آیت الله قربانعلی دری نجف آبادی دادستان اسبق کل کشور، نماینده ولی فقیه در استان مرکزی و امام جمعه اراک در گفت و گو با شفقنا (پایگاه بین المللی همکاری های خبری شیعه)، تأکیدات اسلام نسبت به حقوق زندانیان، وظیفه نهادها و سازمان ها در برابر زندانیان و حقوق متقابل زندانبان و زندانی را مورد بحث و بررسی قرار داد.
به گزارش جماران، متن گفت وگوی شفقنا با آیت الله دری نجف آبادی را می خوانید:
* موضوع زندان و زندانى یکی از موضوعات مهمى است که امروزه، دنیا و به ویژه سازمان هاى حقوق بشر و نظایر آن را به خود مشغول ساخته و میتوان گفت بسیارى از دولت ها، در نظام زندان ها از جنبههای مختلف گرفتار خطا شده اند. در اسلام که دینی جامع است حقوق زندانیان چگونه تعریف شده است؟
دری نجف آبادی: در آیه 90 سوره نحل آمده است: «إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِیتَاء ذِی الْقُرْبَى وَیَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَالْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ (نحل/90)؛ همانا خداوند به عدالت و نیکوکاری و بخشش در حق خویشاوندان فرمان می دهد و از کارهای زشت، ناپسند و ستم نهی می فرماید. خداوند شما را موعظه می کند، امید است که متذکر شوید.» در اسلام اصل بر برائت، کرامت انسان ها، پرهیز از خشونت، بد رفتاری، سختگیری بی جا و بی مورد، رعایت عدالت، رأفت، تعلیم و تربیت، ارشاد، هدایت جاهلان و غافلان، عفو و اغماض، درء حدود در صورت شبهه، رفق و مدارات با دیگران، برخورد حکیمانه با جاهلان و نابخردان، پرهیز از سوء ظن، رعایت ادب و برخورد کریمانه نسبت به متهمان، مجرمان و کسانی است که به هر دلیل تحت مراقبت و نظارت دستگاه های قضایی و امنیتی سازمان زندانها و مراکز مشابه نگهداری می شوند. اسلام جز در محدوده جرم، اتهام و مجازات شرعی و قانونی کوچکترین اجازه برخورد منفی با دیگران را نمی دهد و فرموده: «وَتِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَنْ یَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ لا تَدْرِی لَعَلَّ اللَّهَ یُحْدِثُ بَعْدَ ذَلِکَ أَمْراً (طلاق/1)؛ باید حدود الهی به طور کامل رعایت شود و هر کس از حدود الهی تجاوز کند، باید مجازات شود.»
امام صادق (ع) در رابطه با صحیفه جامعه به ابابصیر فرمودند:«صَحِیفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ إِمْلَائِهِ مِنْ فَلْقِ فِیهِ وَ خَطِّ عَلِیٍّ بِیَمِینِهِ فِیهَا کُلُّ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ وَ کُلُّ شَیْءٍ یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَیْهِ حَتَّى الْأَرْشُ فِی الْخَدْشِ؛ صحیفه ای است که هفتاد زراع است به زراع خود رسول خدا (ص) و املای او از دهان او و خط امیرالمؤمنین علی (ع) که سمت راست پیامبر بود و در (جامعه) هر حلال و حرامی و هر چیزی که مردم تا روز قیامت نیاز داشته باشند وجود دارد، حتی دیه خراشی که بر بدن بزنند در جامعه آمده است و بعد با اجازه دست او را اندکی فشار دادند و آنگاه فرمودند: حتی این مقدار نیز در کتاب خداوند مجازات دارد.»
