مسبب اصلی بورسیه ها من و همکارانم در وزارت علوم بودیم

در خصوص تبدیل به داخل بورس نیز براساس بند 3 بخشنامه معاون دانشجویی وقت و معاون آموزشی وقت وزارت علوم به شماره 21473/1/42 مورخ 3/4/1383، تعدادی از متقاضیان بورس خارج از کشور درخواست تبدیل بورس به داخل را داشتند. ابتدا با این مسئله مخالفت شد که در صورتجلسات شورای مرکزی بورس به آن اشاره شده است. اما پس از استعلام از وزیر وقت طی نامه شماره 28514/4 مورخ 9/8/88 و نامه شماره 68719/11 مورخ 12/5/1389 و تایید و راهنمایی ایشان تعدادی از متقاضیان به دانشگاههای داخل معرفی شدند به شرطی که در صورت پذیرش بعنوان ظرفیت مازاد اعضای هیات علمی دانشگاهها در نظر گرفته شوند. که این امر بودجه نسبتا مناسبی را به دانشگاه تزریق نموده و باعث افزایش ظرفیت پذیرش متقاضیان دوره های دکتری و کارشناسی ارشد از طریق آزمون تحصیلات تکمیلی و حتی تاسیس رشته های جدید تحصیلات تکمیلی در بعضی دانشگاه ها شد.

قابل ذکراست که کلیه متقاضیان پس از معرفی به دانشگاه همانند دیگر متقاضیان معرفی شده از سازمان سنجش، در فرآیند مصاحبه و بررسی مدارک که توسط گروه های علمی دانشگاه انجام می شد شرکت نموده و در صورت موفقیت در این مرحله، پذیرش اخذ می کردند. سپس موافقت دانشگاه به اداره کل بورس ارسال شده تا ادامه فرآیند یعنی اخذ تعهد، معرفی به هیات اجرائی جذب برای گزینش و صدور نامه ثبت نام انجام شود. تا آخر نیمسال اول نیزکلیه مدارک آنها توسط دانشگاه پذیرنده بررسی و درصورت داشتن تناقض در مدارک به اطلاع اداره کل بورس رسانده می شد.

براساس سند تعهد محضری بورسیه های داخل اخذ شده از دانشجویان بورسیه مشغول به تحصیل در دانشگاهها، محل خدمت آنها وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تعیین و براساس دستورالعمل وآئین نامه اعطای بورس تحصیلی داخل کشور حداقل دو برابر مدتی را که از مزایای بورس تحصیلی استفاده نموده به انضمام انجام خدمت نظام وظیفه به صورت طرح در موسساتی که وزارت علوم تحقیقات وفناوری تعیین می کند خدمت کند.

'لذا وظیفه وزارت علوم می باشد که محل خدمت وی را تعیین کند و طبق این آئین نامه، اداره کل بورس بایستی در طول مدت تحصیل با هماهنگی هیات جذب مرکزی وطی فرآیند جذب و با پیگیری خود دانشجو محل خدمت وی را مشخص نماید. اقدام معاون محترم آموزشی و دبیر هیات مرکزی جذب و معاون محترم وزیر و رئیس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم در صدور بخشنامه مربوط به اخذ اعلام نیاز پذیرفته شدگان دکتری تبدیل بورس خارج به داخل به شماره 13233 مورخ 31 فروردین ماه 1393در این راستا نیز جای تقدیر دارد.'

الزام دانشجویان بورسیه به اخذ جایابی تا بهمن ماه 1393 صحیح نمی باشد. حتی براساس همین آیین نامه بایستی به آنها مقرری ماهانه و هزینه های دیگر را نیز پرداخت می شد، که متاسفانه این کار انجام نشده و این امر یک تخلف بارز است. شاید یکی از دلایل اصلی که اخیرا مشاهد شده تعدادی از دانشجویان بورسیه مشغول بکار شده اند همین عدم اجرای کامل تعهد وزارت علوم بوده است.

