از پایان سال پیش تا ابتدای امسال، فراخوان‌های گوناگونی از بزرگان در حوزه‌های مختلف منتشر شده است. تقاضای هنرمندان از مردم و مسوولان که در پایان سال گذشته درباره آلودگی هوا موجب ضرورت توجه به آن شد، در کنار مشکلاتی که هرچند وقت یک‌بار موجب واکنش و درخواست می‌شود و مشکل قدیمی ورود بی‌رویه کالاهای چینی، داد تولید‌کننده و مصرف‌کننده را درآورده است.
به گزارش جماران، شرکت‌های چینی توانسته‌اند ظرف سال‌های اخیر با بی‌اعتنایی به تحریم‌های بین‌المللی، در بازار ایران مستقر شوند. انگار کالای چینی توفانی بر سر بازار ایران شده و اقتصاد ایران را مدفون کرده است. تاکنون هم هرچه دلسوزان اقتصاد دراین‌باره گلایه کرده‌اند به جایی نرسیده است! این‌بار سراغ «سعید لیلاز» رفته‌ایم، این چهره مشهور اقتصادی درباره راه گریز یا عدم گریز از جنس‌های چینی با نگاهی متفاوت از آنچه تاکنون شنیده‌ایم سخن می‌گوید. نوک تیز درخواست او از مسوولان است.
فکر می‌کنید راهی وجود دارد که مردم کمتر جنس چینی بخرند؟
حتما راهی وجود دارد. همه اینها به سیاست‌های کلان اقتصادی بستگی دارد، مثلا نرخ دلار در برابر ریال یک شاخص تعیین‌کننده است یا نرخ تعرفه‌های گمرکی. اگر سیاست کلی در جهت بازکردن درها باشد یا تثبیت قیمت دلار در برابر ریال با توجه به تورم داخلی، منجر به افزایش واردات می‌شود، حالا از چین نباشد از کشور دیگر. ولی اینکه ما درهای اقتصاد را به سمت کالاهای مصرفی باز کنیم مساله‌ای است که مربوط به سیاست‌های کلان اقتصادی می‌شود. مردم و فعالان اقتصادی گناهی ندارند.
یعنی نمی‌توان جلو ورود واردات چین را گرفت؟
هیچ رمل و اسطرلاب، هیچ دعا و وردی وجود ندارد. فقط باید کاری شود که قیمت تولیدات داخلی با توجه به کیفیت قابل رقابت با تولیدات خارجی شود. این از طریق سیاست‌های کلانمان صورت می‌گیرد نه از این طریق که به مردم در رسانه‌ها التماس کنیم یا اینکه غیرتشان را به جوش بیاوریم تا به خرید تولیدات ایرانی روی آورند. عمده‌ترین راهش تنظیم قیمت دلار در برابر ریال است. اگر قرار باشد مثل دوران احمدی‌نژاد به‌مدت 10سال قیمت دلار در برابر ریال ثابت باشد ولی تورم داخلی بین20 تا 25درصد هر سال قیمت‌ها افزایش پیدا کند، طبیعی است روزبه‌روز تولید داخلی قدرت رقابتش را در برابر واردات از دست می‌دهد. آن‌هم به‌گونه‌ای که حتی واردات سنگ‌قبر هم ارزان‌تر از تولید سنگ‌قبر در ایران است. همین اتفاق هم افتاد. بنابراین ما باید بتوانیم اقتصاد را در حوزه‌های کلان به‌گونه‌ای اداره کنیم که یا قیمت ارز در برابر ریال همپای تورم تغییر کند یا نرخ تورم همان‌طوری که نرخ ارز تثبیت شد به صفر برسد و اگر نه این بازی تا ابد ادامه خواهد داشت. در تمام 40سال گذشته این رویه اقتصاد ایران بوده است.
آیا از نظر شما ناراحت‌کننده نیست که نمی‌توان جلو واردات اجناس چینی را گرفت؟
من موافق نیستم که مردم جنس ایرانی نمی‌خرند. تا سال 1383 ما 140هزارمیلیاردتومان تولید ناخالص داخلی داشتیم که با این مقدار تولید ناخالص داخلی فقط 30میلیارد واردات داشتیم، بنابراین سهم واردات در اقتصاد ایران هیچ‌گاه بیش از 15تا17درصد نبوده است. 80 تا 85 درصد تولیدات ایران از داخل تامین می‌شود و در داخل هم مصرف می‌شود. اتفاقا اقتصاد ایران هنوز به اندازه کافی و به اندازه یک کشور توسعه‌یافته در حد اروپا وابسته به واردات نشده است. این واردات نیست که بد، غم‌انگیز و منفی است. اینکه ما نفت بفروشیم و به‌جایش کالای مصرفی وارد کنیم بد است. از سال 91 به‌بعد می‌بینیم که سهم نفت در تولید ناخالص ایران به کمتر از 14/15درصد کاهش پیدا کرده است. در سال 1391 ارزش افزوده بخش صنعت و کشاورزی در ایران روی‌هم شش‌برابر ارزش افزوده بخش نفت بود. بنابراین به‌عنوان کشوری که 120میلیون‌تن مواد غذایی یا کشاورزی تولید می‌کنیم ما اساسا اقتصادمان متکی به تولیدات داخل است. نباید این شعارها و بحث‌های سیاسی و غبارها روی حقیقت سایه بیندازد.
