وقتی برای مردم شفاف سازی شود یعنی مردم در هر لحظه بتوانند به منابع کشور از جمله منابع اقتصادی دسترسی پیدا کنند و از کارهای مسئولین اطلاع داشته باشند، باعث می شود مخفی کاری ها و سوء استفاده ها همه کنار زده شود و اقتصاد کشور هم رونق بگیرد.
جماران:یکی از مهمترین اقدامات عملی کشورهای توسعه یافته برای پیش گیری از فساد، شفافیت اطلاعات است و در هر یک از این کشورها، نظام های حقوقی پیشرفته ای در این زمینه شکل گرفته است؛ ایران امروز به رغم تصویب قوانین فراوان هنوز از نقصان های حقوقی و اجرایی و تکنولوژیک فراوانی در این زمینه رنج می برد.
این در حالی است که بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی (س) حتی به دولت پاکدست شهید رجایی هم توصیه میکنند که اطلاعات یک مذاکره و قرارداد خارجی برای خط تولید پیکان را با مردم در میان بگذارند (برداشتهائی از سیره امام خمینی(س)، ج1، ص120)
همایش ملی ارتقاء سلامت اداری و مبارزه با فساد اما، در شرایطی برگزار شد که «پایگاه اطلاعات قراردادهای کشور» و بسیاری از سامانه هایی که باید اطلاعات عملکرد دستگاه‌ها و مدیران دولتی را منتشر کنند؛ هنوز اجرا نشده‌اند.
گرچه در همین همایش وزیر نفت برای نخستین بار، در یک سخنرانی علنی، و در مقابل افکار عمومی اجازه انتشار قراردادهای نفتی را صادر کرد و بر ضرورت انتشار آنها تأکید کرد.
بی شک مطالبه اجرای منطق اطلاع رسانی مقصود امام خمینی(س) را می توان، هم به مثابه منطق اصلاحات و بازگشت به آرمان های بنیادین انقلاب اسلامی، و هم به مثابه بخشی از شرط معنوی ملت، با مسوولانی دنبال کرد؛ که امروز همه آنها تصویر خمینی کبیر را در اتاق کار خود دارند. در حالی که شیفتگان خمینی فاصله ای فراوان را باید تا دست یابی به آرمان های او طی کنند. اجرای آنچه که امام خمینی(س) به شهید رجایی می گویند؛ نیازمند رفع نقصان های حقوقی، زیرساخت ها و اعتبارهای فراوانی است که به نظر می رسد روند بطئی و کند دولت در تأمین آن هیچ تناسبی با هدف های اعلام شده برای مبارزه با فساد اقتصادی و اداری ندارد.
جماران این موضوع را در یک هم اندیشی مکتوب با مسوولان و کارشناسان کشور در میان گذاشته است.
آنچه که در پی می آید متن کامل گفت و گوی خبرنگار جماران با حجت الاسلام سید ناصر موسوی لارگانی، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، در این رابطه است.
نظر شما در مورد راه اندازی پایگاه قراردادهای کشور و تأثیر آن بر شفافیت فعالیت‌های اقتصادی دولت چیست؟
سالها پیش باید ما چنین حرکتی را انجام می‌دادیم. سازمانها، ادارات و ارگانهای ما اگر قرار بود مناقصه‌های برگزار و یا قراردادی را نتظیم کنند یا کاربری زمینی را تغییر دهند و یا ملک، ساختمان و یا اشیائی را به فروش برسانند به نظر من باید شفاف سازی می‌کردند و در معرض دید عمومی قرار می‌دادند.
شفاف سازی فعالیت‌ها باعث میشود که اعتماد مردم به دولت و دولتمردان بیشتر شود و از یک سری رانت خواریها و اختلاس‌ها جلوگیری شود؛ یعنی اگر مسئولین ما به وظیفه خودشان عمل می‌کردند و عمل کنند خیلی از مشکلاتی که باعث بروز مشکلات دیگر میشود و حیثیت نظام را خدشه دار می‌کند و زیر سؤال می‌برد به وجود نمی‌آمد و اینها به راحتی قابل پیشگیری است؛ اما متأسفانه اگر پنهان کاریها از دید بعضی مسئولین مثل سازمانها و ارگانهایی که بر امور نظارت میکنند پنهان باشد مشکلات اینچنینی پیش می‌آید.