در خصوص مربیان، با توجه به تجربیات که در سفرهای استانی به دانشگاه های مختلف بخصوص دانشگاه های مناطق محروم کشور پیدا کردیم و درخواست مکرر مربیان دانشگاهها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور، و اعتراض آنها نسبیت به محدودیت هایی که در آیین نامه ها قبلی وجود داشت، آیین نامه اعطای بورس تحصیلی برای ارتقای سطح علمی مربیان دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی-غیردولتی و وابسته دستگاههای اجرایی بشماره 44951/4/42 مورخ 17/5/89 تهیه و پس از تایید وزیر علوم وقت و امضا توسط معاون دانشجویی و معاون آموزشی وقت وزارت علوم ابلاغ و اجرا شد. تغییرات اساس در این آیین نامه نسبت به آیین نامه های قبلی این بود که نیاز به داشتن 60% امتیازات ارتقاء و رسمی بودن افراد برداشته شده و همچنین مربیان دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاهها و موسسات غیر انتفاعی و دستگاههای اجرای دیگر کشور را نیزپوشش می داد.

پس از معرفی افراد از طریق مؤسسات، جلسات بررسی مدارک و مصاحبه توسط اعضای هیات علمی دانشگاه ها انجام شده و در صورت موفقیت به دانشگاهها بعنوان داوطلبان خارج از سهمیه آزمون دکتری معرفی شده و در دانشگاه نیز پس از مصاحبه و بررسی مدارک توسط گروه علمی مربوط، مشغول به تحصیل می شدند. قابل ذکر است براساس تجربه خودم، در دانشگاه ها در زمان مصاحبه با مربیان برای پذیرش، سوالی راجع به امتیازات ارتقاء وی مطرح نشده و این شرط فقط برای رد کردن آنها در اداره کل بورس بود. این آیین نامه باعث شد تعداد پذیرفته شدگان مربیان در دانشگاهها از 80 نفر در سال 88 به بالای 300 نفر در سال های بعدی افزایش یابد. اصولا این مربیان از دانشگاه های مناطق محروم کشور بوده که انشاء الله با فارغ التحصیل شدن آنها شاهد تحولی در هرم اعضای هیات علمی این دانشگاهها خواهیم شد. ارسال نامه های متعدد تشکر آمیز ازطرف روسای دانشگاهها، موسسات غیر انتفاعی و مربیان دانشگاههای دولتی و غیردولتی بهمراه داشت. نکته حائز اهمیت اینکه بیش از 800 نفراز اعضای هیات علمی مربی موسسات آموزشی و پژوهشی کشورعزیزمان که بعلت سختگیریهای آیین نامه قبلی امکان ادامه تحصیل در داخل نداشتند، اجبارا برغم مشکلات متعدد با خانواده به دانشگاههای خارج از کشور می رفتند. براساس تبصره 5 ماده 73 آیین نامه استخدامی اعضای هیات علمی دانشگاه برای ادامه تحصیل مربیان پیمانی نیازی به مصوبه هیات امنا وجود ندارد بلکه برای استفاده از ماموریت آموزشی نیاز به تصویب هیات امناء موسسه را دارد. معقول به نظر می رسد با توجه به اینکه آیین نامه فوق الذکر با تایید وزیر وقت بعنوان رئیس تمام هیات امنای موسسات و معرفی افراد توسط رئیس موسسه بعنوان دبیر هیات امناء موسسه انجام شده یقینا مشکلی در تصویب ماموریت آموزشی آنها در هیا امناء پیش نمی آید. لذا بیش از 600 نفر از مربیان (رسمی و پیمانی) موفق به اخذ ماموریت آموزشی شده و امیدوارم برای بقیه نیز مشکلی پیش نیاید.

