ویوین سلما در آسوشیتدپرس نوشت: یک پیکارجوی جوان دست و پا چلفتی، بدون آنکه هدف گیری کند، قصد دارد با راکت انداز خود یک ایست بازرسی ارتش عراق را نابود کند؛ غافل از آنکه راکت انداز را وارونه به دست گرفته و به سمت فرمانده خود شلیک کرده است.
بازار این سبک کاریکاتورهایی که شخصیت های داعشی آن ابله و خامدست جلوه داده می شوند، این روزها به شدت در رسانه ها و نشریات جهان عرب داغ است.
در حالی که پیکارجویان داعش بخش هایی از سوریه و شمال و غرب عراق را تصرف کرده اند، خلافت اسلامی خودخوانده ای را به راه انداخته اند، زندانی های خود را دسته جمعی اعدام کرده اند و تصاویر سر بریدن اسرا را در اینترنت منتشر کرده اند، بلاهت و تفکرات پوچ آنها اکنون در عرصه طنز و کاریکاتور بازتاب یافته است.
شبکه های تلویزیونی خاورمیانه، از برنامه های کمدی و کاریکاتورهای خود برای نقد گروه داعش و ادعای آنها مبنی بر "ارائه شکل صحیح اسلام" استفاده می کنند. در این برنامه ها، مشروعیت ادعاهای داعش و در عین حال نگرانی و ترس آنهایی که می پندارند "اعضای داعش را نمی توان متوقف کرد" به سخره گرفته می شود.
نبیل عاصف، از تهیه کنندگان و نویسندگان نمایش تلویزیونی "کتیر سلبی" در لبنان - برنامه ای که در آیتم های نمایشی خود بارها گروه داعش را به سخره گرفته است- می گوید: "این ها (داعشی ها) نمایانگر وجهه واقعی و راستین از اسلام نیستند و از این رو استهزا و هجو آنها راهی است برای نشان دادن این که ما با آنها مخالفیم."
وی می افزاید: "البته، این یک مساله بسیار حساس است، اما به هر حال راهی است برای رد افراط گرایی. از این طریق همچنین می توان به مردم گفت که ترس از داعش، بی مورد است."
طنز و فکاهی، در فرهنگ اعراب ریشه ای کهن دارد و سابقه آن به شعرای دوران باستان باز می گردد. انتقاد غیر مستقیم به زبان طنز و فکاهی که تا پیش از بهار عربی، به واسطه فضای سنگین خودسانسوری در جوامع عربی مورد استفاده هنرمندان و نویسندگان بود، پس از انقلاب های سه سال گذشته ناگهان به انتقاد مستقیم و صریح تبدیل شد. حتی در بحبوحه جنگ خونین سوریه، زبان نوآورانه طنز سیاه، کماکان مورد استفاده قرار می گیرد.
گروه دولت اسلامی که زاییده جنگ داخلی سوریه است پس از کسب دستاوردهای خود در عراق و سوریه، اکنون ناگهان با یک جنگ فرهنگی روبرو شده است. بالاترین مقام مذهبی مصر به تازگی یک کمپین آنلاین را به راه انداخته و از روزنامه نگاران خواسته است برای اشاره به داعش از عنوان "دولت اسلامی" استفاده نکنند. طنز پردازهای جهان عرب نیز در آثار خود همین رویکرد را دنبال می کنند.
در یکی از برنامه های کمدی اخیر نمایش تلویزیونی "کتیر سلبی" یک راننده تاکسی، جهادی ای را سوار کرده که نمی خواهد به رادیو گوش کند زیرا رادیو در زمان صدر اسلام وجود نداشته است. راننده تاکسی سپس می خواهد کولر خودرو را روشن کند اما جهادی با این کار وی هم مخالفت می کند. جهادی، در نهایت راننده تاکسی را به خاطر پاسخ دادن به گوشی موبایل خود نیز ملامت می کند.
راننده که از دست او حسابی کلافه شده است می پرسد: "آیا در زمان صدر اسلام تاکسی وجود داشته است؟"
مسافر جهادی او پاسخ می دهد: "نه، هزار بار نه."
راننده او را با یک لگد به بیرون می اندازد و می گوید بهتر است به انتظار یک شتر بایستد.
در سوریه نیز برنامه های کمدی گروه داعش را هدف گرفته اند. البته مجری ها و هنرمندهای حاضر در این برنامه ها، از بیم اقدامات تلافی جویانه داعش، چهره خود را نشان نمی دهند. در عراق، یک برنامه انیمیشنی در تلویزیون دولتی این کشور گروهی از شخصیت ها را به تصویر کشیده که دارند از دست نیروهای ارتش عراق فرار می کنند. در بین این شخصیت ها، اعضای جوان گروه داعش و مقامات سابق رژیم صدام حسین دیده می شوند.
علاء الماجدی، از شبکه تلویزیونی العراقیه می گوید: "کمدی، راهی برای افزایش آگاهی است."
اما بین فراری هایی که در این کاریکاتور کشیده شده اند، شخصیت ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی نیز دیده می شود. این کاریکاتور، به اتهامی اشاره دارد که دولت نوری مالکی طی چند ماه گذشته متوجه عربستان کرده است: حمایت از افراط گرایان سنی مذهب شورشی و داعشی ها در عراق؛ اتهامی که رژیم عربستان سعودی البته آن را رد کرده است.
عربستان، حامی شورشی های مسلحی است که در داخل سوریه و با هدف سرنگونی رژیم دمشق می جنگند.
حتی تصاویر دهشتناک اعدام های دسته جمعی توسط نیروهای داعش، به عرصه طنز و کاریکاتور راه یافته است. شبکه تلویزیونی الفلسطینیه چندی پیش در یکی از برنامه های طنز خود، دو عضو داعش را در حال شلیک به جمعیتی از مسلمانان به تصویر کشید؛ جرم این مسلمان ها این بود که تعداد سجده های نماز را نمی دانستند؛ در عین حال، دو عضو داعشی همزمان با شلیک، داشتند برای یکدیگر یادآوری می کردند که شب گذشته در محله های بالانشین بیروت چه عیاشی هایی داشته اند. سپس یک مسیحی اردنی به آنها نزدیک شد. دو عضو داعشی با یکدیگر دعوا کردند که کدام شان باید به او شلیک کند. هر یک از آنها صواب شلیک به این مسیحی را برای خود می خواست. مرد مسیحی در نهایت از ترس سکته کرد و مرد و دو داعشی را از صواب قتل خود محروم ساخت.
منبع: آسوشیتدپرس
ترجمه: فرهاد فرجاد- شفقنا