لذا به نظر من دولت‌های قبلی باید این کار را انجام می‌دادند ولی الآن مقام معظم رهبری روی موضوع مبارزه با فسادهای اقتصادی و اداری توصیه‌ها و تأکیداتی را داشتند و رئیس جمهور هم آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور را مأمور بر این کار کرده ولی تا الآن مردم آن بازخورد جدی و نتیجه‌ای که باید از این موضوع ببینند را ندیدند.
اخیرا همایشی برگزار شد و مقام معظم رهبری در پیامی که داشتند تأکید کردند که این همایش‌ها باید نتیجه داشته باشد و چه با برگزاری همایش و چه بدون برگزاری همایش لازم است که با فساد مبارزه شود؛ یعنی باید عینیت این مبارزه برای مردم روشن باشد این مهم است و تا الآن حقیقتا مردم آن نتیجه‌ای که باید از مبارزه با مفاسد اقتصادی و اداری ببینند را ندیدند.
نظر شما در مورد دیدگاه حضرت امام خمینی (س) مبنی بر اینکه مطالب را با مردم در میان گذاشته شود و آیا ایجاد پایگاه قراردادهای کشور میتواند مصداقی برای این موضوع باشد؟
وظیفه ما این است که در همه زمینه‌ها اطلاع رسانی به مردم را داشته باشیم. مقام معظم رهبری این تأکید را دارند و حضرت امام (رضوان الله تعالی علیه) هم روی این موضوع تأکید داشتند و هم توصیه هایی به دولت شهید رجایی و دولت‌های بعدی داشتند مبنی بر اینکه کارهایی که انجام میشود برای مردم بازگو شود.
شاید یکی از دیدگاهها و نظرات حضرت امام (س) این بود که اگر قرار است مسئولین نظام کاری را در کشور انجام بدهند، آن را به مردم بگویند و با مردم در میان بگذارند. مردم ولی نعمتان هستند.
بیان کارها برای مردم باعث میشود آنها به پشتیبانی خودشان از نظام و مسئولین ادامه بدهند، ولی اگر بین مسئولین و مردم فاصله ایجاد شود و به مردم گزارش داده نشود قطعا آن صمیمیتی که باید باشد و آن پشتیبانه مردمی که مسئولین باید داشته باشند با مشکل رو به رو میشود.
آیا اسامی وام گیرندگان کلانی که بازپرداختهای آنها به تعویق افتاده و گزارش سازمانهای ناظر مثل سازمان بازرسی کل کشور و سازمان حسابرسی میتواند انتشار عمومی پیدا کند؟
وقتی که مسجل و مسلم شد که کسی جرمی مرتکب شده، به طور مثال کسانی که 10 یا 20 سال است که پول بیت المال را گرفته و پرداخت نمیکنند و حتی بعضی از آنها در کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری کرده‌اند و قطعا قصدشان این نیست که پول را پرداخت کنند، به نظر من باید اسامی آنها اعلام شود.
ملاحظه کاری تا یک حد و اندازه‌ای خوب است، ولی وقتی که این ملاحظه کاریها باعث میشود که معوقات بانکی چند برابر شود به نظر من به هیچ وجه قابل توجیه نیست و باید کسانی که روشن شده جزو بدهکاران کلان بانک هستند، معرفی شوند.
2 سال پیش معوقات بانکی ما 50 هزار میلیارد تومان بوده و الآن چیزی حدود 100 هزار میلیارد تومان است، یعنی از 2 سال پیش تا حالا رقم این معوقات حدود 2 برابر شده است و همین طور اضافه میشود و وقتی که ما ملاحظه کاری کنیم و اسامی کسانی که واقعا هدفشان عدم پرداخت معوقات بانکی است را اعلام نکنیم، باعث تأثیر منفی بر اذهان عمومی میشود و آنها هم الگو می‌گیرند.
