حسن‌تاش گفت: با استناد به اسناد منتشر شده پس از سقوط قیمت سال 1986، گفت: مقامات وقت آمریکا اعتراف کردند که اقدامات عربستان توطئه موقتی برای تحقق اهدافی تعیین شده بود. اهدافی از قبیل اینکه ایران وادار شود که قطع نامه را بپذیرد و فرآیند فروپاشی شوروی تسهیل شود. بنابراین کاهش قیمت نفت تنها توطئه ای کوتاه مدت برای رسیدن به اهداف مشخص شده ای بوده است و نمی تواند در بلند مدت ادامه پیدا کند چرا که با سیاست های استراتژیک آمریکا مغایرت دارد.
به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، «سید غلامحسین حسن‌تاش»، نایب رئیس و مدیر اجرایی انجمن اقتصاد انرژی ایران؛ در نشستی که در مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد با موضوع «تحلیل وضعیت فعلی بازار نفت و چشم انداز آینده» برگزار شد، درباره ی دلایل سقوط نفت توضیح داد: حداقل در چهار سال گذشته مرتبا عرضه ی جهانی و تولید نفت از تقاضای جهانی نفت پیشی گرفته است. بنابراین قابل پیش بینی بود که این روند سبب تزلزل بازار می شود.
وی افزود: این افزایش عرضه که بیشتر از تقاضای نفت بوده، عمدتا مرتبط به نفت و گاز شیل ایالات متحده امریکا بوده است. نفت و گاز شیل به شکل لایه های نفت است که لایه های قدیمی و فشرده تری هستند. در گذشته امکان تولید نفت از این لایه ها مهیا نبود، اما در حال حاضر با توسعه تکنولوژی و بالا بودن قیمت نفت، تولید نفت از این لایه های فشرده، اقتصادی و امکان پذیر است. در نتیجه ی استفاده از لایه های فشرده نفت، تولید نفت آمریکا در شش سال گذشته به شکل قابل توجهی افزایش و واردات نفت به آمریکا به شدت کاهش یافت. در مجموع تولید نفت و گاز و میعانات گازی آمریکا به حدود ۱۳.۵ میلیون بشکه رسیده است و واردات آمریکا از حدود ۱۳ میلیون بشکه به هفت میلیون بشکه کاهش یافته است.
مدیرکل دفتر وزارتی وزارت نفت در دوران دفاع مقدس گفت: پیش از این، رشد عرضه نفت از سوی آمریکا با «تحولات ژئوپولیتیکی» و «مسایل سیاسی» که عرضه نفت را کاهش داده بود، جبران شده بود که در نتیجه قیمت نفت سقوط نکرد. مشکلات فنی و طبیعی نیز در این جریان موثر بودند که عمده ترین آن حادثه فوکوشیما ژاپن در سال ۲۰۱۱ و سپس تحولات سیاسی ژئوپولیتیکی مانند تحولات لیبی که باعث شد نفت لیبی از بازار خارج شود و تحریم های ایران و مسایل داعش و گسترش آن که سبب شدند بخشی از تولیدات ایران و عراق از بازار خارج شود. این وقایع، افزایش تولیدات آمریکا را تا اندازه ای جبران کرد. در حال حاضر با افزایش تولید آمریکا و رفع برخی مشکلات مانند داعش در عراق و مشکلات سیاسی لیبی، عرضه زیاد و قیمت نفت کاهش یافت. در سال ۲۰۱۵ نیز این روند ادامه دارد. پیش بینی ها گویای این است که در سال ۱۳۹۴ رشد تولید نفت آمریکا با روند آهسته تر ادامه پیدا می کند. تقاضا نیز با توجه به رکود جهانی با قدرت نیست و اکثر پیش بینی ها گویای آن است که امسال و سال آینده رشد عرضه بیشتر از رشد تقاضای جهانی نفت خواهد بود. بنابراین بازار کماکان متزلزل است.
