در فضیلت بیداری شب
در احادیث شریفه از بیداری شب خیلی تمجید شده، و سیره ائمه هدی و مشایخ عظام و علماء اعلام بر مواظبت بر آن بـوده بلکه بیداری در آخـر شـب را بـا قـطـع نـظر از عبادت اهمیت می دادند. در کتاب وسـائل الشـیـعـه، کـه اعـظـم کـتـب امامیه و مدار مذهب و مرجع علما و فقها است، 41 حدیث در فضل آن، و چندین حدیث بر کراهت ترک آن ذکر فرموده، و باز حواله به سابق و لاحق می فرماید. و البته احادیث در کتب ادعیه و غیره بیش از حد احصاست، ولی ما برای تیمن و تبرک به ذکر چند حدیث می پردازیم:
معاویه بن عمار گوید شـنـیدم حضرت صادق علیه السلام می فرمود: بود در جمله وصیتهای پیغمبر، صلی‌الله عـلیـه و آله، گـفـت: یا علی وصیت می کنم تو را در خودت به خصلتهایی، پس حفظ کن آنـهـا را. پـس از آن گـفت: بار خدایا اعانت فرما او را. تا آنکه فرمود: و بر تو باد به نـمـاز شـب، و بـر تـو بـاد بـه نـماز شب، و بر تو باد به نماز شب. از صدر و ذیل حدیث کمال اهمیت فهمیده می شود.
ابـن عـبـاس گـفـت فرمود رسول خدا، صلی‌الله علیه و آله، در حدیثی: پس کسی که روزی شـود او را نـمـاز شـب از مـرد یا زن، به پا خیزد برای خدا با اخلاص، پس وضو بـگـیـرد وضـوی شـادابـی، و نـمـاز کـنـد بـرای خـدای عـزوجـل بـا نـیت راستی و قلب سلیمی (و بدن خاشعی) و چشم گریانی، قرار دهد خدای تـعـالی پـشـت سر او هفت صف از ملائکه که هر صفی را شماره ننماید عددشان را مگر خدا، یـک جـانـب هر صف به مشرق و دیگری به مغرب است. پس وقتی که فارغ شود، بنویسد خدای تعالی از برای او به عدد آنها درجاتی.
انـس گـویـد شـنـیـدم رسـول خـدا، صـلی‌الله عـلیـه و آله، مـی فـرمـود: دو رکـعـت در داخل شب محبوبتر است پیش من از دنیا و آنچه در اوست.
و در احـادیـث بـسـیـار وارد اسـت کـه نـمـاز شـب شـرف مـؤ مـن اسـت و زیـنـت آخرت و چنانچه مال و اولاد زینت دنیاست.
"جابر گوید شنیدم رسول خدا، صلی‌الله علیه و آله، می فرمود: نگرفت خدا ابراهیم را دوسـت، مـگـر بـرای خـورانـیـدن طـعـام و نـمـاز کـردن در شـب و حال آنکه مردم خواب بودند. و اگر نبود برای نماز شب جز این یک فضیلت کفایت می کـرد، ولی بـرای اهـلش، و آن امـثـال من نیست. ماها نمی دانیم خلعت خلت چه خلعتی اسـت و دوسـت گـرفـتـن حـق تـعـالی بـنـده ای را چـه مـقـامـی اسـت، تـمـام عـقـول عـاجـز اسـت از تـصـور آن. تـمـام بـهـشـتـهـا را اگـر بـه خـلیـل دهـنـد بـه آنـهـا نـظـر نـکند. تو نیز اگر محبوب عزیزی یا صدیق محبوبی داشته بـاشـی و بـر تـو وارد شـود، از هـر نـاز و نـعـمـتـی غـفـلت کـنـی و بـه جـمـال مـحـبـوب و لقـاء صـدیـق از آنـهـا مـسـتـغـنـی گـردی، بـا آنـکـه ایـن مثل خیلی بی تناسب و فرق بین المشرقین است."
سـنـد بـه حـضـرت صـادق، عـلیـه السـلام، رسـانـد کـه فـرمـود: نـیـسـت عـمـل نـیکویی که به جا می آورد آن را بنده مگر اینکه از برای آن ثوابی است در قرآن، بـجـز نماز شب، پس همانا خداوند بیان نفرموده ثواب آن را برای عظمت شأن آن نزد او. پـس فـرمـوده: دور مـی کـنند پهلوهای خود را از خوابگاهها، می خوانند پروردگار خود را تـرسـان و طمعکار، و از چیزی که روزی کردیم آنها را انفاق می کنند، پس نمی داند کسی چـیـزی کـه پـنـهـان شـده از بـرای آنـهـا از روشـنـی دیـده و سـرور آن جـزای آنـچـه را عمل می کردند.