* سازمانها و نهادهای ذیربط زندانها نسبت به زندانیان، محکومان و متهمان چه وظیفه ای دارند؟
دری نجف آبادی: مسوولیت آنها و اشخاص مرتبط بسیار سنگین و خطیر است و باید افراد آموزش دیده و با شرح صدر و متخلق به اخلاق و آداب اسلامی این بار را به دوش بگیرند و همواره با برنامه ها و کلاس های توجیهی و تربیتی و آموزشی به آنها آموزش های لازم داده شود تا موجب تشویش اذهان عمومی یا کارهای خلاف اخلاق و آداب اسلامی و حقوق انسان ها نشوند و اصل را بر محبت و علاج و درمان بگذارند، نه مجازات و شدت عمل یا عکس العمل.
* دستگاه قضایی برگرفته از فقه اسلامی در تعریف حقوق زندانیان به ویژه زندانیان عقیدتی چه مواردی را باید در نظر بگیرد که فقه اسلامی آن را مطابق با کرامت انسانی بداند؟
دری نجف آبادی: بازداشتگاه حکم دانشگاه را دارد و باید کلاس آموزش های عمیق اخلاقی، دینی، اجتماعی و آگاهی سیاسی باشد. موضوع بسیار مهم در فرهنگ و معارف اسلامی این است که اصل بر آزادی و کرامت انسانهاست و اینکه هیچ کس بر دیگری حق اعمال ولایت یا محدود کردن حقوق دیگران، تحدید حدود، بازداشت و تعزیز دیگران را ندارد و هر نوع اقدامی جز به حکم قانون و شرع بر اساس رعایت حقوق انسانهای دیگر یا مصالح عالیه جامعه یا کنترل عناصر فتنه گر مجاز نیست و محدوده اجرای تعزیزات و تحدید حقوق اشخاص و بازداشت و مراقبت های بازداشتی و اجرای حدود الهی کاملاً مشخص است و در این باره جای ابهام و تردید وجود ندارد. زندان در حقیقت نوعی تعزیر و تحدید حدود و محدود کردن آزادی های اشخاص به عنوان مجازات، تأدیب، تأمین امنیت عمومی، تأمین حقوق دیگران، جلوگیری از هرج و مرج، برخورد با عوامل نا امنی و اراذل و اوباش، پیشگیری از وقوع جرم، اصلاح مجرمان، حفظ حرمت و شعائر دینی، حفظ و تأمین حقوق همسران و ده ها عنوان مشابه دیگر است. در محدوده موضوع، جرم و حقوق مربوط، مجازات، تعزیر، تأدیب، محدودیت و حصر پیش بینی شده تا شاهد سلامت جامعه، تأمین حقوق انسان ها، اجرای عدالت، پرهیز از تجاوز و تعدی به حقوق یکدیگر، رشد و پویایی، تحول و پیشرفت، ارتقای اخلاقی، معنوی و اجتماعی جامعه اسلامی باشیم. بنابراین آنچه در اسلام اصالت دارد، سلامت جامعه اسلامی و بشری، اجرای عدالت، نظم و انضباط، پرهیز از تعدی و تجاوز به حقوق یکدیگر، کرامت و آزادی انسان ها و ثبات و آرامش اخلاقی و اجتماعی و ایجاد فضای سالم و لازم برای رشد و پویایی و ارتقای همه جانبه جامعه اسلامی و اصلاح امور مسلمانان و روابط عادلانه و برادرانه در میان جامعه است. بر اقلیت های مذهبی و اهل ذمه رعایت حقوق ایشان و حدود الهی از اهمیت بالایی برخوردار است، اما در صورتی که عناصر مساله دار، مساله ساز، فتنه گر، مزاحم، خیانت پیشه و متجاوز به حریم خدا و مردم و جنایتکار بخواهند مصالح عمومی جامعه و دیگران را مورد هتک حرمت و تعدی و تجاوز قرار دهند و به امنیت و آرامش عمومی دیگران آسیب برسانند یا حقوق خدا