وی درباره ی «تاثیر قیمت نفت در اقتصاد کشورهای جهان» اظهار کرد: در کشورهای تولید کننده و صادر کننده نفت، کاهش قیمت نفت تاثیر منفی خواهد داشت و نرخ رشد هایشان کند می شود حتی ممکن است نرخ رشد منفی پیدا کنند. در کشورهای عمدتا وارد کننده و مصرف کننده نفت مانند کشورهای اروپایی و چین تاثیر کاهش قیمت نفت تا حدودی مثبت خواهد بود. در کشورهای اتحادیه اروپا به هیچ وجه قیمت های داخلی فرآورده های نفتی از قیمت های جهانی فرآورده های نفتی تبعیت نمی کند. برای نمونه در حال حاضر که قیمت جهانی نفت نصف شده است، قیمت های داخلی فرآورده های نفتی تنها هشت الی ۱۰ درصد کاهش یافته است.
نائب رییس انجمن اقتصاد انرژی با بررسی «تاثیر کاهش قیمت نفت در اقتصاد آمریکا»، بیان کرد: در کشوری مانند آمریکا که کشوری قدرتمند و دارای اقتصادی متنوع است، ارزیابی تاثیر کاهش قیمت اقدامی مشکل است. چرا که آمریکا، تولید کننده بزرگ نفت محسوب می شود و در حالی که سایر بخش های اقتصاد آمریکا دچار رکود بودند، بخش نفت کمک زیادی به بهبود اقتصاد امریکا کرده است. تولید نفت و گاز در آمریکا سبب ایجاد فرصت های سرمایه گذاری و شغلی جدید بسیاری شده است. اما لازم به ذکر است که سهم نفت در کل اقتصاد آمریکا مقدار زیادی نیست.
وی با اشاره به اینکه «اقتصاد امریکا، اقتصاد متنوعی است»، اظهار کرد: کاهش قیمت نفت با وجود اینکه سبب افت بخش نفت می شود اما بخش های دیگر اقتصاد آمریکا را رونق می بخشد. برای نمونه با کاهش قیمت نفت، هزینه ای که تولید کننده بابت سوخت پرداخت می کند، کاهش می یابد. بنابراین قیمت تمام شده تولید کننده کاهش پیدا می کند. در حال حاضر قیمت بنزین برای شهروندان آمریکایی به نصف قیمت قبلی تقلیل یافته است. در نتیجه این کاهش قیمت بنزین، قدرت خرید مردم را برای سایر خدمات و کالاها افزایش می دهد و سبب تحریک تقاضا می شود که این نیز به تولید کننده ها کمک می کند. بعضی برآوردها و مطالعات گویای آن است که هر 10 درصد کاهش در قیمت نفت خام 0.25 درصد در نرخ رشد آمریکا تاثیر مثبت دارد.
حسن‌تاش درباره ی «چشم انداز قیمت نفت در آینده» اظهار کرد: از دهه ۷۰ و وقوع شوک اول نفتی به بعد کشور های صنعتی خصوصا آمریکا به هیچ وجه وضعیت نفت را به ساز و کار بازار رها نکردند. آن ها نفت را به عنوان کالای استراتژیک در نظر گرفتند و آن را با امنیت ملی پیوند زدند و به دنبال کاهش وابستگی به واردات نفت و خود کفایی هستند.
وی «شوک اول نفتی» را در دهه ی هفتاد، حادثه ی مهمی در تحولات نفتی دانست و گفت: آمریکایی ها از سال ۱۹۷۰ به بعد طالب افزایش قیمت نفت بودند. برای نمونه اگر از آن زمان به بعد تحریمی اتفاق افتاده است که باعث افزایش قیمت نفت شده، با موافقت آمریکایی ها همراه بوده است.
حسن‌تاش با تاکید بر اینکه «قیمت های پایین نفت در بلند مدت نمی تواند به استراتژی های امنیت ملی و امنیت انرژی آمریکا پاسخ دهد»، خاطر نشان کرد: یکی از استراتژی های ملی آمریکا این است که شاخص شدت انرژی دائما کاهش پیدا کند، به این معنا که سهم انرژی در اقتصاد کاهش و بهره وری انرژی افزایش یابد. این استراتژی نیاز به بالا بودن قیمت انرژی دارد.
وی با اشاره به استراتژی دیگری در کشور آمریکا اظهار کرد: آمریکا به دنبال این هدف است که سبد انرژی کشورش متنوع شود. به این معنا که سایر منابع انرژی (مانند انرژی هسته ای) تولید شوند که این هدف نیز مستلزم بالا بودن قیمت نفت است. به این دلیل که نفت خام شاخص سرمایه گذاری در تمام انرژی های دیگر است. همچنین در بخش نفتی اقتصاد آمریکا، هدف این است که وابستگی کمتر شود که این نیز نیازمند قیمت بالای نفت جهانی است. بنابراین برای پیشبرد سیاست های امنیتی آمریکا، قیمت های نفت آمریکا نباید از یک مقداری پایین تر باشد. بنابراین می توانیم نتیجه بگیریم که وضعیت قیمت های پایین نفت، طولانی مدت نخواهد بود.