این‌روزها بحث آلودگی‌های محیط‌زیست مطرح است، آیا این آلودگی با اقتصاد رابطه‌ای دارد؟
مشکل آلودگی هوا تمامش اقتصادی است، مساله اینجاست که ما روزانه دومیلیون‌بشکه نفت به اقتصاد ایران تزریق می‌کنیم و از آن میزان فقط 600، 700میلیارددلار ارزش افزوده در سال به‌دست می‌آوریم. یعنی در سال1390 به تحقیق ما اسراف کار‌ترین ملت جهان در مصرف حامل‌های انرژی بودیم که کمترین ارزش افزوده را از مصرف حامل‌های انرژی به‌دست آوردیم. اگر بهره‌وری در اقتصاد ایران افزایش پیدا کند و به یک حد متوسط نه خیلی عالی در دنیا برسد درست با یک‌سوم انرژی مصرفی فعلی می‌شود همین مقدار ثروت تولید کرد. تصور کنید مصرف بنزین و گازوییل ایران ناگهان یک‌سوم شود، خواهید دید که انقلاب زیست‌محیطی در ایران اتفاق می‌افتد. همین‌طور بحران کمبود آب در ایران، بحران فقدان تکنولوژی مناسب در بخش کشاورزی است، باید قادر باشیم با آب کمتر از این، همین مقدار محصول کشاورزی تولید کنیم.
همچنین در مورد مصرف آب در منازل و مناطق شهری برآورد‌ها نشان می‌دهد تا یک‌سوم آب تصفیه شده، در تصفیه‌خانه‌ها و در جریان توزیع تا قبل از اینکه به دست مردم برسد از بین می‌روند. به هر حال ایران یکی از پایین‌ترین بهره‌وری‌های جهان را در استفاده از محیط‌زیست دارد. این عامل اصلی تخریب محیط‌زیست ایران است. همه‌اش اقتصاد، مدیریت و تکنولوژی است.
وقتی حرف از اقتصاد می‌شود، بلافاصله در نظر مردم پول و سرمایه به ذهن می‌رسد، خودتان را آدم پولداری می‌دانید؟
من خودم را جزو دو دهک اول درآمدی جامعه ایران می‌دانم؛ یعنی 20درصد بالای مردم.
تا به حال در زندگی‌تان به کسی بدهکار بوده‌اید؟
متاسفانه خیلی به‌ندرت پیش می‌آید، هیچ بنی‌بشر و بانکی در ایران نمی‌توانید پیدا کنید که به سعید لیلاز وام داده باشد. من یادم نمی‌آید که تا به حال از کسی وامی گرفته باشم، یارانه نقدی گرفته باشم و یا عضو تعاونی مسکنی بوده باشم. سعی می‌کنم کمتر مصرف کنم اگر پول ندارم. به مقدار خیلی معدود و کم پیش آمده که به پدرم بدهکار بوده باشم.
صندوق ذخیره ارزی در خانه دارید؟
در حال حاضر نه.
اقتصاد شخصیتان را چگونه مدیریت می‌کنید؟
همیشه به اندازه‌ای که هزینه‌های زندگی را تامین کنم پول درآوردم، هیچ‌گاه مساله پول نداشتم.
یعنی دخل‌وخرجتان با هم می‌خواند؟
همیشه خوانده است، حتی وقتی زندان بوده‌ام. من نه هزینه‌هایم خیلی بالاست نه درآمدم.
توصیه اقتصادی شما به اطرافیانتان چیست؟
باید یا به اندازه درآمدشان هزینه کنند یا به اندازه هزینه‌هایشان پول در بیاورند. این کاری است که من همه عمر کوشیدم انجام دهم.
اگر دقیق‌تر بپرسیم بین تمام چیزهایی که به افزایش سود مربوط می‌شود، در حال حاضر کدام را بیش از همه برای سرمایه‌گذاری پیشنهاد می‌کنید؟
از آنجایی که در هشت‌سال گذشته تولید در حوزه صنعت و کشاورزی ذلیل شده بود، برخلاف تصور توصیه می‌کنم سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی و صنعت را ما لحاظ قرار دهیم، به این خاطر که کاهش شدید قیمت ریال در برابر دلار در دوسال اخیر یک بار دیگر تولید داخلی به خصوص در حوزه کشاورزی را جذاب کرده است. می‌دانید یگانه بخش اقتصاد ایران در سال‌های1391 و 1392 که از خودشان رشد حسابی نشان داده‌اند، کشاورزی بوده است.
منبع: شرق