یا مردم را تضییع کنند، در اینجا اسلام ملاحظه کاری، رودربایستی، سهل انگاری، تسامح و تساهل، سستی و فتور، کوتاهی و قصور را اجازه نمی دهد و ترحم بر پلنگ تیزدندان را ستمکاری بر گوسفندان می داند و چیزی را شیرین تر از عدالت، انصاف، احسان، عفو و اغماض در صورت امکان نمی شناسد که در عفو لذتی است که در انتقام نیست. در اینجا اسلام بر اقامه حدود الهی و برخورد قاطع با متجاوزان، مفسدان، یاغیان، منافقان، فتنه گران و غارتگران را یک وظیفه روشن و عمومی می داند و بر اجرای حدود الهی، عدل و قسط و احیای حدود و احکام الهی تأکید می کند و برکات آن را از باریدن چهل شبانه روز باران برای جامعه نافع تر می شناسد و در تفسیر آیه ی شریفه ی اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ (حدید/17) می فرماید: «لَیْسَ یُحْیِیهَا بِالْقَطْرِ وَ لَکِنْ یَبْعَثُ اللهُ رِجَالاً فَیُحْیُونَ الْعَدْلَ فَتُحْیَا الْأَرْضُ لِإِحْیَاءِ الْعَدْلِ وَ لَإِقَامَةُ الْحَدِّ فِیهِ أَنْفَعُ فِی الْأَرْضِ مِنَ الْقَطْرِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً» «منظور این نیست که خداوند زمین را به وسیله باران زنده مىکند، بلکه مردانى را برمىانگیزد که اصول عدالت را احیا کنند، و زمین با احیاى عدالت زنده مىشود، (بدانید) اقامه عدل در زمین از چهل روز باران نافعتر است»
منظور از آیه شریفه صرفاً نزول باران نیست، بلکه خداوند متعال مردانی را می فرستد که عدالت را در زمین احیاء می کنند و با احیای عدالت، زمین زنده می شود و برقراری عدالت سبب آبادانی و عمران زمین می شود. زیرا منافع اجرای حدود در زمین از آمدن چهل روز باران در زمین بیشتر است. مساله بسیار مهم در این رابطه حقوق بازداشتی ها، متهمان، مجرمان، عناصر مزدور و وابسته، ضد انقلاب، جاسوسان و نفوذی های دشمن و عناصر شیطان صفت و دغلکار و مزاحم و تروریزم بدخیم است که گاهی نیز به صورت عمد و مانند آن دنبال بهانه و فرصت می گردند و از هر دری برای اهداف سیاسی و جناحی و باندی و اربابان خود کار می کنند. رسالت سنگین دستگاه های امنیتی، اطلاعاتی، قضایی سازمان زندان ها و مراکز مشابه در این رابطه بسیار سنگین است. ولکن در هر حال وظیفه همگان رعایت عدالت، احسان، اکرام، تکریم، ادب و حقوق متهمان و مجرمان و تبهکاران است و ما در هیچ حال و شرایطی مجاز به بدرفتاری و خشونت و عکس العمل حاد و اقدامات خارج از مقررات قانونی نیستیم. حتی نسبت به مجرمان خطرناک نیز باید عدل و انصاف و اخلاق اسلامی به طور کامل رعایت شود و اصل بر اصلاح، تهذیب، تأدیب و توجه به لغزش و خطاها باشد تا از عناصری همچون وحشی انسان هایی صالح و خدمتگزار ساخته شود. البته این امری مشکل است، اما ناممکن نیست و بلکه تجربه شده است. در هر حال باید از خداوند کمک خواست که مبادا در چالش ها، هواهای نفسانی بر ما غلبه کنند و به جای ادای وظیفه و تکلیف حس انتقامجویی و عقده گشایی بر ما غالب شود.
