نسبت هزینه‌ جاری شهر تهران با لندن زیاد است

وی افزود: در شهر با واقعیات ملموس به نام آلودگی هوا، از بین رفتن باغ‌ها و میراث فرهنگی و از همه مهمتر بافت فرسوده روبرو هستیم و انگار هر قدر درباره زلزله حرف می‌زنیم یک عده نمی‌شنوند. بزرگترین مشکل ما در بافت فرسوده علاوه بر نبود عقل و دانش، نبود پول است. اگر برون رفت شهرداری از عدم توانایی ارائه سرویس را به رونق اقتصاد توسعه موکول کنیم، شرایط را به عقب نمی اندازد؟ اساسا شهری باقی می ماند که در آن اقتصاد توسعه رخ دهد؟ در نتیجه ما باید دنبال یک راه‌حل میان‌کار باشیم. البته ما می دانیم آنقدر سیستم بروکراسی مدیریت شهری فاسد است که هر ریالی به بودجه شهرداری تزریق شود، 80 درصد آن به جیب کارکنانش می رود. آقای نجفی که شهردار بود گزارشی ارائه کرد که در ان گفته می شد که چقدر نسبت هزینه‌ی جاری شهر تهران با لندن زیاد است. همین چند کلمه حرف او در جلسه رای اعتمادش باعث ایجاد جو سنگینی علیه ایشان شد، تا جایی که به محض ورودش به دفتر کار خود، یک نیمچه اعتصابی هم شکل گرفت و عده ای شعار دادند که اگر می خواهید به حقوق پرسنل دست بزنید، شهرداری تعطیل می شود.

به گفته منصوری؛ این امر باعث شد در نهایت او تا پایان دوره حضورش از حرف خود پا پس بکشد. ما باید بدانیم بحث آلودگی چه موقع حل می شود! وعده دادند 100 دستگاه اتوبوس برقی تا عید وارد کشور شود، اما اخیرا یکی از مدیران شورای شهر در مصاحبه ای گفت فکر نکنم این وعده تا قبل عید عملیاتی شود! یعنی در اولین گام وعده شان به سال بعد موکول شد. در مورد مترو و غیره هم به نظر می رسد همین اتفاق رخ دهد چون شهرداری پول ندارد.

بعد از جنگ، دولت پول هایی که به شهرداری اختصاص می داد را قطع کرد

وی افزود: بحث دیگر من این است دولت از زمان جنگ تا کنون کلاه گشادی سر شهرداری گذاشت، به این صورت که از بی‌اطلاعی مدیران شهرداری استفاده کرد و پول‌هایی که قبلاً به شهرداری‌ها اختصاص می‌داد را قطع کرد. درحالی که آن پول ها کمک دولت به شهرداری ها نبود. وقتی منشا بودجه شهرداری کشورهای توسعه یافته را می بینیم متوجه می شویم که بخشی از آنها، مالیات مستغلات است. تا آن سال سنت این بود که دولت بخشی از این مالیات ها را به شهرداری ها می داد. تا امروز هیچ شهرداری را ندیده ام که بگوید ما مستقل می شویم اما بگذارید مالیات مستغلات را خودمان بگیریم. شهرداری باید با حق به جانبی، بگوید بخشی از مالیات ها برای من است.

دولت برای خدماتی که از شهرداری ها می گیرد، پولی پرداخت نمی کند

منصوری اضافه کرد: دولت برای خدماتی که از شهرداری ها می گیرد اساسا پولی پرداخت نمی کند. کسی که از طرح ترافیک سود می برد دولت است، چون ابتدا خودروهای خود را از پرداخت پول معاف می کند. این امتیازات از جیب من و شما می رود و به جای حفظ باغات، میراث فرهنگی و خرید اتوبوس هزینه می شود. ما در لایحه درآمدهای پایدار می بینیم چیزی که نوشته شده، تغییر معناداری در درآمدهای شهرداری ایجاد می کند یعنی هرگز پولی به شهرداری اضافه نمی شود که حتی بتواند چند دستگاه اتوبوس بخرد و صرفا پرداخت حقوق کارکنان شهرداری را تضمین می کند.

این استاد دانشگاه در ادامه خاطرنشان کرد: شهرداری اگر بخواهد به شرکت های نوآوری سرویس بدهد باید به آنها سوبسید دهد؛ درحالی که اصلا نمی تواند چنین کاری کند، چرا که از هر طریقی در ابتدا سعی می کند سهم 80 درصدی حقوق پرسنل خود از درآمدها را تامین کند.

انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.