آیا این "قرة العینی" که خدای تعالی ذخیره فرموده و مخفی نموده، که هیچ کس بر آن آگاه نیست، چیست و چه خواهد بود؟ اگر از جنس انهار جاریه و قصور عالیه و نعمتهای گـونـاگـون بـهـشـتـی بـود بـیـان مـی فـرمـود، چـنـانـچـه بـرای سـایـر اعـمال بیان فرموده، و ملائکه‌الله بر آن مطلع شدند. معلوم می شود غیر این سنخ است و عـظـمت آن بیشتر از آن است که گوشزد کسی توان کرد، خصوصا برای ساکنین این عالم دنیا.
نعمتهای آن عالم را مقایسه مکن به نعمتهای اینجـا، گمـان مـکن بهشت و جنات آن مـثـل بـاغـسـتـانـهـای دنیا منتها قدری وسیعتر و عالیتر است، آنجا‌دار کرامت حق و مهمانخانه الهـی اسـت، تـمـام ایـن دنـیـا مـقـابـل یـک تـار مـوی حـورالعـیـن بـهـشـتـی نـیـسـت، بـلکـه مـقـابـل یـک تـار از حـله هـای بـهـشـتـی کـه بـرای اهـل آن فـراهـم شـده نـیـسـت، بـا ایـن تـفـصـیـل حـق تـعـالی جزای نمازگزار در شب را اینها قرار نداده و در مقام تعظیم آن بدان بـیـان ذکـر فـرمـوده. ولی هـیـهـات کـه ایـمـان مـا سـسـت و اهـل یـقـیـن نـیستیم، و الا ممکن نبود این طور به غفلت بگذرانیم و تا صبح با خواب گران هـمـاغـوش شـویـم. اگر چنانچه بیداری شب انسان را به حقیقت و سر نماز آگاه کند و با ذکـر و فـکـر حـق انـس بـگـیـرد و شـبـهـا مـطیه معراج قرب او شود که دیگر جز جمال جمیل حق برای او جزایی نتواند بود.
ای وای بـه حال ما اهل غفلت که تا آخر عمر از خواب برنمی خیزیم و در سکر طبیعت باقی هـسـتـیـم. بـلکـه هـر روز بـر مـسـتـی و غـفـلت مـا مـی افـزایـد. جـز مـقـام حـیـوانـیـت و مـأکل و مشرب و منکح آنها چیز دیگر نمی فهمیم و هر چه می کنیم، گرچه از سنخ عبادات هـم بـاشـد، باز برای اداره بـطـن و فرج می‌کنیم. گمان کردی کـه نماز خلیل الرحمن مثـل نماز ما بوده؟ خلیل عرض حاجت بـه جبرئیل امـیـن نفرمود و ما حاجات خود را از شیطان ـ اگر گمان کنیم حاجت روا کن است ـ می‌طلبیم ! ولی باز ناامید نباید شد. ممکن است پس از مدتی بیداری شب و انس و عادت به آن، خدای تعالی کم کم دستگیری فرماید و با یک لطف خفی خلعت رحمت بر تو بپوشاند. ولی از سر عبادت مجملا غافل مباش و همه را به تجوید قرائت و تصحیح ظاهر فقط مپرداز. اگر نمی‌توانی مـخلص شوی، لااقل بـرای آن قره‌العینی کـه حق تعالی مخفی فرموده بکوش و یادی از فقیر عاصی حیوان سیرت کـه از همه درجات بـه حیوانیت قناعت کرده ـ اگر مایل شدی ـ بکن
(منبع: اربعین حدیث، ص 205ـ202)
* رسول خدا فرمود: دو رکعت نماز در دل شب محبوبتر است پیش من از دنیا و آنچه در آن است. و نیز رسول خدا فرمود: نگرفت خدا ابراهیم را دوست خود، مگر برای خورانیدن طعام و نماز در شب و حال آن که مردم خواب بودند
* هیهات که ایمان ما سست و اهل یقین نیستیم، والا ممکن نبود این طور به غفلت بگذرانیم و تا صبح با خواب گران هم آغوش شویم .
منبع: جمهوری اسلامی