* اشاره کردید که در اسلام به برخورد عدالت محور با مجرمان تأکید شده است. این نوع عدالت به چه معناست و دستگاههای مربوطه برای تحقق عدالت در برابر مجرمان باید چه نکاتی را در نظر بگیرند؟
دری نجف آبادی: توحید و عدالت جوهره ادیان آسمانی و جانمایه حیات انسان هاست و اساس نظام تکوین و تشریع است، ادیان آسمانی برای تحقق عدالت آمده اند؛ اگر عدالت نباشد، حیات اجتماعی دچار آسیب، تزلزل، اضطراب و اضمحلال می شود. در این میان "العدل حیاة الاحکام"؛ دادگستری احکام را زنده کننده است. دستگاه مجری تحقق عدالت را به عنوان سخت ترین و بزرگترین وظیفه به عهده دارد. نظم، امنیت و قانون همه برای تحقق عدالت است. امید به عدالت بزرگترین پشتوانه ملتها و امتهاست، اما این عدالت با شعار و زبان تحقق نمی یابد و با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی شود. عدالت و قسط در سایه توزین حکیمانه حقوق انسانها محقق خواهد شد. عدالت گمشده ملت ها و چراغ شبتاب زندگی انسان هاست که باید برای عملیاتی کردن آن جانفشانی کرد. انسان های عدالتخواه و عدالت پرور و پاک سرشت و با تعهد و انگیزه های متعالی الهی هستند که می توانند پاسداران عدالت، دادرسان معرفت و دلباختگان فضیلت باشند.
درباره پیامبر آمده است: اَلمُعلِنِ الحَقَّ بِالحَقِّ؛ او حق را به وسیله حق آشکار کرد. (نهج البلاغه، خطبه 72)» و امام عدالت پرور، امیرمؤمنان (ع) می فرماید: وَ اللَّهِ لَوْ أُعْطِیتُ الْأَقَالِیمَ السَّبْعَةَ بِمَا تَحْتَ أَفْلَاکِهَا عَلَى أَنْ أَعْصِیَ اللَّهَ فِی نَمْلَةٍ أَسْلُبُهَا جُلْبَ شَعِیرَةٍ مَا فَعَلْتُه؛ به خدا قسم، اگر هفت اقلیم را با آن چه زیر آسمانهاست، به من دهند تا خدا را نافرمانی کنم و پوست جویی را به ناحق از مورچهای بگیرم، چنین نخواهم کرد. (نهج البلاغة، خطبهی 224، ص 346)»
* با توجه به اینکه حضرتعالی دادستان کل کشور بوده اید، طبق قوانین موجود، حقوق متقابل زندانی و سازمان زندان ها چگونه تعریف می شود و وظیفه زندانبان در برابر زندانی چیست و اگر تخلفی در این زمینه رخ دهد چگونه قابل رسیدگی است و مسوول رسیدگی به چنن موضوعاتی کدام دستگاه است؟
دری نجف آبادی: رعایت حقوق بازداشتی ها، متهمان، مجرمان، زندانیان یک وظیفه و تکلیف اخلاقی و قانون اساسی است و باید به طور کامل مراعات گردد و از عکس العمل های حاد پرهیز شود. ممکن است در برخی موارد عناصر مساله دار با تبانی و نقشه های شیطانی بخواهند ما را عصبانی کنند و ما عکس العمل نامطلوب از خود نشان داده و آنها این را بهانه برای اقدامات حادی قرار دهند و دشمنان را تحریک کنند و آب به آسیاب دشمن بریزند و مظلوم نمایی کنند و با تبلیغات گسترده و یک کلاغ و چهل کلاغ کردن نظام جمهوری اسلامی ایران را زیر سؤال ببرند و به نقض حقوق بشر متهم کنند و صهیونیست ها و منافقان و دیگر مزدوران بیگانگان را علیه ما تحریک نمایند. لذا باید بسیار هوشیار بود و اگر مأموری دچار لغزش و خطا شد، باید خود پاسخگو باشد و نباید اجازه داده شود به غلط و اشتباه برخی کارهای خلاف انجام پذیرد و بهانه به دیگران بدهد. نمونه این کارهای غلط را در مساله کهریزک و مرحوم کاظمی و بهشتی شاهد بودیم که بر خلاف مشی نظام و رهبری و صرفاً بر اساس سلیقه های شخصی کارهای خلافی و به عمد یا خطا از افراد محدودی سرزده و آنگاه نظام باید پاسخگو باشد در صورت اشتباه قضات و مأمورین چوب مسوولیت تأمین حقوق مردم به عهده نظام است اما اگر مأمورین سهل انگاری کردند و مقصر باشند، خودشان نیز باید پاسخگو باشند و در هر صورت احدی حق تضییع حقوق دیگران را ندارد و باید جبران شود و این بسیار مهم است.
