رشید داودی
پایگاه اطلاع رسانی جماران: پس از در گذشت مرحوم آیت الله انصاری شیرازی، نقل قولی از امام راحل در مورد و مرحوم آیت اله العظمی بهجت از گوشه و کنار شنیده شد. و خیلی زود در فضای رسانه ای (خصوصا رسانه های مجازی)، گسترش پیدا کرد. بر این اساس و با توجه به لزوم دقت نظر در چنین انتساب های به امام راحل، نکاتی تقدیم می شود.
پس از آنکه آیت الله انصاری شیرازی که ازچندسال پی شبه دلیل کسالت وبیماری درشرایط بسیارسختی به سرمی برد ، دربامدادیکشنبه(14/10/93)به علت ایست قلبی،دعوت حق را لبیک گفته به دیار باقی شتافت، یکی از سایت های خبری در مقاله ای با عنوان «انصاری شیرازی؛حکیم انقلاب» به تبیین دوران حیات علمی و سیاسی ایشان پرداخت؛ در یکی از فرازهای این مقاله چنین آمده «زمانی که مشکلاتی نیز در امور مملکتی پیش می‌آمد، امام خمینی می‌فرمودند مگرآیت‌الله بهجت وانصاری نیستندکه دعابکنندتا این قضیه حل شود.» این نقل قول به سرعت در رسانه های مختلف بازنشر شد.
همزمان با انتشار مقاله مذکور، سایت مشرق نیز در یادداشتی با عنوان «راز اشک‌های عارفانه آیتالله شیرازی» به انتشار جملاتی از علما و مراجع در وصف آیت الله انصاری مبادرت کرد؛ که در میان آنها نقل قولی با مضمون فوق از آیت الله تحریری بیان شده است: «امام یک عنایت ویژه ای نسبت به ایشان داشتند و زمانی که بعد از تبعید به قم تشریف فرما شدند به دیدن آقای انصاری شیرازی آمدند با اینکه ایشان شاگرد امام بودند ودر بعضی قضایا شنیدم که پیروزی انقلاب یا جنگ کارهایی کرده بودند و امام فرموده بود مگرآیت الله بهجت وآیت الله انصاری نیستندکه این‌هادعا بکنندتا این قضیه حل شود لذا شاهد عنایت ویژه امام به ایشان بودیم». (مشرق نیوز، 14/10/1393) در بررسی صورت گرفته مشخص شد این مطلب پیش از این در مصاحبه ای تحت عنوان «امتیارات آیت الله انصاری شیرازی دربیان آیت الله تحریری» درشهریورماه سال 91 منتشر شده بود.
هم زمان با انتشار دو نقل قول فوق، یکی دیگر از سایت های خبری در یادداشتی با عنوان «آیتالله انصاری شیرازی دعوت حق را لبیک گفت» این جملات را به نقل از حجت الاسلام والمسلمین مرحوم مهندسی از شاگردان آیت الله انصاری شیرازی چنین نقل می کند: «مرحوم مهندسی در ادامه با اشاره به نقلی ازآیت‌الله سیدعباس کاشانی گفته بود: مرحوم آیتالله کاشانی از آیتالله طاهرشمس گلپایگانی و او از حضرت امام خمینی (ره) نقل می‌‌کرد که تا ما امثال آقای شیخ یحیی انصاری راداریم،آسیبی به این مملکت نمیرسد. ویا افزوده بود: شبیه این جمله را نیز مرحوم آیتالله العظمی بهجت(ره) بیان کرده بود که ما تا آقای انصاری را داریم، مشکلی نداریم». (رجانیوز، کد خبر 215545)
پس از این بود که در تاریخ 17/10/93 یکی از روزنامه های کثیر الانتشار در یادداشتی با عنوان «عالمِ مجاهد»، پس از بازنشر نقل قول مرحوم مهندسی «تا ما امثال آقای شیخ یحیی انصاری را داریم،آسیبی به این مملکت نمیرسد.» پا را فراتر گذاشته و در ادعایی عجیب، چنین می نویسد: «بارها امام در مشکلات و گرفتاری‌هایی که در پیروزی انقلاب یا هشت سال دفاع مقدس پیش می‌آمد فرموده بود: مگرآیت‌الله بهجت و آیتالله انصاری نیستند که دعا بکنند تا این قضیه حل شود». (کیهان، ص3)