پژوهشگر حوزه نفت درباره ی «سقوط قیمت نفت در سال ۱۹۸۶» بیان کرد: در آن زمان عربستان حدود سه الی چهار میلیون بشکه ظرفیت مازاد تولید نفت داشت و تصمیم گرفت از ظرفیت خود استفاده کند و با کاهش قیمت نفت، سهم بیشتری از بازار نفت را کسب کند. چراکه هزینه تولید نفت برای رقبای عربستان بالاتر بود و با کاهش قیمت ها، از میدان صادرات نفت خارج می شدند. پس از این ادعا در اپک، جنجال بسیاری ایجاد شد و عربستان برخلاف تصمیم اپک، عرضه نفت خود را افزایش داد و از مازاد ظرفیت خود استفاده کرد و سبب سقوط قیمت ها شد.
وی با استناد به اسناد منتشر شده پس از سقوط قیمت سال 1986، گفت: مقامات وقت آمریکا اعتراف کردند که اقدامات عربستان توطئه موقتی برای تحقق اهدافی تعیین شده بود. اهدافی از قبیل اینکه ایران وادار شود که قطع نامه را بپذیرد و فرآیند فروپاشی شوروی تسهیل شود. بنابراین کاهش قیمت نفت تنها توطئه ای کوتاه مدت برای رسیدن به اهداف مشخص شده ای بوده است و نمی تواند در بلند مدت ادامه پیدا کند چرا که با سیاست های استراتژیک آمریکا مغایرت دارد.
حسن‌تاش به بررسی «قیمت نفت در آینده» پرداخت و گفت: دو دیدگاه در این زمینه وجود دارد. دیدگاه نخست این است که قیمت پایین نفت برنامه های استراتژیک آمریکا را برهم می زند، بنابراین پدیده ای موقتی است و قیمت نفت افزایش می یابد. دیدگاه دیگر این است که آمریکایی ها از استراتژی بلند مدت امنیت و انرژی دست برداشته اند و تعیین قیمت نفت را به ساز و کار بازار رها کرده اند. در این حالت قطعا تا اواسط سال ۲۰۱۶ وضعیت بازار به این شکل باقی خواهد ماند و سپس سبب افت عرضه و افت سرمایه گذاری نفتی می شود و این کاهش قیمت سبب افزایش تقاضا نیز می شود. درنتیجه از اواسط سال ۲۰۱۶ قیمت ها به شکل تدریجی افزایش می یابند. اما این دیدگاه غلط است چراکه آمریکایی ها حاضر نیستند که به دنبال برنامه های استراتژیک خود نباشند.
وی افزود: تمرکز آمریکا از این کاهش قیمت نفت برای از پا در آوردن روس ها است. شاید ایران نیز یکی از اهداف باشد. به آن دلیل که با کاهش قیمت نفت ایران در وضعیت بدتری در جریان مذاکرات قرار خواهد گرفت. البته اثرات کاهش قیمت نفت در کوتاه مدت برای ایران شدید نیست؛ چراکه ایران بیشتر درگیر تحریم بوده است تا کاهش قیمت نفت. به آن دلیل که ایران به راحتی به درآمد آن میزان نفتی که می فروشد، دست پیدا نمی کند. هریک از دو سناریو را در نظر بگیریم قطعا سال 2015 میلادی، سال قیمت های پایین نفت خام خواهد بود.
حسن‌تاش درباره ی «چگونگی بازگشت روند قیمت های نفت خام » اظهار کرد: اگر قرار بر این باشد که قیمت ها به حالت پیشین خود بازگردند یا باید عربستان کوتاه آید و در اجلاس های آینده اپک به کاهش تولید نفت خام کمک کند یا اینکه بحران ژئوپولیتیکی در منطقه یا کشوری رخ دهد. در این دو حالت بخشی از عرضه نفت از بازار خارج می شود و درنتیجه قیمت ها کاهش می یابد.