مطلب مهم دیگر وظایف قضات و دادیاران ناظر زندان و دادستان های محترم و مسوولان ذیربط از جمله شورای طبقه بندی زندانیان و شورای انضباطی و بازرسان مستمر و نوبه ای و ضابطین مختلف در رابطه با زندانیان و وظایف ایشان در رسیدگی های لازم و مراقبت های دائمی بر جریان امور مربوط به زندان ها و زندانیان است که بسیار حساس، خطیر، تأثیرگذار و نقش آفرین در سلامت محیط زندان، حفظ حقوق بازداشتی ها و افراد تحت قرار، محکومین و اشخاص تحت مراقبت بوده و باید از بدآموزی داخل زندان، انتقال تجربیات غلط، ظلم و تعدی مجرمان سابقه دار و خطرناک و باندهای فاسد نسبت به دیگران و دامنه وظایف آنها از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و قابل سهل انگاری و اغماض نیست. بدون تردید بار سنگین تحقق عدالت قضایی و حمایت از حقوق عامه و حرمت و کرامت انسانها و به ویژه نسبت به زندانیان و خانواده و وابستگان ایشان و تلاش همه جانبه در پیشگیری از جرم و اصلاح مجرمان و اصلاح جامعه و سلامت ارگانهای ذیربط و مسوولیت شناسی و دقت لازم در اجرای عدالت و رعایت اخلاق کریمه و پرهیز از رفتارهای خودسرانه و غیرمسوولانه بسیار ارزشمند و قابل تقدیر بوده و مسوولان ذیربط باید با هوشیاری و جدیت امور مربوط و وظایف محوله را پیگیری نمایند و وظیفه همگان نیز همکاری و مساعدت و تعاون بر بر و تقوی و پاسداری از عدالت است. باید از خداوند توفیق خواست تا ما را در عرصه حاکمیت حق و عدل و انصاف و احسان و عفو یاری فرماید تا شاهد برکات ارزشمند آن در دنیا و آخرت باشیم و از هرگونه افراط و تفریط و لغزشی بر حذر باشیم.
من در مسوولیت های قبلی مکرر نسبت به زندان ها و مراکز تربیتی و اردوگاه های گوناگون سرکشی کرده و توضیحات، تذکرات و توصیه های لازم را انجام می دادم و اکنون نیز به صورت موردی از انجام این وظیفه مقدس و خدمت ارزشمند دریغ نمی نمایم و غالباً در حدود ده محور بر مسایل مربوطه توصیه و تأکید می کردم، از جمله نسبت به قرنطینه کردن افراد و مراقبت های لازم پزشکی و بهداشتی در بدو ورود و پیشگیری و هوشیاری و مراقبت نسبت به امراض مسری و انتقال آلودگی های خارج از بازداشتگاه به درون آن، آموزش های قرآنی و دینی و اخلاقی و تربیتی، آموزش های علمی و سوادآموزی و آموزش های فنی و حرفه ای و کارآموزی و مهارت های زندگی، جدا کردن زندانیان پر خطر از دیگران به ویژه از جوانان و اشخاصی که در سنین کمتری قرار دارند، ایجاد کارگاه های فنی و حرفه ای و حرفه آموزی؛ عنوانی که به کار بردم، کاردرمانی در این قسمت ها و بخش های مشابه مانند بهزیستی و مراکز بازپروری و مانند آن بود. همچنین همواره تأکید بر رعایت مسایل بهداشتی و درمانی و سلامت محیط و فضای زندان ها و بهداشت محیط و بندها و اتاق ها، تأکید بر حضور قاضی و دادیار و ناظر زندان به صورت مرتب در بازداشتگاه ها و مراکز مشابه، تأکید بر هواخوری و ورزش و امکانات لازم