اگر فعالان بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله دولتی و خصوصی این احساس را داشته باشند که فعالیت‌های آنها زیر دید عموم قرار می‌گیرد و خیلی شفاف مردم می‌توانند راجع به معاملاتی که انجام میدهند و قراردادهایی که مینویسند، داوری داشته باشند، چه نقشی در رونق، پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور دارد؟
وقتی برای مردم شفاف سازی شود یعنی مردم در هر لحظه بتوانند به منابع کشور از جمله منابع اقتصادی و منابع دیگری که در کشور وجود دارد دسترسی پیدا کنند و از کارهای مسئولین اطلاع داشته باشند، باعث میشود مخفی کاریها و سوء استفاده‌ها همه کنار زده شود و اقتصاد کشور هم رونق بگیرد.
یکی از دلایلی که ما با مشکل رو به رو هستیم این است که هزینه‌های تولید و اجرا در کشور ما بالاست و رانت خواریها و یک سری مسائل باعث میشود که این هزینه‌ها بالا برود.
شفافیت اقتصادی چه نقشی در رقابتی کردن اقتصاد کشور دارد؟
وقتی که مسائل اقتصادی ما شفاف باشد قطعا هم رقابت داخلی ایجاد میشود و هم رقابت خارجی؛ یعنی ما میتوانیم حتی با کشورهای دیگر هم رقابت کنیم. لذا به نظر من شفافیت در مسائل اقتصادی خیلی میتواند به رشد اقتصادی ما و به رقابتهای اقتصادی کمک کند.
به نظر من اگر رقابت بین پیمانکاران، تولیدکنندگان، صنعتگران داخلی و خارجی ایجاد شود میتواند منجر به خروج کشور از رکود شود اما بعضی وقتها این عدم شفافیت باعث میشود که ما دچار رکود اقتصادی شویم.
یکی از معضلات بزرگی که کشور ما را رنج میدهد رکود است و حتی بعضی از نظرسنجی‌هایی که از مردم شده اعلام کردند که تورم را قابل تحمل‌تر از رکود می‌دانند. رکود باعث شده است که کشور و اقتصاد کشور ضرباتی را ببیند و شفافیت فعالیت‌های اقتصادی میتواند از رکود جلوگیری کند.
در قانون ایجاد پایگاه قراردادهای کشور قراردادهای محرمانه استثنا شده است، به نظر شما آیا این قضیه مفر قانون ایجاد نمی‌کند؟
در تمام دنیا قراردادهای نظامی و حتی بودجه‌هایی که در پارلمان‌ها و مجالس کشورهای دیگر در رابطه با مسائل نظامی تصویب میشود چیز غیر قابل دسترسی است. یعنی نباید چه در داخل و چه در خارج از کشور از کم و کیف مسائل نظامی اطلاعی داشته باشند.
ولی اینکه ما بیاییم قیدی را به عنوان قراردادهای محرمانه بگذاریم، اگر باز این قراردادهای محرمانه در باب مسائل نظامی و حاکمیتی باشد که به حاکمیت نظام برگردد به نظر من اشکالی ندارد، اما اگر ما بخواهیم راه فراری برای بعضی از قراردادها بگذاریم این خودش باعث میشود تا رانت و مسائل دیگری ایجاد شود که جلوی شفافیت را بگیرد.
راهکار اینکه یک قانون جامع و کامل بدون داشتن راه فرار داشته باشیم چیست؟
ما در کشورمان کمبود قانون نداریم، یعنی ما یک قانون اساسی مترقی داریم که برگرفته شده از قرآن کریم است. کمتر کشوری چنین قانون اساسی‌ای را تدوین کرده است و همچنین در تدوین قانون های عمومی هم از انقلاب تا الآن کمبودی را نداریم. ولی عدم اجرای قانون و عدم توجه به اجرای قانون به کشور ضربه میزند.
خیلی وقتها ما قانون را تدوین و تصویب می‌کنیم و شورای نگهبان تأیید می‌کند ولی یا سلیقه‌ای اجرا میشود یا خوب اجرا نمی‌شود یا اصلا اجرا نمی‌شود.
متأسفانه بعضی از قوانین را همین دولت هم علی رغم اینکه خودش را یک دولت قانون مند و پایبند به قانون معرفی کرده به بعضی قوانین عمل نکرده و در صورتی که ما قانون داشتیم خلاف قانون عمل شده است.
ولی ما به این دولت برای اجرا قوانین امیدواریم و ان شاء الله به قانون احترام بیشتری گذاشته و عمل شود که در این صورت ما با مشکلی رو به رو نخواهیم بود.