با توجه به گفته ها فوق که نقل قولی را با عبارات متفاوت به امام راحل منتسب نموده اند نگارنده را بر آن داشت تا این انتساب را مورد تحقیق قرار دهد. بر این اساس در تحقیق انجام شده مشخص شد که چنین جمله ای را برای نخستین بار مرحوم مهندسی در مصاحبه با نشریه حکمت اسلامی بیان نموده اند. حجت الاسلام مهندسی در این مصاحبه چنین می گوید:«ارتباط امام(ره) باحضرت آیت الله انصاری شیرازی ارتباط خاصی بوده به این معنا که یک تعبیری را یک وقتی استاد آیت الله انصاری شیرازی حفظه‌الله ایشان می‌فرمود من خودم نشنیدم اما ایشان نقل می‌کردند: که جناب حاج آقای محبّی نقل کردند از مرحوم آیت الله طاهر شمس گلپایگانی و همچنین حضرت آقای حاج سید عباس کاشانی حفظه الله ایشان هم که الآن موجود هستند، اینها برای حضرت آقای انصاری فرموده بودند که امام این تعبیر را در باب شما کردکه فرمودند ما تا وقتیکه افرادی مثل آقای بهجت و آقای انصاری داریم گزندی به این مملکت نخواهد رسید. حالا نوع نگاهی که حضرت امام(ره) دارد خوب گزافه‌گویی در سخن ایشان نیست خود حضرت استاد هم می‌فرمود من خودم مستقیماً این تعبیررا از امام نشنیدم ولی این بزرگواران که الآن هم هستند بعضاً غیر از مرحوم آیتالله طاهر شمس اینها از امام نقل کردند». (مصاحبه نشریه حکمت اسلامی با مرحوم حجت الاسلام و المسلمین مهندسی (ره) از شاگردان برجسته آیت الله انصاری شیرازی، خردادماه 1389)
بنابراین روشن می شود که مرحوم مهندسی نیز این جمله را از خود آیت الله انصاری شنیده و مرحوم انصاری شیرازی نیز بیان داشته اند که این نقل قول را از دیگران شنیده اند.
با توجه به مطالب فوق تذکر چند نکته لازم است:
1) این جملات در صحیفه امام (س) وجود ندارد.
2) در بررسی ها صورت گرفته و پرسش از نزدیکان و بستگان امام راحل در مورد این نقل قول، روشن شد که علیرغم ارادت و محبت یادگاران امام نسبت به مرحوم آیت الله انصاری شیرازی، از وجود چنین جملاتی مطلع نبوده و آن را تایید نکردند.
3) با توجه به وجود رابطه شاگرد و استادی مرحوم آقای انصاری و امام و اینکه مرحوم امام سنّاً از آیت الله انصاری بزرگتر بودند و بر اساس منش و رفتار و گفتار امام، انتساب چنین نقل قولی به امام، محل خدشه است.
4) سلّمنا که این نقل قول از امام صحت داشته باشد، ادعای تکرار این جمله توسط امام و اینکه امام بارها این جمله را گفته اند یا اینکه هرگاه مشکلی پیش می آمد ایشان این مطلب را تکرار می کردند، بی گمان محل تأمل و اشکال است. و در مطالب نقل شده از مرحوم مهندسی نیز چنین ادعایی وجود ندارد.
5) در پایان بیان این نکته لازم است که، اشکالی بزرک و جدی بر اصحاب رسانه وارد است که چگونه یک نقل قول (جدای از صحت و سقم آن)را چگونه با عبارات مختلف و متشتت تحریف نموده اند؛ و تعمیم می دهند.
6) هدف این نوشتار هرگز تنقیص آیت الله انصاری شیرازی نبوده و نخواهد بود چرا که در بزرگی و عظمت جایگاه ایشان سخن ها گفته شده و تعظیم ها صورت گرفته است. کما اینکه رهبری معظم انقلاب در پیامی ایشان را گرامی داشتند و در پیام یادگار امام به مناسبت رحلت این عالم جلیل القدر و مجاهد ربانی چنین آمده «آن مرحوم که از زمره شاگردان و یاران امام راحل عظیم الشأن قبل از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و در روزهای سخت و دشوار قبل از فتح و پیروزی بودند، همواره اسوه ای کم نظیر در اخلاق و زهد و ایمان به شمار میرفتند تا آنجا که محضر مبارک ایشان برای همه طالبان علم و عمل نه تنها سرشار از داشته های ارزشمند دانش بود که اشراق آراستگی و تقو ابه شمار می آمد». و آیت الله هاشمی از ایشان با عنوان «از بزرگان انقلاب» یاد می کند؛
بنابراین مقصود از این یادداشت یادآوری این نکته است که در نقل قول و انتساب جملات به بزرگان لازم است که نهایت دقت را به کار گرفت تا از هرگونه خلاف گویی و انتساب غلط و تحریف سخن جلوگیری شود.
در پایان یاد و خاطره امام عظیم الشأن، یادگاران، یاران و یاوران ایشان خصوصا مرحوم آیت الله انصاری شیرازی را گرامی داشته و از خدای متعال برای ایشان ترفیع مقام و علو درجات را خواستارم.