ورزشی و هواخوری، عنایت به مسایل مربوط به مرخصی ها و ملاقات ها و رعایت اخلاق کریمه اسلامی و تعامل مثبت در محیط های مذکور داشت. به نظرم غالب برادرانی که با آنها معاشرت داشته و مسوولیت این قبیل خدمات اجتماعی را عهده دار بوده و هستند، از سلامت و تعهد لازم اخلاقی و اجتماعی برخوردار بوده و به صورت دلسوزانه ادای وظیفه و تکلیف می کنند. بدون تردید کار سنگینی است و از پرستاری در بیمارستان ها به مراتب حساس تر و خطیرتر است. لذا باید همواره خدمتگزاران این عرصه ها مورد عنایت و حمایت و توجه مردم و مسوولان قرار گرفته تا با حفظ شئون فردی و اجتماعی و کرامت اسلامی دین خود را به میهن اسلامی اداء کنند و دلسرد، دلخسته و دلمرده نشوند و از هر نوع عکس العمل خلاف اخلاق و قانون در مراکز یاد شده پرهیز کنند.
در پایان این مصاحبه آیت الله دری نجف آبادی پیام و فرمان هشت ماده ای امام خمینی(ره) در 24 آذر 1361 خطاب به قوه قضاییه و سایر نهادهای کشور را بیان و بر طبق دستور امام(ره) رعایت آن را بر همگان لازم دانست.
1- تهیه قوانین شرعیه و تصویب و ابلاغ آنها با دقت لازم و سرعت انجام گیرد و قوانین مربوط به مسائل قضایى که مورد ابتلاى عموم است و از اهمیت بیشتر برخوردار است در رأس سایر مصوبات قرار گیرد، که کار قوه قضاییه به تأخیر یا تعطیل نکشد و حقوق مردم ضایع نشود، و ابلاغ و اجراى آن نیز در رأس مسائل دیگر قرار گیرد.
2- رسیدگى به صلاحیت قضات و دادستان ها و دادگاه ها با سرعت و دقت عمل شود تا جریان امور، شرعى و الهى شده و حقوق مردم ضایع نگردد. و به همین نحو رسیدگى به صلاحیت سایر کارمندان و متصدیان امور، با بیطرفى کامل بدون مسامحه و بدون اشکالتراشیهاى جاهلانه که گاهى از تندروها نقل مىشود، صورت گیرد تا در حالى که اشخاص فاسد و مفسد تصفیه مىشوند اشخاص مفید و مؤثر با اشکالات واهى کنار گذاشته نشوند. و میزان، حال فعلى اشخاص است با غمض عین از بعض لغزشهایى که در رژیم سابق داشتهاند، مگر آنکه با قرائن صحیح معلوم شود که فعلًا نیز کارشکن و مفسدند.
3- آقایان قضات واجد شرایط اسلامى، چه در دادگسترى و چه در دادگاه هاى انقلاب باید با استقلال و قدرت بدون ملاحظه از مقامى احکام اسلام را صادر کنند، و در سراسر کشور بدون مسامحه و تعویق به کار پر اهمیت خود ادامه دهند. و مأمورین ابلاغ و اجرا و دیگر مربوطین به این امر باید از احکام آنان تبعیت نمایند تا ملت از صحت قضا و ابلاغ و اجرا و احضار، احساس آرامش قضایى نمایند، و احساس کنند که در سایه احکام عدل اسلامى جان و مال و حیثیت آنان در امان است. و عمل به عدل اسلامى مخصوص به قوه قضاییه و متعلقات آن نیست، که در سایر ارگان هاى نظام جمهورى اسلامى از مجلس و دولت و متعلقات آن و قواى نظامى و انتظامى و سپاه پاسداران و کمیتهها و بسیج و دیگر متصدیان امور نیز به طور جدى مطرح است و احدى حق ندارد با مردم رفتار غیر اسلامى داشته باشد.
