آیت الله موسوی بجنوردی ضمن اشاره به شخصیت منحصر به فرد مرحوم آیت الله عطاردی گفت: متأسفانه آیت الله عطاردی آن طور که باید شناخته نشده است، چرا که همیشه کسانی که خودشان را عضو هیچ دسته ای نمی دانند و در خلوت به علم اندوزی می پردازند، ناشناخته می مانند.
آیت الله موسوی بجنوردی در گفت و گو با پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، به آشنایی خود با آیت الله عطاردی اشاره و اظهار کرد: من از ده سالگی که در نجف زندگی می کردم، مرحوم عطاردی را که در آن زمان 27 سال داشت، می شناختم. ایشان در آن زمان شاگرد مرحوم پدرم بود و یکی از ویژگی های بارز ایشان سخت کوشی، درسخوانی و تقوای بی مانندش بود و همه ایشان را به عنوان یک طلبه بی نظیر می شناختند.
وی اضافه کرد: مرحوم آیت الله عطاردی پس از بازگشت به ایران به تحقیق و جمع آوری اطلاعات از طریق سفر به کشورهای مختلف به ویژه همسایه های شرقی که پیش از این به عنوان خراسان شناخته می شدند، پرداخت. همانطور که می دانید «خراسان بزرگ» شخصیت های برجسته فلسفی، ادبی و فقهی بسیاری از جمله فارابی، خواجه نصیرالدین طوسی، فردوسی و... داشت.
این استاد حوزه و دانشگاه درباره سفرهای متعدد آیت الله عطاردی که با هدف جمع آوری اطلاعات صورت می گرفت، تصریح کرد: آیت الله عطاردی محقق بی نظیری بود، چرا که برای به دست آوردن اطلاعات درباره شخصیت های برجسته خراسان بزرگ، چه فلاسفه و چه فقهای شیعه و سنی به بسیاری از شهرهایی که پیش از جداسازی از ایران جزو خراسان بزرگ بودند، از جمله ترکمنستان و افغانستان سفر کرد و به تنهایی حدود 200 جلد کتاب منتشر کرد.
آیت الله موسوی بجنوردی ادامه داد: باید بدانید کار نگارش کتاب‌هایی که ایشان تالیف کرده اند در توان گروهی 10 نفره است که باید گردهم آمده و مطالبی را جمع کنند، این در حالی است که آقای عطاردی به تنهایی این کتاب‌های عظیم را نوشت. او تاریخچه همه شهرهایی که به آنها سفر می کرد، استخراج می کرد، از نزدیک با فرهنگ مردم آشنا می شد و به رشته تحریر در می آورد.
وی یکی از ویژگی های منحصر به فرد آیت الله عطاردی را تواضع دانست و گفت: چنین فردی با این معلومات بیش از اندازه متواضع و فروتن بود و حاضر بود بی وقفه از تجربیات و اطلاعات به دست آمده در نتیجه سفرهایش برای دیگران سخن بگوید، بدون اینکه ذره ای ابراز خستگی و ملالت کند، با اینکه سن بالایی داشت. اهل فراموش کردن نبود و اطلاعاتی را که از حدود 60 سال پیش به دست آورده بود، هنوز به خاطر داشت. این حافظه برای یک فرد محقق و پژوهشگر بسیار با اهمیت است و همین از او شخصیتی دایره المعارف گونه ساخته بود.
این استاد حوزه و دانشگاه درباره فعالیت های آیت الله عطاردی در زمینه خراسان شناسی گفت: آیت الله عطاردی به دو چیز اهمیت می داد، یکی اسلام و دیگری ایران. یکی از کارهای بسیار خوب سید محمد خاتمی در زمان ریاست جمهوری شان، خریداری یک دفتر برای آیت الله عطاردی بود که تبدیل به «مرکز خراسان» شد. وی در این مرکز توانست به اهداف خود که بیان معارف اسلامی از دریچه علما و فقهای ایرانی به ویژه خراسانی بود دست پیدا کند.
وی ادامه داد: همان طور که می دانیم، بزرگ ترین هدیه برای ایران، اسلام بود و واقعیت این است که چه از دید اهل تشیع، چه از نگاه اهل تسنن بزرگ ترین خدمت به اسلام را ایران کرد. اگر کسی بخواهد ایران را بشناسد باید فلاسفه، فقها، ادبا و شعرای خراسان را بشناسد چرا که درخشش ایران بزرگ، در خراسان بزرگ بود. خراسان بزرگ بود که با فلاسفه و علمای خود به جهان اسلام خدمت کرد.
آیت الله موسوی بجنوردی تحقیقات آیت الله عطاردی درباره خراسان را به دور از تعصبات ایشان به زادگاهش دانست و گفت: برخی خیال می کنند که آیت الله عطاردی به دلیل اینکه خراسانی بود، به شناخت شخصیت های برجسته خراسان رو آورد در حالی که باید این واقعیت را بپذیریم که هر محققی که بخواهد ایران را بشناسد، ابتدا باید خراسان بزرگ را بشناسد. او می دانست برای شناساندن خدمات ایران به اسلام باید از راه خراسان بزرگ وارد شود.
وی ضمن ابراز تأسف نسبت به ناشناخته ماندن آیت الله عطاردی اظهار کرد: متأسفانه آیت الله عطاردی آن طور که باید شناخته نشده است، چرا که همیشه کسانی که خودشان را عضو هیچ دسته ای نمی دانند و در خلوت به علم اندوزی می پردازند، ناشناخته می مانند. زندگی چنین افرادی برای آنها حجاب است، اما پس از مرگ شناخته می شوند و نه تنها ایران که جهان اسلام به آنها می بالد.
این استاد حوزه و دانشگاه در پایان افزود: درست است که عطاردی شخصیتی ناشناخته مانده اما نسل های آینده درباره خدمات او به ایران و اسلام قضاوت می کنند. او تا زمانی که علم پیشرفت می کند و دانشمندان برقرار هستند، در یادها خواهد ماند و فراموش نمی شود. عطاردی نمی میرد، چرا که کسی که به دانش و علم خدمت کند، تا مدت ها به نتایج کار او رجوع می شود. کتاب ها و شاگردهای او و تأثیری که بر فرهنگ جامعه گذاشته است، باقی خواهد ماند. ایشان مجموعه ای از اخلاق و همه صفات حسنه بود «و سلام علیه یوم ولد و یوم یموت و یوم یبعث حیا» ان شا الله.