متاسفانه اخیرا مشاهده شده است که مقرری تعدادی ازدانشجویان که مشغول به تحصیل در خارج از کشور و دانشگاههای داخل کشور هستند بدون اطلاع قبلی به آنها پرداخت نشده است. عدم پرداخت مقرری مشکلات عدیده ای برای دانشجویان و خانواده ها داشته، علاوه بر این تأثیر منفی بر پیشرفت تحصیلی آنها داشته و درطولانی شدن مدت تحصیل آنها بسیار مؤثر بوده و غیر قابل جبران است. این کار توسط مدیرانی که خود بصورت بورسیه در داخل و خارج از کشورتحصیل کرده و تجارب اجرایی دارند، اقدام درست و کار شایسته ای نیست. بهتراست ابتدا موضوع و مشکل در دادگاه قضایی صالحه ای بررسی و در صورت تایید اتهامات براساس نظر و رای دادگاه اقدام نمود. علاوه براین تعهدات مالی سنگینی نیز از دانشجویان اخذ شده است و بنابراین نیازی به قطع یا عدم پرداخت مقرری وجود ندارد بویژه برای دانشجویان بورسیه ای که در خارج از کشور بسر می برند و تنها منبع درآمدشان همین مقرری آنها می باشد.

ضمنا اگر تخلفی شده باشد بایستی مسبب اصلی که بنده و همکاران در وزارت علوم هستیم را محاکمه نموده نه دانشجویان که در این امر به هیچ عنوان دخیل نبوده اند، شاید به این وسیله کمی از بارگناه ما در دنیای دیگر نیز کاسته شود. بهرحال همگی ما مدیران بابت برخوردها نسنجیده، نامعقول و بداخلاقی نسبت به قشر فرهیخته و آینده ساز جامعه و دانشجویان بورسیه بایستی از آنها عذرخواهی نماییم.

ضمنا مشکل کنونی کشور عزیزمان ورود تعدادی عضو هیات علمی متعهد، متخصص، بصیر، کارآمد، مومن و وفادار به انقلاب و نظام اسلامی، ایثارگر، عاشق مردم، دارای روحیه جهادی و خستگی ناپذیر، با نشاط و شاداب، ساعی، انگیزه، هدف و دانشجوپرورکه در تحقق دانشگاه اسلامی و پیشرفت علمی کشور عزیزمان نقش فعالی خواهند داشته و هدف اداره کل بورس از ابتدای تشکیل تا کنون بوده، نیست.

لازم است به اطلاع برسانم که در طول چهارسال بیش از 6700 نفر موفق به اخذ بورس از وزارت علوم شده اند. یعنی علاوه بر 3700 نفر اشاره شده، به بیش از 3000 نفر که دانشجویان دکتری مشغول به تحصیل درموسسات آموزشی و پژوهشی کشورعزیزمان بوده و از طریق موسسات دیگر و هیات جذب به اداره کل بورس معرفی شدند یعنی سالانه بیش از 750 نفرکه عمدتا از موسسات مناطق محروم کشوربورس اعطا شده است. که این حجم کار در طول 4 سال قابل توجه بوده که از همکاران در وزارت و بویژه اداره کل بورس تشکر می شود. انشاء الله با توجه به برخورد شایسته ای که در اداره کل بورس با آنها شده و برگزاری دوره های خاص دانش افزایی برای آنها توسط استادان متخصص و ارتباط صمیمانه ای که بین دانشجویان و اداره کل بورس برقراربود، اعضای هیات علمی شایسته ای برای دانشگاه های کشورتربیت خواهند شد. علاوه براین از سال 90 نیز وظیفه سنگین توزیع معرفینامه ارز دانشجویان عزیز ایرانی شاغل به تحصیل در خارج از کشور به کارهای اداره کل بورس اضافه شد.

یقینا تایید می نمایید با این حجم کار، درصد کمی نیز ممکن است مشکلاتی در کارها و وظایف پیش بیاید. این نکته حائز اهمیت است با توجه به اینکه شاخص استاد به دانشجو در دانشگاه های وزارت علوم (غیراز دانشگاه پیام نورو موسسات غیردولتی - غیر انتفاعی) یک به 17 بوده طبق نظر معاونت آموزشی وزارت سالانه نیازبه 7 هزار پعضو هیات علمی در موسسات آموزشی و پژوهشی و هم اکنون در شرایط مطلوب نیازبه 57000 عضو هیات علمی برای موسسات کشورعزیزمان وجود دارد (نشریه بازارکار شماره 623، 27 تیرماه 1390).

حسن مسلمی نائینی

مدیر کل سابق اداره کل بورس وزارت علوم