4- هیچ کس حق ندارد کسى را بدون حکم قاضى که از روى موازین شرعیه باید باشد توقیف کند یا احضار نماید، هر چند مدت توقیف کم باشد. توقیف یا احضار به عنف، جرم است و موجب تعزیر شرعى است.
5- هیچ کس حق ندارد در مالِ کسى چه منقول و چه غیر منقول، و در مورد حق کسى دخل و تصرف کند یا توقیف و مصادره نماید مگر به حکم حاکم شرع، آن هم پس از بررسى دقیق و ثبوت حکم از نظر شرعى.
6- هیچ کس حق ندارد به خانه یا مغازه و یا محل کار شخصى کسى بدون اذن صاحب آنها وارد شود یا کسى را جلب کند، یا به نام کشف جرم یا ارتکاب گناه تعقیب و مراقبت نماید، و یا نسبت به فردى اهانت نموده و اعمال غیر انسانى- اسلامى مرتکب شود، یا به تلفن یا نوار ضبط صوت دیگرى به نام کشف جرم یا کشف مرکز گناه گوش کند، و یا براى کشف گناه و جرم هر چند گناه بزرگ باشد، شنود بگذارد و یا دنبال اسرار مردم باشد، و تجسس از گناهان غیر نماید یا اسرارى که از غیر به او رسیده و لو براى یک نفر فاش کند. تمام اینها جرم [و] گناه است و بعضى از آنها چون اشاعه فحشا و گناهان از کبایر بسیار بزرگ است، و مرتکبین هر یک از امور فوق مجرم و مستحق تعزیر شرعى هستند و بعضى از آنها موجب حد شرعى مىباشد.
7- آنچه ذکر شد و ممنوع اعلام شد، در غیر مواردى است که در رابطه با توطئهها و گروهک هاى مخالف اسلام و نظام جمهورى اسلامى است که در خانههاى امن و تیمى براى براندازى نظام جمهورى اسلامى و ترور شخصیت هاى مجاهد و مردم بیگناه کوچه و بازار و براى نقشههاى خرابکارى و افساد فى الأرض اجتماع مىکنند و محارب خدا و رسول مىباشند، که با آنان در هر نقطه که باشند، و همچنین در جمیع ارگان هاى دولتى و دستگاه هاى قضایى و دانشگاه ها و دانشکدهها و دیگر مراکز با قاطعیت و شدت عمل، ولى با احتیاط کامل باید عمل شود، لکن تحت ضوابط شرعیه و موافق دستور دادستانها و دادگاه ها، چرا که تعدى از حدود شرعیه حتى نسبت به آنان نیز جایز نیست، چنانچه مسامحه و سهل انگارى نیز نباید شود. و در عین حال مأمورین باید خارج از حدود مأموریت که آن هم منحصر است به محدوده سرکوبى آنان حسب ضوابط مقرره و جهات شرعیه، عملى انجام ندهند. و مؤکداً تذکر داده مىشود که اگر براى کشف خانههاى تیمى و مراکز جاسوسى و افساد علیه نظام جمهورى اسلامى از روى خطا و اشتباه به منزل شخصى یا محل کار کسى وارد شدند و در آنجا با آلت لهو یا آلات قمار و فحشا و سایر جهات انحرافى مثل مواد مخدره برخورد کردند، حق ندارند آن را پیش دیگران افشا کنند، چرا که اشاعه فحشا از بزرگترین گناهان کبیره است و هیچ کس حق ندارد هتک حرمت مسلمان و تعدى از ضوابط شرعیه نماید. فقط باید به وظیفه نهى از منکر به نحوى که در اسلام مقرر است عمل نمایند و حق جلب یا بازداشت یا ضرب و شتم صاحبان خانه و ساکنان آن را ندارند، و تعدى از حدود الهى ظلم است و موجب تعزیر و گاهى تقاص مىباشد. و اما کسانى که معلوم شود شغل آنان جمع مواد مخدره و پخش بین مردم است، در حکم مفسد فى الأرض و مصداق ساعى در ارض براى فساد و هلاک حرث و نسل است و باید علاوه بر ضبط آنچه از این قبیل موجود است آنان را به مقامات قضایى معرفى کنند. و همچنین هیچ یک از قضات حق ندارند ابتداءً حکمى صادر نمایند که به وسیله آن مأموران اجرا اجازه داشته باشند به منازل یا محلهاى کار افراد وارد شوند که نه خانه امن و تیمى است و نه محل توطئههاى دیگر علیه نظام جمهورى اسلامى، که صادرکننده و اجراکننده چنین حکمى مورد تعقیب قانونى و شرعى است.
8- جناب حجت الاسلام آقاى موسوى اردبیلى رئیس دیوان عالى کشور، و جناب آقاى نخست وزیر موظفند شرعاً از امور مذکوره با سرعت و قاطعیت جلوگیرى نمایند. و لازم است در سراسر کشور، در مراکز استانداریها و فرمانداریها و بخشداریها هیأتهایى را که مورد اعتماد و وثوق مىباشند انتخاب نمایند و به ملت ابلاغ شود که شکایات خود را در مورد تجاوز و تعدى مأمورین اجرا، که به حقوق و اموال آنان سر مىزند بدین هیأتها ارجاع نمایند و هیأتهاى مذکور نتیجه را به آقایان تسلیم، و آنان با ارجاع شکایات به مقامات مسئول و پیگیرى آن متجاوزین را موافق با حدود و تعزیرات شرعى مجازات کنند. باید همه بدانیم که پس از استقرار حاکمیت اسلام و ثبات و قدرت نظام جمهورى اسلامى با تأیید و عنایات خداوند قادر کریم و توجه حضرت خاتم الاوصیا و بقیة اللَّه- ارواحنا لمقدمه الفداء- و پشتیبانى بىنظیر ملت متعهد ارجمند از نظام و حکومت، قابل قبول و تحمل نیست که به اسم انقلاب و انقلابى بودن خداى نخواسته به کسى ظلم شود، و کارهاى خلاف مقررات الهى و اخلاق کریم اسلامى از اشخاص بىتوجه به معنویات صادر شود.باید ملت از این پس که حال استقرار و سازندگى است احساس آرامش و امنیت نمایند و آسوده خاطر و مطمئن از همه جهات به کارهاى خویش ادامه دهند، و اسلام بزرگ و دولت اسلامى را پشتیبان خود بدانند، و قوه قضاییه را در دادخواهیها و اجراى عدل و حدود اسلامى در خدمت خود ببینند، و قواى نظامى و انتظامى و سپاه پاسداران و کمیتهها را موجب آسایش و امنیت خود و کشور خود بدانند. و این امور بر عهده همگان است، و کار بستن آن موجب رضاى خداوند و سعادت دنیا و آخرت مىباشد، و تخلف از آن موجب غضب خداوند قهار و عذاب آخرت و تعقیب و جزاى دنیوى است. از خداوند کریم خواهانم که همه ما را از لغزشها و خطاها حفظ فرماید، و جمهورى اسلامى را تأیید فرموده و آن را به حکومت عالَمى قائم آل محمد- صلى اللَّه علیه و آله- متصل فرماید «انّه قریب مجیب». و السلام على عباد اللَّه الصالحین.
روشن است اساس این دستورات بر رعایت اصول، ضوابط، مقررات و اجرای عدالت و پرهیز از اقدامات خودسرانه و خلاف قانون و اخلاق است.